passend onderwijs zorg voor jeugd

Ondersteuningsplan 2013 2016 Samenwerkingsverband VO Utrecht en Stichtse Vecht vastgesteld 23 april 2013

passend onderwijs zorg voor jeugd geen thuiszitters, iedere leerling een passende plek doorgaande schoolloopbanen gewoon waar het kan, speciaal waar het moet uitgaan van mogelijkheden en eigen kracht niet na elkaar, maar naast en met elkaar niet ὸver maar mèt jeugdigen en ouders integraal: één kind, één gezin, één plan, één contact eenvoudiger, slimmer, doelmatiger 2

Woord vooraf Sterk VO, het SWV VO Utrecht en Stichtse Vecht, is in 2012 als voorloper in passend onderwijs aan de slag gegaan. In de aanloop hier naartoe hebben de schoolbesturen in Utrecht en Stichtse Vecht en de wethouders onderwijs en jeugd afgesproken om samen op te trekken in de voorbereiding op passend onderwijs en zorg voor de jeugd. Hulp en ondersteuning kunnen eenvoudiger en beter worden georganiseerd. Dat kunnen we doen door school, gezin en wijk sterker te maken, de al bestaande mogelijkheden daarvoor meer te gebruiken en ondersteuning dichter in de omgeving van kind en gezin te organiseren. Het SWV en de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht zijn voorloper in de verbinding van passend onderwijs en zorg voor de jeugd. Deze voorlopersaanpak krijgt vorm in de buurtteams jeugd en gezin, de kernteams in het VO en de pilot handelingsgerichte ondersteuning in het PO. Het SWV en de beide gemeenten werken samen vanuit een gezamenlijke visie en uitgangspunten. Die worden gedeeld op alle niveaus, van bestuurders tot uitvoerders. We hebben de visie vertaald naar een eenvoudig model met drie lagen: een sterke basis op school, in het gezin en in de wijk, steun als dat nodig is en specialistische voorzieningen als het moet. Ondersteuning wordt ingezet volgens het principe van één kind, één gezin, één plan. En altijd in samenspraak met leerling en ouders. We praten mèt in plaats van òver hen. We gebruiken dit model als hulpmiddel in gesprekken over taken en verantwoordelijkheden, over activiteiten in de school of de wijk en over afspraken die we moeten maken. We zijn inmiddels een jaar aan de gang met onze versnellingsaanpak en hebben in die maanden meters gemaakt. Op alle niveaus is gestart met de voorbereiding op het nieuwe stelsel: inhoudelijk: vanuit de gezamenlijke visie is een standaard voor de basisondersteuning in VO en VSO vastgesteld, ondersteuningsplannen en profielen per school zijn gereed, er is een nieuwe vorm van zorgtoewijzing ontwikkeld en de expertise vanuit het VSO is gebundeld in een team passend onderwijs; bestuurlijk: met ingang van 1 januari 2013 is het SWV Sterk VO officieel opgericht, vanaf eind 2011 is als bestuur VO/VSO i.o. samengewerkt aan de voorbereiding hierop; financieel: er is een systematiek ontwikkeld voor het faciliteren van een sterke basis op school, voor extra en speciale ondersteuning; de bedrijfsvoering wordt hierop ingericht; organisatorisch: vanaf begin 2012 werken VO en VSO in alle bestuurlijke en uitvoerende overleggen van het SWV samen, vanaf 1 januari 2013 vormen we bestuurlijk het SWV Sterk VO. Verder werken we als SWV intensief samen met het SWV PO i.o., onze kernpartners (leerplicht, jeugdgezondheidszorg, schoolmaatschappelijk werk), de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht en de buurtteams jeugd en gezin. Vanaf augustus 2012 zijn we gestart met onze nieuwe werkwijze. Dat vraagt veel van iedereen, in het bijzonder van de scholen en de docenten. We zullen ook nog veel zaken moeten oplossen. De ondersteuning die we van OCW en VWS krijgen bij onze voorlopersaanpak helpt ons daarbij. Deze aanpak wordt verder bekrachtigd in een officiële experimenteerstatus per 1 augustus 2013. In dit ondersteuningsplan 2013 2016 wordt de koers van Sterk VO beschreven. De nieuwe wet is hierbij het kader. Vanaf 2013 werken we met een vierjarig ondersteuningsplan, een meerjarenbegroting en een jaarlijks activiteitenplan. Dit plan is op 10 april 2013 besproken met de wethouders van de gemeente Utrecht en Stichtse Vecht en heeft op 23 april 2013 instemming gekregen van de Ondersteuningsplanraad van ons SWV. Het plan is vastgesteld voor een jaar en wordt in 2014 geactualiseerd. Ank Jeurissen Directeur SWV Sterk VO 3

Inhoudsopgave 1. Visie op passend onderwijs 6 1.1 Jeugd, zorg en onderwijs verbonden 6 1.2 De visie vertaald naar werkmodellen 6 1.3 Breed gedragen 7 1.4 Activiteiten 2013 2014 7 2. Inrichting van het SWV 10 2.1 Experimenteerstatus en samenwerkingsafspraken 10 2.2 Scheiding van bestuur en toezicht 10 2.3 Besluitvorming 10 2.4 Voorzitter en directeur 10 2.5 Staf 11 2.6 Medezeggenschap 11 3. Doelstelling, organisatie en communicatie 12 3.1 Doelstelling SWV 12 3.2 Organisatie- en overlegstructuur 12 3.3 Netwerken 13 3.4 Samenwerken volgens één plan: groeidocument 13 3.5 Communicatie 14 3.6 Activiteiten 2013 2014 14 4. Een sterke basis 15 4.1 Standaard voor de basisondersteuning 15 4.2 Kwaliteit interne ondersteuningsstructuur V(S)O 15 4.3 Een dekkend aanbod van voorzieningen 15 4.4 Activiteiten 2013 2014 16 5. Steun waar nodig 17 5.1 Team passend onderwijs 17 5.2 Begeleiders passend onderwijs 18 5.3 Team van kernpartners 18 5.4 Samenwerking met kernpartners in Stichtse Vecht 19 5.5 Afstemming met de buurteams jeugd en gezin 19 5.6 Afstemming met het MBO 19 5.7 Activiteiten 2013 2014 20 6. Speciaal als het moet 22 6.1 Passend aanbod 22 6.2 Speciale onderwijsvoorzieningen 22 6.3 OPDC Utrecht 22 6.4 Toeleiding naar arbeid 22 6.5 Arrangementen buiten het onderwijs 23 6.6 Activiteiten 2013 2014 23 7. Doorgaande schoolloopbanen, arrangeren volgens één plan 24 7.1 Overgang PO-VO 24 7.2 Overgang VO-VO 24 7.3 Overgang VO-MBO 24 7.4 PCL POVO 24 7.5 Toelating tot het speciaal onderwijs 25 7.6 Terugplaatsing en overplaatsing 26 7.7 Herpositionering van het Schakelloket 26 7.8 Activiteiten 2013 2014 26 4

8. Samenwerken met ouders 28 8.1 Versterken van de positie van ouders 28 8.2 Samenwerking ouders en school 28 8.3 Informatievoorziening 28 8.4 Activiteiten 2013 2014 28 9. Financiën 30 9.1 Veranderingen in de financiering 30 9.2 Financieel management 30 9.3 Inkomsten 30 9.4 Uitgaven 30 10. Monitoring en evaluatie 31 10.1 Monitoren van de resultaten 31 10.2 Activiteiten 2013 2014 31 Bijlagen 1. Stichting SWV Sterk VO 32 2. Deelnemende scholen SWV Sterk VO 33 3. Kengetallen SWV Sterk VO 34 4. Begroting SWV 2013 35 5. Samenstelling OPR 37 6. Begrippenlijst 38 5

