Bezoekadres Amstel 1 1011 PN Amsterdam Postbus 202 1000 AE Amsterdam Telefoon 14 020 amsterdam.nl Retouradres: Postbus 1840, 1000 BV Amsterdam Aan de leden van de gemeenteraad Datum 25 juni 2019 Behandeld door Maarten Derksen, Sjors Klijzen & Dirk Konings Bijlage(n) Woon-werkstromen van Amsterdams onderwijspersoneel, april 2019 (OIS), Eindrapportage Experiment voorrangsregeling huisvesting leraren, april 2019 (OOG) Verlenging en uitbreiding experiment voorrang maatschappelijke sector en Motie 387.19 Boomsma en Marttin (meer woningen voor leraren) Onderwerp Betaalbare woonruimte voor onderwijs- en zorgprofessionals, en de afhandeling van motie 387.19 van de leden Boomsma en Marttin inzake meer woningen voor leraren Geachte leden, Amsterdam moet een aantrekkelijke stad zijn om te wonen en te werken. In het bijzonder voor professionals in de maatschappelijke sector. Met deze brief informeren wij u daarom over een pakket aan maatregelen die hieraan bijdragen, in lijn met de ambities uit het coalitieakkoord, de Aanpak Intersectorale samenwerking personeelstekorten in de maatschappelijke sector en de Amsterdamse Lerarenagenda Liever voor de Klas 2019-2023. Het college verlengt het experiment waarin leraren voorrang krijgen op jongerenwoningen en breidt de doelgroep uit naar jonge Amsterdamse zorgprofessionals. Daarna, vanaf januari 2020, maakt de voorrangsregeling voor Amsterdamse onderwijs- en zorgprofessionals onderdeel uit van de huisvestingsverordening. Tevens vindt u in deze brief: - de wijze waarop het college motie (nr 387.19) uitvoert van de leden Boomsma (CDA) en Marttin (VVD), inzake meer woningen voor leraren, zoals uw raad op 3 april 2019 heeft aangenomen bij de behandeling van de Amsterdamse Lerarenagenda 2019-2023. - de informatie naar aanleiding van twee toezeggingen: 1) over het presenteren van de aantallen zij-instromers (leden Rooderkerk (D66) en Flentge (SP), 20 maart 2019) en 2) over het beschikbaar stellen van de evaluatie over woningen voor startende leraren (lid Bloemberg Issa (PvdD), 18 juli 2018). Ook biedt het college met deze brief de factsheet van Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS) over woon-werk stromen van Amsterdams onderwijspersoneel aan.
Pagina 2 van 5 In Amsterdam hebben we te maken met een tekort aan onderwijs- en zorgprofessionals. Dat doet dagelijks een groot beroep op de veerkracht van medewerkers en vormt een risico voor de kwaliteit. De gemeente zet zich samen met de onderwijs- en zorgsector in om de tekorten terug te dringen. Dit vraagt om een brede aanpak op verschillende terreinen, waarbij we zowel inzetten op het aantrekken van nieuwe medewerkers als het behoud van bestaande beroepskrachten. In het coalitieakkoord Een nieuwe lente en een nieuw geluid staat: We maken geld vrij voor de oplopende tekorten in de zorg. En Het lerarentekort loopt snel op en is een ernstige bedreiging voor de kwaliteit van het onderwijs. We gaan hier actief mee aan de slag. In het voorgenomen Werkplan Intersectorale aanpak personeelstekorten maatschappelijke beroepen, waarover het college de gemeenteraad binnenkort nader zal informeren, en in de Amsterdamse Lerarenagenda geeft het college weer welke maatregelen zij samen met de partners treft. Naast het faciliteren in de randvoorwaarden, zoals een passend woningaanbod, wordt ook ingezet op het bieden van een ontwikkelperspectief binnen de carrière en op begeleiding van zij-instromers. Zoals toegezegd door wethouder Moorman ontvangt u hierbij nadere informatie over de aantallen zij-instromers. De begeleiding van zij-instromers heeft in het onderwijs geleid tot een recordaantal van 241 zijinstromers, verdeeld over de HvA (132 zij-instromers) en de ipabo (109 zij-instromers). Daarnaast volgen momenteel 215 bachelorstudenten een pabo-opleiding aan de HvA en 185 aan de ipabo (inclusief 68 universitaire pabo-studenten). Amsterdam een aantrekkelijke stad Voor wat betreft de Amsterdamse onderwijssector constateerde Regioplan in 2017 dat 60 procent van de Amsterdamse leraren in de gemeente woont. De groep leraren die aangeeft graag in Amsterdam te willen (blijven) wonen, stelt dat het moeilijk is om een geschikte woning te vinden. 