Hoofdstuk 2: Introductie van financiële overzichtsanalyse Hoe kunnen beleggers genoeg leren over een organisatie voordat ze besluiten of ze daarin moeten beleggen of niet. Een belangrijke informatiebron is het financiële overzicht, waarin een evaluatie over het functioneren van de organisatie wordt gegeven. Een financieel overzicht dient als een communicatiemiddel voor het communiceren van financiële informatie met de beleggers. 2.1 De openbaarmaking van financiële informatie Een financieel overzicht is een boekhoudkundig verslag met informatie over het functioneren van het bedrijf in het verleden en het wordt periodiek uitgegeven. De naamloze vennootschappen in Amerika moeten ieder jaar een jaarverslag versturen aan de aandeelhouders. Het financiële overzicht is een onderdeel van het jaarverslag. Financiële verslagen zijn belangrijke instrumenten waarmee beleggers, financiële analisten en andere extern geïnteresseerde partijen informatie verkrijgen over een corporatie. Deze financiële overzichten zijn ook bruikbaar voor de managers van het bedrijf zelf, omdat ze een informatiebron zijn voor financiële beslissingen van de corporatie. Voorbereiding van financiële overzichten Een corporatie moet een auditor inhuren om de jaarlijkse financiële overzichten te checken, ofwel na te gaan of ze volgens de algemeen aanvaarde boekhoudkundige beginselen (GAAP) opgesteld zijn en verifiëren of de informatie betrouwbaar is. Een GAAP is een set van regels en een standaard formaat voor naamloze vennootschappen voor het voorbereiden en opstellen van hun jaarlijkse verslagen. Vier typen van financiële overzichten Iedere naamloze vennootschap dient vier financiële verslagen op te stellen namelijk: de balans winst- en verliesrekening cash flow overzicht staat van Eigen Vermogen (EV) van de aandeelhouders 2.2 De balans De balans geeft de huidige financiële positie van een bedrijf weer voor een bepaald moment, dat wil zeggen de bezittingen en schulden van een bedrijf. Een balans is verdeeld in twee zijden; op de linkerzijde staan de bezittingen (activa) en op de rechterzijde staan de schulden (passiva). Rechts op de balans kan men het Eigen Vermogen van de aandeelhouders vinden, dat is het verschil tussen de bezittingen en de schulden van het bedrijf. De twee zijden van de balans moeten in evenwicht zijn, dat houdt in: Activa = Passiva + EV
Activa Activa zijn onder te verdelen in: Vlottende activa: geld of vordering die binnen één jaar in contant geld omgezet kan worden. Lange termijn activa: dit zijn activa die langer dan één jaar meegaan (bijvoorbeeld machines). De vlottende activa kunnen verder onderverdeeld worden in beschikbare waarden (korte termijn investeringen met weinig risico), de te ontvangen rekeningen, voorraden, en overige activa zoals vooruitbetaalde kosten. Afschrijving is niet een echte uitgave in geld die het bedrijf moet betalen, maar het is de wijze waarop aangegeven wordt dat gebouwen en andere uitrusting verslijten en daarmee minder waard zijn door veroudering. De boekwaarde van een goed is gelijk aan de verwervingskosten minus cumulatieve afschrijvingen. Passiva Ook de passiva kunnen onderverdeeld worden in: a. Kortlopende schulden: dat zijn schulden die binnen een jaar voldaan zullen worden. b. Langlopende schulden: schulden die langer dan een jaar zullen uitstaan. Het verschil tussen kortlopende en langlopende schulden is het netto werkkapitaal van een bedrijf, dat is kapitaal dat op korte termijn beschikbaar is om het bedrijf draaiende te houden. Eigen Vermogen van de aandeelhouders Het verschil tussen de activa en de passiva van het bedrijf noemen we het Eigen Vermogen van de aandeelhouders, ofwel de boekwaarde van het Eigen Vermogen. De boekwaarde van het Eigen Vermogen is een onnauwkeurige schatting van de actuele waarde van het Eigen Vermogen van het bedrijf, omdat: de activa die op de balans staan gewaardeerd zijn op basis van hun historische kosten, in plaats van hun huidige werkelijke waarde. veel waardevolle activa van het bedrijf staan niet vermeld op de balans zoals, expertise van de werknemers, marktreputatie van het bedrijf enzovoort. De totale marktwaarde van het Eigen Vermogen van een bedrijf is gelijk aan de marktprijs per aandeel vermenigvuldigd met het aantal aandelen, ook wel de beurswaarde genoemd. De marktwaarde van een aandeel hangt niet af van de historische kosten van de activa van het bedrijf, maar hangt af van wat de beleggers verwachten dat met behulp van deze activa geproduceerd kan worden in de toekomst.
