Raamwerk profiel groen: Groene productie duurzaam ondernemen_24-9-2015 Profielmodule: 1. Groene productie 2. Tussen productie en verkoop 3. Vergroening stedelijke omgeving 4. Groene vormgeving & verkoop Auteur(s): Ruben Deeltaak: Eigentijds en duurzaam ondernemen in de groene sector, rekening houdend met omgevingsfactoren Versie: 1.3 Titel leereenheid: Eigentijds en duurzaam ondernemen in de groene sector Datum: 24-9-2015 Eindtermen Kerndeel A Kerndeel B Kerndeel C P/GR/1.1.1 De meest gangbare bedrijfsvisies herkennen en benoemen P/GR/1.1.2 Op basis van instructie teeltmaatregelen uitvoeren P/GR/1.1.3 Teeltmaatregelen benoemen, kiezen en uitvoeren P/GR/1.1.4 De effecten van teeltwerkzaamheden op het milieu en de kwaliteit van voeding beschrijven P/GR/1.1.5.Op basis van instructies werkzaamheden uitvoeren ten behoeve van beheer van het landelijk gebied P/GR/1.1.6 Werkzaamheden uitvoeren ten behoeve van het beheer van het landelijk gebied, rekening houdend met wet- en regelgeving A1. beslissen en activiteiten uitvoeren; A3. verantwoordelijk, ethisch en integer, handelen; A7. beroepshandelingen uitvoeren en vakdeskundigheid toepassen; A8. juiste materialen en middelen inzetten; A10. informatie verwerven en verwerken om iets doelgericht te onderzoeken; A11. leren en reflecteren op eigen toekomstmogelijkheden en interesses; A12. planmatig en doelgericht werken; A14. zorgdragen voor een goede werkuitvoering en een goede kwaliteit van het eindproduct; A15. volgens instructie en geldende procedures werken; A18. met productiemiddelen omgaan en bedrijfsmatig handelen. B1. het economisch en maatschappelijk belang van de groene sector benoemen en de positie op de wereldmarkt aangeven; B2. de begrippen duurzaamheid en kringloop (her)kennen, benoemen en toepassen. Op basis daarvan kan de kandidaat bewuste afwegingen maken en relaties leggen tussen milieu, mensen en werkprocessen in arbeid en beroep met het oog op concepten als people, planet en profit; B3. het belang beschrijven en voorbeelden noemen van technologische en innovatieve ontwikkelingen in de groene sector; B5. gangbare gereedschappen, apparaten en materialen gebruiken en onderhouden in een groene context; B6. informatiebronnen gebruiken en met hulp van informatiebronnen organismen of groepen van organismen benoemen; (Welke loopbaanoriëntatie en -ontwikkelingsdoelen dekt de leereenheid af) Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 1
Inhoud leereenheid Oriëntatie Leerobject Leerdoelen Inhoud Accenten duurzaamheid, innovatie & technologie Hergebruik In de oriëntatie gaat de leerling een filmpje van het klokhuis bekijken over een boerenzoon die ZZP-er in de landbouw is geworden en met zowel akkerbouw als veehouderij in aanraking komt zich een beeld vormen van een agrarisch bedrijf Introductie van de module en het geven van een beeld van een agrarisch bedrijf en de werkzaamheden die uitgevoerd worden en de technieken die hiervoor gebruikt worden. Onderscheid tussen veeteelt en de teelt van gewassen, open en gesloten teelt. Gebruik van GPS Zit in de film van het klokhuis Hoe is het nou met boer. Excursie naar een agrarisch bedrijf in de omgeving zich een beeld vormen van een agrarisch bedrijf dat zich veel voordoet in de regio. De ondernemer kan wat vertellen over werkzaamheden, de sector waarin het actief is en andere sectoren, de grondsoort, dieren, etc. Gebruik van moderne nieuwe technieken en duurzame oplossingen voor problemen Hierbij een werkblad met vragen en opdrachten. - Schets een plattegrond van het bedrijf - In welke sector is de boer actief - Welke grondsoort hoort bij het bedrijf - Op welke manier doet de boer zijn werk - Welke nieuwe technieken past de boer toe - Op welke wijze gaat de boer om met duurzaamheid - Noem drie dingen die de boer dagelijks gebruikt - Noem drie dingen die de boer af en toe gebruikt - Theorie Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 2