70 procent van deze groep geeft bovendien aan woningaanbod op korte reisafstand belangrijk of zeer belangrijk te vinden in hun keuze voor een baan op een school in Amsterdam. Regioplan plaatst dit in de context dat de woningmarkt meespeelt bij de arbeidsmarktproblematiek in het onderwijs, maar dat dit niet de doorslaggevende overweging lijkt te zijn bij het wel of niet solliciteren op een functie in het Amsterdamse onderwijs. Uitzicht op een vast dienstverband en het functioneren van de school spelen hierbij eveneens mee. Regioplan wijst wel op het risico dat als de vraag naar leraren verder aantrekt en er in de woonomgeving buiten Amsterdam meer vacatures vrijkomen, de kans toeneemt dat Amsterdamse leraren die buiten Amsterdam wonen, overstappen naar een baan in of nabij hun eigen woonplaats. Voor deze groep is het van belang dat de bereikbaarheid van de stad wordt gewaarborgd. 1 Om een beter beeld te krijgen waar de Amsterdamse onderwijsprofessionals wonen en werken, is aanvullend onderzoek uitgevoerd. Dankzij het bijgevoegde onderzoek van Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS) kunnen we per Amsterdamse school op stadsdeelniveau zien waar de Amsterdamse onderwijsprofessionals wonen. Deze informatie is ook online in een interactieve infographic te raadplegen via www.amsterdam.nl/ois. Uit het onderzoek van OIS blijkt dat ongeveer de helft van de leraren in het primair onderwijs en een derde van de leraren in het voortgezet onderwijs hemelsbreed op minder dan 4 kilometer van de school waar zij lesgeven woont. Van de leraren die zowel in Amsterdam wonen als werken, woont ruim een derde zelfs in 1 Een eigen huis onderzoek naar de relatie tussen de Amsterdamse woningmarkt en het lerarentekort. Regioplan, oktober 2017
Pagina 3 van 5 hetzelfde stadsdeel als waar de school staat. Daartegenover staat dat 7 procent van de leraren in het primair onderwijs en 10 procent in het voortgezet en speciaal onderwijs hemelsbreed op meer dan 30 kilometer afstand woont van de school waar zij lesgeven. Om het risico dat Amsterdamse leraren wegtrekken uit Amsterdam te beperken, heeft de gemeente verschillende maatregelen genomen. Zo zijn er extra parkeervergunningen beschikbaar gesteld voor onze Amsterdamse scholen en stelt de gemeente Amsterdam jaarlijks 900.000 beschikbaar voor een aanvullende vergoeding van de reiskosten. Daarnaast zet de gemeente zich ervoor in dat leraren voorrang krijgen op huurwoningen. Zo blijft Amsterdam een aantrekkelijke stad om in te werken. Om ook een goed beeld te krijgen van de rol die het Amsterdamse woningaanbod speelt voor de tekorten in de zorgsector, heeft Regioplan ook hier onderzoek naar gedaan. Uit dit onderzoek komt naar voren dat voor professionals binnen de jeugdzorg, zorg en kinderopvang het woningaanbod, de reisafstand en reiskosten belangrijke factoren zijn bij het nemen of behouden van een baan binnen deze sectoren. Het is voor deze medewerkers door de krapte op de woningmarkt moeilijk een geschikte en betaalbare woning te vinden. Dit onderzoek wordt binnenkort aan de gemeenteraad aangeboden, samen met het Werkplan Integrale aanpak personeelstekorten maatschappelijke beroepen. Voorrangsregeling huisvesting Amsterdamse leraren Bij sociale huurwoningen in het algemeen en jongerenwoningen in het bijzonder kan de gemeente een voorrangsbepaling instellen. Via het experiment Voorrangsregeling huisvesting Amsterdamse leraren heeft de gemeente hier in 2018 gebruik van gemaakt. Met het experiment zijn 100 jongerenwoningen met voorrang beschikbaar gesteld voor (startende) leraren. Daarnaast zijn op basis van gesprekken met een verhuurder nog 30 middeldure huurwoningen