Van context naar som. Henk Logtenberg. Juni 2012

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Van context naar som. Henk Logtenberg. Juni 2012"

Transcriptie

1 Van context naar som Henk Logtenberg Juni 2012

2 Doel van deze interactieve workshop Aan het einde van de workshop zijn de deelnemers in staat: 1. Met behulp van het rekenwerkgesprek een eerste identificatie en analyse te maken van het rekenprobleem bij de deelnemer 2. Op basis van de onderwijsbehoeften van de deelnemer een beredeneerde aanpak te formuleren

3

4 Reken(werk)gesprek praktisch rekengespreksinstrument Henk Logtenberg Henk Logtenberg is als rekenexpert werkzaam bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies in Amersfoort. Henk heeft als leraar en docent gewerkt in het primair onderwijs, speciaal basisonderwijs, voortgezet onderwijs en hoger beroepsonderwijs. Rekenen is zijn passie. Met twee Amerikaanse universiteiten werkt hij samen aan de doorontwikkeling van het reken(werk)gesprek in het Nederlandse onderwijs. 4A

5 Reken(werk)gesprek is een praktisch rekengespreksinstrument waarmee leraren in het beroepsonderwijs het dagelijkse rekenwerk van leerlingen kunnen analyseren, om tot een betere afstemming op de onderwijsbehoeften van de deelnemers te komen, waardoor de rekenopbrengsten van de deelnemers kunnen verhogen, sluit aan bij het drieslagmodel en het handelingsmodel van het Protocol Ernstige Reken-Wiskunde en Dyscalculie Problemen. 1B

6 Uitgangspunten Reken(werk)gesprek Het eigen rekenwerk van de individuele zwakke-, gemiddeldeof sterke rekenaar waarin de leerling is vastgelopen Het reken(werk)gesprek duurt 10 à 15 minuten en wordt tijdens de rekenles door de eigen leraar gehouden Het reken(werk)gesprek is opgebouwd uit: een kop (cirkelkaart) romp (werkkaart, ijsbergkaart en schaalkaart) en staart (quick reference card) 2A

7 Werkwijze Reken(werk)gesprek Op de achterzijde van de kaarten met de sternummers 1 tot en met 4 staat de opdracht (vraag)! Tijdens het gesprek maakt de leraar met behulp van de Quick reference card (7A) een notitie bij elke kaart. Met kaart 7B kan een prioritering in onderwijsbehoeften worden aangebracht. Tijdens het gesprek worden de thematiek en aanknopings-punten in beeld gebracht. De uitkomst van kaart 4 is de basis voor de aansluitende rekeninterventies. Technieken bij het houden van een reken(werk)gesprek: * observeren, parafraseren, * vragen (doorvragen, spiegelen, variëren van opgaven), * metacommunicatie. 2B

8 Cirkelkaart 1 Domeinen Leren rekenen * getallen, * verhoudingen, * meetkunde & meten, * verbanden, * begripsvorming, * ontwikkelen van oplossingsprocedures, * vlot leren rekenen, * flexibel toepassen, 3A

9 Kaart 1 Om welk domein gaat het (getallen, verhoudingen, meetkunde & meten en verbanden), welke onderdelen (notatie, met elkaar in verband brengen, gebruiken) en welk niveau (paraat hebben, functioneel gebruiken, weten waarom)? In welke fase van de rekenwiskunde-ontwikkeling bevindt zich de leerling (begripsvorming, ontwikkelen van oplossingsprocedures,vlot leren rekenen, flexibel toepassen van kennis en vaardigheden)? 3B

10 Werkkaart 2 4A

11 Kaart 2 Waar wringt de schoen volgens het drieslagmodel (aanpak, bewerking, reflectie)? Tip: Spiegel het werk van de deelnemer aan het werk van een fictieve deelnemer. Lok hiermee discussie uit! 4B

12 IJsbergkaart 3 5A

13 Kaart 3 Op welk handelingsniveau werkt de deelnemer - informeel, - voorstellen-concreet, - voorstellen-abstract, - formeel handelen 5B

14 14 Schakelen 2F Professioneel gecijferd

15 Schaalkaart A

16 Kaart 4 De deelnemer schaalt zijn eigen niveau in bij deze opgave. Naar welk cijfer zou de deelnemer eigenlijk toe willen? Wat heeft de deelnemer nodig om deze sprong te maken? 6B

17 Quick reference card Kaart Deelnemerkenmerken 1. Cirkelkaart A. Taal (rekenbegrippen, rekennotaties) 2. Werkkaart B. Manier van leren (visueel, auditief, motorisch, coöperatief, construerend, modellerend) 3. IJsbergkaart C. Getalontwikkeling (gevoel voor getallen en getalbegrip!) 4. Schaalkaart D. Motivatie, affectie, concentratie & geheugen E. Vormen van rekenen (schatten, hoofdrekenen, kolomsgewijs rekenen, cijferen, zakrekenmachine, oplossingen buiten het rekenen) 7A

18 7B Onderwijsbehoeften

19 Onderwijsbehoeften

20 Deze deelnemer heeft nodig om het gestelde doel te bereiken Instructie Opdrachten of taken Leeractiviteiten of materialen Leeromgeving spel Leertijd leerstof Feedback Leerkracht Hulp en ondersteuning bij Maatregelen om de motivatie en het plezier in leren te bevorderen

21 Opdracht: Batterij Met een volle batterij kun je 12 uur doen. Hoe lang kun je nog doen met een batterij die maar voor 60% gevuld is?