1. Visie op passend onderwijs 1.1 Jeugd, zorg en onderwijs verbonden Passend onderwijs betekent dat iedere leerling het onderwijs en de ondersteuning krijgt waar hij of zij recht op heeft. Centraal staat de vraag: wat heeft een leerling nodig, hoe kan dat worden georganiseerd en wie zijn daarvoor nodig? Goed onderwijs is de basis voor passende ondersteuning. Kwalitatief goed onderwijs betekent goede prestaties, aandacht voor talentontwikkeling, opbrengstgericht werken, kunnen omgaan met verschillen, doorgaande schoolloopbanen en een professionele, lerende cultuur. De invoering van passend onderwijs hangt nauw samen met de decentralisatie van de jeugdzorg en de AWBZ naar gemeenten en de invoering van de Participatiewet. Het gaat in deze veranderopgaven om kwetsbare kinderen, jongeren en gezinnen die extra begeleiding nodig hebben, thuis, op school of bij werk. Het belang van samenwerking tussen onderwijs en gemeenten wordt daarmee nog eens onderstreept. We trekken daarom samen op met de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht in de voorbereiding op passend onderwijs en zorg voor de jeugd. Kernbegrippen zijn positief opvoeden, uitgaan van eigen kracht, ondersteuning in de directe omgeving van kind en gezin. Om dat te bereiken zijn de volgende uitgangspunten leidend: 1. een sterke basis: goed onderwijs, gewoon opvoeden 2. steun bij vragen in onderwijs, opvoeden en opgroeien 3. inzet van intensieve en specialistische ondersteuning en voorzieningen 4. één kind, één gezin, één plan: schakelen en arrangeren 1.2 De visie vertaald naar werkmodellen Het SWV heeft in samenspraak met het primair onderwijs en de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht onderstaande modellen ontwikkeld om de visie op passend onderwijs en zorg voor de jeugd weer te geven. Deze visie gaat voor het onderwijs uit van een sterke basis op school, extra ondersteuning die samen met kernpartners (leerplicht, jeugdgezondheidszorg, schoolmaatschappelijk werk en het samenwerkingsverband) wordt geboden en specialistische ondersteuning vanuit speciale voorzieningen. Ondersteuning wordt altijd ingezet volgens het principe van één kind, één gezin, één plan, één contactpersoon en ouders worden altijd betrokken. figuur 1: jeugd, onderwijs en zorg verbonden figuur 2: ondersteunings- en begeleidingsstructuur VO Sterke basis Een voorwaarde voor passend onderwijs is kwalitatief goed onderwijs in samenhang met een goed werkende ondersteuningsstructuur in en om de school. Figuur 2 is het model voor de gewenste situatie. In dit model staat de S voor een sterke basis op school met de docent, de mentor, de team- en schoolleiders en de interne ondersteuners als spil. Samen vormen zij de verbinding tussen leerling, ouders en schoolteam. De interne ondersteuners hebben een rol bij hulpvragen van leerlingen en docenten die de les overstijgen en gericht zijn op de schoolloopbaan van de leerling. Scholen hebben al veel deskundigheid op dit gebied en kunnen die nog verder versterken. Zij werken hard aan het verhogen van de kwaliteit van het onderwijs, in lijn met de afspraken uit het Bestuursakkoord VO. Het is belangrijk om deze deskundigheid ook op het niveau van het SWV breder te ontsluiten en slimmer te organiseren. Casuïstiek helpt om zowel in het primaire proces als in de ondersteuning eenvoudiger en sneller te handelen. Steun waar nodig De interne ondersteuners zijn ook de verbinding met de kernpartners (de blauwe ring) van de school. Kernpartners ondersteunen de school als niet duidelijk is geworden wat de vraag is van een leerling of een docent en/of niet duidelijk is welke vorm van begeleiding van een leerling het meest passend is. De school kan een beroep doen op kernpartners of op het buurtteam bij handelingsverlegenheid van professionals, een niet- 6

pluisgevoel over een leerling of zijn thuissituatie of een te hoge druk op het primaire proces. De rol van de kernpartners in het team is niet vrijblijvend. Iedere kernpartner werkt handelingsgericht, volgens het principe van één kind, één gezin, één plan (de gele ring) en voert de afspraken uit die in dat kader worden gemaakt. Eén van de kernpartners zorgt dat dit plan tot stand komt en dat duidelijk is wie de eindverantwoordelijkheid heeft. Natuurlijk heeft iedere kernpartner ook haar eigen wettelijke verantwoordelijkheid. Die wordt zo doelmatig mogelijk verbonden met de ambitie om de basis verder te versterken. Speciaal als het moet Wanneer de onderwijs- of ondersteuningsvraag van een leerling, een docent of een team de mogelijkheden van de kernpartners overstijgt, is inzet van andersoortige of specifieke expertise nodig (de grijze ring). Elke kernpartner zorgt ervoor dat kennis door samenwerkingspartners uit het achterveld snel kan worden ingezet als dat nodig is. Voor leerplicht betekent dat bijvoorbeeld toezicht, handhaving en expertise vanuit veiligheid en justitie (jeugdreclassering), voor (school)maatschappelijk werk kennis uit het welzijnswerk, de buurtteams jeugd en gezin als samenwerkingspartner en de (nu nog) geïndiceerde jeugdzorg, voor de jeugdgezondheidszorg expertise van onder meer de huisartsen, jeugd-ggz en de jeugd-lvg en voor het SWV expertise uit speciale onderwijsvoorzieningen en arbeidstoeleiding (www.sterkvo.nl/doc/achterveld.pdf). De kernpartners maken met de partners in hun achterveld verdere samenwerkingsafspraken, in afstemming met de afspraken die de gemeenten maken in het kader van zorg voor de jeugd. Eén kind, één gezin, één plan Ondersteuning wordt altijd ingezet volgens het principe van één kind, één gezin, één plan. Doel van passend onderwijs is immers dat een leerling zich zo goed mogelijk kan ontwikkelen in zijn schoolloopbaan. Als er risico s te verwachten zijn, bijvoorbeeld in de overgang van primair naar voortgezet onderwijs, dan moet hulp vanuit dat brede perspectief worden geboden. Dit plan komt tot stand in overleg met ouders en kernpartners of met het buurtteam (zie ook hoofdstuk 5). Als de ondersteuningsbehoefte de schoolloopbaan van een kind betreft, gaat het plan over de ondersteuning die de school in samenwerking met de kernpartners kan bieden. Zo gewoon en dichtbij mogelijk. Bij vragen of problemen in de thuissituatie krijgt de ondersteuning van het gezin de meeste aandacht. Bij een combinatie van beide wordt zowel op school als in het gezin hulp ingezet. Door dit plan gezamenlijk te maken en relevante informatie zorgvuldig te delen, kan ondersteuning tijdig en gelijktijdig worden ingezet en het aantal verschillende hulpverleners zoveel mogelijk worden beperkt. Voor leerlingen en ouders heeft het werken met één plan het grote voordeel dat zij hun verhaal niet steeds opnieuw moeten vertellen, dat diagnoses niet overgedaan hoeven worden, dat voor iedereen duidelijk is welke professionals betrokken zijn en samenwerken en dat duidelijk is wie het eerste aanspreekpunt is voor kind en gezin. In de volgende hoofdstukken werken we dit verder uit. 1.3 Breed gedragen De werkmodellen voor passend onderwijs worden breed gedragen en werken als een spiegel. We toetsen of we gezamenlijk de goede beweging maken en kunnen realiseren dat een doorlopende schoolloopbaan en ondersteuning als dat nodig is eenvoudiger, doelmatiger en beter worden voor kind en gezin. De werkmodellen helpen ook bij het (her)ordenen van rollen en taken. De omslag van het ZAT naar een team van kernpartners dat sneller en daadkrachtiger kan werken, betekent veel in organisatorische zin. Iedere kernpartner gaat haar organisatie inrichten op deze manier van werken. Dat geldt ook voor partners en instellingen die specialistische ondersteuning bieden. Om dat te faciliteren hebben we het werkmodel vertaald naar een overzicht van wie doet wat (www.sterkvo.nl/doc/werkdocument.pdf). 1.4 Activiteiten 2013-2014 Met het werkdocument als uitgangspunt zijn we als kernpartners onze werkwijze aan het versterken. Versterking van de samenwerking met specialistische (onderwijs)ondersteuningsinstellingen is een tweede punt van uitwerking. We vatten hieronder de activiteiten samen. 7

