Persoonlijkheidsstoornissen
|
|
- Victor de clercq
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DSM-5 whitepaper Persoonlijkheidsstoornissen Bij persoonlijkheidsstoornissen is sprake van manieren van over zichzelf en anderen denken en voelen die een aanzienlijke negatieve invloed hebben op het functioneren van mensen in vele aspecten van hun leven. Er zijn 10 afzonderlijke typen: de paranoïde-persoonlijkheidsstoornis de schizoïde-persoonlijkheidsstoornis de schizotypische-persoonlijkheidsstoornis de antisociale-persoonlijkheidsstoornis de borderline-persoonlijkheidsstoornis de histrionische-persoonlijkheidsstoornis de narcistische-persoonlijkheidsstoornis de vermijdende-persoonlijkheidsstoornis de afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis Tijdens het ontwikkelingsproces van de vijfde editie van het Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders (DSM-5) werden verscheidene herzieningsvoorstellen gedaan die, als ze waren geaccepteerd, tot een aanzienlijke aanpassing zouden hebben geleid in de methode van classificeren van mensen met deze groep stoornissen. Naar aanleiding van het review van de herzieningsvoorstellen op verschillende niveaus heeft de board of trustees van de APA uiteindelijk besloten om de categoriale benadering in de DSM-IV met dezelfde 10 persoonlijkheidsstoornissen te handhaven. De herzieningsvoorstellen die niet werden geaccepteerd voor het hoofddeel van het handboek, zijn wel goedgekeurd als een alternatief, hybride dimensionaal-categoriaal model, dat in de DSM- 5 is opgenomen als een apart hoofdstuk in deel III. Dit alternatieve model is opgenomen om verder onderzoek te stimuleren naar de manier waarop deze nieuwe methodologie zou kunnen worden gebruikt om in de klinische praktijk persoonlijkheidsstoornissen te onderzoeken. In de DSM-5 is overgestapt van een multiaxiaal systeem naar een nieuw classificatiesysteem waarin de arbitraire grenzen tussen persoonlijkheidsstoornissen en andere psychische stoornissen zijn opgeheven. Beoordelen op één as Tot nu toe werd de klinische beoordeling in de DSM georganiseerd aan de hand van vijf assen die betrekking hebben op de verschillende aspecten en invloeden van stoornissen. Een van de aanleidingen voor de introductie van dit multiaxiale systeem was dat men een probleem wilde oplossen dat niet langer bestaat: sommige stoornissen, waaronder ook persoonlijkheidsstoornissen, kregen te weinig aandacht van clinici en onderzoekers. Deze stoornissen werden ingedeeld op As II om meer aandacht ervoor te garanderen. Sommige clinici ervoeren het assensysteem echter als belastend en tijdrovend. Aangezien er geen fundamenteel verschil bestaat tussen de stoornissen op As-I en As-II van de DSM-IV, is in de DSM-5 overgestapt op een systeem met één as. 1 5
2 In dit systeem worden de eerste drie assen uit de voorgaande edities van de DSM gecombineerd tot één as met daarop alle psychische en somatische aandoeningen. Hiermee verdwijnt het kunstmatige onderscheid tussen aandoeningen, wat zowel de klinische praktijk als het wetenschappelijke onderzoek ten goede komt. Ontwikkeling van de classificatie van persoonlijkheidsstoornissen Het eerste aandachtspunt voor de werkgroep Persoonlijkheidsstoornissen voor de DSM-5 was een review van recent onderzoek over deze stoornissen en een inventarisatie van de algemene feedback vanuit het veld over de categoriale benadering. Het eerste herzieningsvoorstel van de werkgroep bestond uit een sterk gewijzigde benadering van de diagnostiek. Met deze herziening werd gepoogd de beknopte modellen van persoonlijkheidsstoornissen, die soms te rigide zijn om de symptomen van