22 Handelingslijn

23 Handelingsmodel breuken Fase Formeel handelen (formele handelingen uitvoeren) Voorbeeld 4/3 X 38 = 50 Voorstellen abstract (representeren van de werkelijkheid aan de hand van denkmodellen) Voorstellen concreet (realistische afbeeldingen/modellen) Informeel (werkelijkheidssituaties) Tweede helft. Kwart finale, halve liter

24 Handelingsmodel procenten

25 Even rekenen Marjolein rijdt met haar auto van Rotterdam naar Parijs. Dat is een afstand van 450 kilometer. Ze vertrekt met een volle benzinetank. Na 130 km is ze in Brussel. Dan is 2/7 deel van de benzine op. Zal ze zonder te tanken Parijs halen?

26 26

27 Wat neem je mee en wat laat je hier

28 Henk Logtenberg

Reken(werk)gesprek praktisch rekengespreksinstrument

Reken(werk)gesprek praktisch rekengespreksinstrument Reken(werk)gesprek praktisch rekengespreksinstrument Henk Logtenberg Henk Logtenberg is als rekenexpert werkzaam bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies in Amersfoort. Henk heeft als leraar en docent gewerkt

Nadere informatie

Rekenwerkgesprek. Masterplan Dyscalculie VO 9 december 2014 Suzanne de Lange. CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1

Rekenwerkgesprek. Masterplan Dyscalculie VO 9 december 2014 Suzanne de Lange. CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1 Rekenwerkgesprek Masterplan Dyscalculie VO 9 december 2014 Suzanne de Lange Breuken zijn halve, kwartels en enkels CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1 Wat is een rekenwerkgesprek? Postionering en uitgangspunten.

Nadere informatie

CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1. Rekenwerkgesprek. NU-Rekenen 10 maart Aan het einde van de bijeenkomst:

CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1. Rekenwerkgesprek. NU-Rekenen 10 maart Aan het einde van de bijeenkomst: Rekenwerkgesprek NU-Rekenen 10 maart 2015 Henk Logtenberg Breuken zijn halve, kwartels en enkels Aan het einde van de bijeenkomst: Heb je een indruk van mogelijkheden en beperkingen van het rekenwerkgesprek

Nadere informatie

Reken(werk)gesprek. 16 november 2011 Omdat Elk Kind Telt Marije Bakker. CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1

Reken(werk)gesprek. 16 november 2011 Omdat Elk Kind Telt Marije Bakker. CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1 Reken(werk)gesprek 16 november 2011 Omdat Elk Kind Telt Marije Bakker CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1 Agenda 1. Introductie 2. Delen van kennis en ervaringen 3. Achtergrond Reken(werk)gesprek 4.

Nadere informatie

CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1. Rekenwerkgesprek. Masterplan Dyscalculie 10 december 2014

CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1. Rekenwerkgesprek. Masterplan Dyscalculie 10 december 2014 Rekenwerkgesprek Masterplan Dyscalculie 10 december 2014 Henk Logtenberg Breuken zijn halve, kwartels en enkels 3 CPS Onderwijsontwikkeling en advies 1 Wat zag je Daardoor Wellicht 4 1. Welke positieve

Nadere informatie

Grafiek vragenlijst diagnostische rekengesprekken

Grafiek vragenlijst diagnostische rekengesprekken Grafiek vragenlijst diagnostische rekengesprekken Het diagnostisch rekengesprek HOE EN WANNEER 2015, Louki Visser Een (diagnostisch)rekengesprek is: Is de interactie tussen De leerling De leerkracht De

Nadere informatie

Rekenen in het VO. 9 december 2013

Rekenen in het VO. 9 december 2013 Rekenen in het VO 9 december 2013 Eén boek, vijf delen: Visie en organisatie (h 1 t/m 4) Rekenen (h 5 t/m 9) Afstemmen (h 10 t/m 13) Begeleiding (h 14 t/m 17) Onderzoek (h 18 en h 19) Kern: Goed rekenonderwijs

Nadere informatie

Rekenen in het MBO. 11 maart 2014

Rekenen in het MBO. 11 maart 2014 Rekenen in het MBO 11 maart 2014 Eén boek, vijf delen: Visie en organisatie (h 1 t/m 4) Rekenen (h 5 t/m 9) Afstemmen (h 10 t/m 13) Begeleiding (h 14 t/m 17) Onderzoek (h 18 en h 19) Kern: Goed rekenonderwijs