met voorrang beschikbaar gesteld. Wethouder Ivens heeft de commissie Bouwen en Wonen op 22 mei 2019 mondeling geïnformeerd over de projecten, dit naar aanleiding van een toezegging aan het raadslid Hammelburg Met bijgevoegde eindrapportage geven wij u inzicht in de resultaten. Ook de middeldure huurwoningen zijn hierbij betrokken. Met deze rapportage geven wij u de informatie zoals toegezegd op 18 juli 2018 door wethouder Moorman aan het raadslid Bloemberg- Issa. Uit de eindrapportage van het experiment tot 1 maart 2019 blijkt dat 170 leraren zich als geïnteresseerde hebben gemeld voor de jongerenwoningen en 261 leraren voor de middeldure huurwoningen. Gelet op het aantal beschikbare woningen zijn de middeldure huurwoningen het meest overvraagd. Van de 170 geïnteresseerden voor de jongerenwoningen zijn gedurende het proces van plaatsing diverse leraren afgevallen. Uiteindelijk zijn 42 leraren met voorrang geplaatst in een jongerenwoning. Gedurende het experiment is dit nog aangevuld met 11 zorgmedewerkers. Van de 261 geïnteresseerden voor middeldure huurwoningen bleken uiteindelijk 49 leraren concreet geïnteresseerd te zijn, waarvan 31 leraren zijn geplaatst. Aanvullend op de rapportage wil het college u ook melden dat 14 zorgmedewerkers in april een middeldure huurwoning geaccepteerd hebben, die door een ontwikkelaar met voorrang waren aangeboden. De vraag naar middeldure huurwoningen onder leraren is groter dan de vraag naar jongerenwoningen. Dit is te verklaren omdat 85% van de Amsterdamse leraren een huishoudensinkomen heeft dat hoger is dan het maximum voor sociale huur. Bovendien is een groot deel van de Amsterdamse leraren ouder dan 28 jaar of zit in een levensfase waardoor zij niet meer in aanmerking willen komen voor een jongerenwoning. De jongerenwoningen hebben
Pagina 4 van 5 namelijk een beperkte woonoppervlakte van 21 m 2 tot 32 m 2 en zijn niet geschikt voor meer dan één persoon. De jongerenwoningen bieden echter wel een kans voor jonge, startende leraren om een woning te vinden in Amsterdam. Daarom heeft het college, in samenspraak met de woningcorporaties, op 11 juni 2019 besloten het woonexperiment te verlengen tot 1 januari 2020, waarbij gebruik wordt gemaakt van de resterende ruimte aan toegezegde woonruimte. Naar aanleiding van de reacties van corporaties en schoolbesturen zijn enkele punten verduidelijkt en verbeteren we de communicatie. Het experiment wordt bovendien ook opengesteld voor jonge Amsterdamse zorgprofessionals, gezien de stijging van personeelstekorten binnen de (jeugd)zorg. De jongerenwoningen zijn interessant voor verschillende subsectoren binnen de zorg, en in het bijzonder voor en professionals jonger dan 28 jaar. Het verlengde experiment is bijgevoegd. Aanvullende maatregelen voor een passend woningaanbod In de aangenomen motie 387.19 van de leden Boomsma (CDA) en Marttin (VVD) inzake de Amsterdamse Lerarenagenda (meer woningen voor leraren) verzoekt de raad het college: 1) De specifieke vraag naar, en mogelijkheden om (middeldure) (huur)woningen te realiseren en die met voorrang beschikbaar te stellen aan leraren, nader te onderzoeken; 2) Er alles aan te doen om het aanbod van woningen dat met voorrang beschikbaar kan worden gesteld uit te breiden om aan die vraag te voldoen. Het college geeft op verschillende wijzen uitvoering aan deze motie. Behalve met een speciale voorrangsregeling zijn leraren gebaat bij meer passend en betaalbaar woningaanbod. Dit geldt overigens niet alleen voor leraren, maar ook voor andere beroepsgroepen, starters, gezinnen en Amsterdamse huishoudens met een inkomen tot circa 60.000. Daarom heeft dit college hoge bouwambities, waarbij onze prioriteit ligt bij betaalbare woningbouw in het sociale segment en het middensegment. Behalve nieuwbouw spant het college zich ook in om de betaalbaarheid van de bestaande voorraad te borgen. Om te voorkomen dat woningen die nu nog betaalbaar