patiënten te kunnen vangen, af te breken en te vervangen door een trekkenspecifieke methode. Clinici zouden, als zij dit model gebruikten, bepalen of hun patiënten een persoonlijkheidsstoornis hadden door te kijken naar de trekken die uit de symptomen van de patiënt naar voren kwamen en elk van deze trekken te rangschikken naar de ernst ervan. Zoals bleek uit de reactie vanuit het veld was dit nieuwe model te complex en daardoor niet klinisch bruikbaar. De werkgroep verwerkte de reacties uit het veld, evalueerde nog meer onderzoek en ontwikkelde op grond daarvan de classificatiecriteria voor persoonlijkheidsstoornissen, om daarmee tot een synthese te komen van de nuttigste aspecten van de DSM-IV-criteria en kenmerken van de op trekken gebaseerde methode in de eerste herziening. Dit resulteerde in een tweede voorstel, een hybride model dat bestond uit een beoordeling van beperkingen in het persoonlijkheidsfunctioneren (de manier waarop iemand zichzelf en anderen ervaart) plus vijf brede gebieden van pathologische persoonlijkheidstrekken. Hoewel dit hybride voorstel niet werd geaccepteerd voor het hoofddeel van het DSM-5-handboek is het ten behoeve van verder onderzoek wel opgenomen in deel III. Clinici die deze alternatieve methodologie gebruiken, zullen zich bij het beoordelen van de persoonlijkheid van hun patiënten en het classificeren van een persoonlijkheidsstoornis baseren op de specifieke problemen in het persoonlijkheidsfunctioneren van de individuele patiënt en op specifieke patronen van die pathologische trekken. In de hybride methodologie blijven zes typen persoonlijkheidsstoornissen gehandhaafd: de borderline-persoonlijkheidsstoornis de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis de vermijdende-persoonlijkheidsstoornis de schizotypische-persoonlijkheidsstoornis de antisociale-persoonlijkheidsstoornis de narcistische-persoonlijkheidsstoornis Elk van die typen wordt gedefinieerd aan de hand van een specifiek patroon van beperkingen en trekken. Bij deze benadering hoort ook een classificatie trekgespecificeerde persoonlijkheidsstoornis (TG-PS), waarvoor kan worden gekozen als de mogelijkheid wordt overwogen dat er sprake is van een persoonlijkheidsstoornis, maar niet volledig wordt voldaan aan de criteria voor een specifieke persoonlijkheidsstoornis. Clinici die deze classificatie gebruiken, vermelden de ernst van de beperkingen in het persoonlijkheidsfunctioneren en de problematische persoonlijkheidstrek(ken). 2 5
3 Met dit hybride dimensionaal-categoriale model en de componenten waaruit het bestaat, wordt gestreefd naar een oplossing voor de huidige problemen met de categoriale benadering van persoonlijkheidsstoornissen. De APA hoopt dat het feit dat deze nieuwe methodologie is opgenomen in deel III zal aanzetten tot onderzoek dat wellicht onderbouwing zal opleveren voor het werken met dit model in de diagnostiek en behandeling van patiënten en zal bijdragen aan een groter inzicht in de oorzaken en behandelingen van persoonlijkheidsstoornissen. De DSM is het handboek voor clinici en onderzoekers bij de classificatie van psychische stoornissen. De American Psychiatric Association (APA) heeft in 2013 de DSM-5 uitgebracht na een revisieproces van 14 jaar. Zie voor meer informatie American Psychiatric Association. Nederlandse vertaling: Boom uitgevers Amsterdam. Dit whitepaper is vrij te gebruiken voor niet-commerciële doeleinden. Voor commercieel gebruik dient u contact op te nemen met Boom uitgevers Amsterdam, info@boompsychologie.nl of (020) Dit whitepaper is vertaald door Hilde Merkus (MediaMerkus B.V.) Met dank aan prof. dr. Michiel W. Hengeveld. 3 5
4
5
