Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek Woensdag 2 april 2014 Ad van der Sijde, Yulius Autisme Paul Reijnen, BOBA Inhoud Presentatie Vragen Veranderingen DSM-5 autisme Mogelijke gevolgen De Nederlandse vertaling van de DSM-5 Veranderingen tov de DSM-IV Plaatsbepaling Hoe de DSM-5 te gebruiken? Stellingen/Discussie 13 1
Vragen aan de zaal Merkt u in de praktijk al iets van de DSM-5? Hoe belangrijk is de DSM-5 voor u (bijbel van de psychiatrie)? Welke gevolgen kan het gebruik van de DSM-5 hebben voor hulpverleners/mensen met autisme? 14 Achtergrond veranderingen criteria autismespectrumstoornis Betekenisvol onderscheid tussen de verschillende autismespectrumstoornissen is zelfs voor ervaren clinici lastig Wetenschappelijk onderzoek toonde niet echt verschillen aan tussen de verschillende subgroepen Criteria voor PDDNOS onvoldoende gespecificeerd Te veel overlap tussen het domein van de sociale interacties en de communicatie Gebrek aan aandacht voor sensorische over- en ondergevoeligheid is altijd als een belangrijke tekortkoming ervaren. 15 2
Veranderingen DSM-5 (1) De voormalige diagnostische classificaties, autistische stoornis, stoornis van Asperger, en pervasieve ontwikkelingsstoornis niet anders omschreven worden vervangen door één overkoepelende classificatie namelijk: autismespectrumstoornis. De stoornis van Rett en de desintegratiestoornis van de kinderleeftijd verdwijnen als aparte classificatie uit de categorie autismespectrumstoornis. De hoofdgroepen (domeinen) van criteria voor autismespectrumstoornis worden teruggebracht van drie naar twee. De hoofdgroepen kwalitatieve tekortkomingen in sociale interacties en communicatie worden samengevoegd tot één hoofdgroep. De tweede hoofdgroep is stereotiepe patronen van gedrag. 16 Veranderingen DSM-5 (2) Het aantal symptoomcriteria is teruggebracht van 12 naar 7. Er moet nu aan alle 3 criteria in het domein van sociale interacties en communicatie worden voldaan. In het domein van sociale interacties en communicatie zijn oude (overlappende) criteria samengevoegd. In het domein van sociale interacties en communicatie is het criterium over afwijkende taalontwikkeling vervallen. 17 3
Veranderingen DSM-5 (3) In het domein van sociale interacties en communicatie is het criterium van afwezigheid van gevarieerd spontaan fantasiespel of sociaal imiterend spel vervallen. In het domein van de stereotiepe patronen van gedrag moet aan ten minste twee van de vier criteria worden voldaan. In het domein van stereotiepe patronen van gedrag zijn nu ook criteria over taalstereotypie opgenomen. In het domein van de stereotiepe patronen van gedrag is over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels opgenomen. 18 Veranderingen DSM-5 (4) Er worden niveaus van ernst aangegeven. Er komt een nieuwe classificatie die niet onder de autismespectrumstoornis gaat vallen: de sociale communicatiestoornis. Deze wordt ingedeeld bij de hoofdgroep neuropsychiatrische ontwikkelingsstoornissen. ADHD mag als nevendiagnose worden geclassificeerd. 19 4
Gevolgen veranderingen in classificatie Niet iedereen die nu een diagnose heeft die valt onder de DSM IV pervasieve ontwikkelingsstoornissen zal een classificatie autismespectrumstoornis in de DSM-5 krijgen (getallen variëren van 9 % tot 73%). Onduidelijk is of dit gevolgen heeft voor financiering van de hulpverlening. Het vergelijken van resultaten van wetenschappelijk onderzoek wordt bemoeilijkt Algoritmes van diagnostische instrumenten als ADOS en 3Di moeten worden aangepast. Het stellen van een diagnose bij volwassenen wordt makkelijker Onzekerheid bij cliënten en hulpverleners?????? 20 + DSM-5: Nederlandse Vertaling: passen en meten. Nieuwe Namen / Nieuwe Stoornissen Nederlandse vertaling DSM-5 Onder supervisie van Prof. M.W Hengeveld DSM als classificatiesysteem DSM misbruik DSM(-5): Hoe moet het wel? Paul Reijnen; Kinder- en Jeugdpsychiater 5