Visie op passend onderwijs Doel: eind 2013 zijn alle partners aan de voorkant en in het achterveld bekend met de visie en uitgangspunten van het SWV en wordt volgens deze principes samengewerkt. activiteiten resultaat uitvoering planning 1. werkafspraken kernpartners (LP, SMW, JGZ, SWV) en tussen SWV VO en SWV PO i.o. 2. werkafspraken kernpartners en ondersteuners in hun achterveld nieuwe werkwijze is geïmplementeerd; via intercollegiaal contact worden signalen ter verbetering besproken en vertaald in acties. indicator alle kernpartners kennen de visie en basisdocumenten en handelen hiernaar meting enquête november 2013 nieuwe werkwijze is geïmplementeerd; via intercollegiaal contact worden signalen ter verbetering besproken en vertaald in acties. indicator 80%van de samenwerkingspartners in het achterveld kennen de visie en basisdocumenten en handelen meting evaluatie december 2013 kernpartners en teamleiders SWV PO i.o. kernpartners bestuurlijk platform zorg voor jeugd ontwikkelkamer jeugd en zorg doorlopend doorlopend 8

Passend onderwijs: de belangrijkste veranderingen Principes Een sterke basis Steun waar nodig Speciaal als het moet Schakelen en zorgtoewijzen WAS - zorg - wat heeft een kind, een jongere? - aanbodgericht - indiceren - leerlinggebonden budget (rugzak) - ambulant begeleiders cluster 3 en 4 en zorgconsulenten SWV - kind moet naar zorg toe - SWV heeft zorgbudget voor leerlingen met extra zorgbehoefte - basiszorg niet/onvoldoende duidelijk gedefinieerd - onvoldoende afgestemde afspraken over dossieropbouw en dossieroverdracht - integraliteit te weinig geborgd en regie op acties vaak niet duidelijk belegd - signalen niet snel genoeg opgevolgd - te weinig gesproken mèt ouders - onvoldoende appel op eigen kracht - scholen hebben verschillende contactpersonen - veel hulpverleners betrokken bij kind/ gezin; onvoldoende afstemming en samenwerking - inzet van ondersteuning duurt lang, aanvraag is ingewikkeld en bureaucratisch - wachtlijsten voor specialistische hulp - iedere discipline heeft eigen eisen, dat leidt tot een stapeling van diagnostiek en intakegesprekken - perspectief wordt onvoldoende geformuleerd - hulpverlening is erg aanbodgericht - verschillende geldstromen staan integrale benadering in de weg - advies is onvoldoende handelingsgericht - niet multidisciplinair - gericht op onderwijs WORDT - ondersteuning - wat heeft een kind, een jongere nodig? - vraaggestuurd en handelingsgericht - schakelen en arrangeren - flexibel ondersteuningsbudget leerling/ school - begeleiders passend onderwijs - ondersteuning in school, gezin, buurt - SWV heeft budget om voor alle leerlingen passend onderwijs en steun te realiseren - standaard voor de basisondersteuning VO/VSO en ondersteuningsplannen/ profielen per school - integrale dossieropbouw en overdracht, digitaal ondersteund op alle leefgebieden - één van de kernpartners of het buurtteam is verantwoordelijk voor totstandkoming plan - korte lijnen en snel actie na signaal - ouders zijn partner bij ondersteuning - ondersteuning gericht op versterken eigen kracht - scholen hebben te maken met vier kernpartners, er is één regisseur - school en kernpartners werken volgens één kind, één gezin, één plan - inzet van extra ondersteuning snel en volgens een eenvoudige systematiek - direct starten met ondersteuning - handelingsgerichte diagnostiek en integrale afweging van wat nodig is, koppeling van gegevens - uniforme/afgestemde werkwijze, altijd een plan/perspectief - ondersteuning is vraag- en handelingsgericht - bundelen van budgetten om op termijn een integraal onderwijs- en ondersteuningsaanbod te realiseren - gericht op onderwijs- en ondersteuningsbehoefte en geformuleerd in handelingsadviezen - multidisciplinair en integraal door groeidocument - onderwijs- en ontwikkelperspectief 9

2. Inrichting van het SWV 2.1 Experimenteerstatus en samenwerkingsafspraken De wet passend onderwijs stelt als eis dat het SWV een rechtspersoon met volledige rechtsbevoegdheid moet zijn. Ons SWV is per 1 januari 2013 operationeel en heeft per 1 augustus 2013 een experimenteerstatus. Vanaf dat moment voert het SWV de wettelijke taken van passend onderwijs uit en kan ook personeel in dienst nemen. In de wet passend onderwijs en de concept Jeugdwet zijn bepalingen opgenomen over samenwerking tussen gemeenten en samenwerkingsverbanden. In beide wetten staat dat gemeenten en SWV-en een plan maken waarin zij beschrijven hoe passend onderwijs en jeugdhulp worden ingericht. Over deze plannen moet op overeenstemming gericht overleg met beide partijen zijn gevoerd. De gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht hebben afgesproken om in goede afstemming en samenhang de beide transities verder vorm te geven. Schooljaar 2012-2013 is gebruikt om het besluitvormingsproces over dit ondersteuningsplan voor te bereiden. Op 10 april 2013 heeft over het ondersteuningsplan van het SWV Sterk VO op Overeenstemming Gericht Overleg plaatsgevonden met de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht. Zie voor de intentieverklaring, het persbericht en het verslag van het OOGO www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/13.0410%20intentieverklaring%20oogo%20passend%20onderwijs.pdf, www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/persbericht%20oogo%2010%20april%202013.pdf en www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/oogo20130410.pdf. 2.2 Scheiding van bestuur en toezicht De wet Goed Bestuur, met name de scheiding van bestuur en intern toezicht, is met de inwerkingtreding van de wet passend onderwijs ook van toepassing op het SWV. Het bestuur van het SWV heeft gekozen voor het bestuur/directiemodel. Dit is een vorm van functionele scheiding. Het model wordt nu al toegepast en kan worden voortgezet. Het bestuur heeft daarom gekozen voor een statutenwijziging van de bestaande stichting (www.sterkvo.nl/doc/statuten.pdf). De deelnemende besturen hebben een aansluitingsovereenkomst getekend (www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/aansluitingsovereenkomst%20130418.pdf). Het bestuur is eindverantwoordelijk voor de instandhouding van het SWV en heeft ook de rol van intern toezichthoudend orgaan. De meeste bestuursbevoegdheden worden gemandateerd of gedelegeerd aan de directeur van het SWV. Het bestuur keurt de begroting, het ondersteuningsplan en het jaarverslag goed en bewaakt de koers van het SWV. Het bestuur ontwikkelt samen met de directeur het toezichtkader en volgt vervolgens als toezichthouder de resultaten. De directeur is verantwoordelijk voor de uitvoering van bestuursbeleid en doet dit in overleg met de schoolleiders. We hebben dus gekozen voor het model van een toezichthoudend bestuur en een directeur met een ruim mandaat. Het SWV is stafdienst van de gezamenlijke schoolbesturen en heeft een signalerings- en adviesfunctie naar de verantwoordelijke schoolbesturen. Met het voltallige bestuur is in 2012 een training Policy Governance gevolgd. Er is een inhoudelijk toezichtkader ontwikkeld (www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/toezichtkader%20swv%20sterk%20vo.pdf), waarin is vastgelegd wie toezicht houdt waarop en wanneer men tevreden is over het gevoerde beleid. 2.3 Staf Het bestuur en de directie van het SWV worden ondersteund door een staf. De staf heeft beleidsmatige, beheersmatige en administratieve taken op het gebied van het ondersteuningsbeleid van het SWV, financiën, personeel en organisatie, PR en communicatie en monitoring en verantwoording. De staf bewaakt de samenhang in beleid en uitvoering op het gebied van doorlopende schoolloopbanen en ondersteuning waar dat nodig is. Dat is ook van belang vanwege de complexiteit en variëteit van verschillende subsidiestromen van rijk en gemeenten voor de uitvoering van deze taken. 2.4 Besluitvorming Het bestuur van het SWV streeft naar consensus in de besluitvorming. Daarom is in de statuten opgenomen dat consensus uitgangspunt is en ook vereist voor alle belangrijke besluiten die het bestuur als toezichthouder moet nemen (zoals het ondersteuningsplan, de begroting, jaarrekening en het jaarverslag). Voor de overige besluiten is een meerderheidsbesluit voldoende. Hiervoor werken we met een dubbelsysteem: voor een geldig meerderheidsbesluit is een meerderheid van de in de vergadering vertegenwoordigde besturen EN een meerderheid op basis van leerlingenaantal nodig (gedefinieerd als het aantal leerlingen dat OCW aanhoudt voor de bekostiging van het SWV). Het opnemen van een geschillenregeling is met de inwerkingtreding van de wet passend onderwijs verplicht. De minister heeft toegezegd een permanente landelijke arbitragemogelijkheid open te stellen voor schoolbesturen die het niet eens zijn met de besluitvorming in het 10