Persoonlijkheidsstoornissen
DSM-5 WHITEPAPER Persoonlijkheidsstoornissen Bij persoonlijkheidsstoornissen is sprake van manieren van over zichzelf en anderen denken en voelen die een aanzienlijke negatieve invloed hebben op het functioneren
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
DSM-5 WHITEPAPER Persoonlijkheidsstoornissen Bij persoonlijkheidsstoornissen is sprake van manieren van over zichzelf en anderen denken en voelen die een aanzienlijke negatieve invloed hebben op het functioneren
Nadere informatieDe PID-5 brengt het DSM-5 persoonlijkheidstrekkenmodel in kaart
DSM-5 whitepaper De PID-5 brengt het DSM-5 persoonlijkheidstrekkenmodel in kaart Prof. dr. Gina Rossi, Vakgroep Klinische en LEvensloopPsychologie (KLEP) aan de Vrije Universiteit Brussel De Personality
Nadere informatieDe PID-5 brengt het DSM-5 persoonlijkheidstrekkenmodel in kaart
DSM-5 whitepaper De PID-5 brengt het DSM-5 persoonlijkheidstrekkenmodel in kaart Prof. dr. Gina Rossi, Vakgroep Klinische en LEvensloopPsychologie (KLEP) aan de Vrije Universiteit Brussel De Personality
Nadere informatieAutisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek
Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek Woensdag 2 april 2014 Ad van der Sijde, Yulius Autisme Paul Reijnen, BOBA Inhoud Presentatie Vragen Veranderingen DSM-5 autisme
Nadere informatieSCID-5-P. Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Persoonlijkheidsstoornissen
SCID-5-P Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Persoonlijkheidsstoornissen Michael B. First, Janet B.W. Williams, Lorna Smith Benjamin, Robert L. Spitzer Nederlandse vertaling Arnoud Arntz, Jan
Nadere informatie6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134
Inhoud Voorwoord Hoofdstuk 1 Psychiatrische stoornis en diagnostiek 13 1 Inleiding 13 2 Psychiatrische ziekte 13 3 De psychische functies 16 4 Doelen en onderdelen psychiatrische diagnostiek 17 5 Diagnose
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten. Prof. Dr. Bas van Alphen
Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen: Meten en weten Prof. Dr. Bas van Alphen Inhoud Temporele stabiliteit Leeftijdsneutraliteit DSM-5 Behandelperspectief Klinische implicaties Casuïstiek Uitgangspunten!
Nadere informatieHoe ernstig het ook is, met de DSM-5 komt iedereen aan zijn trekken!
12 oktober 2015 Hoe ernstig het ook is, met de DSM-5 komt iedereen aan zijn trekken! Theo Ingenhoven, psychiater Centrum voor Psychotherapie, Lunteren Han Berghuis, klinisch psycholoog Pro Persona Siependaal,
Nadere informatiePsychiatrie voor juristen
Ko Hummelen en Michiel Hengeveld Psychiatrie voor juristen De Tijdstroom, Utrecht De Tijdstroom uitgeverij, 2014. Omslagontwerp: Cees Brake bno, Enschede Uitgegeven door De Tijdstroom uitgeverij bv, Postbus
Nadere informatieBelangrijkste wijzigingen van DSM-IV naar DSM-5
Belangrijkste wijzigingen van DSM-IV naar DSM-5 De wijzigingen in de classificatiecriteria en teksten van de DSM-5 worden in dit artikel beschreven in de volgorde waarin zij in de DSM-5 voorkomen. Deze
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Oude wijn, oude zakken? Geert Lefevere klinisch psycholoog
DSM-5 Persoonlijkheidsstoornissen Oude wijn, oude zakken? Geert Lefevere klinisch psycholoog AZ Sint-Jan Brugge AV 28-11-2014 Is er nieuws? Nee DSM-5 = DSM-IV: definitie A. duurzaam patroon van innerlijke
Nadere informatieDiagnose en classificatie in de psychiatrie
Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de
Nadere informatieSCID-5-S. Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Syndroomstoornissen. Michael B. First, Janet B.W. Williams, Rhonda S. Karg, Robert L.