Nadere informatie

inhoud Dyscalculie Rekenproblemen Presentatie_gebruikersdag_najaar2013 1 Onderhoudsproblemen

inhoud Dyscalculie Rekenproblemen Presentatie_gebruikersdag_najaar2013 1 Onderhoudsproblemen inhoud Rekenblokken voor de zwakke rekenaar Over wie hebben we het? Welke problemen zijn er zoal? Wat is er aan te doen? Rekenproblemen Dyscalculie Onderhoudsproblemen Beschikbaarheidsproblemen Ernstige

Nadere informatie

Programma ERWD. Dyscalculie. ERWD-presentatie Mieke van Groenestijn, HU, Utrecht 1

Programma ERWD. Dyscalculie. ERWD-presentatie Mieke van Groenestijn, HU, Utrecht 1 -presentatie 17-5-2011 Programma Programma Inleiding Hoofdlijnen Handelingsmodel Werken met het handelingsmodel Fasen Motto Ernstige RW-problemen en Dyscalculie Motto 1 Passend begint bij goed Ernstige

Nadere informatie

Dyscalculie én meer. Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie

Dyscalculie én meer. Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie Dyscalculie én meer Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie Vier hoofdlijnen in het proces van leren rekenen 1,2,3 4,5,6 1,2,3 4,5,6 2 3,4,5,6 2 3,4,5,6

Nadere informatie

MBO. Protocol ERWD3 - MBO. Programma. Uitgangspunten ERWD3 ERWD. Doelgroepen in MBO. ERWD3 - MBO 5 en 7 juni Mieke van Groenestijn, HU 1

MBO. Protocol ERWD3 - MBO. Programma. Uitgangspunten ERWD3 ERWD. Doelgroepen in MBO. ERWD3 - MBO 5 en 7 juni Mieke van Groenestijn, HU 1 3 - MBO 5 en 7 juni 2012 Programma 2 Protocol 3 - MBO MBO Mieke van Groenestijn Kenniscentrum Educatie Hogeschool Utrecht 3 Uitgangspunten 3 Opet 3-MBO: - deel 1: rekenbeleid (inclusief visie en stappenplan)

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 23 januari 2014 Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Kennismaking Agenda Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Problemen in kaart m.b.v. twee observatiemodellen

Nadere informatie

DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL

DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL Hoe het drieslagmodel kan worden ingezet ter ondersteuning van het getalbegrip in de realistische rekenles. Het belangrijkste doel van school is niet

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken. Bijeenkomst monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut

Zwakke rekenaars sterk maken. Bijeenkomst monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 1 26-01-2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Inleiding en voorstellen Rekenen in mbo (kort) Wat is een zwakke rekenaar?

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 10 december 2014 Monica Wijers Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Programma Intro wie was op conferentie? Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Vooraf:

Nadere informatie

Zwakke rekenaars in het vo

Zwakke rekenaars in het vo m.scholvinck@cps.nl Zwakke rekenaars in het vo Machteld Schölvinck, CPS. 9 December 2014. Verdiepingsconferentie Masterplan Dyscalculie Utrecht. BB-toets en ER-toets 2 CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Nadere informatie

Programma. Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg- denken

Programma. Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg- denken Programma Inleiding Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg- denken De rekenkaarten De opzoekkaarten RTAmersfoort Opzoekkaarten en het drieslagmodel Oefenen met de transfer Het rekendossier Rollenspel De rekenschouw

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken

Zwakke rekenaars sterk maken Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 5 28 september 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Diagnostiek Presentatie Welke onderwerpen in kaart? Voorbeelden Werken

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 28 mei 2014 Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Kennismaking Agenda Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Vooraf: Handelingsmodel Problemen in kaart

Nadere informatie

Workshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO

Workshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO Workshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO Conferentie VO-MBO Rondom Rekenen 14 december 2016 Arjan Clijsen Met welke pet op bent u hier? Wie is werkzaam in het voortgezet onderwijs? Wie is werkzaam

Nadere informatie

Leerlingen aan de peilstok van Plasterk

Leerlingen aan de peilstok van Plasterk Leerlingen aan de peilstok van Plasterk Evaluatie op systeemniveau Kees van Putten Universiteit Leiden putten@fsw.leidenuniv.nl Panama 2009 Noordwijkerhout Commissie Dijsselbloem Eindrapport: Tijd voor

Nadere informatie

Stappenplan groep 1-2

Stappenplan groep 1-2 Stappenplan Protocol E rnstige R eken W iskunde-problemen en D yscalculie (ERWD) Stappenplan groep 1-2 Moment Actie Uitwerking Stap 0 Aanvang, september Beginsituatie vastleggen met behulp van Bosos groep

Nadere informatie

parate rekenvaardigheden

parate rekenvaardigheden parate rekenvaardigheden Rinske Stelwagen & Teun Hommersom parate rekenvaardigheden wie zijn wij workshop tijdens de vorige conferentie de som van de dag een wiskunde- / reken-website een diagnostische

Nadere informatie

Protocol Ernstige Reken-Wiskundeproblemen en Dyscalculie

Protocol Ernstige Reken-Wiskundeproblemen en Dyscalculie Protocol Ernstige Reken-Wiskundeproblemen en Dyscalculie Daar waar leerlingen problemen ervaren bij rekenen-wiskunde dient het onderwijs te worden afgestemd op de problematiek van de leerling. Voor elk