samenwerkingsverband. In de statuten is deze arbitragemogelijkheid opgenomen. De uitspraak van de geschillencommissie is bindend voor alle partijen. Het bestuur van het SWV heeft gekozen voor een mediationregeling als voorportaal. 2.5 Voorzitter en directeur De voorzitter is afkomstig uit het midden van het bestuur. Om belangenverstrengeling te voorkomen is in de statuten bepaald dat het schoolbestuur waaruit de voorzitter afkomstig is, een andere vertegenwoordiger afvaardigt dat namens dat schoolbestuur optreedt. De voorzitter maakt wel deel uit van het bestuur, maar is niet langer stemhebbend en kan dus onafhankelijk van eigen schoolbestuurlijke belangen optreden. De dagelijkse leiding is in handen van de directeur van het SWV. Hiervoor is een managementstatuut vastgesteld (www.sterkvo.nl/doc/managementstatuut.pdf), waarin is vastgelegd welke bevoegdheden het bestuur heeft gemandateerd. De directeur verantwoordt zich aan het bestuur door middel van verantwoordingsrapportages en voortgangsrapportages. 2.6 Medezeggenschap Het SWV heeft verplicht een Ondersteuningsplanraad (OPR) en als het werkgever is een medezeggenschapsraad (MR). De Wet Medezeggenschap op Scholen (WMS) is hierop van toepassing, personeel en ouders/leerlingen zijn in deze raad evenredig vertegenwoordigd. De MR-en van de afzonderlijke scholen (voor het Wellant College de Ondernemingsraad) vaardigen leden af voor de OPR. De OPR heeft 24 zetels, 2 zetels per deelnemend schoolbestuur, 1 voor een afvaardiging namens personeel en 1 voor een afvaardiging namens leerlingen/ouders. De Ondersteuningsplanraad van het SWV is begin 2013 opgericht. De taak van de OPR is al dan niet instemming geven aan het ondersteuningsplan van het SWV. Zie voor het reglement van de OPR www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/reglement%20opr%20(180413).pdf en voor het statuut www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/statuut%20opr%20(180413).pdf. In bijlage 5 is de samenstelling van de OPR opgenomen. 11

3. Doelstelling, organisatie en communicatie 3.1 Doelstelling van het SWV De stelselwijzing heeft een aantal duidelijke doelen. In de eerste plaats is dat een passende plek en een doorgaande schoolloopbaan voor iedere leerling in ons SWV. Anders gezegd: er mag geen leerling thuiszitten of voortijdig uitvallen. Dat willen we realiseren door samen met het primair onderwijs en het MBO steeds uit te gaan van wat een leerling nodig heeft en hoe dat zo eenvoudig mogelijk kan worden georganiseerd. Een voorwaarde om zo te kunnen werken is een sterke basis op school: goed toegeruste docenten en een goed werkende ondersteuningsstructuur. Dit zijn hoofdelementen in onze standaard voor de basisondersteuning. Deze standaard beschrijft het kwaliteitsniveau van passend onderwijs dat de schoolbesturen voor V(S)O willen bereiken. In het toezichtkader van het bestuur van het SWV (zie ook 2.2.) zijn de doelstellingen van het SWV, de beoogde resultaten en de verantwoordelijkheden in de relatie scholen, besturen, bestuur SWV en directeur beschreven. Om thuiszitten van leerlingen te voorkomen, is de samenwerking en afstemming tussen school, kernpartners en jeugd(zorg)partners in het achterveld cruciaal. Gezamenlijk werken aan één plan voor ondersteuning lijkt het meeste effect te sorteren. Thuiszitters worden direct gemeld bij leerplicht en het Schakelloket, binnen 6 weken moet er een integraal ondersteuningsplan zijn gericht op het ontwikkelingsperspectief van de thuiszitter. De aanpak van de thuiszitters is geïntensiveerd om het aantal thuiszitters in ons SWV verder terug te dringen. De samenwerking met de gemeenten vanuit de wettelijke kaders is hierin cruciaal. Zie voor het regionale protocol www.sterkvo.nl/doc/protocolthuiszitters.pdf en voor de werkwijze in de actietafel thuiszitters www.sterkvo.nl/doc/werkwijze%20actietafel%20thuiszitters.pdf. Een van de doelen van de wet passend onderwijs is ook het vergroten van de financiële beheersbaarheid van het systeem. Geen dure speciale lesplaatsen als ondersteuning ook of beter in het reguliere onderwijs met behulp van kernpartners kan worden geboden. Het bekostigingsmodel dat we ontwikkeld hebben (zie ook hoofdstuk 9), faciliteert scholen om leerlingen basisondersteuning en, waar mogelijk, extra ondersteuning te bieden. Samengevat zijn de prioriteiten van ons SWV: - zorgvuldig uitvoeren van de wettelijke taken van passend onderwijs: geen kind tussen wal en schip - ondersteunen van scholen en docenten bij het versterken van de basis - bevorderen van soepele overgangen en doorgaande schoolloopbanen - actieve samenwerking met gemeenten, SWV-en en partners in het jeugddomein - planmatig en cyclisch werken aan kwaliteitsverbetering 3.2 Organisatie- en overlegstructuur De organisatiestructuur van het SWV is opgebouwd rond drie pijlers: doorgaande schoolloopbanen (van PO tot MBO, inclusief schakelen en zorgtoewijzen), OPDC Utrecht en het team passend onderwijs. Op bestuurlijk niveau en voor elk van deze pijlers zijn overlegvormen georganiseerd. In onderstaand schema is deze structuur weergegeven. 12