SCID-5-S Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Syndroomstoornissen Michael B. First, Janet B.W. Williams, Rhonda S. Karg, Robert L. Spitzer Nederlandse vertaling Arnoud Arntz, Jan Henk Kamphuis,
Nadere informatieDIFFERENTIËLE DIAGNOSTIEK
MICHAEL B. FIRST DIFFERENTIËLE DIAGNOSTIEK AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION UITGEVERIJ BOOM AMSTERDAM 4 2015 American Psychiatric Publishing, p /a Uitgeverij Boom, Amsterdam Behoudens de in of krachtens
Nadere informatieABRAHAM M. NUSSBAUM WERKEN MET DE PRAKTIJKGIDS AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION UITGEVERIJ BOOM AMSTERDAM
ABRAHAM M. NUSSBAUM WERKEN MET DE PRAKTIJKGIDS AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION UITGEVERIJ BOOM AMSTERDAM Inhoud Voorwoord 9 Deel I 1 Een inleiding tot het diagnostisch onderzoek 15 2 Vorming van een therapeutische
Nadere informatie42 de psycholoog / mei 2014 de dsm is geen zorgbepalend instrument malou van hintum
42 de psycholoog / mei 2014 malou van hintum foto s: herman wouters de psycholoog / mei 2014 43 interview met michiel hengeveld de dsm is geen zorgbepalend instrument Tijdens het voorjaarscongres van de
Nadere informatieScelta is onderdeel van
DSM 5 PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN Lucas Goessens, psychiater Annika Cornelissen, klinisch psycholoog SECTIE II (categoraal perspectief) Cluster A Paranoïde PS Schizoïde PS Schizotypische PS Cluster B Antisociale
Nadere informatieQ&A-lijst. Vijftien veel gestelde vragen over DSM-5
Q&A-lijst Vijftien veel gestelde vragen over DSM-5 1. Wat is de DSM en wat kunnen psychiaters ermee? De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) is een gereviseerd classificatiesysteem
Nadere informatieBorderline, waar ligt de grens?
Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met
Nadere informatieGeneral Personality Disorder. A study into the Core Components of Personality Pathology J.G. Berghuis
General Personality Disorder. A study into the Core Components of Personality Pathology J.G. Berghuis SAMENVATTING General Personality Disorder H. Berghuis Hoofdstuk 1 is de inleiding van dit proefschrift.
Nadere informatieInternationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1
Internationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1 ICF 2 staat voor International Classification of Functioning, Disability and Health en is een classificatiesysteem van de Wereldgezondheidsorganisatie.
Nadere informatieInternationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1
Internationale classificatie van het menselijk functioneren of ICF- CY 1 ICF 2 staat voor International Classification of Functioning, Disability and Health en is een classificatiesysteem van de Wereldgezondheidsorganisatie.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19052 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Manti, Eirini Title: From Categories to dimensions to evaluations : assessment
Nadere informatieHANDBOEK VOOR DE CLASSIFICATIE VAN PSYCHISCHE STOORNISSEN NEDERLANDSE VERTALING VAN DIAGNOSTIC AND STATISTICAL MANUAL OF MENTAL DISORDERS
HANDBOEK VOOR DE CLASSIFICATIE VAN PSYCHISCHE STOORNISSEN NEDERLANDSE VERTALING VAN DIAGNOSTIC AND STATISTICAL MANUAL OF MENTAL DISORDERS FIFTH EDITION AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION UITGEVERIJ BOOM
Nadere informatieZwakbegaafdheid in de GGZ. Een explorerend onderzoek 1. Jannelien Wieland a,b & Frans Zitman c
Zwakbegaafdheid in de GGZ. Een explorerend onderzoek 1 Jannelien Wieland a,b & Frans Zitman c a Poli +, psychiatrie + verstandelijke beperking, Ir. Driessenstraat 94-G, 2312 KZ, Leiden b Cordaan, Postbus
Nadere informatieBijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