De boekwaarde van het Eigen Vermogen kan negatief zijn (passiva hoger dan activa), maar dat wil niet zeggen dat het bedrijf slecht functioneert. Analyse van de balans De liquiditeitswaarde van een bedrijf is de waarde die overblijft als haar activa verkocht zouden worden en haar schulden betaald zouden worden. Marktboekwaarde ratio = Marktwaarde van het EV / Boekwaarde van het EV De marktboekwaarde ratio bij een succesvol bedrijf is hoger dan één. Bedrijven met een lage marktboekwaarde ratio worden ook wel waarde aandelen genoemd en bedrijven met een hoge marktboekwaarde ratio worden groeiaandelen genoemd. Vanuit de balans kunnen we ook het hefboomeffect van een bedrijf bepalen. Het hefboomeffect is de mate waarin een bedrijf zich beroept op schulden als een bron voor financiering. De schulden/ev ratio is een ratio dat gebruikt wordt voor het schatten van het hefboomeffect van een bedrijf. Schulden/EV ratio = Totale schulden / Totaal Eigen Vermogen De bedrijfswaarde van een bedrijf is de totale waarde van haar onderliggende bedrijfsoperaties. We kunnen ook zeggen dat de bedrijfswaarde aangeeft wat de kosten zijn om een bedrijf over te nemen. De bedrijfswaarde bereken je door de volgende formule: Bedrijfswaarde = Marktwaarde EV + Schulden Kasgeld Crediteuren vergelijken vaak de activa en passiva van bedrijven, samengevat in een bedrijfskapitaalratio of quick ratio. Hoe hoger de ratio, hoe minder risico het bedrijf loopt om tekorten te ervaren. 2.3 Winst- en verliesrekening De winst- en verliesrekening geeft de opbrengsten en uitgaven van een bedrijf weer over een tijdsperiode en het berekent de ondergrens van het netto inkomen of de inkomsten. Winst berekening Brutowinst is het verschil tussen opbrengsten en kosten. Netto inkomen geeft de totale opbrengsten weer van de aandeelhouders van het bedrijf. Het wordt vaak per aandeel aangegeven als de winst per aandeel (EPS). Winst per aandeel = netto inkomen / uitstaande aandelen Een aandelenoptie geeft de houder ervan het recht om een zeker aantal aandelen te kopen voor een specifieke prijs. Via aandelenopties kan het aantal uitgebrachte aandelen groeien. Het aantal aandelen kan ook groeien als het bedrijf converteerbare obligaties uitgeeft, dat is een vorm van schuld dat omgezet kan worden in aandelen.
Verwaterde winst per aandeel geeft de winst per aandeel aan, die het bedrijf zou krijgen als de aandelenopties uitgeoefend worden. Winst- en verliesrekening analyse De winst- en verliesrekening verschaft erg bruikbare informatie ten aanzien van de winstgevendheid van een bedrijf en hoe het zich verhoudt met de waarde van de aandelen van een bedrijf. Er zijn een aantal ratio s te noemen waarmee het functioneren en de waarde van een bedrijf berekend kan worden. Als eerste kijken we naar twee winstgevendheid ratio s namelijk, Operationele marge = bedrijfsopbrengsten / totale verkoop. De operationele marge is de ratio van bedrijfsopbrengsten ten opzichte van de verkoopopbrengsten. Nettowinst marge = Netto-inkomen / Totale verkoop. De nettowinst marge is de ratio van het netto-inkomen ten opzichte van de totale verkoop. Deze geeft elke fractie van een euro in opbrengsten aan, dat beschikbaar is voor de aandeelhouders ná rente en belastingen. Winstgevendheid ratio s zijn een indicatie voor de efficiency van een bedrijf en haar prijsstrategie. Werkkapitaal dagen is het uitdrukken van debiteuren in termen van het aantal dagen van de verkoopwaarde dat het representeert. Debiteuren dagen = Debiteuren / Gemiddelde dagelijkse omzet. Werkkapitaal ratio s drukken het werkkapitaal van een bedrijf uit als het aantal dagen van de verkoop (vorderingen) of kosten van de verkoop (schulden). Financiële analisten berekenen vaak de inkomsten van een bedrijf vóór rente, belasting, afschrijving en aflossing. Een rentedekking ratio is een voorbeeld van een hefboomeffect ratio. Geldverstrekkers meten het hefboomeffect van een bedrijf vaak af door het berekenen van een rentedekking ratio. Een rentedekking ratio geeft de ratio van de bedrijfsinkomsten (of cash flows) ten opzichte van haar rente-uitgaven. Deze ratio s zijn een maatstaf voor de financiële sterkte van een bedrijf. Wanneer deze ratio hoog is, betekent dit dat het bedrijf veel meer verdient dan noodzakelijk is om aan haar vereiste rentebetalingen te kunnen voldoen. Analisten evalueren vaak de beleggingsopbrengsten van een bedrijf door haar inkomen te vergelijken met haar investeringen. Daarvoor gebruiken zij het zogenaamde rendement op het Eigen Vermogen (ROE).