Figuur 3: organisatie- en overlegstructuur van het SWV Het bestuur van het SWV neemt de besluiten over het beleid van het SWV. De besluitvorming over POVO en VOMBO ligt bij de stuurgroep van de Utrechtse Onderwijsagenda en voor OPDC Utrecht bij de stuurgroep RMC. Omdat de beleidsmatige en financiële betrokkenheid van met name de gemeente Utrecht bij de drie pijlers groot is, vindt er met regelmaat afstemmingsoverleg plaats om de integraliteit van beleid en een adequate uitvoering daarvan te borgen. In de werkgroepen POVO, VOMBO, plusvoorziening en passend onderwijs wordt het beleid per pijler voorbereid. Het Schakelloket is een belangrijke uitvoeringsorganisatie in de doorgaande schoolloopbanen (zie ook hoofdstuk 7). De schoolleiders zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid van het SWV en leggen hierover verantwoording af aan hun bestuur. Beleid wordt in de verschillende overleggen besproken en geëvalueerd, voorstellen voor aanpassing worden voor besluitvorming aan het bestuur voorgelegd. Er is tweemaal per jaar een gezamenlijk schoolleidersoverleg waar alle schooltypen in het VO/VSO en het MBO vertegenwoordigd zijn. Bij een van deze overleggen zijn ook de schoolbesturen aanwezig. Daarnaast zijn er twee of drie afzonderlijke schoolleidersoverleggen per jaar voor HAVO/VWO, VMBO/MBO en PrO/VSO. Implementatie en communicatie van het beleid gebeurt ook via de netwerken (POVO, LOB, zorgcoördinatoren en orthopedagogen), het overleg met de SWV-en in de regio, het overleg met de kernpartners en via de website, nieuwsbrieven en themabijeenkomsten. 3.3 Netwerken Het bestaande netwerk van zorgcoördinatoren en orthopedagogen/gz psychologen heeft tot op heden de functie van intercollegiaal contact en uitwisseling. In het afgelopen schooljaar is het netwerk ook gebruikt als communicatiebron en middel en toets op de ontwikkelingen rond passend onderwijs. Gebleken is dat het netwerk in die functie ook goed tot zijn recht komt en bijdraagt aan de uitrol van de nieuwe werkwijze. Het netwerk komt vier keer per jaar bijeen. In 2012 is ook het netwerk van loopbaancoördinatoren gestart. Doel is het verbeteren van de aansluiting tussen VO en MBO en het versterken van het loopbaanbeleid op scholen. Voor POVO worden vijf bijeenkomsten georganiseerd over thema s die de overgang POVO betreffen. 3.4 Samenwerken volgens één plan: groeidocument Door middel van deze overlegstructuur organiseren we de samenwerking binnen en buiten ons SWV. Een belangrijk onderdeel daarvan is de manier waarop we als SWV samen met de andere kernpartners (leerplicht, jeugdgezondheidszorg, schoolmaatschappelijk werk), het buurtteam en het primair onderwijs leerling, ouders en school ondersteunen volgens het principe van één kind, één gezin, één plan. Vanaf de overgang vanuit het PO naar het V(S)O en in de overgang naar het MBO wordt gewerkt met een groeidocument (www.sterkvo.nl/doc/groeidocumentfebr2013.docx) om allerlei gegevens te verzamelen. Denk bijvoorbeeld aan toetsgegevens en cijfers, gegevens over verzuim, incidenten, informatie uit intern en extern overleg etc. Met dit document kan vanaf het begin samen met leerling en ouders en kernpartners worden gebouwd aan één plan voor onderwijs en ondersteuning. Door deze handelingsgerichte werkwijze kan ondersteuning sneller 13

en beter en in samenhang worden geboden. Het groeidocument wordt met ingang van schooljaar 2013 2014 gekoppeld aan het digitale leerlingvolgsysteem in het VO (Magister) en VSO (Care4, Datacare) en het doorstroomsysteem voor de overgang VO-MBO. In deze digitale versie kan informatie van de kernpartners ook worden geïmporteerd. Van groot belang is ook de privacyregelgeving die verbonden is aan het omgaan met persoonsgegevens. Daarom is door de vier kernpartners een privacyreglement opgesteld. Zie www.sterkvo.nl/doc/privacyreglement/ondertekendprivacyreglement.pdf. 3.5 Communicatie In het afgelopen jaar heeft ons SWV veel geïnvesteerd in het uitdragen van de visie op passend onderwijs en de vertaling daarvan naar de praktijk. De werkmodellen, vastgelegd op een viltje, zijn daarin cruciaal geweest. Voor communicatie en verdere implementatie organiseren we jaarlijks twee (werk)conferenties, brengen we elke maand een interne nieuwsbrief uit en vijf keer per jaar een externe nieuwsbrief, hebben we een set van actuele basisdocumenten passend onderwijs op de vernieuwde website. Verder communiceren we life met onze scholen, samenwerkingspartners en andere belangstellenden. Als voorloper geven we veel informatie over onze benadering en organiseren daarvoor elke 6 weken een open huis waar bezoekers uit het land zich via de website voor kunnen opgeven. We continueren alle communicatiemiddelen die we al gebruiken, maar gaan deze nog verder verbeteren en medewerkers en kernpartners hier meer bij betrekken. Onder andere bij het verbeteren van website, het jaarverslag, nieuwsflitsen tussendoor en de inrichting van een informatiepunt voor ouders en professionals (zie ook hoofdstuk 8). De informerende rol van het Centrum voor Jeugd en Gezin kan hierbij ook van belang zijn. De interne organisatie en de overlegstructuur van het SWV met scholen en partners is op een professioneel niveau; de agenda kent een vaste opbouw en de verslagen en actielijsten worden zo snel mogelijk na elk overleg verspreid en uitgewerkt. 3.6 Activiteiten 2013-2014 Het verbeteren van de interne organisatie, de overlegstructuur van het SWV en de communicatie met scholen en partners ondersteunt de cyclus van besluitvorming, beleidsvoorbereiding en uitvoering. Dit gaan we dit schooljaar voortzetten en verder versterken. Doelstelling, organisatie en communicatie Doel: eind 2013 is er voor iedere leerling een passend aanbod en zijn de communicatie, overlegstructuur en basisdocumenten voor dat doel verder geprofessionaliseerd. Activiteiten resultaat uitvoering planning 1. intensivering thuiszitterstafel 2. digitalisering van de basisdocumenten 3. verdere verbetering van de gebruikte communicatiemiddelen minder thuiszitters indicator 0% thuiszitters als gevolg van onvoldoende passend onderwijs; na melding is er binnen 6 weken voor 100% van de thuiszitters een ondersteuningsplan thuiszitters na 6 weken op een passende plek, bij onwil tot medewerking van leerling of ouders altijd een proces verbaal door leerplicht meting Thuiszitterslijst gedigitaliseerde basisdocumenten indicator het groeidocument is gedigitaliseerd en verbonden met de leerlingvolgsystemen aanpak SWV bekend en basisdocumenten in gebruik indicator scholen en ouders zijn tevreden over de geboden informatie scholen en ouders zijn tevreden over de basisdocumenten voor ondersteuning meting jaarlijkse tevredenheidsmeting SWV en leerplicht Kernpartners SWV Kernpartners SWV doorlopend augustus 2013 Doorlopend 14

