rapportage gemeente enschede

rapportage gemeente enschede

Rapportage Gemeente Enschede Regio Twente Albert Groen Grontmij Ir. Peter Bergmans Drs. Sjoerd Zegers December 2009

Inhoudsopgave 1 1.1 Inleiding... 1 Aanleiding... 1 1.2 Twente Toerisme Monitor... 1 1.3 1.3.1 Werkwijze... 2 Consumentenonderzoek... 2 1.3.2 1.3.3 Secundair bronnenonderzoek... 4 Rapportage... 4 1.4 Leeswijzer... 4 2 2.1 Dagrecreatie... 5 Inleiding... 5 2.2 2.3 Bezoekersprofiel... 5 De vijf fasen van oriëntatie tot vertrek... 9 2.3.1 Fase 1: Oriënterende fase... 9 2.3.2 Fase 2: Gaan naar Twente... 11 2.3.3 Fase 3 en 4: Ontvangen worden en er zijn... 12 2.3.4 Fase 5: Naar huis gaan en terugkomen... 18 3 Verblijfsrecreatie... 19 3.1 Inleiding... 19 3.2 Bezoekersprofiel... 19 3.3 De vijf fasen van oriëntatie tot vertrek... 22 3.3.1 Fase 1: Oriënterende fase... 22 3.3.2 Fase 2: Gaan naar Twente... 25 3.3.3 Fase 3 en 4: Ontvangen worden en er zijn... 25 3.3.4 Fase 5: Naar huis gaan en terugkomen... 33 4 Economisch effect... 35 4.1 Inleiding... 35 4.2 Bezoekersaantallen... 35 4.3 Overnachtingen... 36 4.4 Bestedingen... 37 4.4.1 Dagrecreatie... 37 4.4.2 Verblijfsrecreatie... 39 4.5 Werkgelegenheid... 40

1 Inleiding 1.1 Aanleiding Recreatie en toerisme zijn speerpunten in het gemeentelijke en regionaal beleid in Twente. Door de toeristisch-recreatieve mogelijkheden van Twente beter te benutten, kan de economische impact van de branche toenemen. In het UVT geeft de regio aan hoe zij hier invulling aan wil geven. Om de ontwikkeling in Twente op de juiste manier vorm te geven, is maatwerk belangrijk. Dit geldt ook voor het cijfermateriaal waarop dit beleid gestoeld is. Voor het formuleren van gefundeerd beleid en het monitoren van effecten is voor Twente geen gebiedsspecifiek en structureel cijfermateriaal voor handen. De veertien Twentse gemeenten hebben daarom in regionaal verband als Regio Twente uitgesproken dat het wenselijk is om periodiek regionaal onderzoek te doen op het gebied van recreatie en toerisme. Hiervoor is de Twente Toerisme Monitor (TTM) ontwikkeld. 1.2 Twente Toerisme Monitor De TTM is een onderzoek dat representatieve cijfers oplevert voor Twente en de Twentse gemeenten. Dit onderzoek bestaat uit twee onderdelen, namelijk: een consumentenonderzoek Dit onderzoek gaat in op bezoekerskenmerken, activiteiten, motieven, waarderingen en dergelijke van de toeristen en recreanten die naar Twente komen. Dit onderzoek wordt elke vier jaar gehouden. een secundair bronnenonderzoek Op basis van De Landelijke R&T Standaard, opgesteld door IPO, worden de bezoekers- en overnachtingaantallen, werkgelegenheid en bestedingen berekend. Dit onderzoek wordt jaarlijks uitgevoerd. De TTM is in 2009 van start gegaan met een consumentenonderzoek en een secundair bronnenonderzoek. De resultaten van dit onderzoek voor de gemeente Enschede zijn weergegeven in deze rapportage. Pagina 1

Inleiding 1.3 Werkwijze 1.3.1 Consumentenonderzoek Het consumentenonderzoek is uitgevoerd door het afnemen van een vragenlijst bij dagrecreanten en verblijfsrecreanten. Dit onderzoek valt uiteen in twee deelonderzoeken, namelijk: Face-to-face enquête op locatie Uitdeel enquête bij hotels en kleine verblijfsaccommodaties Voorbereiding In overleg met de verschillende betrokken gemeenteambtenaren van alle 14 gemeenten zijn de vragenlijsten opgesteld en onderzoekslocaties bepaald. Per gemeente zijn twee vragenlijsten opgesteld, namelijk: Nederlandstalige en Duitstalige enquête voor dagrecreanten, bestaande uit basis vragenlijst en maximaal drie gemeente specifieke vragen Nederlandstalige en Duitstalige enquête voor verblijfsrecreanten, bestaande uit basis vragenlijst en maximaal drie gemeente specifieke vragen Het onderzoek is uitgevoerd bij locaties die door de gemeenteambtenaren zijn aangedragen. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen dagrecreatielocaties en verblijfsrecreatielocaties. Dagrecreatie: attracties, dagrecreatieterreinen, musea, (recreatieve) winkelcentra, knooppunten van routegebonden recreatie. Verblijfsrecreatie: campings, mini-campings, hotels, bed & breakfasts, bungalowparken Deze locaties zijn door Grontmij gebeld met de vraag of ze willen meewerken aan het onderzoek. In totaal hebben 209 locaties hun medewerking verleend en 80 locaties geen medewerking verleend. In tabel 1 zijn de locaties die hebben meegewerkt in de gemeente Enschede weergegeven. Tabel 1 Onderzoekslocaties in gemeente Enschede Locaties dagrecreatie Bezoekerscentrum Grolsch Brouwerij Recreatieboulevard Go Planet Parc Zwemparadijs Aquadrome Enschede Het Rutbeek VVV Boekelo VVV Enschede Binnenstad / van Heekplein NS station Enschede Locaties verblijfsrecreatie Eden Dish Hotel Hotel Restaurant Bad Boekelo Bed & Breakfast + Short golf De Spielehof Bed & Breakfast Brookhuisje SVR mini camping Bek'n Schop Pagina 2

Inleiding Afbeelding 1 Regioindeling Twente Toerisme Monitor (op basis van indeling door GOBT) Sallandse Heuvelrug: Gemeenten Hellendoorn, Rijssen-Holten Zuid-Twente: Gemeenten Twenterand, Wierden, Hof van Twente, Haaksbergen Stedenband Twente: Gemeenten Almelo, Borne, Hengelo, Enschede Noordoost Twente: Gemeenten Tubbergen, Dinkelland, Oldenzaal, Losser Face-to-face enquête op locatie Bij alle dagrecreatie-locaties en bij de campings en bungalowparken zijn enquêteurs ingezet om de recreanten en toeristen op locatie de vragenlijst voor te leggen. Hierbij is in totaal op 328 verschillende momenten geënquêteerd. Uitdeel enquête bij hotels en kleine verblijfsaccommodaties Bij hotels en kleine verblijfaccommodaties is de inzet van enquêteurs niet effectief. Een hoteleigenaar wil veelal de gasten niet lastig vallen met een enquête. Bij kleine verblijfsaccommodaties is het aantal gasten vaak zo beperkt, dat een enquêteur slechts enkele respondenten zou kunnen ondervragen. Voor deze locaties is het beter om de vragenlijst door de ondernemer te laten uitdelen aan de gasten. De ondernemers die hebben deelgenomen aan het onderzoek hebben de enquêtes uitgedeeld en later weer in ontvangst genomen. Respons In totaal hebben 5.321 respondenten de vragenlijst ingevuld. Voor de gemeente Enschede geldt dat 205 dagrecreanten en 16 verblijfsrecreanten de vragenlijst hebben ingevuld. Analyse Bij de analyse van de resultaten wordt rekening gehouden met de systematiek van het UVT, namelijk de vijf fasen van vakantie/uitstapje. Deze vijf fasen zijn: Oriënterende fase Gaan naar Twente Ontvangen worden Er zijn Naar huis gaan en terugkomen Pagina 3