Nadere informatie

Protocol Dyscalculie. De Stelberg

Protocol Dyscalculie. De Stelberg Protocol Dyscalculie De Stelberg Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 4 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 6 Externe diagnostiek

Nadere informatie

ERWD. Welkom op de regiobijeenkomst [invullen locatie] [datum]

ERWD. Welkom op de regiobijeenkomst [invullen locatie] [datum] ERWD Welkom op de regiobijeenkomst [invullen locatie] [datum] Programma 13.30 uur Opening 13.35 uur Interactieve keynote 15.00 uur Pauze 15.30 uur Dialoogtafels binnen sector 16.15 uur Dialoogtafels sectoroverstijgend

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken

Zwakke rekenaars sterk maken Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 2 16 februari 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Meer over zwakke rekenaars kenmerken uit het protocol ERWD Welke problemen

Nadere informatie

ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ

ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ Verlengde instructie nader bekeken Ceciel Borghouts 21 januari 2011 Indeling van de lezing Wat verstaat men onder (verlengde) instructie?

Nadere informatie

Samenvatting van Resultaat met rekenen. Bakker, Gerrits en Theil, CPS, 2012

Samenvatting van Resultaat met rekenen. Bakker, Gerrits en Theil, CPS, 2012 Samenvatting van Resultaat met rekenen Bakker, Gerrits en Theil, CPS, 2012 Lesvoorbereiding en evaluatie 1. Bepaal lesdoel en onderwijsbehoefte leerling(en) (wat hebben de leerlingen nodig om op de leerlijn

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis - Leusden tweede bijeenkomst 1 februari 2011

Cursus Rekenspecialist. Amarantis - Leusden tweede bijeenkomst 1 februari 2011 Cursus Rekenspecialist Amarantis - Leusden tweede bijeenkomst 1 februari 2011 een laatste 4 2/5 x 2 1/2 Vier bijeenkomsten De kaders De rekendidactiek De praktijk Verdiepingsonderwerpen Programma Huiswerk

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 12 oktober 2010

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 12 oktober 2010 Cursus Rekenspecialist Amarantis tweede bijeenkomst 12 oktober 2010 programma Huiswerk Artikel Hoofdrekenen of andere activiteit Didactiek basisonderwijs Potpourri van activiteiten Karakterisering realistische

Nadere informatie

Op weg naar goed rekenonderwijs in Nederland

Op weg naar goed rekenonderwijs in Nederland Op weg naar goed rekenonderwijs in Nederland Waar staan we op dit moment? 16 maart 2013 Protocol ERWD - 2 Wat moet je daarmee in het vo? d-kwadraat Gerjan van Dijken www.d-kwadraat-apeldoorn.nl Welke is

Nadere informatie

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst woensdag 31 oktober 2012 vincent jonker

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst woensdag 31 oktober 2012 vincent jonker basiscursus rekenen tweede bijeenkomst woensdag 31 oktober 2012 vincent jonker Hoe lang is de Costa Concordia? even een wat makkelijker foto Hoe lang is de Costa? Overleg in groepjes hoe je dit probleem

Nadere informatie

Ik tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016. Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10!

Ik tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016. Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016 Ik tel tot 10! Wat: Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10! Plaats: CPS, Amersfoort (8 min. lopen vanaf NS Amersfoort-Schothorst) Wanneer:

Nadere informatie

Visie en uitgangspunten

Visie en uitgangspunten -PO; conferentie Steunpunt Welkom Programma Protocol BAO, SBO, SO Protocol BAO, SBO, SO Mieke van Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,11

Nadere informatie

Toetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom

Toetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom Toetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom Inhoud Toetsen en evalueren Rekenonderwijs anno 2013 Evaluatiemiddelen binnen rekenonderwijs

Nadere informatie

Het protocol ERWD. Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening. Cathe No<en 6 maart 2015

Het protocol ERWD. Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening. Cathe No<en 6 maart 2015 Het protocol ERWD Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening Cathe No

Nadere informatie

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Cursus rekendidactiek Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Rekenen uit de krant Huiswerk Zwakke rekenaars Bekijk samenvatting van het protocol ERWD voor

Nadere informatie

Protocol Dyscalculie

Protocol Dyscalculie Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 4 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 5 Externe diagnostiek 6 Stappenplan

Nadere informatie

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst Woensdag 5 november 2013 vincent jonker

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst Woensdag 5 november 2013 vincent jonker basiscursus rekenen tweede bijeenkomst Woensdag 5 november 2013 vincent jonker Hoe lang is de Costa Concordia? Brief OCW aan Tweede Kamer (5-11-2013) even een wat makkelijker foto Programma in vijf

Nadere informatie

Haal meer uit de leerlijn StruX Rekenen; haal meer uit jezelf! StruX-bijeenkomst Maart 2016 Jiska van Hall