zijn te duur worden, en daardoor niet meer bereikbaar zijn voor bijvoorbeeld leraren, lobbyen we bij het Rijk voor maatregelen die dit effect moeten tegengaan. Gedacht wordt daarbij aan een noodknop waarbij de huur ten behoeve van het middensegment begrensd kan worden. De leden van de commissie Wonen en Bouwen zijn hierover op 14 februari 2019 geïnformeerd. Het instrumentarium waarover het college beschikt om tot een meer betaalbaar woningaanbod te komen voor professionals in het onderwijs en de zorg, is echter ook beperkt. Het college zet wel het hele instrumentarium in en neemt de volgende vijf aanvullende maatregelen: 1) Het college is voornemens om per 1 januari 2020, wanneer het verlengde woonexperiment is afgelopen, in de Huisvestingverordening een voorrangsregeling voor Amsterdamse onderwijsen zorgprofessionals voor te stellen. Op 28 mei 2019 heeft het college een voorstel vastgesteld voor inspraak. Deze voorrangsregeling zal van toepassing zijn op daarvoor aangewezen sociale huurwoningen (op dit moment betreft het enkel jongerenwoningen) en middeldure huurwoningen. 2) Het college blijft het gesprek met ontwikkelaars voortzetten zodat een deel van de middeldure huurwoningen die zij realiseren, bij oplevering met voorrang beschikbaar kan worden gesteld aan Amsterdamse onderwijs- en zorgprofessionals.
Pagina 5 van 5 3) Het college wil met woningcorporaties prestatieafspraken maken dat zij een deel van hun middeldure huurwoningen met voorrang beschikbaar stellen voor Amsterdamse onderwijs- en zorgprofessionals. 4) Verhuurders in de vrije sector worden door het college uitgenodigd om een deel van de leegkomende bestaande woningen met voorrang beschikbaar te stellen voor Amsterdamse onderwijs- en zorgprofessionals. 5) De gemeente stelt een loket in waar Amsterdamse onderwijs- en zorgprofessionals zich kunnen aanmelden en gematcht kunnen worden met een beschikbare woning in het sociale en middeldure huursegment. In het najaar van 2019 organiseert de gemeente een kennismaking tussen woningcorporaties, ontwikkelaars en verhuurders in de vrije sector met Amsterdamse onderwijs- en zorgprofessionals en hun werkgevers. Samen gaan de partijen na hoe zij door middel van gezamenlijke inspanningen de tekorten in de Amsterdamse maatschappelijke sector kunnen aanpakken. Bovengenoemde aanpak ondersteunt de opdracht uit het coalitieakkoord en de Amsterdamse lerarenagenda en is gelet op het intersectorale karakter onderwerp van de aanpak Intersectorale personeelstekorten maatschappelijke beroepen. Het college beschouwt motie 387.19 van de leden Boomsma (CDA) en Marttin (VVD) inzake meer woningen voor leraren hierbij als afgehandeld. Tijdelijke woonruimte in een schoolgebouw Zoals aangegeven in de aanbiedingsbrief van de Amsterdamse Lerarenagenda, neemt het college extra maatregelen in de aanpak van het lerarentekort wanneer dit nodig is en mogelijk blijkt. In goed overleg met schoolbesturen bekijken we op dit moment de mogelijkheden om woonruimte voor Amsterdamse leraren te creëren in tijdelijk (deels) leegstaande schoolgebouwen. Gelet op de voorwaarden waaraan moet worden voldaan, komen de meeste schoolgebouwen niet in aanmerking voor bewoning. Het college wil daarom starten met een proef van naar schatting 15 woonruimtes voor tijdelijke bewoning van schoolgebouwen die deels leeg staan voor een langere periode (2 tot 4 jaar). In het geval dat de kosten voor verbouwing tot tijdelijke woonruimte en de exploitatiekosten leiden tot een hogere maandelijkse bijdrage van de bewoner dan redelijkerwijs kan worden gevraagd, zal de gemeente per woonruimte maximaal 5.000 investeren. De gemeente zal de tijdelijke woonruimtes in schoolgebouwen aan Amsterdamse leraren aanbieden via het bovengenoemde loket. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, Het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam, Femke Halsema burgemeester Peter Teesink gemeentesecretaris