Nadere informatieLezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
Nadere informatieBELEIDSREGEL CV-6300-4.0.1.-2
BELEIDSREGEL Tarief en prestatiebeschrijvingen voor eerstelijns psychologische zorg 1. Algemeen a. Deze beleidsregel is van toepassing op zorgaanbieders die eerstelijns psychologische zorg leveren, welke
Nadere informatieRichtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017
Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie
Nadere informatieDSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV
DSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV Classificeren, diagnostiek en indicatiestelling Prof.dr. Michiel W. Hengeveld, psychiater Disclosure Disclosure belangen spreker Potentiële belangenverstrengeling
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen in DSM-5. M.A. Louter
Persoonlijkheidsstoornissen in DSM-5 M.A. Louter 6-9-2016 2 Casusbespreking Ivo Croon, 32 jaar Doorverwezen voor psychisch onderzoek door werkgever Leek bij sollicitatie gekwalificeerd (2 diploma s) Echter:
Nadere informatieBEKNOPT OVERZICHT VAN DE CRITERIA NEDERLANDSE VERTALING VAN DESK REFERENCE TO THE DIAGNOSTIC CRITERIA FROM DSM-5 AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION
BEKNOPT OVERZICHT VAN DE CRITERIA NEDERLANDSE VERTALING VAN DESK REFERENCE TO THE DIAGNOSTIC CRITERIA FROM DSM-5 AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION UITGEVERIJ BOOM AMSTERDAM 4 2014 American Psychiatric Association,
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
Persoonlijkheidsstoornissen PAUL VAN DER HEIJDEN MIRIAM VAN VESSEM Inhoud 1. Wat is een persoonlijkheidsstoornis? 2. Hoe vaak komt het voor? 3. Hoe stellen we een persoonlijkheidsstoornis vast? 4. Wat
Nadere informatieBEKNOPT OVERZICHT VAN DE CRITERIA NEDERLANDSE VERTALING VAN DESK REFERENCE TO THE DIAGNOSTIC CRITERIA FROM DSM-5 AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION
BEKNOPT OVERZICHT VAN DE CRITERIA NEDERLANDSE VERTALING VAN DESK REFERENCE TO THE DIAGNOSTIC CRITERIA FROM DSM-5 AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION UITGEVERIJ BOOM AMSTERDAM 4 2014 American Psychiatric Association,
Nadere informatiePersoonlijk herstel en GGZ, een bijzondere combinatie?
Persoonlijk herstel en GGZ, een bijzondere combinatie? Symposium Filosofie van Herstel 23 januari 2013, Leiden Aanrader! 2 Rivierduinen een lokale GGZ instelling met 5 subregionale centra Herstel medewerker
Nadere informatieGrensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Nadere informatieMiddelgerelateerde en verslavingsstoornissen
Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen Van DSM-IV naar DSM-5 Sietske Dellbrügge JACQUELINE HOVENS Denken over verslaving Moreel model Heropvoedingskampen Farmacologisch model Drankbestrijding Symptomatisch
Nadere informatieNieuwsbrief. In deze nieuwsbrief: Introductie. nummer 5, mei 2012
Nieuwsbrief nummer 5, mei 2012 In deze nieuwsbrief: Vooraankondiging: jaarlijkse ROM-bijeenkomst SynQuest op 6 november Databewerking ROM van start Laatste loodjes 100 procent betrouwbaar maken vragenlijsten
Nadere informatie3.3 Delirium. herkend wordt. Onduidelijk is in hoeveel procent het delirium niet, of niet volgens de gangbare richtlijnen, behandeld wordt.
3.3 Delirium Delirium is waarschijnlijk de meest voorkomende neuropsychiatrische stoornis in het algemeen en academisch ziekenhuis, met een prevalentie van 15 tot 50 procent bij opgenomen oudere patiënten.
Nadere informatieDSM-5: een inleiding. J. De Fruyt
DSM-5: een inleiding J. De Fruyt Het is een systeem dat aanleiding geeft voor misbruiken. Daarom pleit ik voor de afschaffing ervan. Stijn Vanheule Eén boek in de kast van uw arts mag uw argwaan wekken.