Inleiding 1.3.2 Secundair bronnenonderzoek Het secundair bronnenonderzoek is uitgevoerd volgens De Landelijke R&T Standaard die is opgesteld door het IPO. Deze standaard geeft een voorstel voor het berekenen van bestedingen en werkgelegenheid, waarbij onderlinge vergelijkbaarheid met andere gebieden voorop staat. Voor dagrecreatie (uitjes) wordt gerekend met activiteiten van twee uur of langer. Het hanteren van de standaard is in overleg met het Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme (GOBT) gebeurd. De benodigde bronnen voor het secundair onderzoek zijn bij de volgende partijen opgevraagd: Provincie Overijssel: Landelijk Informatiesysteem Arbeidsplaatsen (LISA) CBS: Statistiek Logiesaccommodaties (SLA), Statistiek Inkomend Toerisme (SIT) NBTC-NIPO Research: ContinuVakantieOnderzoek (CVO), ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) 1.3.3 Rapportage In voorliggende rapportage komen de resultaten voor de gemeente Enschede aan de orde. De respondenten zijn aan deze gemeente toebedeeld op basis van waar zij de vragenlijst hebben ingevuld. De recreant en toerist houden bij hun recreatiegedrag echter geen rekening met gemeentegrenzen. Derhalve moet bij het lezen van de resultaten voor de gemeente Enschede rekening gehouden worden met de mogelijkheid dat een deel van de activiteiten en uitgaven ook buiten de gemeente hebben plaatsgevonden. Voorliggende rapportage over de gemeente Enschede maakt deel uit van een reeks van rapportages, waarin de resultaten van het consumentenonderzoek en het secundaire bronnenonderzoek worden weergegeven. De gehele reeks bestaat uit: een rapportage met de resultaten voor Regio Twente; 14 aparte gemeentelijke rapportages, waarin de resultaten van een specifieke gemeente centraal staan. In aanvulling op de rapportage voor de Regio Twente, bevatten de gemeentelijke rapportages van een deel van de gemeenten ook enkele extra onderwerpen. Hierbij gaat het om specifieke onderwerpen die alleen gelden voor die gemeente, en tijdens het veldwerk ook alleen aan respondenten uit die gemeente gesteld zijn. Buiten de onderzoeksrapporten is er tevens een technisch rapport opgesteld, waarin de onderzoeksaanpak nader wordt toegelicht. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 komen de resultaten van het consumentenonderzoek onder de dagrecreanten aan de orde. In hoofdstuk 3 worden de resultaten voor verblijfsrecreanten besproken. In hoofdstuk 4 komt de economische betekenis van toerisme en recreatie in Twente aan de orde, aan de hand van de secundaire data-analyse. Pagina 4

2 Dagrecreatie 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk komen de resultaten van het consumentenonderzoek onder de dagrecreanten aan bod. Bij de analyse van de resultaten is een weging toegepast (op basis van het CVTO). Hiermee wordt de verhouding tussen de activiteiten binnen een gemeente gecorrigeerd en is het mogelijk om uitspraken te doen voor Twente als geheel. 2.2 Bezoekersprofiel Herkomst 86% van de respondenten in de gemeente Enschede komt uit Nederland. De resterende 14% komt uit het buitenland. Het aandeel buitenlandse gasten in de gemeente Enschede is hoger dan het gemiddelde in Twente. Grafiek 1 Herkomstland respondent gemeente Enschede Tabel 2 Herkomstland respondent Nederland Buitenland Totaal Enschede 86% 14% 100% Buitenland 14% Sallandse Heuvelrug 99% 1% 100% Noordoost Twente 92% 8% 100% Stedenband Twente 91% 9% 100% Zuid Twente 97% 3% 100% Nederland 86% Totaal Twente 94% 6% 100% In de tabel op de volgende pagina is weergegeven waar de Nederlandse respondenten in de gemeente Enschede vandaan komen. Van de respondenten komt 71% uit Overijssel, wat ook voor Twente als geheel de belangrijkste herkomstprovincie is. Pagina 5

Dagrecreatie Tabel 3 Herkomst-provincie Nederlandse respondenten Zuid- Noord- Noord- Overijssel Gelderland Utrecht Friesland Overig Totaal Holland Holland Brabant Enschede 71% 5% 8% 9% 3% 2% 1% 3% 100% Sallandse Heuvelrug 35% 17% 13% 7% 6% 6% 4% 12% 100% Noordoost Twente 54% 8% 8% 6% 5% 6% 3% 10% 100% Stedenband Twente 67% 7% 8% 5% 4% 3% 2% 5% 100% Zuid Twente 53% 13% 8% 5% 5% 4% 2% 10% 100% Totaal Twente 58% 10% 9% 6% 4% 3% 3% 8% 100% Vertrekpunt In de gemeente Enschede komt 22% van de respondenten vanaf een vakantieadres en 78% vanaf hun woonadres. Het aandeel respondenten vanaf een vakantieadres is lager dan het gemiddelde van de Regio Twente. Grafiek 2 Vertrekpunt respondent gemeente Enschede Tabel 4 Vertrekpunt respondent Woonadres Vakantieadres Totaal Enschede 78% 22% 100% Vakantieadres 22% Sallandse Heuvelrug 56% 44% 100% Noordoost Twente 61% 39% 100% Stedenband Twente 73% 27% 100% Zuid Twente 59% 41% 100% Woonadres 78% Totaal Twente 67% 33% 100% Groepssamenstelling In onderstaande grafiek is weergegeven in welk gezelschap de respondent de gemeente Enschede bezoekt. Het meest voorkomende gezelschapstype is met vrienden/kennissen/overige familie. Grafiek 3 Gezelschap bij bezoek aan gemeente Enschede met vrienden/kennissen/overige familie 27% met partner zonder kinderen alleen 17% 24% met partner met kinderen 15% zonder partner met kinderen 12% met school/bedrijf/vereniging anders w il niet zeggen 2% 2% 2% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Pagina 6

Dagrecreatie Tabel 5 Gezelschap bij bezoek met partner alleen zonder kinderen met partner met kinderen zonder partner met kinderen met vrienden/ kennissen/ overige familie met school/ bedrijf/ vereniging anders wil niet zeggen Enschede 17% 24% 15% 12% 27% 2% 2% 2% 100% Totaal Sallandse Heuvelrug 4% 20% 40% 6% 27% 1% 0% 1% 100% Noordoost Twente 4% 43% 16% 4% 30% 1% 0% 1% 100% Stedenband Twente 14% 31% 15% 12% 24% 1% 1% 1% 100% Zuid Twente 5% 35% 23% 9% 27% 1% 0% 0% 100% Totaal Twente 10% 31% 21% 10% 26% 1% 1% 1% 100% In onderstaande tabel is weergegeven hoe de gemiddelde groepssamenstelling bij een bezoek aan de gemeente Enschede is. Gemiddeld gezien bestaat een groep die Enschede bezoekt uit 2 à 3 personen. Dit is iets lager dan het gemiddelde voor Twente. De verdeling over de leeftijdsgroepen is gelijkmatig, al is het aandeel kinderen jonger dan 6 jaar relatief laag. Tabel 6 Gemiddelde groepssamenstelling bij bezoek Aantal kinderen jonger dan Aantal kinderen van Aantal volwassenen van Aantal volwassenen van Aantal senioren Totaal 6 jaar 6 t/m 17 jaar 18 t/m 34 jaar 35 t/m 54 jaar vanaf 55 jaar Enschede 0,19 0,79 0,71 0,69 0,57 2,96 Sallandse Heuvelrug 0,42 1,10 0,69 1,11 0,68 4,00 Noordoost Twente 0,20 0,39 0,49 1,11 1,49 3,68 Stedenband Twente 0,21 0,68 0,65 0,80 0,76 3,09 Zuid Twente 0,36 0,54 0,41 0,79 1,05 3,16 Totaal Twente 0,27 0,71 0,61 0,87 0,85 3,30 Tabel 7 Gemiddelde groepssamenstelling bij bezoek aan de gemeente Enschede per activiteit Aantal kinderen jonger dan 6 jaar Aantal kinderen van 6 t/m 17 jaar Aantal volwassenen van 18 t/m 34 jaar Aantal volwassenen van 35 t/m 54 jaar Aantal senioren vanaf 55 jaar Routegebonden 0,19 0,15 0,56 0,72 0,79 2,40 Zonnen/zwemmen 0,39 1,09 0,83 0,90 0,28 3,49 Recreatief winkelen 0,10 0,31 0,62 0,71 0,62 2,37 Bezoek dorp/stad 0,18 0,12 0,74 0,62 0,62 2,29 Attractie/museum 0,37 0,53 0,72 0,85 0,54 3,01 Overig 0,16 0,18 0,73 0,76 0,56 2,39 Totaal Enschede 0,19 0,79 0,71 0,69 0,57 2,96 Totaal In bovenstaande tabel is weergegeven hoe de groepssamenstelling is bij een bezoek aan de gemeente Enschede per ondernomen activiteit. De groepsgrootte bij zonnen/zwemmen is hoger dan het gemiddelde. Pagina 7

