Wie zei nou dat het moeilijk was?

1 Wie zei nou dat het moeilijk was? Onderzoek naar gedrag en leren van kinderen met gedragsproblematiek Henderien Steenbeek In samenwerking met: Louise Jansen & Paul van Geert Groningen, 11 februari 2009

Overzicht 3

4 In kaart brengen van leerprocessen Wat doen we in onderzoek om leerprocessen van kinderen in Cluster 4 onderwijs in kaart te brengen? Het stimuleren van leerprocessen Wat levert het onderzoek aan informatie op voor leerkrachten om leerprocessen te stimuleren? Methode Dingo Wat houdt de methode in die we hebben ontwikkeld voor leerkrachten om zo optimaal mogelijk het leren van deze kinderen te kunnen stimuleren?

5 In kaart brengen van leerprocessen

6 Uitgangspunten Leren als een sociaal gesitueerd, complex, dynamisch proces Allerlei componenten samen vormen het proces Voortdurende wisselwerking

7 Leerprestaties van Werner De prestatie op rekenen van Werner wordt bepaald door o.a. zijn belangen, motivatie, zijn emoties, de instructies van de leerkracht, het gedrag van mede-leerlingen, etc. Werner s motivatie, de instructie door de leerkracht etc. wordt bepaald door zijn prestatie op rekenen Over de tijd ontwikkelt Werner een bepaald patroon in zijn prestaties en hun samenhang met de overige factoren, met daarin fluctuaties

De prestaties van leerling Werner tijdens de rekenles 8 - Epigenetisch landschap - Goed presteren Slecht presteren

9 Uitgangspunten Leren als een sociaal gesitueerd, complex, dynamisch proces Allerlei componenten samen vormen het proces Voortdurende wisselwerking Te zien bij leren rekenen

Vragen & verwachtingen Wat zijn typische kenmerken van normaal versus problematisch leren rekenen? Wat betreft sociale dynamiek, te zien in: de interactie met de leerkracht het (taak-)gedrag van leerlingen tijdens de les Op de korte termijn (een rekenles), de lange termijn (over 2 jaar) 10 Verwachting bij problematisch leren: ontstaan van nietoptimale interactiepatronen en patronen in taakgedrag (attractortoestanden) Voorbeeld: leerling Werner

11 Wat zien we? Situatie van de rekenles Verschil in organisatie Rekenvoortgang Taakgedrag Instructie

12 Wat zien we? Situatie van de rekenles Verschil in organisatie Cluster 4 Rekenvoortgang Taakgedrag Instructie Regulier

15 Variabele: aantal verbale uitingen 55 % 10 % Leerkracht Assymetrie! 42 % 88 % Leerling - De korte termijn dynamiek in 1 leerling-leerkracht koppel in een rekenles-

16 Het stimuleren van leerprocessen

17 Algemeen Denken in Doelen voorbeeld leerling Werner Leren rekenen associeren met plezier & competentie ( dat kan ik wel ) Hoe? -> rekenen speels aan bieden -> zelf uitstralen dat rekenen leuk is en goed te doen -> leerlingen voldoende houvast geven waardoor ze niet voortijdig stranden, doordat ze b.v. de opgave niet goed kunnen lezen -> gezamenlijk instructie waar mogelijk

18 Individuele instructie -> Actieve(-re) betrokkenheid van leerling bij instructie -> Positieve feedback geven als leerling dat verdiend heeft (gericht) -> Instructie aanpassen aan niveau leerling -> zelf een beginvraag laten formuleren -> aan het eind checken of uitleg begrepen is -> vragen stellen waarop leerling zelf antwoord moet formuleren -> Leerling uitdagen -> Gebruik maken van materialen -> Leerling zelf laten uitbeelden

Individuele instructie 19

20 Werken met leerdoelen Werken met handelingsplannen en leerdoelen is vereist Maar: -> Dit leeft nog niet bij leerkrachten -> Leerkrachten vinden het moeilijk doelen SMART te formuleren (S= specifiek, M = meetbaar, A = acceptabel, R = realistisch, T = toetsbaar) Daarom:

Methode Dingo 21

22 DINGO (Digital Instruction Goals) program Digitaal observatieinstrument voor leerkrachten: * Functioneren van individuele leerlingen wat betreft leer- en gedragsdoelen * Geven van Beloningen * Doen van overdracht etc. * In gebruik op van der Reeschool (RENN4 Smilde)

23 Werken met leerdoelen: leerling Roy Doel geformuleerd in Handelingsplan: Roy maakt zelfstandig de gehele opgedragen taak Aanpak: Roy komt aan het begin van een les bij de juf. Zij bespreekt voor die dag te maken taken met hem. Met rekenen wordt de werkwijze van een rekentaak uit het boek besproken. Daarna gaat Roy zelfstandig aan het werk.

Demonstratie 24

Voordelen -> Flexibel te gebruiken tijdens elke les -> Concrete onderbouwing van voor-/ achteruitgang van leerling op een leerdoel -> Bijhouden van voor deze leerling specifieke doelen Nadelen -> Geeft globale informatie over hoe je als leerkracht aan doel kunt werken -> Geen vergelijking met norm -groep (standaard) 25 -> Zowel leer- als gedragsdoelen zijn te scoren -> Constante reminder van leerkracht aan de doelen (onbewust opnemen in eigen handelen)

26 Bedankt voor uw aandacht! Meer informatie? J.Bijstra@renn4.nl H.W.Steenbeek@rug.nl