Startdocument Kunst- en cultuurbeleid januari 2007 1
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Naam initiatief Kunst- en Cultuurbeleid Gemeente Moerdijk Initiatiefnemer Dossier.. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Gemeente Moerdijk Vrijgegeven door: Opsteller M.E. de Groot S & A Cluster economische zaken Afdeling S & A Steldatum 29 januari 2007 Versie 1.0 2
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1.1 Aanleiding... 1.2 Formulering opdracht 2 Bestaande kaders... 2.1 Wet- en regelgeving... 2.2 Vastgestelde documentatie... 2.3 Relaties en beleidsvelden... 3 Analyse... 3.1 Sterke kanten. 3.2 Kansen 3.3 Zwakke kanten.. 3.4 Bedreigingen.. 4. Doelstellingen 4.1 Doel... 4.2 Beoogde effecten... 5 Plan van aanpak... 5.1 Stappenplan... 5.2 Communicatie... 5.3 Tijdsplanning... 5.4 Capaciteitsplanning... 6 Financiële consequenties... 6.1 Kosten... 6.2 Dekking... 3
1 Inleiding 1.1 Aanleiding De raad heeft in het coalitieakkoord 2006-2010 het college opdracht gegeven een cultuurbeleid op te stellen. Een goed kunst- en cultuurbeleid is belangrijk voor de Moerdijkse samenleving. Kunst en cultuur kunnen in samenhang met onder meer historie, evenementen, toerisme en recreatie en economie worden gebruikt voor de versterking van de identiteit en het imago van Moerdijk. Het belang van culturele activiteiten is evident. Zij bevorderen in belangrijke mate maatschappelijke participatie. Deelname aan het culturele leven draagt bij aan het individuele welzijn. De culturele activiteiten versterken daarbij de leefbaarheid in én tussen de verschillende kernen. Indirect wordt ook de aantrekkelijkheid van het bedrijfsleven en het toerisme vergroot. Moerdijk wil haar culturele vitaliteit versterken en daarbij haar inwoners betrekken. Landelijke en provinciale ontwikkelingen voeden het lokale kunst- en cultuurbeleid. Items in deze discussie zijn: cultureel bewustzijn, nieuwe media, cultuureducatie en cultuurparticipatie, verwerven en tonen van cultureel vermogen, jeugd, ouderen, cultureel ondernemerschap, culturele diversiteit, cultureel erfgoed en het versterken van de programmering. In de Rijksnota Meer dan de som wordt benadrukt dat het niet gaat om vergroting van het maatschappelijke bewustzijn in de cultuur, maar juist om de vergroting van het cultureel bewustzijn in de maatschappij. Aanscherpen van het cultureel bewustzijn betekent ook een sterke ontwikkeling van het vraaggestuurde aanbod. Het provinciaal cultuurbeleid Cultuur in uitvoering rust op drie belangrijke pijlers: de ecologische, de economische en de sociale en culturele pijler. De provincie heeft de volgende visie geformuleerd: cultuur maakt een mensenleven rijker en brengt daarmee de kwaliteit van leven in de samenleving op een hoger plan. Van daaruit wordt de volgende missie ontwikkeld: het bevorderen van een zo breed en actief mogelijke deelname van de inwoners van Noord-Brabant aan een divers en kwalitatief goed cultureel leven binnen hun provincie. 1.2 Formulering opdracht De raad heeft in het coalitieakkoord 2006-2010 het college opdracht gegeven een cultuurbeleid op te stellen dat zowel gericht is op het behoud van de specifieke culturen van de verschillende kernen, als op de bevordering van het ontstaan van een gemeenschappelijke culturele eenheid, waardoor de samenhang binnen de gemeente wordt vergroot. Daartoe wordt onder meer een culturele raad opgezet. Ter bevordering daarvan wordt jaarlijks een cultuurdebat georganiseerd. Het cultuuraanbod (inclusief muziekonderwijs) voor de jeugd, zowel op de scholen als in de vrije tijd wordt uitgebreid, zodat de jeugd in aanraking kan komen met kunst en cultuur. Daarbij is ook een rol weggelegd voor de bibliotheken. Door daarvoor huisvesting te bieden in multifunctionele maatschappelijke centra zouden meer kernen over een bibliotheekfunctie kunnen beschikken. De positie van Zevenbergen als cultureel