Rekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015

Transcriptie

1 Rekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015

2 Programma Overtuigingen ten aanzien van de verschillen tussen jongens en meisjes op het gebied van rekenen Wat zegt het onderzoek? Wat is de rol van de docent? Didactische modellen voor het signaleren van en inspelen op rekenontwikkeling van leerlingen

3

4 Wat zijn jullie denkbeelden ten aanzien van meisjes en rekenen? Ga gedurende twee minuten in gesprek met elkaar

5 Overtuigingen ten aanzien van de verschillen tussen jongens en meisjes bij rekenen Meisjes kiezen vaker beroepen waar je rekenen toch niet voor nodig hebt Jongens zijn van nature beter in exacte vakken Meisjes vinden rekenen toch niet leuk Rekenen is echt een jongensvak Meisjes hebben vaker dyscalculie

6 Een woord vooraf - Onderscheid rekenen en wiskunde alleen in Nederland - Hersenonderzoek -Trends in onderzoek (hot item want meisjes kiezen minder vaak voor carrières in wiskunde, natuurwetenschap, techniek of als ingenieur)

7 Wat zegt het onderzoek? De verschillen tussen jongens en meisjes op het gebied van rekenen worden steeds kleiner Verschil tussen basis- en voortgezet onderwijs Kale sommen versus contextsommen Meisjes hebben even vaak een rekenprobleem als jongens, of niet..? Dyscalculie / ERWD Zowel interne als externe factoren spelen een grote rol

8 Metastudie Else-Quest, Hyde en Lynn (2010) Metastudie onder leerlingen van jaar Beoordelen omvang van sekseverschillen op het gebied van prestaties, houding en affectie jegens wiskunde/rekenen In 69 landen Gender similarities hypothesis: jongens en meisjes zouden vergelijkbaar moeten scoren op de meeste taken Gender stratification hypothesis: verschillen zijn te verklaren doordat er ongelijkheid voor seksen bestaat op het gebied van economische en onderwijskundige mogelijkheden

9 Verder Jongens hebben veel meer zelfvertrouwen op het gebied van rekenen en wiskunde Daarnaast zien ze het belang van rekenen en wiskunde meer in en hechten ze grotere waarde aan goed scoren in deze vakken Sterker nog: in de studie van Else-Quest, Hyde en Lynn (2010) kwam naar voren dat in Nederland in vergelijking met 68 andere landen de verschillen tussen het hechten van belang aan wiskunde het grootst zijn tussen jongens en meisjes.

10 Confidence and doubt vragenlijst (Vermeer & Boekarts, 2005)

11 Mate van zekerheid Zelfvertrouwen in rekenen Opgaven Correct jongens Incorrect jongens Correct meisjes Incorrect meisjes

12 Conclusie Wanneer meisjes de opgave goed beantwoorden, hebben ze minder zelfvertrouwen dan jongens Wanneer jongens een opgave fout beantwoorden, hebben ze meer zelfvertrouwen dan meisjes Wat voor effect heeft dit op prestaties?

13 Het effect van de leerkracht op de basisschool Leerkrachten percipiëren de rekenvaardigheden van jongens hoger Ze benaderen hen anders Dit leidt tot een asymmetrisch effect waardoor jongens beter gaan presteren en meisjes minder goed gaan presteren Hierdoor krijgen meisjes minder zelfvertrouwen en bevestigen zij het beeld dat de leerkracht toch al van hen had Effect is het sterkst bij gezinnen waar vader hoger opgeleid is dan moeder en bij gezinnen met een lagere sociaaleconomische achtergrond Lavy & Sand (2015)

14 Baker & Jones (1993): female student, who are faced with less opportunity, may see mathematics as less important for their future and are told so in a number of ways by teachers, parents and friends. In short, opportunity structures can shape numerous socialization processes that shape performance (p.92)

15 De rol van de docent Het Pygmalion effect: Hogere verwachtingen hebben, loont! -Hoe hoger de verwachtingen, hoe beter leerlingen presteren -Hoe lager de verwachtingen, hoe slechter leerlingen presteren Meisjes kunnen op hetzelfde niveau presteren als hun mannelijke klasgenoten wanneer ze aangemoedigd worden succes vol te zijn, wanneer de juiste onderwijskundige aanpak geboden wordt en met zichtbare vrouwelijke rolmodellen die goed zijn in wiskunde.

16 Zelfvertrouwen van de leerling Het belang zien van rekenen en wiskunde Stereotypen Rekenangst docenten Benadering van de docent Sekseverschillen in de maatschappij

17 Wat betekent dat voor de praktijk? De docent doet ertoe, vooral op de volgende gebieden: Verwachtingen die hij/zij heeft ten aanzien van leerlingen Zijn/haar eigen zelfvertrouwen Zijn/haar didactisch repertoire

18 Didactisch repertoire: kennis van de hoofdlijnen 1. Begripsvorming 2. Ontwikkelen en consolideren van oplossingsprocedures 3. Vlot rekenen en onderhouden 4. Flexibel toepassen en verdiepen

19 Didactisch repertoire: het drieslagmodel

20 Drieslagmodel Hoeveel kost deze tv tijdens de aanbieding? 220,-- Alleen deze week 20% korting

21 Drieslagmodel 984 mensen staan bij een skilift. Zij willen allemaal naar boven. In een gondel kunnen 40 mensen. Hoeveel keer moet de gondel omhoog?

22 Drieslagmodel Observatiepunten bij betekenis verlenen Kunnen leerlingen Zelfstandig een bewerking bedenken bij een context? Betekenis verlenen aan getallen in relatie tot de context? Een tekening / schets maken bij de context? Bij een kale som een context bedenken?

23 Drieslagmodel Observatiepunten bij uitvoeren Kan de leerling de gevraagde bewerking uitvoeren op formeel niveau? Voert hij de bewerking uit met een efficiënte en gewenste oplossingsstrategie? Wanneer de uitvoering niet lukt: Met eenvoudiger getallen? m.b.v. een model? Met ondersteuning van materiaal (geld) Lukt het wel met de rekenmachine?

24 Drieslagmodel Observatiepunten bij reflectie Weet de leerling wat het antwoord (getal) betekent? Koppelt de leerling het antwoord terug naar context? Gaat de leerling na of antwoord kan kloppen? Blikt de leerling terug op oplossingsprocedure?

25 Probleem bij zwakke rekenaars op as van betekenisverlening Wat gaat er mis op as van context bewerking? Probleem: Zelfstandig denken / probleem aanpakken Maken van een correcte visuele representatie Koppeling van het meer concrete informele handelen aan (of vertalen naar) formele bewerkingen

26 Tips begripsvorming van context bewerking Leerling regelmatig in eigen woorden betekenis laten verlenen aan de info die gegeven wordt in de opgave Niet meteen richten op de oplossingsprocedure; niet meteen vragen: weet je welke berekening je moet maken? Laat leerlingen regelmatig tekenen / schetsen / schematiseren (visualiseren / voorstellen) Daarbij veel vragen stellen: Wat wil je uitrekenen? Waar zie ik dat in je schets? Wat betekenen de getallen?

27 Tips begripsvorming van context bewerking Wel aandacht besteden aan de koppeling tussen bewerking en context! Zelf laten denken waar kan, modelling waar nodig Zorg voor cultuur waarin verlenen van betekenis en het koppelen van het informele rekenen aan het formele rekenen een vanzelfsprekend onderdeel is

28

29 Bedankt voor jullie aandacht! Vragen? Elleke Ketelaars