Haal meer uit de leerlijn StruX Rekenen; haal meer uit jezelf! StruX-bijeenkomst Maart 2016 Jiska van Hall Haal meer uit de leerlijn StruX Rekenen; haal meer uit jezelf! StruX-bijeenkomst Maart 2016 Jiska van Hall Haal meer uit de leerlijn StruX Rekenen; haal meer uit jezelf! Programma Pijlers van effectief

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 27 september 2013 Ceciel Borghouts Inleiding Agenda Uitgangspunten, visie, feiten Afstemmen: Onderwijsbehoeften van zwakke rekenaars in beeld: 2 observatiemodellen Drieslagmodel

Nadere informatie

Dr. Mieke van Groenestijn 1

Dr. Mieke van Groenestijn 1 ; Conferentie Steunpunt Protocol vo Protocol - VO Mieke van Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,9 december 2013 Rekenen in vo Probleemoplossend

Nadere informatie

Protocol ERWD voor VO en MBO - Mieke van Groenestijn en Jaap Vedder MBO-bijeenkomsten Rotterdam, Assen, Eindhoven (oktober 2011)

Protocol ERWD voor VO en MBO - Mieke van Groenestijn en Jaap Vedder MBO-bijeenkomsten Rotterdam, Assen, Eindhoven (oktober 2011) Protocol ERWD voor VO en MBO - Mieke van Groenestijn en Jaap Vedder MBO-bijeenkomsten Rotterdam, Assen, Eindhoven (oktober 2011) Bijgestelde inhoudsopgave protocol ERWD n.a.v. MBO-bijeenkomst 8 sept 2011

Nadere informatie

Empowerment bij Rekengesprekken

Empowerment bij Rekengesprekken Pagina 1 Empowerment bij Rekengesprekken Pedagogisch-didactische fijn-afstemming bij leerlingen met Rekenproblemen in het Primair Onderwijs van 9 12 jaar. Want je denkt pas als je praat. Denken in je eentje

Nadere informatie

Cursus rekenen in de bbl tweede bijeenkomst woensdag 14 december 2011 vincent jonker

Cursus rekenen in de bbl tweede bijeenkomst woensdag 14 december 2011 vincent jonker Cursus rekenen in de bbl tweede bijeenkomst woensdag 14 december 2011 vincent jonker volkskrant, 14 december 2011 een kale 4 2/5 x 2 1/2 Hoe leg je het uit? Programma in drie bijeenkomsten 1. Referentiekader

Nadere informatie

Dr. Mieke van Groenestijn 1

Dr. Mieke van Groenestijn 1 Protocol Protocol PO - VO (-MBO) Mieke Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,2 april 2013 Rekenen Probleemoplossend werken Rekenvaardigheid

Nadere informatie

Masterplan ERWD. Differentiëren in subgroepen 10 december Arlette Buter

Masterplan ERWD. Differentiëren in subgroepen 10 december Arlette Buter Masterplan ERWD Differentiëren in subgroepen 10 december 2014 Arlette Buter Arlette Buter info@rekenadviesbuter.nl 1 Inhoud Differentiëren in subgroepen: lesgeven op spoor 2 - Welke kennis is er nodig

Nadere informatie

Meten & meetkunde Aanpak Lesson Study Op Veenoord-VMBO

Meten & meetkunde Aanpak Lesson Study Op Veenoord-VMBO Meten & meetkunde Aanpak Lesson Study Op Veenoord-VMBO WWW.CPS.NL Inhoudsopgave PowerPoint Presentatie (20 minuten) Zelf aan de slag in groepjes (50 minuten) 15 minuten de gemaakte (deel) les presenteren

Nadere informatie

Protocol Dyscalculie

Protocol Dyscalculie Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 5 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 6 Externe diagnostiek 7 Stappenplan

Nadere informatie

Visie en uitgangspunten

Visie en uitgangspunten -PO; conferentie Steunpunt Welkom Programma Protocol BAO, SBO, SO Protocol BAO, SBO, SO Mieke van Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,

Nadere informatie

Elke rekencoach een VIP bij de implementatie het van het ERWD Protocol. 11 december Henk Logtenberg

Elke rekencoach een VIP bij de implementatie het van het ERWD Protocol. 11 december Henk Logtenberg Elke rekencoach een VIP bij de implementatie het van het ERWD Protocol 11 december Henk Logtenberg Opbrengst 1. Kennis van de rollen en taken van een rekencoach bij het werken met het ERWD- Protocol 2.