centrum van de gemeente wordt versterkt, onder meer door de ontwikkeling van kleinschalige culturele voorzieningen. Onderzocht wordt of de exploitatie van de Moerdijkzaal van het gemeentehuis verbeterd kan worden, waarbij ook de mogelijkheid om daarin een filmhuis te realiseren zal worden meegenomen. Het cultuurbeleid wordt vastgelegd in een cultuurnota, waarbij ook aandacht zal worden geschonken aan de cultuurhistorie, de monumenten en het karakteristieke landschap. Daarbij zullen ook de heemkundekringen worden betrokken. Een kaderstellende nota voor kunst en cultuur geeft de beleidslijnen aan waarbinnen de komende jaren door de gemeente én het culturele veld inhoud wordt gegeven aan het gemeentelijk cultuurbeleid. 4
2 Bestaande kaders 2.1 Wet- en regelgeving In tegenstelling tot een groot gedeelte van de overige gemeentelijke taken kent de cultuursector geen wettelijke verplichtingen. Cultuurbeleid is vrij. De gemeente bepaalt zelf welk budget beschikbaar wordt gesteld en hoe dat budget besteed wordt. Die vrijheid schept, naast verantwoordelijkheid, ook mogelijkheden: de vrije keuze om op bepaalde terreinen accenten te leggen. De algemeen aanvaarde taakverdeling tussen rijk, provincie en gemeente is als volgt: Rijk: Provincie: Gemeente: verantwoordelijk voor aanbod met een landelijke schaal en reikwijdte en voor de spreiding daarvan; verantwoordelijk voor aanbod met een provinciale schaal en reikwijdte en voor de spreiding daarvan; verantwoordelijk voor aanbod met gemeentelijke en regionale schaal en reikwijdte en voor het accommodatiebeleid. 2.2 Vastgestelde documentatie Meer dan de som landelijk beleidsprogramma 2004-2007 Actieplan cultuurbereik 2005-2008 Cultuur in uitvoering uitgangspunten voor uitvoering van provinciaal Cultuurbeleid 2005-2008 Scenario Moerdijk 2020 Dorpsplannen Monumentenverordening 2004 Discussienota Zit er nog muziek in muziekonderwijs Beleidsplan toerisme en recreatie Evenementennota 2006 Nota jeugdbeleid Ben ik in beeld? 2.3 Relaties en beleidsvelden De reikwijdte van het kunst- en cultuurbeleid is groot. Het omvat vele beleidssectoren die van invloed zijn. Zo hangt het beleid nauw samen met welzijn, onderwijs, vrijwilligersbeleid, evenementenbeleid, recreatie en toerisme, accommodatiebeleid, economie, jeugdbeleid en ouderenbeleid. 3 Analyse 3.1 Sterke kanten Uitgebreid en actief verenigingsleven. Grote inzet vrijwilligers (zelfsturend vermogen). Veel amateurkunstvormen. Bepaalde mate van infrastructuur is reeds aanwezig Duidelijke behoefte aanwezig Aanwezigheid van twee musea 3.2 Kansen Mogelijkheid tot samenwerking met verschillende kernen, buurgemeenten en overige externe organisaties. Diversiteit van aanbod verhogen. Samenwerkingsverbanden opzetten tussen verenigingen. Beter aankondigingsbeleid (het kenbaar maken van het aanbod). Cultuurcreatie stimuleren. 5
Bewaren cultureel erfgoed. Verhogen culturele competentie. Versterken van de gemeenschapsvorming. Aan cultuurpresentatie en cultuurspreiding doen. 3.3 Zwakke kanten Cultuurprofiel is niet helder aanwezig. Weinig lokaal gewortelde kunst. Professionals verlaten vaak de gemeente / regio. Weinig bereik specifieke doelgroepen. Het ontbreken van een monumentenbeleid. Het is de gemeente onvoldoende bekend wat er speelt binnen het culturele leven binnen de gemeente. Over het algemeen blijven de verenigingen in de kernen waar ze hun oorsprong hebben. Er is weinig samenwerking. Iedere kern organiseert zijn eigen activiteit, zonder rekening te houden met de kennis en kunde van andere verenigingen. Er is op dit moment geen structurele samenwerking met de provincie op het gebied van cultuur. Geen eenduidig beleid hoe om te gaan met musea. 3.4 Bedreigingen Vergrijzing van verenigingen / tekort aan jonge aanwas Concurrentie vanuit de grotere steden zoals Breda en Roosendaal. Het merendeel van de Moerdijkse verenigingen maakt gebruik van oefenruimtes bij gemeenschapshuizen. Aangezien de gemeente nog geen tarieven beleid hanteert, betaalt iedere vereniging een ander tarief, dat direct weer invloed heeft op de hoogte van de subsidies. 