Dagrecreatie Opleidingsniveau Het opleidingsniveau van de respondenten is in onderstaande tabellen weergegeven. Over het algemeen is het opleidingsniveau van de respondent in de gemeente Enschede middel tot hoog. Tussen de verschillende typen activiteiten is niet veel verschil in opleidingsniveau van de respondenten. Tabel 8 Opleidingsniveau respondent lager onderwijs zeggen wil niet vmbo/mavo havo/vwo mbo hbo/wo totaal Enschede 9% 17% 10% 27% 34% 3% 100% Sallandse Heuvelrug 2% 16% 13% 28% 41% 1% 100% Noordoost Twente 3% 17% 12% 22% 43% 3% 100% Stedenband Twente 7% 18% 11% 28% 34% 2% 100% Zuid Twente 5% 23% 12% 24% 34% 2% 100% Totaal Twente 5% 18% 12% 27% 36% 1% 100% Tabel 9 Opleidingsniveau respondent per activiteit voor de gemeente Enschede lager onderwijs zeggen wil niet vmbo/mavo havo/vwo mbo hbo/wo totaal Routegebonden 7% 15% 16% 27% 35% 0% 100% Zonnen/zwemmen 8% 18% 8% 32% 31% 3% 100% Recreatief winkelen 13% 19% 12% 22% 32% 1% 100% Bezoek dorp/stad 9% 18% 12% 29% 31% 1% 100% Attractie/museum 8% 8% 14% 38% 32% 0% 100% Overig 9% 14% 11% 31% 34% 1% 100% Totaal Enschede 9% 17% 10% 27% 34% 3% 100% Pagina 8

Dagrecreatie 2.3 De vijf fasen van oriëntatie tot vertrek 2.3.1 Fase 1: Oriënterende fase Informatiebronnen De recreant heeft de mogelijkheid om zichzelf voor zijn bezoek te oriënteren aan de hand van verschillende informatiemiddelen. In onderstaande grafiek is weergegeven in hoeverre de respondent ook daadwerkelijk gebruik maakt hiervan. Grafiek 4 Gebruik informatiebronnen voor de komst naar gemeente Enschede (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) Eigen ervaring eerder bezoek 28% Familie/vrienden/collega's 24% Ik w oon hier/in de buurt 16% Internet 12% VVV 5% Folders verblijfsaccommodatie Tijdschrift Krant 2% 2% 3% Reisgids Televisie Radio Overig 1% 0% 0% 6% Weet niet/geen antw oord 2% Geen informatiebron 15% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Tabel 10 Gebruik informatiebronnen voor de komst (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) Familie/vrienden/collega's Eigen ervaring eerder bezoek Krant Tijdschrift Folders verblijfsaccommodatie Televisie Radio VVV Internet Reisgids Ik woon hier in de buurt Overig Weet niet/geen antwoord Geen informatiebron Totaal Enschede 24% 28% 2% 2% 3% 0% 0% 5% 12% 1% 16% 6% 2% 15% 117% Sallandse Heuvelrug 20% 38% 2% 2% 15% 1% 0% 4% 12% 1% 4% 10% 0% 12% 120% Noordoost Twente 25% 41% 3% 1% 5% 1% 0% 4% 13% 2% 8% 11% 1% 5% 120% Stedenband Twente 18% 31% 2% 1% 4% 0% 0% 4% 10% 1% 20% 7% 1% 16% 116% Zuid Twente 25% 35% 6% 1% 7% 0% 0% 6% 9% 1% 11% 9% 0% 8% 118% Totaal Twente 20% 33% 3% 1% 6% 0% 0% 4% 11% 1% 15% 8% 1% 13% 117% Pagina 9

Dagrecreatie Tabel 11 Gebruik informatiebronnen voor de komst naar gemeente Enschede per activiteit (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) Familie/vrienden/collega's Eigen ervaring eerder bezoek Krant Tijdschrift Folders verblijfsaccommodatie Televisie Radio VVV Internet Reisgids Ik woon hier in de buurt Overig Weet niet/geen antwoord Geen informatiebron Totaal Routegebonden 26% 30% 1% 4% 3% 0% 0% 8% 16% 1% 7% 10% 0% 14% 120% Zonnen/zwemmen 23% 49% 0% 0% 3% 0% 0% 0% 16% 0% 21% 0% 0% 6% 118% Recreatief winkelen 30% 23% 0% 0% 1% 0% 0% 7% 11% 0% 11% 3% 1% 25% 112% Bezoek dorp/stad 28% 27% 3% 4% 4% 0% 0% 7% 11% 1% 6% 5% 3% 17% 116% Attractie/museum 25% 12% 5% 6% 0% 2% 0% 9% 19% 3% 19% 8% 0% 17% 126% Overig 33% 20% 0% 4% 4% 1% 0% 8% 14% 0% 8% 9% 0% 17% 118% Totaal Enschede 24% 28% 2% 2% 3% 0% 0% 5% 12% 1% 16% 6% 2% 15% 117% 15% van de respondenten geeft aan geen informatiebron gebruikt te hebben. Van de mensen die wel een informatiebron hebben aangegeven, geeft 28% aan Twente al te kennen van een eerder bezoek en 24% geeft aan informatie te hebben gekregen van familie, vrienden of collega s. Het blijkt dus dat goede ervaringen van de respondent of goede ervaringen van bekenden de belangrijkste bron van informatie zijn. 16% van de respondenten woont in de buurt en is derhalve goed bekend met het gebied. Het meest gebruikte promotiemiddel is internet. Bekendheid met mogelijkheden Voor verschillende recreatiemogelijkheden is gevraagd of de respondent in Enschede vooraf bekend was met de mogelijkheden hiervoor in Twente. De respondent is ongeveer gelijk op de hoogte over alle type activiteiten. Gemiddeld 50 to 60% geeft aan voldoende of goed op de hoogte te zijn. Grafiek 5 Bekendheid vooraf met mogelijkheden voor verschillende activiteiten in Twente (respondenten Enschede) Routes Attracties Verblijfsmogelijkheden Stedelijk toerisme Natuur en landschap Cultuurhistorie goed op de hoogte voldoende op de hoogte matig op de hoogte slecht op de hoogte geen mening Evenementen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Pagina 10

