Biodiversiteit visie Boerenbond Symposium biodiversiteit 4 november 2010 1
Landbouw en biodiversiteit Domesticatie leidde tot 1000den variëteiten en soorten Heel wat biodiversiteit is er omwille van landbouw (akkervogels, habitattypes zoals bepaalde graslanden,.) MAAR moderne landbouw wordt als grootste schuldige voor verlies aan soorten beschouwd (verzuring, vermesting, schaalvergroting, ). 2
Multifunctionele landbouw Landbouw is meer dan voedselproductie: 6Fen Food Feed Fuel Fibre Flower Fun Belang verschillende functies hangt af van economie, technologie en maatschappelijke factoren 3
Verstedelijkt Vlaanderen Vlaanderen Bebouwde oppervlakte 34% Landbouw 46% Andere open ruimte 9% Bos 11% 4
EU gemiddelde EU 11 16 43 Landbouw Bos Andere open ruimte Bebouwde oppervlakte 29 5
Landgebruik in Europa 100% 90% 80% 11 16 34 20 7 13 5 9 37 12 12 16 9 8 13 70% 60% 50% 29 9 11 23 5 3 23 12 27 Bebouwde oppervlakte Andere open ruimte 40% 30% 20% 43 46 50 73 55 54 64 53 Bos Landbouw 10% 0% EU Vlaanderen België Ierland Nederland Frankrijk Denemarken Polen 6
Aanwending van landbouwgrond in Vlaanderen (2009) Verkoop 1e kwrt 2e kwrt 3e kwrt 4e kwrt 7
Inspanningen in landbouwgebied Oppervlakte Vlaams landbouwareaal waarop maatregelen (natuur en milieugericht) worden genomen neemt toe: 21453 ha in 2000 64898 ha in 2009 Knelpunt in Vlaams beleid: geen vergoeding voor maatregelen in uitbreidingsperimeters van natuurreservaten 8
Agro-beheersgroepen Initiatief in boerenhanden Lokale samenwerkingsverbanden van landbouwers m.b.t. agrarisch natuur- en landschapsbeheer Binnen het economisch landbouwgebeuren Via projectmatige en gebiedsgerichte aanpak efficiënter werken 9
Vlaamse landbouw wordt duurzamer SEQ indicator (gewasbeschermingsmiddelen): in 2005-43% tov 1990 Stikstofemissie naar lucht, bodem en water uit landbouw is in 2007 met 69% gedaald tov 1990 Oppervlakte natuur met overschrijding kritische last verzuring: meer dan 90% in 1990 naar 46% in 2006 10
Wantrouwen blijft, nood aan rechtszekerheid Inspanningen voor biodiversiteit werken soms contraproductief: Nieuwe natuurwaarden in landbouwgebied kunnen hypotheek leggen op verdere landbouwuitbating: Vergunningenbeleid Planologische bestemmingen Daarom verweven waar kan, scheiden waar moet 11
Een biodiversiteitstoets, aantasting van rechtszekerheid? Biodiversiteitstoets altijd naast socioeconomische afweging In het kader van de Europese regelgeving rond Natura 2000: passende beoordeling (= biodiversiteitstoets) Legt hypotheek op bedrijfsontwikkeling (vb. situatie Nederland) In Vlaanderen onduidelijk hoe men dit gaat aanpakken 12
Wantrouwen blijft, landbouwareaal onder druk Compensatieverplichting voor natuur bij grote infrastructuurwerken (havens, Sigmaplan) wordt vaak gerealiseerd in landbouwgebied. Ethische vraag: blijft het verantwoord om bij een groeiende vraag naar voedsel vruchtbare landbouwgronden om te zetten naar natuur? 13
Natuurcompensaties Landbouw betrekken als gesprekspartner en bij het beheer (vb. Sigmaplan) Projecten gefaseerd uitvoeren Via monitoring en onderzoek leren om aanleg en beheer te optimaliseren Zuinig ruimtegebruik, inname van landbouwgrond beperken 14
Biodiversiteit en ecosysteemdiensten Ondersteunde ecosysteemdienst, Bodemvruchtbaarheid: Organische stofgehalte in de Vlaamse bodem daalt Nood aan voorlichting en vertaling van onderzoek naar de uitvoering van goede landbouwpraktijken Voorbeeld: kenniscirkels in project Bodembreed Knelpunten in Vlaams beleid: Bepalingen in mestdecreet werken soms tegen Subsidies voor groenbedekking werden afgeschaft 15
Biodiversiteit en ecosysteemdiensten Functionele agro-biodiversiteit: Beschikbare kennis is fragmentarisch Vlaamse landbouw Nood aan betere afstemming onderzoek-praktijk Meer onderzoek vanuit landbouweconomische benadering: Vb perceelsranden, mindere opbrengst door grondinname vs minder gebruik gewasbestrijdingsmiddelen 16
Genetische diversiteit in landbouw Landbouwgewassen: talrijke variëteiten werden in de loop van de geschiedenis ontwikkeld Inspelen op wijzigende milieucondities en veranderend consumentenpatroon selectie van nieuwe rassen voorbeeld: recent ontwikkelde appelrassen zoals Kanzi 17
Economische waardering van biodiversiteit en ecosysteemdiensten Kan leiden tot een beleid met gepaste financiële stimulansen Evaluatie van projecten: alle aspecten in rekening brengen Agro-ecosysteemdiensten Socio-economische aspecten 18
Vlaams beleid en onderzoek Pact 2020: 70% van de instandhoudingsdoelstellingen zijn gerealiseerd in 2020 Daarom duidelijkere prioriteitsstelling nodig naar Europeesrechterlijk beschermde soorten en habitats in het Vlaamse biodiversiteitsbeleid en onderzoek 19
Europees landbouwbeleid Voedselzekerheid binnen maatschappelijke eisen Eigenheid landbouwsector 20 Leefbaar inkomen Redelijke consumentenprijs
Europees landbouwbeleid Maatschappelijke verwachtingen naar biodiversiteit moeten via een stimulerend investerings- en vergoedingsbeleid opgenomen worden als agromilieumaatregelen zonder ze direct te vertalen naar maatschappelijke eisen. Een sterk GLB is nodig om aan verschillende verwachtingen te kunnen voldoen. 21