Leerobject Leerdoelen Inhoud Accenten duurzaamheid, innovatie & technologie Hergebruik Bedrijfsvisies onderscheiden en benoemen. Het gaat hier om: - gangbaar - grootschalig / kleinschalig - open en gesloten teelt - intensief / extensief - biologisch bedrijfsvisies herkennen en benoemen. Beschrijving van de agrarische sectoren, - gangbaar/biologisch - grootschalig / kleinschalig - open en gesloten teelt - intensief / extensief www.jma.org/jma-atschool/lesmateriaal/vo/voedsel/...appels/.../file gaat over het verschil tussen gangbaar en biologische appels energiebesparing in gesloten teelt geconditioneerde kas warmtepomp zonneenergie Op grond van een beschrijving diverse typen bedrijven herkennen en benoemen. Het gaat hier om: - productiebedrijf - vermeerderingsbedrijf - toeleveringsbedrijf - verwerkingsbedrijf op grond van een beschrijving de verschillende typen bedrijven in de agrarische sector herkennen en benoemen - productiebedrijf - vermeerderingsbedrijf - toeleveringsbedrijf - verwerkingsbedrijf. Rundveehouderij, varkenshouderij, pluimveehouderij, akkerbouw, gemengd bedrijf. Boerderij van de toekomst Zoek het uit! Vlees van de toekomst Een alternatieve of traditionele teelt Het economisch belang van de nederlandse glastuinbouw. https://www.youtube.com/watch?v=mavt7srk6bu Betuwse Bloem, bloeiende schakel in de Nederlandse Tuinbouw Boerderij van de toekomst Koeienhotel (biologisch) Ei Slacht Eieren Kippenhouderij You Tube: Dier en Industrie (biologische varkenshouderij) Grote voedselproductie een goed resultaat Hands-on kb dierverzorger ho 4.1 => Huisvesting van productiedieren: Hands-on medewerker kwekerij Ho 1.1 => Open/gesloten teelt: Teeltplan en vruchtwisseling aangeven wat een teeltplan is er wat het doel van een teeltplan is Wat is een teeltplan en hoe stel je een teeltplan op. Waar moet je rekening mee houden bij het opstellen van een teeltplan. Nieuw materiaal met betrekking tot vruchtwisseling, ziekten en plagen en bedrijfsvoering. Zaadveredeling/Zaaien Plagen en ziekten Hands-on kb medewerker kwekerij ho 5.3 => Bewust telen Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 3
Grondsoorten herkennen en benoemen. Belangrijke waarden in de grond meten en begrijpen verschillende soorten grond herkennen en onderzoek uitvoeren naar de Ph en EC waarden van de grond. Beschrijving van de verschillende grondsoorten en waar ze voorkomen in Nederland. - zand - klei - veen - substraten Wat kun je het beste/niet verbouwen op verschillende grondsoorten. Hoe kan ik onderzoeken welke grondsoort er in mijn leefomgeving is? Wat is zuurgraad en EC? Hoe kan ik dit meten en wat meet ik dan? Vakwerk: 2.H1. Grond en teeltmedium 2.H4. De invloed van Ph en EC Hands-on kb medewerker kwekerij ho 3.3 => Grond en water Hands-on kb medewerker kwekerij ho 3.4 => grondsoorten onderzoeken Teeltwerkzaamheden kiezen en toepassen op kleinschalig niveau grond bewerken en verbeteren, planten, poten en zaaien en planten ondersteunen en opbinden. grootschalige bewerkingsmethoden noemen en kent het verschil tussen organische mest en kunstmest. De leerling kent het onderscheid tussen biologische en chemische beschermingsmiddelen. Grondbewerking op grote en kleine schaal. Natuurlijke en kunstmatige bemesting Natuurlijk en kunstmatige gewasbescherming. Planten, poten en zaaien, wat is het verschil? Hoe kan ik de plant het best laten groeien? http://www.duurzaamboerblijven.nl/bodemkwaliteit2/ Mestverwerkingsmethoden bespreken Groeien Tulpen Vakwerk: 1.H3. Ziekten en plagen Chemische en biologische bestrijding 1.H4. Voortplanting een nieuw begin 2. H1. Grond en teeltmedium. 