4 Doelstellingen 4.1 Doel Het doel is het op interactieve wijze opstellen van het kunst- en cultuurbeleid. De nota moet vanuit het vastgestelde kader, voor een periode van 4 jaar duidelijkheid verschaffen over de volgende onderdelen: cultuurbeleving, cultuureducatie, cultuurbehoud en cultuurtoerisme. Cultuurbeleving: Helpen een cultuurbeleving te doen ontstaan die enthousiasmerend werkt voor alle bewonersgroepen en die ook in de toekomst een unieke eigenheid garandeert binnen de gemeente en onder haar inwoners. (Hiertoe wordt het volgende gerekend: media & letteren, film, muziek, podiumkunsten, musea en (beeldende) kunst) Cultuureducatie: Een goede verbinding tussen binnenschoolse en buitenschoolse cultuureducatie is hierbij essentieel. (Cultuureducatie omvat o.a. culturele loopbaan, symposia, marktplaats) Cultuurbehoud: Overblijfselen uit het verleden die de Moerdijkse samenleving belangrijk vindt bewaren en beschermen (Hiertoe wordt het volgende gerekend: voorwerpen in musea, archeologische sporen en vondsten, documenten en beeldmateriaal in archieven, monumenten en de gebouwde omgeving, natuurmonumenten en landschappen, industrieel erfgoed, maar ook immaterieel erfgoed zoals verhalen, taaluitingen, tradities en gebruiken behoort hiertoe). Cultuurtoerisme: Door de ontwikkeling van cultuurtoerisme bijdragen aan een verhoging van de (toeristische) bestedingen en werkgelegenheid. Om dit te bereiken moeten de beleidsterreinen kunst en cultuur, recreatie en toerisme en ruimtelijke ordening en economie sterker met elkaar gaan samenwerken. (Cultuurbereik, festivals, evenementen en infrastructuur) 6
De volgende doelstellingen staan de komende periode centraal: Vergroten van de culturele participatie; Ontwikkelen van culturele competenties; Ontwikkeling van het culturele aanbod; Een grotere samenhang / meer onderlinge samenwerking bewerkstelligen; Middels deelname aan het culturele leven de sociale cohesie bevorderen; Ontwikkelen van cultuureducatief programma. Doel is het op interactieve wijze opstellen van de nota. De nota moet duidelijkheid verschaffen over de inzet en effectiviteit van middelen, zodat het mogelijk is hierin heldere keuzes te maken. 4.2 Beoogde effecten Met de inzet op bovengenoemde doelstellingen willen we bereiken dat: Het aanbod beter bekend wordt bij de inwoners van onze gemeente; Het aanbod vernieuwd en versterkt wordt; Het aanbod beter toegankelijk wordt gemaakt; De gemeente een voorwaardenscheppende en stimulerende rol aanneemt. 5 Plan van aanpak 5.1 Stappenplan De aanpak wordt opgesplitst in de volgende fasen: Fase 1: Initiatief Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Afronding Fase 5: Evaluatie en monitoring Fase 1: Initiatief In deze fase wordt de opzet en het proces van het beleidsplan opgesteld. Er wordt een interne projectgroep gevormd. Daarnaast vindt een literatuuronderzoek plaats. Vervolgens wordt aan de hand van de probleem- en doelstelling en de geraadpleegde bronnen een theoretisch kader geformuleerd. Fase 2: Ontwerp Na het formuleren van het theoretisch kader, dient het kader nader te worden uitgewerkt. In eerste instantie volgt een inhoudelijke bepaling van het beleid. Hiertoe wordt de lokale situatie van vraag en aanbod in kaart gebracht en nader geanalyseerd. Tevens wordt een start gemaakt met het interactieve proces. Fase 3: Uitvoering Met het afronden van het interactieve proces wordt de conceptnota Kunst- en Cultuurbeleid opgesteld. De inbreng van de betrokkenen wordt hierin verwerkt. Op diverse momenten vindt terugkoppeling plaats. Fase 4: Afronding Tijdens deze fase wordt het definitieve beleidsplan afgerond. Uiteindelijk worden alle actiepunten gebundeld in een activiteitenplanning, capaciteitsraming en een financiële raming. De definitieve nota Kunst- en Cultuurbeleid wordt vervolgens aan de raad aangeboden, na instemming van de raad kan uitvoering aan de nota worden gegeven. Fase 5: Evaluatie en monitoring Om de effecten van het gevoerde Kunst- en cultuurbeleid en het hieraan gekoppelde uitvoeringsprogramma te kunnen meten, dient een periodiek terugkerende monitoring en evaluatie van de hieruit gegenereerde resultaten plaats te vinden. 7