+ DSM-5: Nieuwe Namen / Nieuwe Stoornissen Nieuwe namen: Aandachtdeficiëntie- / hyperactiviteitsstoornis Morfodysfore stoornis Histrionische persoonlijkheidsstoornis Autismespectrumstoornis (niet nieuw maar wel verandering) Nieuwe stoornissen Sociale (pragmatische) communicatiestoornis Disruptieve stemmingssdisregulatiestoornis Verzamelstoornis Excoriatiestoornis + DSM-5: Nederlandse vertaling Manual nu ook vertaald: uitgebreidere (Nederlandstalige) referentie 6
+ DSM-5: Nederlandse vertaling Nog 7 dagen: presentatie tijdens Voorjaarscongres NVvP Ongelukkige vertaling DSM-IV: Classificerend niet Diagnosticerend. + DSM(-IV): Wat was het ook alweer.. Categoraal, Statisch, Descriptief. Expliciet a-theoretisch Operationele definitie van criteria Eenheid van taal in de wereld Wetenschappelijk (vergelijkend) onderzoek mogelijk Overzicht van basis (ingangs-)problematiek Geen diagnose maar classificatie Oppervlakkig en plat : (Ab)normaliteit Context / Omgeving Luxerende factoren Individuele (genetische / familiare) verschillen Stadium Etiologie Prognose En toch: (onterecht) diagnose en (dus) behandelimplicatie..leidt tot: 7
+ DSM: Misbruik door verzekeraar + DSM: Misbruik door professionals Perverse Prikkel Upcoding Medicaliseren Zorg te zwaar & duur Diagnose afstempelen Motief bv. Jeugd-GGZ overhevelen in de Jeugdwet. 8
+ DSM-5: Wat wordt het ook alweer.. DSM sluit onvoldoende aan met huidige kennis psychische stoornissen Onderkend door APA, aanpassingen in DSM-5: Geen onderscheid tussen kinder-jeugd. vs. volwassenen Loslaten van het 5-assen systeem (As I, II, III = 1 As) As IV: V-codes Meer dimensionele benadering Stagering: episode, duur, aantal symptomen, ernst Profilering: specificering / subtypes Psychosociale / contextuele kenmerken As V: GAF wordt WHODAS 2.0 Andere hoofdstukindeling DSM: levensloop & internaliserend vs. externaliserend NAO verdwijnt: 2 opties: unspecified disorder en other specified disorder Doel DSM(-5) blijft: scheppen gemeenschappelijke taal beschrijving psychopathologie. Geen beter alternatief? + DSM-5: Hoe dan te gebruiken? Gebruik vereist klinische training en ervaring: Voor het oordeelkundig gebruik van de DSM bij het vaststellen van een stoornis is klinische training en ervaring vereist [..] Klinische expertise is vereist om [daarbij] het verschil aan te kunnen brengen met de variaties die in het dagelijkse leven voorkomen [..] Structuurdiagnose maatgevend, niet classificatie: Om een psychische stoornis te kunnen diagnosticeren is het dan ook niet voldoende om alleen te controleren of de symptomen uit de classificatiecriteria aanwezig zijn maar is een beschrijvende- of structuurdiagnose maatgevend (Hengeveld) 9
+ DSM-5: Hoe dan te gebruiken? Classificatie niet de sleutel voor beslissing tot behandeling: Dat iemand een classificatie van een bepaalde psychische stoornis krijgt toegekend, hoeft echter niet automatische te betekenen dat behandeling noodzakelijk is. Dit is een ingewikkelde klinische beslissing [ ]. [..] Het feit dat sommige mensen niet alle symptomen vertonen die wijzen op een bepaalde classificatie, moet niet worden gebruikt als een rechtvaardiging om iemand de toegang tot passende zorg te ontzeggen (Hengeveld) + DSM-5: Classificatie ingang tot zorgvuldige diagnostiek Naar: A. Beekman 10
+ INDIVIDU ETIOLOGIE PROGNOSE Stagering Profilering GENETISCH / FAMILIAR + Stellingen.. 33 11
Stelling 1 Mensen die de diagnose sociale communicatiestoornis krijgen lopen het risico de nodige behandeling niet vergoed te krijgen. Daardoor wordt het waarschijnlijk dat behandelaars toch gewoon de diagnose autismespectrumstoornis zullen stellen. 34 Stelling 2 Het is goed dat de stoornis van Asperger uit de DSM-5 is verdwenen. Deze had geen toegevoegde waarde. 35 12
Oproep Laten we stoppen met het gebruik van de afkorting ASS en in plaats daarvan autisme gebruiken als synoniem voor autismespectrumstoornis 36 13