Dagrecreatie 2.3.2 Fase 2: Gaan naar Twente Vervoermiddel Aan de respondenten in Enschede is gevraagd met welk vervoermiddel zij naar de activiteit zijn gekomen, waar de enquêteur ze heeft gevraagd voor deelname aan de enquête. Het grootste deel (47%) komt met de auto. De fiets, scooter en brommer en openbaar vervoer zijn ook veel genoemd. Grafiek 6 Vervoermiddel naar activiteit voor gemeente Enschede Auto Fiets, scooter, brom/snorfiets Openbaarvervoer 20% 26% 47% Te voet 4% Motor Anders Weet niet/geen antw oord 1% 2% 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Wordt het gebruikte vervoersmiddel in de gemeente Enschede vergeleken met het gemiddelde voor Regio Twente, dan valt op dat vooral openbaar vervoer een hogere score heeft dan gemiddeld. Tabel 12 Vervoermiddel naar activiteit Fiets, Weet Openbaar Auto scooter, Motor Te voet Anders niet/geen Totaal vervoer brom/snorfiets antwoord Enschede 47% 26% 1% 20% 4% 2% 1% 100% Sallandse Heuvelrug 80% 14% 3% 1% 1% 1% 0% 100% Noordoost Twente 66% 24% 1% 4% 3% 2% 0% 100% Stedenband Twente 46% 35% 0% 12% 4% 2% 1% 100% Zuid Twente 61% 34% 0% 1% 3% 1% 0% 100% Totaal Twente 56% 31% 1% 8% 3% 1% 1% 100% Bereikbaarheid De bereikbaarheid van de activiteiten is goed te noemen in de gemeente Enschede. 89% van de respondenten geeft aan de bereikbaarheid goed te vinden, terwijl 8% aangeeft dat de bereikbaarheid voldoende is. Pagina 11

Dagrecreatie 2.3.3 Fase 3 en 4: Ontvangen worden en er zijn Motief Het belangrijkste motief om naar de gemeente Enschede te komen voor een dagtocht of activiteit is om gezellig met vrienden of familie op stap te zijn. Dit komt overeen met de resultaten voor Twente als geheel. Grafiek 7 Motief voor dagtocht/activiteit in gemeente Enschede gezellig met vrienden of familie op stap 51% er even tussen uit, de batterij opladen 16% fysieke uitdaging, bew eging 10% interesse voor gebied, iets leren opgaan in de planten- en dierenw ereld 0% 2% anders 20% w eet niet/geen antw oord 1% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Tabel 13 Motief voor dagtocht/activiteit gezellig opgaan in interesse met vrienden of uit, de batterij ten- en uitdaging, anders niet/geen Totaal er even tussen de plan- fysieke weet voor gebied, familie op opladen dierenwereld beweging antwoord iets leren stap Enschede 51% 16% 2% 0% 10% 20% 1% 100% Sallandse Heuvelrug 48% 21% 10% 5% 7% 10% 0% 100% Noordoost Twente 40% 26% 9% 1% 6% 17% 1% 100% Stedenband Twente 45% 17% 5% 1% 6% 26% 2% 100% Zuid Twente 46% 20% 11% 0% 7% 15% 1% 100% Totaal Twente 45% 19% 7% 1% 6% 21% 1% 100% Aan de respondenten is gevraagd of de stad Enschede een reden was om naar Twente te komen. 64% van de respondenten geeft aan dat de stad Enschede inderdaad een reden was om naar Twente te komen. Grafiek 8 Enschede reden voor komt naar Twente? (respondenten Enschede) geen reden 36% Wel een reden 64% Pagina 12

Dagrecreatie Aan de respondenten is gevraagd welke motieven voorafgaand van belang zijn geweest om concreet te kiezen voor Enschede. De respondenten konden hierbij kiezen uit een lijst met mogelijkheden. De meest genoemde redenen zijn winkelen en terrasje pakken. Grafiek 9 Motieven voor Enschede (meerdere antwoorden mogelijk - respondenten gemeente Enschede) w inkelen terrasje pakken 32% 56% bezoek markt uit eten bezoek familie/vrienden fietsen bezoek sportieve voorzieningen/activiteiten 19% 17% 16% 16% 16% w andelen 's avonds uitgaan bezoek bioscoop bezoek museum stadsbezichtiging bezoek attractie cultuurhistorische voorziening/industrieel erfgoed 12% 11% 9% 7% 6% 6% 4% bezoek voorstelling (bv in schouw burg) bezoek evenement architectuur 3% 2% 3% anders 11% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Activiteiten Tijdens een dagtocht is het mogelijk om meerdere activiteiten te ondernemen. Aan de respondenten in de gemeente Enschede is gevraagd welke activiteiten ze hebben ondernomen tijdens de dagtocht. Tijdens 49% van alle dagtochten wordt recreatief gewinkeld. Andere veel genoemde activiteiten zijn bezoek stad en bezoek terras. Grafiek 10 Ondernomen activiteiten tijdens de dagtocht in Enschede (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) Recreatief w inkelen Bezoek stad Bezoek terras 40% 40% 49% Fietsen 30% Zonnen/zw emmen Bezoek restaurant Wandelen 27% 25% 27% Bezoek dorp 15% Bezoek attracties 12% Bezoek museum/galerie s Avonds uitgaan Bezoek cultuurhistorische voorziening Bezoek evenement/festival Watersport Skaten/skeeleren Mountainbiken/ATB-en Paardrijden 5% 3% 2% 1% 1% 1% 8% 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Pagina 13

Dagrecreatie Tabel 14 Ondernomen activiteiten tijdens de dagtocht (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) Wandelen Fietsen Skaten/skeeleren Zonnen/zwemmen Mountainbiken/ATB-en Watersport Paardrijden Recreatief winkelen Bezoek dorp Bezoek stad Bezoek attracties Bezoek museum/galerie Bezoek terras Bezoek restaurant 's Avonds uitgaan Bezoek evenement/festival Bezoek cultuurhistorische voorziening Totaal Enschede 25% 30% 1% 27% 1% 2% 1% 49% 15% 40% 12% 8% 40% 27% 8% 3% 5% 294% Sallandse Heuvelrug 48% 37% 1% 24% 5% 6% 3% 31% 39% 24% 40% 24% 61% 40% 8% 11% 12% 414% Noordoost Twente 36% 47% 1% 16% 3% 2% 1% 43% 46% 42% 16% 19% 71% 41% 10% 16% 24% 433% Stedenband Twente 21% 37% 1% 18% 1% 2% 1% 55% 13% 46% 9% 11% 45% 24% 7% 3% 6% 299% Zuid Twente 35% 55% 2% 22% 2% 2% 3% 29% 45% 22% 22% 19% 54% 32% 10% 9% 14% 376% Totaal Twente 29% 41% 1% 19% 2% 3% 2% 46% 25% 38% 17% 15% 51% 29% 8% 6% 9% 341% Waardering Aan de respondenten is gevraagd een waardering te geven voor de verschillende aspecten van het toeristische aanbod in Twente. Bij alle aspecten is het aandeel positieve waarderingen groter dan het aandeel negatieve waarderingen. Het meest positief is de recreant over het aanbod en de kwaliteit van de horeca, de informatievoorziening over de toeristische mogelijkheden en de toeristische bewegwijzering. Opvallend is het aandeel respondenten zonder mening bij de verschillende aspecten. Grafiek 11 Waardering aspecten van toeristisch aanbod in Twente (respondenten Enschede) Aanbod (aantal) verblijfsaccommodaties. De kw aliteit van de verblijfsaccommodaties. Het aantal dagattracties. De kw aliteit van de dagattracties. Aanbod horeca. Kw aliteit horeca. Aanbod evenementen. Kw aliteit evenementen. Het aantal voorzieningen voor kinderen. Kw aliteit van de voorzieningen voor kinderen. uitstekend voldoende matig slecht geen mening Het aantal voorzieningen voor senioren. Kw aliteit van de voorzieningen voor senioren. Informatievoorziening over de toeristische mogelijkheden. Toeristische bew egw ijzering. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 % Pagina 14