5.2 Communicatie Extern Voor belanghebbenden wordt in eerste instantie een kick off meeting gehouden. De insteek van deze bijeenkomst is zeer breed. Verschillende verenigingen uit verschillende disciplines kunnen aangeven waar zij behoefte aan hebben, wat ze belangrijk vinden en wat ze missen. Vervolgens wordt een viertal symposia gehouden met elk een verschillend thema. De avonden zullen ingaan op cultuurbeleving, cultuurbehoud en cultuureducatie en cultuurtoerisme. Ook raadsleden zijn op deze avonden welkom. Per thema wordt een gastspreker uitgenodigd. De avonden worden op passende (culturele) locaties georganiseerd. Wanneer nodig wordt de samenwerking gezocht met de afdeling communicatie. In samenwerking met het verenigingenloket wordt een nieuwsbrief opgesteld voor alle culturele verenigingen. De portefeuillehouder legt aan de commissie Sociale Infrastructuur de vraag voor of zij nog op andere wijze bij de totstandkoming van de nota betrokken wil worden. Intern Tijdens fase 3 wordt een ambtelijke werkgroep opgestart. De werkgroep zal verantwoordelijk zijn voor de input ten behoeve van de totstandkoming van de nota Kunst- en Cultuurbeleid. De werkgroep zal bestaan uit medewerkers van de afdelingen Front Office, Realisatie en Beheer, Vergunningen en Handhaving, Juridische zaken en Strategie en Advies. Tijdens elke fase vindt overleg met de portefeuillehouder plaats. Wanneer het wenselijk is worden presentaties verzorgd voor het college, het directieteam en het sectoroverleg. Wanneer het conceptbeleidsplan gereed is wordt het concept rondgestuurd naar alle afdelingsmanagers. 5.3 Tijdsplanning Globaal ziet de planning er als volgt uit: Fasen Activiteiten Tijdschema uitwerking Tijdschema Besluitvorming Initiatief Opstellen startdocument, formeren werkgroep, vaststellen doel, afbakenen proces en inventariseren Raad 1 e kwartaal 2007 maart 2007 (ingebracht stuk in de raad) Ontwerp Analyse, knelpunten, terugkoppeling 1 e kwartaal 2007 Uitvoering Opstellen conceptplan op basis van inventarisatie en analyse, opstellen adviesvoorstel 2 e kwartaal 2007 Afronding Opstellen definitief beleidsplan, uitvoeringsprogramma opstellen. De raad het plan laten vaststellen. 2 e en 3 e kwartaal 2007 september 2007 Monitoring en evaluatie Het doel en de beoogde effecten monitoren en evalueren (berap) 3 e kwartaal 2008 september 2008 5.4 Capaciteitsplanning Fasen Afdelingen Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Fase 5 TOTAAL R&B 10 10 20 8
S&A 60 150 150 100 40 500 P&G PJC 20 10 30 Financiën 10 10 GA V&H 10 10 20 FO 10 10 ICT 6 Financiële consequenties 6.1 Kosten Te besteden uren kunnen binnen de huidige formatie van de afdeling S&A worden opgevangen. Voor het interactieve proces wordt een aantal symposia georganiseerd. Voor in te huren gastsprekers, het huren van de locaties en de koffie en thee voor de genodigden wordt 5.800 geraamd. 800 is bedoeld voor de nieuwsbrief die wordt uitgegeven voor alle culturele verenigingen binnen de gemeente. Voor de uitvoeringskosten van de nota zijn vooralsnog vanaf 2008 15.000 en vanaf 2007 voor het project marktplaats 35.000 in de begroting opgenomen. 6.2 Dekking De kosten van het interactieve proces - 5.800 - kunnen worden gedekt uit het eenmalige budget van 30.000 uit het CWP, jaarschijf 2006 (wordt overgeheveld naar 2007 bij 1 e berap 2007) post 6540000 43470 (Kunstbeoefening en bevordering kosten collegewerkprogramma) 9