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 25 oktober 2011 Monica Wijers

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 25 oktober 2011 Monica Wijers Cursus Rekenspecialist Amarantis tweede bijeenkomst 25 oktober 2011 Monica Wijers Een rekenspelletje vooraf Canadees vermenigvuldigen Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit

Nadere informatie

Ernstige RekenWiskunde-proble

Ernstige RekenWiskunde-proble 4 9 1 3 7 5 6 7 8 3 en Dyscalculie Protocol Rekene Ernstige RekenWiskunde-proble skunde-problemen en Dyscalculi en Dyscalculie Ernstige Reken Ernstige Reken MBO probleme Mieke van Groenestijn Gerjan van

Nadere informatie

Veel voorkomende rekenproblemen: preventie en interventie. 4 februari 2015. Arlette Buter

Veel voorkomende rekenproblemen: preventie en interventie. 4 februari 2015. Arlette Buter Veel voorkomende rekenproblemen: preventie en interventie 4 februari 2015 Arlette Buter 1 Inhoud Schoolbrede preventieve maatregelen Preventie en interventie bij: Verlenen van betekenis aan getallen en

Nadere informatie

Protocol ernstige rekenhulpvragen en/ of dyscalculie

Protocol ernstige rekenhulpvragen en/ of dyscalculie Protocol ernstige rekenhulpvragen en/ of dyscalculie Inleiding Dit beleid is geschreven vanuit de visie van t Speel-Kwartier. Dit beleid ondersteunt ons bij het bereiken van ons onderwijskundig doel; Kinderen

Nadere informatie

Certificeren van rekendocenten

Certificeren van rekendocenten Certificeren van rekendocenten Bij de ROC s is een grote behoefte aan goed gekwalificeerde rekendocenten. Hiervoor worden verschillende cursussen, scholingen en workshops aangeboden die kunnen leiden tot

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 16 januari 2015 Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Kennismaking Agenda Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Vooraf: Handelingsmodel Problemen in

Nadere informatie

De rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens

De rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens De rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens Onderwerpen Voorstellen Waar speelt het zich af? Startsituatie 2011-2012 Praktijkprobleem en onderzoeksvraag Theorie:

Nadere informatie

Rekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015

Rekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015 Rekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015 Programma Overtuigingen ten aanzien van de verschillen tussen jongens en meisjes op het gebied van rekenen Wat zegt het onderzoek? Wat is de rol van de docent?

Nadere informatie

(protocol ernstige reken wiskundeproblemen

(protocol ernstige reken wiskundeproblemen Protocol (protocol ernstige reken wiskundeproblemen en dyscalculie VO) ERWD2 (samenvatting; Protocol Ernstige Reken Wiskunde-problemen en Dyscalculie, M.Groenestijn c.s., 2012, v.gorcum, Assen) 1 (kern)

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken

Zwakke rekenaars sterk maken Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 3 9 maart 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut In de planning Hoe geef je lessen vorm waarin je rekening houdt met zwakke rekenaars? De volgende

Nadere informatie

Ernstige RekenWiskunde-proble

Ernstige RekenWiskunde-proble 2 4 1 39 3 7 5 6 7 8 3 n en Dyscalculie Protocol Rekene Ernstige RekenWiskunde-proble iskunde-problemen en Dyscalculi en Dyscalculie Ernstige Reken Ernstige Reken VO problemen e Mieke van Groenestijn Gerjan

Nadere informatie

PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen

PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen en dyscalculie Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Lohmanlaan 23 7003 DJ Doetinchem INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Visie en uitgangspunten... 3 Route... 4 Wat

Nadere informatie

LEERPLAN WISKUNDE OVSG

LEERPLAN WISKUNDE OVSG LEERPLAN WISKUNDE OVSG 1 Publicatie Papieren versie 1998 2008 2013 2010 Digitale versie 2008 / 2013 2 Opbouw en gebruik leerplan Structuur Deel 1 richtsnoer Visie Evaluatie Gebruik van het leerplan Deel

Nadere informatie

Cursus Rekenen. Albeda tweede bijeenkomst 10 mei 2011

Cursus Rekenen. Albeda tweede bijeenkomst 10 mei 2011 Cursus Rekenen Albeda tweede bijeenkomst 10 mei 2011 volkskrant, 10 mei 2011 volkskrant, 9 mei 2011 meter millimeter micrometer nanometer 10 0 10-3 10-6 10-9 deel 0 WAT GAAN WE DOEN VANDAAG? 12 cursisten

Nadere informatie

Cursus voor Rekenondersteuners rekenen de 3 e slag. Bijeenkomst 4 8 maart 2012 Ceciel Borghouts & Monica Wijers Freudenthal Instituut

Cursus voor Rekenondersteuners rekenen de 3 e slag. Bijeenkomst 4 8 maart 2012 Ceciel Borghouts & Monica Wijers Freudenthal Instituut Cursus voor Rekenondersteuners rekenen de 3 e slag Bijeenkomst 4 8 maart 2012 Ceciel Borghouts & Monica Wijers Freudenthal Instituut deel 0 EVEN DE KRANT Programma 8 maart 1. Huiswerk zwakke rekenaars

Nadere informatie

www.masterplandyscalculie.nl

www.masterplandyscalculie.nl In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor zorgcoördinatoren, rekencoördinatoren en rekenspecialisten die gesprekken voeren met en over een leerling met ernstige rekenwiskunde-problemen.

Nadere informatie

Vroegtijdig signaleren en preventie van rekenwiskunde problemen.

Vroegtijdig signaleren en preventie van rekenwiskunde problemen. Vroegtijdig signaleren en preventie van rekenwiskunde problemen. IDJK 2017 Ine van de Sluis Stijgen en Dalen 1. Eén persoon stelt een gesloten vraag. 2. Is het antwoord op jou van toepassing, ga je staan.