Dagrecreatie De waardering voor een dagje uit in Enschede is hoog. Gemiddeld haalt Enschede hiervoor een 7,7. Aan de respondenten is ook gevraagd om een waardering te geven voor de verschillende activiteiten die ze ondernomen hebben. De meeste activiteiten scoren hoog. Opvallend is de lagere score voor watersport, skaten/skeeleren en mountainbiken. Grafiek 12 Waardering voor ondernomen activiteiten tijdens de dagtocht in Twente (respondenten Enschede) s Avonds uitgaan Fietsen Wandelen Bezoek terras Bezoek stad Bezoek attracties Bezoek museum/galerie Bezoek restaurant Zonnen/zw emmen Recreatief w inkelen Bezoek dorp Bezoek cultuurhistorische voorziening Paardrijden Bezoek evenement/festival Watersport Skaten/skeeleren Mountainbiken/ATB-en 6,1 6,0 6,0 7,0 7,0 7,3 7,2 7,7 7,6 7,6 7,9 7,8 7,8 7,7 7,7 7,7 8,5 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 Tabel 15 Waardering voor ondernomen activiteiten tijdens de dagtocht in Twente Wandelen Fietsen Skaten/skeeleren Zonnen/zwemmen Mountainbiken/ATB-en Watersport Paardrijden Recreatief winkelen Bezoek dorp Bezoek stad Bezoek attracties Bezoek museum/galerie Bezoek terras Bezoek restaurant 's Avonds uitgaan Bezoek evenement/festival Bezoek cultuurhistorische voorziening Enschede 7,8 7,9 6,0 7,6 6,0 6,1 7,0 7,6 7,3 7,7 7,7 7,7 7,8 7,7 8,5 7,0 7,2 Sallandse Heuvelrug 8,2 8,2 7,2 8,0 8,4 8,4 8,4 7,7 7,7 7,8 7,9 8,1 7,8 7,8 8,0 7,9 8,0 Noordoost Twente 8,0 8,3 7,2 7,8 7,9 7,5 8,1 7,7 7,7 7,8 7,6 7,7 7,9 7,8 7,8 7,7 8,0 Stedenband Twente 7,7 8,0 6,2 7,7 6,7 7,4 6,8 7,5 7,4 7,6 7,7 7,9 7,8 7,9 8,3 7,5 7,5 Zuid Twente 8,2 8,2 7,4 7,8 7,9 8,0 8,3 7,7 7,8 7,8 7,9 7,8 7,9 7,9 7,8 7,6 7,7 Totaal Twente 8,0 8,1 6,7 7,8 7,9 7,8 7,8 7,5 7,6 7,6 7,8 7,9 7,8 7,8 8,0 7,7 7,8 Pagina 15

Dagrecreatie Waardering Enschede Aan de respondenten zijn enkele concrete thema s voorgelegd, en gevraagd wat de waardering voor Enschede is aangaande deze thema s. De respondent is overwegend positief over deze thema s Wel is er een groot deel van de respondenten die geen mening hebben bij evenementen, industrieel erfgoed en cultureel aanbod. Grafiek 13 Waardering Enschede (respondenten Enschede) Bereikbaarheid en toegankelijkheid. Hospitality (gestvriijheid). Evenementen. Industrieel erfgoed. Cultureel aanbod. Recreatief w inkelen. uitstekend voldoende matig slecht geen mening Landschap. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Imago De respondenten hebben Twente in twee woorden beschreven. In onderstaande tabel wordt de top 10 weergegeven voor de gemeente Enschede. Het valt op dat veel van de genoemde woorden te maken hebben met de natuur en landschapswaarden. Verder is het gezellige, vriendelijke en gemoedelijke karakter van Twente een belangrijke bepaler van het imago. Tabel 16 Associatie met Twente (respondenten Enschede) Gemeente Enschede gezellig/leuk 21% (mooie) natuur 20% rust/stilte 14% mooi 10% gastvrij 8% karakteristieke omgeving/prachtig gebied 6% natuurschoon/(fris) groen 5% winkelen/winkelcentrum 5% vriendelijkheid 5% rustiek/landelijk 4% Pagina 16

Dagrecreatie Grafiek 14 Woordparen imago Twente (respondenten gemeente Enschede) Ver w eg Historisch Veilig Saai Stedelijk Gastvrij Gezellig Veelzijdig Goed bereikbaar Dichtbij Modern Onveilig Bruisend Natuurlijk Niet gastvrij Ongezellig Eenzijdig Slecht bereikbaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Aan de respondenten zijn enkele woordparen voorgelegd. Aan de respondenten is gevraagd om aan te geven of zij Twente meer bij het linkerwoord vinden passen, of dat het rechterwoord meer van toepassing is. Uitgaande van bovenstaande resultaten is Twente voor de meeste respondenten uit de gemeente Enschede: Dichtbij Gastvrij Zowel historisch als modern Gezellig Veilig Veelzijdig Bruisend Goed bereikbaar Natuurlijk Verbeteringspunten De respondenten hebben de kans gekregen om aan te geven welke voorzieningen ze nog missen. Hieronder staan de suggesties die de dagrecreanten uit de gemeente Enschede hebben gedaan. openbaar toilet buitenbad/zwemwater/zwemvijver speeltuinen/indoor speelparadijs betere horeca/bars/café's/terrasjes meer concerten/muziekfestivals/feesten meer voor kinderen/de jeugd/jongeren beter openbaarvervoer/betere tijden (betere) bewegwijzering/routeaanduidingen meer gezelligheid/meer gastvrijheid meer groen/natuur meer evenementen in het hoogseizoen meer bankjes/rustplaatsen pretperk/attractiepark/kermis discotheken dierentuin meer/grotere winkels/supermarkten/exclusievere winkels watersport/waterrecreatie sushibar (betere) fietsenverhuur (betere) fietspaden ruimere openingstijden kleinschalige kunstzinnige projecten dansgelegenheid jaarmarkt/rommelmarkt/markt joggingroutes museum voor kinderen ruimere openingstijden stoomtrein ook recreatie buiten het seizoen (voor- en naseizoen) uitgaansmogelijkheden actuele website/betere info op internet goedkopere horeca strand indoorski/skipiste meer fietsenstallingen meer multi-culturele activiteiten meer toezicht op honden bij de plas meer/flexibeler/gratis parkeren motorcrossbaan opslagmogelijkheid waterskimateriaal overdekt zwembad viswater/visvijver Pagina 17

Dagrecreatie Bestedingen De dagrecreanten geven gemiddeld per persoon per dag 42,86 uit in de gemeente Enschede tijdens een dagtocht. Deze bestedingen zijn lager dan het gemiddelde in Twente. In onderstaand schema worden deze bestedingen uitgesplitst naar type uitgave. Sallandse Heuvelrug 9,69 2,95 6,46 4,43 1,36 24,90 18,43 Noordoost Twente 14,38 10,58 8,62 0,77 1,24 35,59 26,97 Stedenband Twente 11,13 17,96 6,69 1,44 3,55 40,78 34,08 Zuid Twente 9,05 5,57 4,73 1,02 0,69 21,06 16,33 Totaal Twente 10,82 12,95 6,50 1,83 2,56 34,67 28,16 In onderstaande tabel worden de bestedingen uitgesplitst naar type dagtocht. Opvallend zijn de hogere uitgaven bij recreatief winkelen, bezoek dorp/stad en overig, terwijl bij zonnen/zwemmen duidelijk minder wordt uitgegeven. Tabel 17 Uitgaven per persoon per dag tijdens een dagtocht Overnachtingen overnachtingen Totaal, excl. Horeca Winkels Entree Overig Totaal Enschede 11,45 17,47 6,19 1,58 6,17 42,86 36,67 Tabel 18 Uitgaven per persoon per dag tijdens een dagtocht per activiteit (respondenten gemeente Enschede) Horeca Winkels Overnachtingen overnachtingen Totaal, excl. Entree Overig Totaal Routegebonden 13,25 19,77 11,54 0,60 1,73 46,88 35,34 Zonnen/zwemmen 6,54 4,59 4,57 2,94 0,39 19,03 14,45 Recreatief winkelen 14,05 31,89 9,09 0,59 11,74 67,35 58,26 Bezoek dorp/stad 16,17 22,58 8,51 0,45 11,70 59,42 50,91 Attractie/museum 14,22 4,27 7,58 3,61 1,52 31,21 23,63 Overig 16,52 23,66 11,81 0,85 11,44 64,29 52,48 Totaal Enschede 11,45 17,47 6,19 1,58 6,17 42,86 36,67 2.3.4 Fase 5: Naar huis gaan en terugkomen Aan de respondenten is gevraagd of het huidige bezoek een aanleiding is om Twente nog eens te bezoeken in de toekomst. 90% van de respondenten uit Enschede geeft aan terug te willen komen. Tabel 19 Herhaalbezoek naar aanleiding van huidig bezoek ja nee weet ik nog niet totaal Enschede 90% 3% 7% 100% Sallandse Heuvelrug 84% 0% 15% 100% Noordoost Twente 89% 1% 10% 100% Stedenband Twente 90% 1% 9% 100% Zuid Twente 95% 0% 5% 100% Totaal Twente 89% 1% 10% 100% Pagina 18