4. Een sterke basis 4.1 Standaard voor de basisondersteuning Goed onderwijs en een goed functionerende ondersteuningsstructuur zijn de kern van passend onderwijs. Om de doelstellingen van passend onderwijs te realiseren heeft het SWV een standaard voor de basisondersteuning ontwikkeld (www.sterkvo.nl/doc/standaardbasisondersteuningvovso.pdf). De standaard bestaat uit 8 referenties die beschrijven welk kwaliteitsniveau van passend onderwijs de schoolbesturen voor V(S)O willen bereiken. De bestuurlijke vaststelling van de standaard betekent dat alle schoolbesturen zich inspannen om in hun schoolbeleid het afgesproken niveau te bereiken. De standaard is verder uitgewerkt in een format voor ondersteuningsplannen en -profielen per school (www.sterkvo.nl/doc/formatondersteuning.pdf). De VO- en VSO-scholen maken aan de hand daarvan jaarlijks een (geactualiseerd) plan dat samen met de kernpartners wordt uitgevoerd. Daarmee is de basisondersteuning en de extra ondersteuning omschreven die de scholen bieden in het SWV VO/VSO. Standaard voor de basisondersteuning: 8 referenties 1. De school heeft zicht op de leerontwikkeling van alle leerlingen en werkt opbrengstgericht. 2. De school werkt handelingsgericht en versterkt de handelingsbekwaamheid en competenties van haar personeel. 3. De school heeft een positief pedagogisch klimaat en is fysiek en sociaal veilig voor leerlingen en docenten. 4. De school neemt leerlingen zorgvuldig aan en draagt leerlingen zorgvuldig over. 5. De school werkt samen met kernpartners aan een effectieve ondersteuningsstructuur. 6. De school heeft de verantwoordelijkheid van leerling, ouders, docenten en ondersteuners voor de ontwikkeling van de leerling vastgelegd. 7. De school stelt jaarlijks de effectiviteit van de ondersteuning en begeleiding vast. 8. De school heeft een ondersteuningsprofiel dat is opgenomen in het schoolplan. Het SWV faciliteert scholen om het niveau van basisondersteuning te (gaan) realiseren. Het SWV doet dit onder andere door begeleiders passend onderwijs te laten deelnemen aan het team van kernpartners (zie ook hoofdstuk 5). Iedere school krijgt hiervoor een aantal uren per jaar. Het versterken van de basis blijft prioriteit in de komende jaren. Scholen worden hierin door hun besturen en aanvullend door het SWV ondersteund. 4.2 Kwaliteit interne ondersteuningsstructuur V(S)O In 2012 2013 heeft het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) op vrijwel alle scholen een kort onderzoek gedaan naar onderdelen van de interne ondersteuningsstructuur die voor wat betreft de school verbeterd zouden kunnen worden. Het ondersteuningsplan van de school met de daarin beschreven ontwikkelpunten was hiervoor uitgangspunt. In februari heeft het NJi een tussenrapportage opgeleverd met een aantal aanbevelingen op het gebied van doorontwikkeling van het team passend onderwijs en van het team van kernpartners, sturing door de school op de sterke basis en investeren in een aanspreekcultuur. Hoe sterker de basiskwaliteit van de scholen is, hoe effectiever ook aanvullende steun kan worden ingezet. Het onderzoek geeft ook zicht op de ondersteuningsbehoeften van docenten, teams en scholen en kan worden vertaald in de nieuwe plannen per school, in het bestuursbeleid en in het beleid van het SWV. 4.3 Een dekkend aanbod van voorzieningen Tot een goed functionerende basisinfrastructuur hoort ook het zorgen voor een dekkend aanbod van voorzieningen. Dit is een van de wettelijke plichten van het samenwerkingsverband. De basisondersteuning en de ondersteuningsprofielen van de VO- en VSO-scholen vormen in principe samen het aanbod aan onderwijs en ondersteuning van het SWV. Het SWV trekt in het realiseren hiervan samen op met het SWV PO. Het is immers van groot belang dat de ondersteuning in de overgang van PO naar VO en van SO naar VO of VSO doorloopt. Daarom is de voorbereiding van de standaard en het ontwikkelen van het format voor de ondersteuningsplannen en profielen per school op elkaar afgestemd. Onze werkdefinitie van een dekkend aanbod is: kwantitatief toereikend, kwalitatief passend, gunstig gespreid, regionaal afgestemd en betaalbaar. Om te kunnen bepalen of er uitbreiding, aanpassing of juist beperking van het bestaande aanbod aan speciale (onderwijs)voorzieningen nodig is, heeft de gemeente Utrecht samen met ons SWV en het SWV PO van de stad Utrecht een onderzoeksopdracht aan bureau Oberon gegeven. In dit onderzoek zijn ook tussenvoorzieningen als OPDC Utrecht, dagbestedingstrajecten, arbeidsgerichte trajecten 15

(combinaties van onderwijs en zorg) meegenomen. Een belangrijke bron van informatie was verder de analyse van de thuiszitters in de regio. Op basis van een kwantitatieve analyse is een aantal scenario s doorgerekend op de consequenties voor leerlingenvervoer en huisvesting. De samenwerkingsverbanden en gemeenten in de subregio s van het RMC-werkgebied zijn nauw betrokken bij de uitvoering. De eindrapportage is in maart 2013 openbaar geworden (www.sterkvo.nl/doc/sterkvo/voorzieningen%20en%20leerlingstromen_def.pdf). In het rapport geeft Oberon op basis van de kwantitatieve en kwalitatieve analyse aan dat voor een aantal doelgroepen het aanbod in de regio cq in ons SWV onvoldoende passend is en schetst hiervoor een aantal mogelijke scenario s: Uitbreiding/aanpassing van voorzieningen voor bepaalde groepen leerlingen 1. Cluster 4 ZMOK : uitbreiding van een bestaande VSO-voorziening met examenaanbod HAVO/VWO voor ZMOK-leerlingen; andere VSO/ZMOK-voorzieningen uitbreiden met onderbouw aanbod TL/HAVO 2. Cluster 4 ZMOK: nieuwe voorziening VSO ZMOK met aanbod onderbouw VMBO/HAVO 3. Cluster 4 ASS (LZK) VO: uitbreiding van bestaande VSO-voorziening met aanbod HAVO/VWO voor ASS leerlingen Bevorderen van deelname van bepaalde groepen leerlingen aan het reguliere onderwijs 4. Cluster 4 ASS (LZK) VO: meer leerlingen in het reguliere VO met specifieke ondersteuning. Met de uitkomsten van dit onderzoek en de ondersteuningsprofielen van de scholen in ons SWV wordt besproken welke aanpassingen in het bestaande aanbod gewenst of noodzakelijk zijn en welke plannen hiervoor in samenspraak met de VO- en VSO-scholen ontwikkeld worden. 4.4 Activiteiten 2013 2014 We hebben in dit hoofdstuk beschreven op welke manier verder wordt geïnvesteerd in het versterken van de basis. We geven hieronder een overzicht van deze activiteiten. Een sterke basis Doel: eind 2013 voldoen alle scholen voor VO en VSO aan de standaard voor de basisondersteuning en is er een dekkend aanbod van speciale (onderwijs)voorzieningen. Activiteiten resultaat uitvoering planning 1. opnieuw vaststellen van de standaard 2. bepalen van eventuele tekorten in bestaand aanbod van speciale (onderwijs) voorzieningen en plan van aanpak voor aanpassingen alle scholen voor VO en VSO voldoen aan de vastgestelde standaard voor de basisondersteuning indicator alle scholen in het SWV werken planmatig en cyclisch aan versterking van het onderwijs en de ondersteuning; elke school heeft een ondersteuningsplan meting jaarlijkse evaluatie dekkend aanbod van voorzieningen indicator er zijn geen thuiszitters als gevolg van onvoldoende passend onderwijs meting Thuiszitterslijst scholen en besturen begeleider passend onderwijs kernpartners bestuur SWV gemeenten en SWVen in de RMC regio eind 2013 eind 2013 16