Rendement op EV = Netto inkomen / Boekwaarde van het EV Deze ratio verschaft een maatstaf voor het rendement dat het bedrijf heeft verdiend op haar investeringen in het verleden. Een hoog rendement op het EV houdt in dat het bedrijf in staat is om investeringskansen te vinden die erg winstgevend zijn. Een andere maatstaf is rendement op activa (ROA) dat wil zeggen: Rendement op activa = Netto inkomen / Totale activa Analisten gebruiken ook een aantal ratio s voor het peilen van de marktwaarde van een bedrijf. Deze ratio s noemen we waarderingsratio s. De belangrijkste is de prijswinstverhouding (P/E ratio) van het bedrijf. Prijswinstverhouding = Beurswaarde / Netto inkomen. We kunnen de prijswinstverhouding ook per aandeel berekenen, namelijk Prijswinstverhouding per aandeel = Aandelenkoers / Winst per aandeel. De prijswinstverhouding is niet bruikbaar als de inkomsten van het bedrijf negatief zijn. In dit geval is het gebruikelijk om te kijken naar de bedrijfswaarde van het bedrijf gerelateerd aan de verkoop. 2.4 Cash flow overzicht Een overzicht van de cash flows benut de informatie uit een winst- en verliesrekening en de balans om vast te stellen hoeveel geld het bedrijf gegenereerd heeft en hoe dat geld toegewezen is gedurende een bepaalde periode. Een cash flow overzicht is onder te verdelen in drie delen: Bedrijfsactiviteit: dit begint met het netto-inkomen uit een winst- en verliesrekening. Dit aantal wordt weer aangepast door het toevoegen van alle non-cash onderdelen gerelateerd aan de bedrijfsactiviteit van de onderneming. Investeringsactiviteit: dit geeft het geld aan dat voor investeringen wordt gebruikt. De aankoop van nieuwe machines, pand en dergelijke valt hieronder. Financieringsactiviteit: dit geeft de geldstroom aan tussen het bedrijf en haar investeerders. Het verschil tussen het netto-inkomen en het bedrag dat een bedrijf uitgeeft aan dividend, wordt de ingehouden winst voor dat jaar genoemd. Ingehouden winst = Netto-inkomen Dividend
2.5 Andere financiële informatieoverzichten In het financiële overzicht staan ook andere elementen vermeld zoals managementdiscussie en -analyse, staat van het Eigen Vermogen van de aandeelhouders en opmerkingen ten aanzien van het financiële overzicht. Managementdiscussie en -analyse De managementdiscussie en -analyse van het financiële overzicht bevat een managementoverzicht over het functioneren van het bedrijf, als wel een openbaarmaking van de risico s waar het bedrijf mee te maken heeft, inclusief de risico s van transacties die buiten de balans vallen. Staat van het Eigen Vermogen van de aandeelhouders De staat van het Eigen Vermogen van de aandeelhouders ontleedt het Eigen Vermogen van de aandeelhouders, dat op de balans aangegeven is in het bedrag dat tot stand kwam door het uitgeven van nieuwe aandelen versus ingehouden winst. Opmerkingen ten aanzien van het financiële overzicht Bedrijven vermelden vaak uitgebreide opmerkingen met nadere details op de informatie die in de overzichten staat. 2.6 Boekhoudkundige manipulatie Recente boekhoudkundige schandalen hebben in Amerika de aandacht gevestigd op het belang van financiële overzichten. De nieuwe wetgeving vereist dat de algemeen directeur en financieel directeur de nauwkeurigheid en geschiktheid van financiële overzichten van hun bedrijf laten certificeren. Door deze nieuwe wetgeving zijn de straffen voor fraude toegenomen en zijn de procedures, die de bedrijven moeten volgen om te verzekeren dat overzichten nauwkeurig zijn, verscherpt.