2.H2. Voeding echt of namaak Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 4
Grond of substraat bemesten en mineralen met werking benoemen Ik zie subtraatteelt hiernaast niet terug komen. (Koppelen aan aardbeien teelt? ) uitleggen wat het verschil is tussen organische en anorganische mest. De leerling kan met aangeboden gegevens de hoeveelheid anorganische en organische mest berekenen en een organische en anorganische bemesting uitvoeren Wat is organische en anorganische mest. Berekening op basis van oppervlakte en behoefte. Bemesten hoe doe je dat? Extra onderdeel over moderne technieken die groei, kleur en opbrengst vastleggen. Op basis van deze gegevens zal mestdosering plaatsvinden. Vakwerk: 2.H3. Voor iedere plant het juiste dieet div. praktijkkaarten en video s uit planten voor consumptie Gevolgen van teeltmaatregelen op het milieu herkennen de gevolgen van teeltmaatregelen op het milieu herkennen. Wat zijn de gevolgen van het gebruik van middelen in de landbouw en hoe zijn ze zichtbaar en onzichtbaar aanwezig in onze leefomgeving. Je kunt herkennen wat de gevolgen zijn van bemesting, afvalstoffen, gewasbeschermingsmiddelen en grootschalig energiegebruik en je weet wat de ophoping van residuen in het voedsel betekent. Koeienmest, mestvergisting Over een duurzame samenleving: mest en milieu Vakwerk: 2.H2. Milieukosten en opbrengsten Hygiënisch werken en maatregelen nemen om verspreiding van ziekten te voorkomen de meest gangbare veiligheidsvoorschriften in acht nemen en uitvoeren Veiligheid en hygiëne in de landbouw Hands-on kb Medewerker Landschapsbeheer => Ho 4.3 zwerfafval opruimen Hands-on Kb Dierverzorger => ho 3.3 Hygiëne bij dierverzorging => ho 3.5 Handen wassen => ho 3.6 Beroepsziektes Limo: Veilig werken Vakwerk Dierenhouderij en Verz. 1: Verzorging: Preventieve gezondheidszorg en schoonmaken moet. Vakwerk Dierenhouderij en Verz. 2: Gezondheid Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 5
Eenvoudige werkzaamheden uitvoeren en toelichten voor beheer van het landelijk gebied Verdiepende paragraaf gras, hagen, bomen, singels, houtwallen en paden onderhouden, kleine waterlopen schoon houden, technische werkzaamheden uitvoeren zieke en ongewenste planten(delen) verwijderen, afval scheiden en verwerken, (natuurlijke) afrastering plaatsen In de introductie uitleggen dat een boerenbedrijf bijna altijd in het landelijk gebied staat en dat hier veel onderhoud nodig is rondom het huis en de schuren, sloot en bermonderhoud en het onderhouden van afrasteringen. Onderhoud aan groot groen en water. Wintersnoei, houtwal aanplanten, hagen onderhouden en snoeien, sloot en plas onderhouden, natuurlijke afrastering plaatsen. Bosbeheer Hands-on Landschapsbeheer kb o.a. Haagplanten knotwilg knotten Staat in auteursarena => IN14.140.002 Medewerker Landschapsbeheer KB =>IN14.140.007 Medewerker Landschapsbeheer BB Dit onderdeel in Hands On klaar. Vakwerk: 1.H4. Gazonaanleg en onderhoud 2.H2. Houtachtige gewassen en beplantig Groen Proeven: Buitenwerk in het groen KB Grote voedselproductie onkruid Div. Praktijkvideo s Schoffelen wieden en onkruid Onderhoudswerkzaamheden plannen Verdiepende Plannen van beheerswerkzaamheden in het landelijk gebied verschillende werkzaamheden gedurende het seizoen inplannen en uitvoeren. Groen Proeven: Buitenwerk in het groen KB paragraaf Praktische oefeningen P1 Wie is die boer? Interview agrarisch ondernemer in de regio Vraag de ondernemer over zijn bedrijf zijn favoriete werk, zijn minst favoriete werk, zijn zorgen, kansen, de toekomst en de natuur. Maak een mooi verslag van het bedrijfsbezoek met plaatjes erbij! Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 6
P2 Van grond tot mond De leerling aan de hand van het resultaat een beschrijving geven van de begrippen toeleverend, dienstverlenende en afnemend bedrijf en kan benoemen op welke plaats in de keten het gekozen bedrijf zich bevindt Maak voor een agrarisch bedrijf naar je keuze een poster waarin je de bedrijfsketen beschrijft waarin het bedrijf zich bevind. Noem in de poster toeleverende, dienstverlenende en afnemende bedrijven en geef op basis van de informatie een titel aan het door jou gekozen bedrijf met de keuze uit een - productiebedrijf - vermeerderingsbedrijf - toeleveringsbedrijf - verwerkingsbedrijf Voorbeelden aan lln geven: Van melk tot kaas Van biet tot suiker Van gerst tot bier Van tarwe tot brood e.v.t. verwijzen naar www.hetkleineloo.nl P 3.1. Kijk eens onder je voeten met behulp van de juiste materielen en stappen een profielboring uitvoeren Profielboring uitvoeren en een bodemprofiel vaststellen. Ga er op uit met de juiste gereedschappen en ga in je omgeving een profielboring uitvoeren in een stuk bouwland. Bepaal de grondsoort aan de hand van de kenmerken en neem een monster van de teeltlaag mee naar school. Dit ga je gebruiken in een volgende opdracht. Boren naar grond. een bodemprofiel tekenen en beoordelen. oc-21197.38 (wps038) Vakwerk Plantenteelt. 2 H.1. Grond en teeltmedium Grondsoorten herkennen P3.2. EC en Ph waarde van de landbouwgrond in je omgeving benoemen wat de onderdelen Ph en EC betekenen en met welke instrumenten ze worden gemeten Je hebt een grondmonster meegebracht bij de uitvoering van de vorige opdracht. Ga volgens de opdachtbeschrijving de PH en EC meten en vertel wat de waarden voor jullie betekenen. Voor veel leerlingen is PH en EC veel te abstract. zou ik niet behandelen. Vakwerk Plantenteelt. 2 H.1. Extra praktijkkaarten P 3.3.- WPS module Nepgrond goed bekeken WPS Module Nepgrond goed bekeken Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 7
P 3.4. Grond bewerken en zaaiklaar maken. Een gewas zaaien. op verschillende manieren spitten, egaliseren en zaaiklaar maken op kleinschalig niveau Het maken van een vierkante meter moestuin. Maak met tweetallen een vak van 1 *1 meter. Zet dit af met een pootlijn en hulp van een haakse hoek. Hiervoor kun je ook de 3-4-5 steek gebruiken. Ga je m2-tuin spitten. Maak hierbij gebruik het spitten met een voor. Als je dit gedaan hebt ga je de m2- tuin egaliseren en zaaiklaar maken. Vraag je docent welke zaden je moet zaaien. Bereid je goed voor op deze opdracht, want zaaien is een precies werkje en lang niet voor alle gewassen hetzelfde! P. 4 Meststoffen Herkennen, benoemen en strooien verschillende meststoffen herkennen, benoemen en aanwenden in kleinschalig gebruikt Je gaat een onderzoek doen naar kunstmest en het gebruik hiervan. WPS Module Mestoverschot onderzoeken Er zijn steeds meer pakken met meststoffen speciaal voor één soort planten. Wat is het verschil ertussen? Vakwerk Plantenteelt. 