5. Steun waar nodig 5.1 Team passend onderwijs Met de invoering van passend onderwijs worden de regionale expertisecentra (REC) opgeheven. Om kennis te behouden en te bundelen heeft het SWV samen met De Kleine Prins en PCOU (cluster 3) en Stichting De Pels (cluster 4) besloten om de ambulante begeleiding vanuit beide clusters al vanaf augustus 2012 onder aansturing van het SWV te brengen in het team passend onderwijs. In schooljaar 2012-2013 zijn de begeleiders passend onderwijs nog bij hun huidige werkgever in dienst gebleven. Het SWV geeft functioneel leiding aan alle begeleiders. Afspraken hierover zijn vastgelegd in een overeenkomst voor 2012 2013. Op grond van de experimenteerstatus kan het SWV met ingang van 1 augustus 2013 personeel in dienst nemen. Het team passend onderwijs ondersteunt leerlingen, scholen en docenten. De begeleiders passend onderwijs doen dat onder anderen door deel te nemen aan het team van kernpartners van de school en door docenten en scholen te ondersteunen in het bieden van goed onderwijs. Deze basisondersteuning wordt geboden in de vorm van uren per school per jaar door een vaste begeleider passend onderwijs. Iedere school krijgt een aantal uren basisondersteuning per jaar. Het team begeleidt ook scholen die extra ondersteuning bieden en dit hebben vastgelegd in een speciaal profiel (een zogenaamd basis-plusprofiel). De begeleiding kan gericht zijn op de leerling, op de docent of op beide en wordt in natura geboden of in formatie bij een minimum aantal leerlingen met een vastgestelde behoefte aan extra ondersteuning. Dit kunnen ook mensen in de scholen zijn met specifieke kennis van arrangementen, bijvoorbeeld op het gebied van autisme. De ondersteuning kan ook gericht zijn op de school als de school in de breedte een zware populatie kent. Beide vormen zullen in de praktijk ontstaan, maatwerk is het uitgangspunt. Ondersteuning vindt plaats door middel van inzet van expertise vanuit de school of het team passend onderwijs. Indicatieve omvang: Aantal geïndiceerde leerlingen in extra profiel Aantal uren expertise op jaarbasis < 5 Maatwerk 5 10 600 uur 11 15 1.000 uur 16 20 1.400 uur 21 25 1.800 uur Deze facilitering in de vorm expertise komt in de plaats van het schooldeel en het AB-deel van de huidige leerlinggebonden financiering. In schooljaar 2012-2013 hebben de scholen geïnventariseerd op welke manier de rugzakmiddelen worden ingezet en wat de resultaten van deze inzet zijn. Deze inventarisatie is de basis voor de inzet van middelen in de vorm van ondersteuningsarrangementen in schooljaar 2013-2014. Om de omslag van bestaand naar nieuw te kunnen maken, heeft het SWV samen met de scholen, schoolleiders en besturen een werkmodel gemaakt. Dit model vormt samen met een aantal basisdocumenten, zoals de ondersteuningsroute en het groeidocument, de basis voor de nieuwe systematiek van zorgtoewijzing. Zie www.sterkvo.nl/doc/matrixvomaart2013.docx en hoofdstuk 7. Het team passend onderwijs heeft deskundigheid op het gebied van leerontwikkeling, didactiek, gedrag en sociaal-emotionele ontwikkeling. Het kan signaleren, helpen bij het verhelderen van de vraag, adviseren, begeleiden en verbinden en werkt volgens een ontwikkelmodel: naarmate de basis op scholen sterker wordt, kan het team zich meer gaan richten op de extra ondersteuningsvragen van scholen. Naast het team passend onderwijs kan ook specialistische expertise worden ingezet, bijvoorbeeld van de Fritz Redlschool (psychiatrie). Als de ondersteuningsbehoefte van een leerling, een docent of een school om de inzet van specialistische ondersteuning vraagt, zal eerst worden gekeken of deze deskundigheid binnen het SWV geboden kan worden. Als dat niet zo is, wordt deskundigheid van buiten het SWV ingezet. Naast de bundeling van expertise uit het SWV, cluster 3 en 4 wordt ook de verbinding gelegd tussen de kennis en ervaring binnen cluster 1 en 2 met het team passend onderwijs. Er is waardevolle uitwisseling over de wijze waarop vanuit deze clusters het werken met onderwijsondersteuningsarrangementen in een combinatie van regulier en speciaal aanbod wordt voorbereid. 17

5.2 Begeleiders passend onderwijs Alle VO- en VSO-scholen van het SWV hebben een vaste contactpersoon bij het SWV. Deze begeleider passend onderwijs werkt generalistisch, is deskundig op het gebied van onderwijs en helpt de school om leerlingen te ondersteunen bij vragen die de handelingsbekwaamheid van de docent of de school overstijgen. Met als doel dat leerlingen zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen in hun schoolloopbaan. De begeleider passend onderwijs is ook de verbinding tussen de school en het Schakelloket. Als er risico s zijn in de schoolloopbaan, bijvoorbeeld op overstapmomenten, kunnen de begeleiders de school hulp bieden. Als er veel rugzakleerlingen zijn op een school kan het soms nodig zijn om een extra begeleider passend onderwijs in te zetten. De begeleider zorgt tot de inwerkingtreding van de wet passend onderwijs (voor het experimenterend SWV per 1 augustus 2013) voor de uitvoering van rugzakken op de scholen binnen het SWV. Maar wel zoveel mogelijk vanuit de visie en nieuwe werkwijze van passend onderwijs. Hiernaast zorgen de begeleiders passend onderwijs voor de uitvoering van aanverwante taken, zoals onderzoek, teamontwikkeling, voorlichting, observatie etc. Een orthopedagoog/gz psycholoog behoort ook tot het het team passend onderwijs. 5.3 Team van kernpartners Het team van kernpartners van de school bestaat uit de begeleider passend onderwijs, leerplichtambtenaar, schoolmaatschappelijk werker en jeugdverpleegkundige. De kernpartners ondersteunen professionals in de school in het bieden van passend onderwijs aan alle leerlingen en het uitvoeren van de wettelijke taken. Zij bewaken samen met de school de gezonde ontwikkeling van leerlingen. Kernpartners ondersteunen de school bij het bieden van goed onderwijs, als niet duidelijk is geworden wat de vraag is van een leerling of een leerkracht/docent en/of niet duidelijk is welke begeleiding het meest passend is. De school kan een beroep doen op (één van de) kernpartners bij handelingsverlegenheid van professionals of bij een niet-pluisgevoel. Iedere kernpartner werkt volgens het principe van één kind, één gezin, één plan en voert de afspraken uit die in dat kader worden gemaakt. Deze nieuwe manier van werken vraagt niet alleen een omslag in de organisatie van elke kernpartner, maar ook een verdere professionalisering van de werkwijze van het team van kernpartners. Om dat te ondersteunen is een handreiking gemaakt (www.sterkvo.nl/doc/handreiking.pdf). Om te kunnen bepalen of en welke ondersteuning nodig is, hebben we voor de school, de begeleider passend onderwijs en de andere kernpartners een zogenaamde ondersteuningsroute ontwikkeld (www.sterkvo.nl/doc/ondersteuningsroutedec2012.pdf). Deze route bestaat uit de volgende stappen: 0. (warme) overdracht (informatie uit het PO of een andere school voor V(S)O); 1. observeren en signaleren (in de klas, in andere klassen, thuis of in de omgeving; overleg met mentor; 2. collegiale consultatie (mentor en zorgcoördinator, zonodig anderen, aanmelding uit of bij buurtteam); 3. bespreking in het interne ondersteuningsteam van de school (bespreking met disciplines binnen de school, vaststellen ondersteuningsbehoeften kind, school, ouders en omgeving); 4. bespreking in het team van kernpartners van de school (voorheen ZAT); 5. bespreking in het Schakelloket. Waar kan ondersteuning gegeven worden? Vaststellen van een onderwijs-en/of zorgarrangement aan de hand van het ontwikkelingsperspectief). 6. evaluatie en nazorg Iedere stap wordt altijd in overleg met ouders gezet, bij elke stap wordt geëvalueerd wat het effect is en of er een passend antwoord op de ondersteuningsvraag is geboden. Is dat niet het geval, dan wordt de volgende stap in de ondersteuningsroute gezet. Het groeidocument is het middel om alle stappen en de uitkomst daarvan vast te leggen. Streven is wel om steeds zoveel mogelijk terug te gaan naar de sterke basis, goed onderwijs, en daar eventueel met ondersteuning zoveel mogelijk op te lossen. In onderstaand schema zijn deze stappen naast de piramide gezet. figuur 4: ondersteuningsroute van vraag naar (specialistische) ondersteuning 18