3 Verblijfsrecreatie 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk komen de resultaten van het consumentenonderzoek onder de verblijfsrecreanten in de gemeente Enschede aan bod. Bij de analyse van de resultaten is een weging toegepast (op basis van het CVO). Hiermee wordt de verhouding tussen de verblijfsaccommodaties binnen een gemeente gecorrigeerd en is het mogelijk om uitspraken te doen voor Twente als geheel. Door een tegenvallende respons bij verblijfsrecreatie in de gemeente Enschede, zijn de resultaten op gemeenteniveau slechts indicatief en kunnen geen uitsplitsingen gemaakt worden naar verblijfstype voor deze gemeente. 3.2 Bezoekersprofiel Herkomst 98% van de respondenten van Enschede komt uit Nederland. Het aandeel buitenlanders in Enschede is iets hoger dan het gemiddelde voor Twente. Grafiek 15 Herkomstland respondent gemeente Enschede * Buitenland 2% Tabel 20 Herkomstland respondent Nederland Buitenland Totaal Enschede* 98% 2% 100% Sallandse Heuvelrug 99% 1% 100% Noordoost Twente 99% 1% 100% Stedenband Twente 95% 5% 100% Zuid Twente 98% 2% 100% Nederland 98% Totaal Twente 99% 1% 100% In de tabel op de volgende pagina is weergegeven waar de Nederlandse respondenten vandaan komen. De herkomst van de respondenten is zeer divers voor de gemeente Enschede. Veel respondenten komen uit Zuid-Holland. In de categorie overig is Groningen sterk vertegenwoordigd met 21%. Pagina 19

Verblijfsrecreatie Tabel 21 Herkomst-provincie Nederlandse respondenten Zuid- Noord- Noord- Overijssel Gelderland Utrecht Holland Holland Brabant Overig Totaal Enschede* 21% 12% 12% 18% 0% 3% 33% 100% Sallandse Heuvelrug 29% 9% 10% 13% 11% 9% 19% 100% Noordoost Twente 9% 41% 12% 8% 6% 7% 18% 100% Stedenband Twente 23% 30% 7% 19% 1% 5% 16% 100% Zuid Twente 23% 28% 13% 6% 7% 4% 19% 100% Totaal Twente 23% 21% 11% 11% 9% 7% 19% 100% Verblijfsaccommodatie Door de beperkte respons onder bezoekers van hotel en pension zijn deze categorieën niet representatief in de steekproef vertegenwoordigd. Dit is in onderstaande tabel ook zichtbaar. De resultaten voor Twente van de verblijfsrecreant zijn vooral afkomstig van de bungalowgebruikers en campinggasten. Tabel 22 Type verblijfsaccommodatie Bungalow/ Vakantiehuisje/Appartement Hotel * B&B/Pension * Camping Totaal Enschede* 12% 0% 7% 81% 100% Sallandse Heuvelrug 6% 1% 79% 14% 100% Noordoost Twente 2% 1% 17% 80% 100% Stedenband Twente 9% 0% 18% 73% 100% Zuid Twente 0% 3% 49% 48% 100% Totaal Twente 4% 1% 56% 39% 100% Groepssamenstelling In onderstaande grafiek is weergegeven met welk gezelschap de respondent in Enschede verblijft. De meest genoemde categorieën zijn met partner zonder kinderen en met vrienden, kennissen, overige familie. Grafiek 16 Gezelschap bij verblijf in gemeente Enschede * met partner zonder kinderen 48% met vrienden/kennissen/overige familie alleen 6% 21% met partner met kinderen zonder partner met kinderen met school/bedrijf/vereniging anders 2% 0% 0% 0% w il niet zeggen 23% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Pagina 20

Verblijfsrecreatie Tabel 23 Gezelschap bij verblijf aan Twente met partner met partner alleen zonder kinderen met kinderen zonder partner met kinderen met vrienden/ kennissen/ overige familie met school/ bedrijf/ vereniging anders wil niet zeggen Enschede* 6% 48% 2% 0% 21% 0% 0% 23% 100% Totaal Sallandse Heuvelrug 1% 18% 60% 4% 16% 0% 0% 1% 100% Noordoost Twente 2% 36% 44% 3% 15% 0% 0% 1% 100% Stedenband Twente 8% 54% 9% 1% 17% 1% 0% 10% 100% Zuid Twente 2% 35% 45% 3% 14% 0% 0% 1% 100% Totaal Twente 2% 27% 51% 3% 15% 0% 0% 1% 100% In onderstaande tabel is weergegeven hoe de gemiddelde groepssamenstelling bij een verblijf in gemeente Enschede is. Gemiddeld gezien bestaat een groep die in Enschede verblijft uit 1 à 2 personen. Bij de verdeling over de leeftijdscategorieën valt op dat de groep senioren vanaf 55 jaar groter is in Enschede, ten koste van de andere leeftijdscategorieën. Tabel 24 Gemiddelde groepssamenstelling bij verblijf in Twente Aantal kinderen jonger dan Aantal kinderen van Aantal volwassenen van Aantal volwassenen van Aantal senioren Totaal 6 jaar 6 t/m 17 jaar 18 t/m 34 jaar 35 t/m 54 jaar vanaf 55 jaar Enschede* 0,00 0,13 0,21 0,24 1,36 1,94 Sallandse Heuvelrug 0,68 0,86 0,60 1,29 0,53 3,97 Noordoost Twente 0,42 0,70 0,44 0,98 0,88 3,43 Stedenband Twente 0,02 0,23 0,39 0,64 0,99 2,27 Zuid Twente 0,43 0,89 0,44 0,95 0,84 3,55 Totaal Twente 0,54 0,80 0,52 1,12 0,69 3,69 Opleidingsniveau Het opleidingsniveau van de respondenten is in onderstaande tabel weergegeven. In Enschede is het meest voorkomende opleidingsniveau hbo/wo. Tabel 25 Opleidingsniveau respondent lager onderwijs zeggen wil niet vmbo/mavo havo/vwo mbo hbo/wo totaal Enschede* 9% 9% 9% 9% 31% 33% 100% Sallandse Heuvelrug 3% 16% 15% 27% 34% 5% 100% Noordoost Twente 7% 18% 12% 26% 31% 5% 100% Stedenband Twente 8% 25% 8% 14% 30% 16% 100% Zuid Twente 6% 26% 9% 29% 26% 3% 100% Totaal Twente 5% 19% 13% 26% 32% 5% 100% Pagina 21

Verblijfsrecreatie 3.3 De vijf fasen van oriëntatie tot vertrek 3.3.1 Fase 1: Oriënterende fase Eerder bezoek 58% van de respondenten uit de gemeente Enschede geeft aan dat zij al eens eerder in Twente een vakantie hebben doorgebracht. Gemiddeld hebben deze respondenten al 3 keer eerder een vakantie in Twente doorgebracht. Grafiek 17 Eerder verblijf in Twente in de afgelopen 10 jaar (respondenten gemeente Enschede)* Al eerder in Twente geweest 58% Nog niet eerder in Twente geweest 42% Tabel 26 Eerder verblijf in Twente in de afgelopen 10 jaar Nog niet eerder in Twente geweest Al eerder in Totaal Twente geweest Enschede* 42% 58% 100% Sallandse Heuvelrug 40% 60% 100% Noordoost Twente 29% 71% 100% Stedenband Twente 44% 56% 100% Zuid Twente 29% 71% 100% Totaal Twente 36% 64% 100% Pagina 22