2 H.1. Extra praktijkkaarten P.5 Maak je omgeving mooi kleinschalig onderhoud uitvoeren aan groot groen en weet om te gaan met een duurzame verwerking van groenafval in de bedrijfssetting. Onderhoud in de natuur Onderhoud op de camping en boerderij geeft vaak veel werk. Je gaat met een groepje ondersteunen bij onderhoudswerkzaamheden. Je vraagt de begeleider welke werkzaamheden je moet verrichten en zorgt voor een duurzame verwerking van het groene afval. Hands-on Landschapsbeheer kb afrastering plaatsen houtwal onderhoud zwerfafval opruimen Andere mogelijke opdracht: Collage maken: Wat gebeurt er met mijn groenafval? => Google afbeelding => Google video => Hetklokhuis, Bio afval WPS Module Een composthoop opzetten Geknipt en geschoren, onderhoud aan hagen en bomen WPS Module Natuur bij de boer Een afrastering maken Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 8
P.6 Aardbeienteelt open en gesloten teelt door middel van een kleinschalig kweekproject het verschil beschrijven tussen op en gesloten teelt en de verschillen uit de resultaten verklaren Maak een proefopstelling met 3 of 4 aarbeienplanten. Poot 1 of 2 planten in een substraat in de volle grond en poot 1 of 2 planten in de kas. De planten moeten in hetzelfde substraat geplant worden en dezelfde verzorging krijgen. Kijk welke planten de meest opbrengst generen en welke het meest gevoelig zijn voor invloeden uit de omgeving. +Py Wat zit erin en wat moet erbij aan de hand van gevonden waarden uit het grondmonster en de gegeven gewassen een advies uitbrengen over bemesting Onderzoek de grond uit de proefboring en onderzoek wat de Ph en EC waarden zijn. Nu je weet wat de waarden zijn kun je bij de docent informatie ophalen over het gewas dat je op het perceel gaat telen. Kijk of dit past in de vruchtwisseling en hoeveel de waarden door bemesting of bekalking moeten stijgen. Bij deze opdracht ook een voorbeeldgrondonderzoek geven zodat de opdrachten apart uitgevoerd kunnen worden +Pz Zet ze aan het werk Px Mijn perceel!? Ik heb een stukje grond geërfd van mijn opa dat 1,2 hectare groot is. 0,1 hectare wil ik gebruiken voor het inzaaien van bloemen, 0,1 hectare is houtwal en moet ik gaan onderhouden en ik wil 1 hectare gerst verbouwen. Maak met een groepje van 2 of 3 leerlingen een beschrijving van het perceel. Onderzoek welke grondsoort het is en welke waarden in de grond voorkomen. Maak een plan van grondbewerking, bemesten, zaaien en oogsten en een plan voor het onderhouden van de houtwal. Zou ook hier al vast de grondonderzoekwaarden erbij geven. Hoofdzakelijk welke maand gebeurt wat. Mogelijk andere opdracht: Jaarplanning maken voor een bedrijf voor komende 4 jaar met vruchtwisseling van 4 akkerbouwgewassen? Per gewas: Wanneer zaaien, wanneer oogsten. Opp. van de gewassen niet gelijk zodat ze niet zomaar kunnen "doorschuiven" Theorietoets Integrale opdrachten Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 9
Titel integrale opdracht 1 Titel integrale opdracht 2 Reflectie Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 10
Aanvullend materiaal (aanvullende inhoud die wel bruikbaar is, maar niet in de vormgeving wordt geïntegreerd) LOB Leerobject Artikelcode Inhoud Toelichting Theorie Bijv. vakwerk deel ** Bijv. Limo * * Praktische oefeningen Combi theorie/praktijk Bijv. WPS module * * Integrale opdrachten Bijv. Laten zien opdracht * * Reflectie Raamwerk leermiddelen modules profiel groen 11