5.4 Samenwerking met kernpartners in Stichtse Vecht In het najaar van 2012 is ook een overleg gestart met de kernpartners in de gemeente Stichtse Vecht. Een aantal VO scholen die tot ons SWV behoren, zijn gevestigd in de gemeente Stichtse Vecht. Omdat een aantal van de kernpartners (gedeeltelijk) onder de aansturing van de gemeente valt (maatschappelijk werk, leerplicht en jeugdgezondheidszorg) en de gemeente met de transitie van de jeugdzorg verantwoordelijk wordt voor alle vormen van jeugdzorg, is samenwerking en afstemming tussen scholen, schoolbesturen, kernpartners en gemeenten gewenst en nodig. In het kernpartneroverleg Stichtse Vecht zijn naast vertegenwoordigers van de gemeente (onderwijs en jeugdzorg) en het SWV, teamleiders aanwezig van het maatschappelijk werk, leerplicht en de jeugdgezondheidszorg. De samenwerkingsverbanden PO en VO zijn vertegenwoordigd in de Lokale Educatieve Agenda (LEA) van Stichtse Vecht. Een belangrijke opbrengst van het overleg in het kader van de LEA is het voorstel tot facilitering van schoolgericht maatschappelijk werk door de gemeente op de VOscholen in Stichtse Vecht. Belangrijke ontwikkelingen zijn ook de start van Buurtzorg Jong als pilot voor integrale en laagdrempelige ondersteuning aan gezinnen in Maarssenbroek, de proeftuin in Utrecht West rond indicatie-arme trajecten en de start van sociale wijkteams in Loenen en Breukelen. Deze proeftuinen geven informatie voor de inrichting van zorg voor de jeugd in Stichtse Vecht. In de andere kernen wordt verder geïnvesteerd in overleg met de kernpartners en een goede afstemming met het CJG. De motor voor het kernpartneroverleg in Stichtse Vecht is de gedeelde visie en uitgangspunten. In de nota Samen sterk in Stichtse Vecht worden deze beschreven. Vanuit die visie werken we gezamenlijk aan de verbinding tussen passend onderwijs en zorg voor de jeugd en tussen alle sleutelspelers in onderwijs en zorg die hierin een verantwoordelijkheid hebben. 5.5 Afstemming met de buurtteams jeugd en gezin Utrecht is voorloper in de verbinding van passend onderwijs en zorg voor de jeugd. Deze voorlopersaanpak krijgt vorm in de buurtteams jeugd en gezin, de kernteams in het VO en de pilot handelingsgerichte ondersteuning in het PO. Er vindt veel afstemming plaats met het PO en met de buurtteams jeugd en gezin, de proeftuin van de gemeente Utrecht. De buurtteams sluiten aan bij de ondersteuningsstructuur die in het PO ontwikkeld wordt. De werkwijze van de buurtteams laagdrempelig, generalistisch, gewoon waar het kan, speciaal als het moet heeft veel overeenkomsten met het profiel en de werkwijze van het team van kernpartners in het VO. Een nuance is dat het SWV bewust heeft gekozen voor vier kernpartners per school uit vier leefgebieden die elk hun eigen wettelijke verantwoordelijkheid en deskundigheid hebben en daarbinnen zoveel mogelijk generalistisch werken. Dit is in onze ogen een voorwaarde om een groot deel van de vragen die de basis in het VO overstijgen, zelf goed op te kunnen pakken. Een verschil met het PO is ook dat in het VO leerlingen doorgaans niet in hun eigen wijk naar school gaan. We hebben met de gemeente Utrecht afgesproken dat we met buurtteams in elke wijk en kernteams op alle VO- en VSO-scholen een dekkend ondersteuningsaanbod in en om het onderwijs zouden kunnen realiseren. We werken samen vanuit dezelfde koers en ambities en vanuit dezelfde uitgangspunten en gaan dat verder concretiseren in samenwerkingsafspraken tussen de buurtteams en de kernteams in het VO. Zowel op het niveau van de inhoud (het ophalen en oppakken van vragen), als de organisatie en het proces. De voortgang van de proeftuinen wordt nauwlettend gevolgd en geëvalueerd, het SWV is vertegenwoordigd in de zogenaamde ontwikkelkamer van de buurtteams en in het bestuurlijk platform zorg voor jeugd. In het programmateam passend onderwijs/zorg voor de jeugd worden de buurtteams en de ontwikkelingen rond passend onderwijs PO en VO intensief besproken en afgestemd. De gemeente Stichtse Vecht en het MBO zijn ook aangesloten bij het programmateam. 5.6 Afstemming met het MBO De MBO-instellingen in de stad Utrecht, de gemeente Utrecht en zorgverzekeraar Agis hebben in 2011 een aanpak in gang gezet voor de meest kwetsbare jongeren in het middelbaar beroepsonderwijs 1. Het gaat om een groep voor wie de aard en omvang van hun problematiek een directe belemmering vormen voor hun leeren ontwikkelingsproces. Zonder extra begeleiding en hulpverlening behoren ze tot de groep van potentiële voortijdige schoolverlaters. Om te kunnen bepalen wat nodig is, is eerst de bestaande begeleidingsstructuur in beeld gebracht. Er is onder andere gekeken naar de inhoud van activiteiten, naar personele bezetting, naar effectiviteit van werkprocessen en naar afstemming in aanpak tussen onderwijs en hulpverlening. Ook is een schatting gemaakt van de probleemdruk onder jongeren in het MBO. Daarbij is zowel aandacht gegeven aan internaliserende als aan externaliserende problematiek. Er zijn verbeteringen voorgesteld op het gebied van deelname aan het ZAT, preventie en afstemming in de aanpak van onderwijs en hulpverlening. Een groot deel van deze acties is inmiddels in gang gezet. Het SWV heeft veel overleg met het MBO over een goede overstap 1 Gebundelde inzet, voortvarende aanpak, tussenrapportage ZIOS, oktober 2011 19

en doorgaande ondersteuning van VO naar MBO om de kans op voortijdige schooluitval te verkleinen. Zie ook hoofdstuk 7. 5.7 Activiteiten 2013 2014 Het team passend onderwijs en de kernpartners zijn vanaf augustus 2012 met de nieuwe werkwijze aan de slag. Hieronder een overzicht van activiteiten om deze werkwijze het komend schooljaar verder te versterken. Steun waar nodig Doel: eind 2013 werkt het team passend onderwijs volgens de nieuwe werkwijze en worden de scholen door het team van kernpartners adequaat en effectief ondersteund. Activiteiten resultaat uitvoering planning 1. planmatig werken met scholen aan ondersteuning 2. teamontwikkeling en scholing team passend onderwijs 3. uitvoeren van lopende LGF-trajecten alle scholen kennen de ondersteuningsroute, hun eigen rol en taken en die van andere partners hierin en werken volgens één kind, één plan indicator alle scholen hebben een schoolondersteuningsplan en een activiteitenplan alle leerlingen met een ondersteuningsbehoefte hebben een gevuld groeidocument er is een vaste structuur voor overleg intern en met kernpartners (jaarkalender) meting periodieke gesprekscyclus en jaarlijkse evaluatie van resultaatafspraken het team passend onderwijs is goed geschoold en op elkaar ingespeeld, werkt planmatig en handelingsgericht en draagt vanuit een duidelijke vraag van scholen bij aan passend onderwijs voor alle leerlingen in ons SWV indicator het team heeft een scholingsplan op 100% van de scholen is de plancyclus van ondersteuning volledig doorlopen. alle begeleiders passend onderwijs gebruiken de werk- en basisdocumenten ter ondersteuning van het planmatig werken op de scholen alle begeleiders passend onderwijs hebben beschikbare expertise en specialismen in beeld en weten bij hiaten aanvullende kennis in te roepen meting periodieke gesprekscyclus en jaarlijkse evaluatie met scholen en kernpartners elke lgf-leerling heeft tot de inwerkingtreding van de wet een plan dat wordt uitgevoerd. indicator 100% van de lgf-leerlingen heeft een ontwikkelingsperpectief plan meting periodiek via begeleiders passend onderwijs school en kernpartners teamleider en begeleiders passend onderwijs begeleider passend onderwijs via handelingsplannen eind 2013 eind 2013 doorlopend tot invoering wet 20