Verblijfsrecreatie Informatiebronnen De recreant heeft de mogelijkheid om zichzelf voor zijn bezoek aan Twente te oriënteren aan de hand van verschillende informatiemiddelen. In onderstaande grafiek is weergegeven in hoeverre de respondent uit Enschede ook daadwerkelijk gebruik maakt hiervan. Grafiek 18 Gebruik informatiebronnen voor de komst naar Twente (respondenten gemeente Enschede) (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) * Internet 47% Eigen ervaring eerder bezoek 18% VVV 11% Familie/vrienden/collega's Folders verblijfsaccommodatie Reisgids Ik w oon hier/in de buurt Krant Tijdschrift Televisie 0% 0% 0% 10% 8% 8% 8% Radio Overig Weet niet/geen antw oord 0% 0% 22% Geen informatiebron 6% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 6% van de respondenten geeft aan geen informatiebron gebruikt te hebben. Van de mensen die wel een informatiebron hebben aangegeven, geeft 18% aan Twente al te kennen van een eerder bezoek en 10% geeft aan informatie te hebben gekregen van familie, vrienden of collega s. Het blijkt dus dat goede ervaringen van de respondent of goede ervaringen van bekenden een belangrijke bron van informatie zijn. Het belangrijkste promotiemiddel is het internet. 47% van de respondenten maakt gebruik van deze informatiebron. Tabel 27 Gebruik informatiebronnen voor de komst naar Twente (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) Familie/vrienden/collega's Eigen ervaring eerder bezoek Krant Tijdschrift Folders verblijfsaccommodatie Televisie Radio VVV Internet Reisgids Ik woon hier in de buurt Overig Weetniet/geen mening Geen informatiebron Totaal Enschede* 10% 18% 0% 0% 8% 0% 0% 11% 47% 8% 8% 22% 0% 6% 139% Sallandse Heuvelrug 21% 26% 5% 3% 15% 0% 1% 2% 61% 10% 1% 5% 0% 3% 151% Noordoost Twente 38% 35% 1% 3% 5% 1% 0% 3% 33% 3% 4% 6% 1% 5% 139% Stedenband Twente 30% 21% 0% 1% 6% 0% 1% 5% 37% 4% 6% 13% 0% 6% 131% Zuid Twente 33% 34% 8% 3% 3% 1% 0% 2% 33% 1% 5% 6% 2% 6% 137% Totaal Twente 28% 29% 5% 3% 10% 1% 0% 2% 48% 6% 3% 6% 0% 4% 145% Pagina 23

Verblijfsrecreatie Bekendheid met mogelijkheden Als gevraagd wordt aan de respondenten in hoeverre zij vooraf bekend waren met de mogelijkheden voor verschillende activiteiten, dan blijkt dat de respondent van routes en natuur en landschap relatief goed op de hoogte was. Minder goed op de hoogte was deze van attracties en evenementen. Grafiek 19 Bekendheid vooraf met mogelijkheden voor verschillende activiteiten in Twente (respondenten gemeente Enschede) * Routes Attracties Verblijfsmogelijkheden Stedelijk toerisme Natuur en landschap Cultuurhistorie goed op de hoogte voldoende op de hoogte matig op de hoogte slecht op de hoogte geen mening Evenementen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Overwegingen Bij het oriënteren vooraf overweegt de toerist vaak meerdere opties. Aan de respondent is gevraagd of deze vooraf andere regio s en andere plaatsen heeft overwogen, voordat deze de keuze voor Twente en de locatie van zijn verblijfsaccommodatie heeft gemaakt. 16% van de respondenten uit Enschede geeft aan andere regio s overwogen te hebben. Hierbij wordt Drenthe genoemd als het alternatief. Uiteindelijk is de keuze op Twente gevallen. De hoofdredenen hiervoor zijn rust en ruimte, vanwege de roots in het gebied en het feit dat het dichtbij is. Nadat gekozen is voor Twente, heeft de toerist ook een keuze gemaakt voor zijn (locatie van) de verblijfsaccommodatie. Het blijkt dat als eenmaal de keuze voor Twente is gemaakt, het grootste deel van de toeristen dan ook weet naar welke locatie zij willen gaan. Slechts 34% heeft een andere locatie overwogen. Grafiek 20 Overwegingen bij de keuze voor Twente: andere regio s (links) en andere plaatsen in Twente (rechts) (Respondenten gemeente Enschede) * Andere regio's overwogen 16% Geen andere regio's overwogen 84% Andere plaats overwogen 34% Geen andere plaats overwogen 66% Pagina 24

Verblijfsrecreatie 3.3.2 Fase 2: Gaan naar Twente Vervoermiddel Aan de respondenten is gevraagd met welk vervoermiddel zij naar de verblijfsaccommodatie zijn gekomen, waar de enquêteur ze heeft gevraagd voor deelname aan de enquête. De meeste respondenten (75%) komen met de auto. Grafiek 21 Vervoermiddel naar verblijfsaccommodatie voor gemeente Enschede totaal * Auto Fiets, scooter, brom/snorfiets Motor Openbaarvervoer Te voet 0% 0% 0% 9% 75% Anders Weet niet/geen antw oord 0% 16% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Tabel 28 Vervoermiddel naar verblijfsaccommodatie Fiets, Weet Openbaar Auto scooter, Motor Te voet Anders niet/geen Totaal vervoer brom/snorfiets antwoord Enschede * 75% 9% 0% 0% 0% 16% 0% 100% Sallandse Heuvelrug 98% 0% 0% 1% 0% 1% 0% 100% Noordoost Twente 96% 1% 0% 0% 0% 3% 0% 100% Stedenband Twente 78% 9% 0% 1% 2% 10% 0% 100% Zuid Twente 97% 1% 0% 1% 0% 1% 0% 100% Totaal Twente 96% 1% 0% 1% 0% 2% 0% 100% 3.3.3 Fase 3 en 4: Ontvangen worden en er zijn Motief Het belangrijkste motief om naar Twente te komen voor een vakantie volgens de respondenten in Enschede, is interesse voor het gebied/iets leren. Het motief om er even tussenuit te zijn en de batterij op te laden wordt ook veel genoemd. Grafiek 22 Motief voor vakantie in Twente (respondenten gemeente Enschede) * interesse voor gebied, iets leren 25% er even tussen uit, de batterij opladen gezellig met vrienden of familie op stap 11% 23% opgaan in de planten- en dierenw ereld fysieke uitdaging, bew eging 9% 9% anders 23% w eet niet/geen antw oord 0% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Pagina 25

Verblijfsrecreatie Tabel 29 Motief voor vakantie gezellig opgaan in interesse met vrienden of uit, de batterij ten- en uitdaging, anders niet/geen Totaal er even tussen de plan- fysieke weet voor gebied, familie op opladen dierenwereld beweging antwoord iets leren stap Enschede * 11% 23% 25% 9% 9% 23% 0% 100% Sallandse Heuvelrug 31% 50% 5% 1% 2% 10% 0% 100% Noordoost Twente 29% 43% 8% 3% 3% 15% 0% 100% Stedenband Twente 13% 38% 14% 5% 6% 24% 0% 100% Zuid Twente 24% 44% 9% 2% 3% 17% 1% 100% Totaal Twente 28% 47% 7% 2% 3% 13% 0% 100% Aan de respondenten is gevraagd of de stad Enschede een reden was om naar Twente te komen. 34% van de respondenten geeft aan dat de stad Enschede inderdaad een reden was om naar Twente te komen. Grafiek 23 Enschede reden voor komt naar Twente? (respondenten Enschede) Wel een reden 34% geen reden 66% Pagina 26