Nadere informatie

Protocol (Ernstige) RekenWiskunde-problemen. en dyscalculie

Protocol (Ernstige) RekenWiskunde-problemen. en dyscalculie Protocol (Ernstige) RekenWiskunde-problemen en dyscalculie Het doel van rekenwiskunde-onderwijs is functionele gecijferdheid, afgestemd op de mogelijkheden van iedere individuele leerling. Hierbij gaat

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 11 december 2015 Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Agenda Kennismaking Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Vooraf: Handelingsmodel Problemen in

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 12 april 2011

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 12 april 2011 Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 12 april 2011 programma Vier middagen! De kaders! De rekendidactiek! De praktijk! Verdiepingsonderwerp en/of rekenbeleid Programma 3 e bijeenkomst rekenen

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Kennismaking Agenda Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Vooraf: Handelingsmodel Problemen in kaart m.b.v. drieslagmodel

Nadere informatie

Valkuilen bij Rekenen conferentie dyscalculie MBO 12 december 2013. Monica Wijers Freudenthal Instituut Onderwijsadvies & training

Valkuilen bij Rekenen conferentie dyscalculie MBO 12 december 2013. Monica Wijers Freudenthal Instituut Onderwijsadvies & training Valkuilen bij Rekenen conferentie dyscalculie MBO 12 december 2013 Monica Wijers Freudenthal Instituut Onderwijsadvies & training Vooraf Kennismaken Het gaat hier om rekenzwakke leerlingen - In vmbo en

Nadere informatie

zwakke rekenaars sterk maken ROC Albeda secretarieel & administratief

zwakke rekenaars sterk maken ROC Albeda secretarieel & administratief zwakke rekenaars sterk maken ROC Albeda secretarieel & administratief bijeenkomst 1 30 maart 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Inleiding en voorstellen Canadees

Nadere informatie

ERWD. Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut

ERWD. Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut ERWD Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut Leidende vragen Wat houdt ERWD in en hoe herken je het? Protocol ERWD Wat kun je zelf doen in de rekenles? Welke hulmiddelen zijn er in de rekenles?

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 8 mei 2012 Monica Wijers

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 8 mei 2012 Monica Wijers Cursus Rekenspecialist Amarantis tweede bijeenkomst 8 mei 2012 Monica Wijers Een rekenspelletje vooraf Canadees vermenigvuldigen De krant krant krant krant Doelen Kennismaking met huidige rekendidactiek

Nadere informatie

Rekenmethode anders vasthouden

Rekenmethode anders vasthouden Rekenen-Wiskunde Tegemoet komen aan verschillen Rekenmethode anders vasthouden Begin over passend onderwijs en in elke teamkamer ontstaat meteen discussie: Onze methodes zijn niet geschikt om voldoende

Nadere informatie

Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose

Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose Als een kind rekenproblemen heeft, is het belangrijk om dit snel aan te pakken. Tijdig ingrijpen kan heel wat voorkomen. Maar

Nadere informatie

Rekenen voor nieuwkomers vervolg op ontwikkelingen rekenkisten. Presentatie voor LOWAN, 11 april 2017 Moniek Sanders

Rekenen voor nieuwkomers vervolg op ontwikkelingen rekenkisten. Presentatie voor LOWAN, 11 april 2017 Moniek Sanders Rekenen voor nieuwkomers vervolg op ontwikkelingen rekenkisten Presentatie voor LOWAN, 11 april 2017 Moniek Sanders Inhoud van de workshop Opwarmertje Aanleiding en start Ontwikkelplan Planning en fasering

Nadere informatie

Deep Learning met resultaat

Deep Learning met resultaat Deep Learning met resultaat Panama 2015 Suzanne de Lange Pieter Gerrits Wat komt aan de orde? Aanleiding, definitie en kader 3 technieken en oefening daarmee 3 Probleemstelling Ogw leidt tot oppervlakkigheid

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 2 november 2010

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 2 november 2010 Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 2 november 2010 Didactische tip Begin de les met een bericht uit de krant Doel: laten zien dat er bij het lezen van berichten gerekend moet worden Varianten:

Nadere informatie

Simeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO

Simeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Simeacongres 12 december Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Programma Welkom en toelichting: interactie!!!! Inventarisatie

Nadere informatie

Vaste aanpak contextopgaven met Vakbegrip en Nieuwsrekenen

Vaste aanpak contextopgaven met Vakbegrip en Nieuwsrekenen Welkom Vaste aanpak contextopgaven met Vakbegrip en Nieuwsrekenen Presentatie door: Karin Snoodijk VO-MBO conferentie Rekenen in Zorg & Welzijn Doel: zelf aan de slag met een vaste aanpak voor contextopgaven

Nadere informatie

Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie

Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie 23 januari 2013 13.30 16.00 uur Berber Klein Orthopedagoog & docent speciale onderwijszorg Vrije Universiteit: faculteit psychologie en pedagogiek b.klein@vu.nl

Nadere informatie

Het protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie: Van plank naar praktijk. Lunteren maart 2016 Ine van de Sluis

Het protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie: Van plank naar praktijk. Lunteren maart 2016 Ine van de Sluis Het protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie: Van plank naar praktijk Lunteren 2016 23 maart 2016 Ine van de Sluis Stijgen en Dalen 1. Eén persoon stelt een gesloten vraag. 2. Is het antwoord

Nadere informatie

Talig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2

Talig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 SBZW 10-4-2016 1 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles

Nadere informatie

Wie is de echte rekendocent? Parallellezing 6 december 2011 Congres: Je kunt rekenen op de rekendocent

Wie is de echte rekendocent? Parallellezing 6 december 2011 Congres: Je kunt rekenen op de rekendocent Wie is de echte rekendocent? Parallellezing 6 december 2011 Congres: Je kunt rekenen op de rekendocent Programma Aanleiding Competentieprofiel Nascholing/lerarenopleiding Aanleiding Wat moet ik kennen

Nadere informatie

Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting)

Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting) 0 Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting) 1 Inhoud Inleiding 2 Onderscheid tussen ernstige reken-wiskunde problemen en dyscalculie 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie

Nadere informatie

Rekenen op de rand van de krant

Rekenen op de rand van de krant Welkom Rekenen op de rand van de krant Presentatie door: Karin Snoodijk (Joyce Kruys) VO MBO conferentie Rondom Rekenen Wat maakt een contextsom zo moeilijk? Toen het schip leeg was stak het 640 cm boven

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken

Zwakke rekenaars sterk maken Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 2 6 april 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit wat ze met elkaar te maken

Nadere informatie

PARAGRAAF Protocol bij ernstige rekenwiskunde-problemen en/of dyscalculie 1. Doel van het protocol. 2. Signalering

PARAGRAAF Protocol bij ernstige rekenwiskunde-problemen en/of dyscalculie 1. Doel van het protocol. 2. Signalering Samengesteld door BZT WPC Versie 23-06-2015 Bestuur Door DO vastgesteld op 02-07-2015 DO Door BG als voorgenomen besluit vastgesteld op 09-07-2015 GMR Door GMR van advies/instemming voorzien op nvt Medewerkers

Nadere informatie

Zwakke rekenaars. Bijeenkomst 2 12 november 2013 Vincent Jonker & Monica Wijers Freudenthal InsBtuut

Zwakke rekenaars. Bijeenkomst 2 12 november 2013 Vincent Jonker & Monica Wijers Freudenthal InsBtuut Zwakke rekenaars Bijeenkomst 2 12 november 2013 Vincent Jonker & Monica Wijers Freudenthal InsBtuut deel 0 EVEN DE KRANT Twee bijeenkomsten Achtergronden, voorbeelden en Bps Lesmaterialen voorbeelden

Nadere informatie

Rekenen bij Moderne Wiskunde

Rekenen bij Moderne Wiskunde Moderne Wiskunde Rekenen: een volledig doorlopende leerlijn rekenen voor alle leerjaren en alle niveaus! Rekenen bij Moderne Wiskunde 1 Verplichte rekentoets Vanaf schooljaar 2013/2014 Voor alle leerlingen

Nadere informatie

Programma. Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg-denken

Programma. Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg-denken Programma Inleiding Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg-denken De rekenkaarten De opzoekkaarten RTAmersfoort Opzoekkaarten en het drieslagmodel Oefenen met de transfer Het rekendossier Rollenspel De rekenschouw

Nadere informatie

Programma: De rekendocent voor het MBO

Programma: De rekendocent voor het MBO Rekenen op Rekenen Didactische training tot rekendocent info@rekenenoprekenen.nl http://www.rekenenoprekenen.nl Programma: De rekendocent voor het MBO Doel: zelfstandig rekenonderwijs kunnen verzorgen

Nadere informatie

Welkom. Het rekenexamen als kader. Consequenties voor het onderwijs. Presentatie door: Karin Snoodijk

Welkom. Het rekenexamen als kader. Consequenties voor het onderwijs. Presentatie door: Karin Snoodijk Welkom Het rekenexamen als kader Consequenties voor het onderwijs Presentatie door: Karin Snoodijk Resultaten mbo 2014: cijferverdeling Verdeling cijfers rekenen over de drie afnameperiodes in 2013-2014

Nadere informatie

Verhoudingstabellen. Linda ik wil dezelfde lekkere ranja hebben. Als ik 5 glazen water heb, hoeveel glazen siroop moet ik daar dan bij doen?

Verhoudingstabellen. Linda ik wil dezelfde lekkere ranja hebben. Als ik 5 glazen water heb, hoeveel glazen siroop moet ik daar dan bij doen? Verhoudingstabellen Een voorbeeld van verhoudingstabellen: Linda vindt ranja het lekkerst als ze 1 glas siroop mengt met 4 glazen water. Ze krijgt dezelfde lekkere ranja als ze 2 glazen siroop met 8 glazen

Nadere informatie

handleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1

handleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1 handleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1 Inleiding Real Life Rekenen zorgt ervoor dat de leerling optimaal wordt voorbereid op

Nadere informatie