Verblijfsrecreatie Aan de respondenten is gevraagd welke motieven voorafgaand van belang zijn geweest om concreet te kiezen voor Enschede. De respondenten konden hierbij kiezen uit een lijst met mogelijkheden. De meest genoemde redenen zijn winkelen en terrasje pakken. Grafiek 24 Motieven voor Enschede (meerdere antwoorden mogelijk - respondenten gemeente Enschede) fietsen 53% w inkelen terrasje pakken bezoek familie/vrienden 29% 31% 31% uit eten 's avonds uitgaan w andelen bezoek markt bezoek sportieve voorzieningen/activiteiten stadsbezichtiging bezoek bioscoop anders 14% 14% 13% 10% 10% 8% 8% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Vakantieduur In onderstaande tabellen is de gemiddelde duur van een vakantie in Twente weergegeven. Daarbij zijn vakanties langer dan 60 dagen niet meegerekend, om zodoende het effect van de beperkte groep respondenten met zeer lange vakanties het gemiddelde niet te veel te laten beinvloeden. De gemiddelde duur van een vakantie in de gemeente Enschede is 7 dagen. Tabel 30 Duur vakantie Duur vakantie (in dagen) Enschede * 7 Sallandse Heuvelrug 11 Noordoost Twente 15 Stedenband Twente 10 Zuid Twente 15 Totaal Twente 12 Pagina 27

Activiteiten Tijdens een vakantie gaat een toerist veelal uitstapjes maken in de buurt. Aan de respondenten in Enschede is gevraagd welke activiteiten ze hebben ondernomen tijdens hun verblijf in Enschede of welke activiteiten ze nog van plan zijn te ondernemen. De meest ondernomen activiteiten zijn fietsen en bezoek aan een stad, bezoek aan een dorp en bezoek terras. Grafiek 25 Ondernomen activiteiten tijdens de vakantie in Enschede (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) * Fietsen Bezoek stad Bezoek dorp Bezoek terras 62% 62% 68% 95% Recreatief w inkelen 49% Bezoek restaurant Wandelen Bezoek museum/galerie Zonnen/zw emmen 38% 35% 32% 30% s Avonds uitgaan Bezoek cultuurhistorische voorziening Mountainbiken/ATB-en Skaten/skeeleren Watersport Paardrijden Bezoek attracties Bezoek evenement/festival 3% 0% 0% 0% 0% 0% 11% 16% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Aan de respondenten is door middel van een open vraag de mogelijkheid gegeven om 5 attracties aan te geven die zij tijdens de vakantie bezoeken. Op deze vraag zijn zeer uiteenlopende antwoorden gegeven. In onderstaande grafiek worden de attracties die door meer dan 6% van de respondenten zijn genoemd weer gegeven. De meest bezochte attracties zijn het openluchtmuseum, stadion FC Twente, Haarmolen en een visvijver. Grafiek 26 Bezochte attracties tijdens de vakantie in Enschede * openluchtmuseum stadion fc tw ente haarmolen forel vissen/forellenvijver/visvijver 31% 31% 31% 31% w inkelen museum tom schulte 24% 24% bakkerijmuseum boerderij/kinderboerderij 6% 6% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Pagina 28

Verblijfsrecreatie Tabel 31 Ondernomen activiteiten tijdens de vakantie in Twente (meerdere antwoorden mogelijk per respondent) Wandelen Fietsen Skaten/skeeleren Zonnen/zwemmen Mountainbiken/ATB-en Watersport Paardrijden Recreatief winkelen Bezoek dorp Bezoek stad Bezoek attracties Bezoek museum/galerie Bezoek terras Bezoek restaurant 's Avonds uitgaan Bezoek evenement/festival Bezoek cultuurhistorische voorziening Totaal Enschede * 35% 95% 0% 30% 3% 0% 0% 49% 62% 68% 0% 32% 62% 38% 16% 0% 11% 500% Sallandse Heuvelrug 73% 69% 2% 76% 8% 8% 7% 57% 76% 49% 48% 23% 65% 60% 5% 18% 18% 663% Noordoost Twente 60% 77% 2% 62% 5% 4% 6% 54% 75% 56% 29% 27% 63% 59% 10% 26% 26% 642% Stedenband Twente 43% 74% 2% 54% 1% 10% 3% 41% 50% 60% 16% 26% 60% 42% 20% 8% 9% 518% Zuid Twente 66% 79% 4% 63% 7% 10% 6% 59% 78% 56% 33% 20% 60% 54% 8% 25% 16% 643% Totaal Twente 67% 73% 3% 69% 7% 7% 6% 56% 75% 52% 39% 24% 63% 58% 8% 21% 19% 648% Waardering Aan de respondenten is gevraagd een waardering te geven voor de verschillende aspecten van het toeristische aanbod in Twente. Het meest positief is de recreant over het aanbod en de kwaliteit van de horeca. Grafiek 27 Waardering aspecten van toeristisch aanbod in Twente (respondenten gemeente Enschede)* Aanbod (aantal) verblijfsaccommodaties. De kw aliteit van de verblijfsaccommodaties. Het aantal dagattracties. De kw aliteit van de dagattracties. Aanbod horeca. Kw aliteit horeca. Aanbod evenementen. Kw aliteit evenementen. Het aantal voorzieningen voor kinderen. Kw aliteit van de voorzieningen voor kinderen. uitstekend voldoende matig slecht geen mening Het aantal voorzieningen voor senioren. Kw aliteit van de voorzieningen voor senioren. Informatievoorziening over de toeristische mogelijkheden. Toeristische bew egw ijzering. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 % Pagina 29

Verblijfsrecreatie De waardering voor een vakantie in gemeente Enschede is hoog. Gemiddeld haalt de gemeente hiervoor een 7,7 onder de toeristen. Aan de respondenten is ook gevraagd om een waardering te geven voor de verschillende activiteiten die ze ondernomen hebben. Alle activiteiten scoren een hoog gemiddelde. Het meest gewaardeerd zijn de voorzieningen voor mountainbiken, fietsen en s avonds uitgaan. Grafiek 28 Waardering voor ondernomen activiteiten tijdens de vakantie in Twente (respondenten gemeente Enschede) * Mountainbiken/ATB-en Fietsen s Avonds uitgaan Bezoek terras Bezoek stad Bezoek museum/galerie Bezoek restaurant Bezoek dorp 7,7 7,6 7,6 7,6 7,5 9,0 8,6 8,6 Wandelen Recreatief w inkelen Bezoek cultuurhistorische voorziening Zonnen/zw emmen Skaten/skeeleren Watersport Paardrijden Bezoek attracties Bezoek evenement/festival 6,2 7,0 7,4 7,3 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 Tabel 32 Waardering voor ondernomen activiteiten tijdens de vakantie in Twente Wandelen. Fietsen. Skaten/skeeleren. Zonnen/zwemmen. Mountainbiken/ATB-en. Watersport. Paardrijden. Recreatief winkelen. Bezoek dorp. Bezoek stad. Bezoek attracties. Bezoek museum/galerie. Bezoek terras. Bezoek restaurant. 's Avonds uitgaan. Bezoek evenement/festival. Bezoek cultuurhistorische voorziening. Enschede * 7,4 8,6-6,2 9,0 - - 7,3 7,5 7,6-7,6 7,7 7,6 8,6-7,0 Sallandse Heuvelrug 8,0 8,2 8,1 7,6 8,2 7,9 8,2 7,6 7,6 7,6 8,0 7,8 7,8 7,8 7,5 7,9 7,8 Noordoost Twente 8,0 8,2 7,5 7,7 7,2 7,4 8,2 7,5 7,6 7,6 7,6 7,7 7,7 7,6 7,4 7,7 7,6 Stedenband Twente 7,9 8,4 8,0 7,6 8,0 8,5 7,8 7,5 7,6 7,5 8,0 7,1 7,7 7,7 7,9 7,7 7,4 Zuid Twente 8,0 8,2 7,9 8,0 8,5 8,0 8,2 7,6 7,6 7,7 7,6 7,4 7,7 7,8 7,8 7,4 7,7 Totaal Twente 8,0 8,2 7,9 7,7 8,1 7,9 8,2 7,6 7,6 7,6 7,9 7,6 7,7 7,7 7,6 7,7 7,7 Pagina 30