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Op grond van klinische ervaring en wetenschappelijk onderzoek, is bekend dat het gezamenlijk voorkomen van een pervasieve ontwikkelingsstoornis en een verstandelijke beperking tot veel bijkomende
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/38454 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38454 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wieland, Jannelien Title: Psychopathology in borderline intellectual functioning
Nadere informatieAutisme en zintuiglijke problemen. Ina van Berckelaer-Onnes Steven Degrieck, Miriam Hufen
Autisme en zintuiglijke problemen Ina van Berckelaer-Onnes Steven Degrieck, Miriam Hufen Inhoud Voorwoord...7 Een dagje naar de speeltuin...9 1 Autisme en zintuigen... 11 1.1 Inleiding... 11 1.2 Autisme...
Nadere informatieNederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en
Nederlandse samenvatting 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen? Van de trauma- en stressorgerelateerde (kortweg trauma-gerelateerde) stoornissen
Nadere informatieDe verstandelijke beperking (verstandelijke-ontwikkelingsstoornis)
whitepaper De verstandelijke beperking (verstandelijke-ontwikkelingsstoornis) in de DSM-5 Yaron Kaldenbach De classificatie van een verstandelijke beperking is in de vijfde editie van het Handboek voor
Nadere informatieSymposium. DSM- 5 en de therapeu0sche rela0e bij persoonlijkheidsstoornissen. Prak6jkboek Persoonlijkheidsstoornissen, herziene druk
Symposium DSM- 5 en de therapeu0sche rela0e bij persoonlijkheidsstoornissen Bennekom, 2 oktober 2015 Jan Bernard Maarten Lange Mar6jn Stöfsel Adriaan Sprey Prak6jkboek Persoonlijkheidsstoornissen, herziene
Nadere informatieWorkshop. Het nieuwe dimensionele model van DSM-5 bij persoonlijkheidsstoornissen: de toepassing in de prak=jk. Disclosure belangen spreker
Workshop Het nieuwe dimensionele model van DSM-5 bij persoonlijkheidsstoornissen: de toepassing in de prak=jk Lunteren, 1 december2017 Adriaan Sprey, klinisch psycholoog Prak%jk v Opleiding, Therapie en
Nadere informatieStichting Dementiewijs
Stichting Dementiewijs Kennisstandaard Dementie*zorg (*Neurocognitieve Stoornissen - NCS) 28 december 2014 Dr. Paul L. Jansen MBA Dementievriendelijk is goed. Dementiewijs is beter. ~Paul Jansen 2013 Inhoud
Nadere informatieSAMENVATTING. Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift
153 SAMENVATTING Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift Angst en depressie zijn de meest voorkomende psychische stoornissen, de ziektelast is hoog en deze aandoeningen brengen hoge kosten met
Nadere informatiePsychotraumatologie: eenheid en verscheidenheid in een veelstromenland. Prof. dr. Rolf Kleber Ede, 19 april 2012
Psychotraumatologie: eenheid en verscheidenheid in een veelstromenland Prof. dr. Rolf Kleber Ede, 19 april 2012 Waarom werd PTSS destijds geïntroduceerd? Gevolgen van de Vietnam-oorlog Task force in de
Nadere informatieForum. Een kennismaking met de DSM-5. Peter Hanneman *
Forum Een kennismaking met de DSM-5 Peter Hanneman * Met een zekere regelmaat komt de American Psychiatric Association, de APA, met een nieuwe versie van het bekende Diagnostic and Statistical Manual,
Nadere informatieDe rol van sekse, hechting en autonomie in as-i en persoonlijkheidspathologie.
De rol van sekse, hechting en autonomie in asi en persoonlijkheidspathologie. Drs. N. Bachrach GZ psycholoog io Klinisch psycholoog VVGI Externpromovendus UvT Promotor Prof. Dr. M. Bekker Copromotor: Dr.
Nadere informatieCoaching, Counseling & DSM
Coaching, Counseling & DSM Ron van Deth - Overgang van DSM-IV naar DSM-5 - Wat kan/moet ik als coach/counselor met de DSM? Valkuilen coach/counselor Gaan diagnosticeren Iemand met een psychische stoornis
Nadere informatieInleiding: de komst van de DSM-5
Inleiding: de komst van de DSM-5 Theo Ingenhoven De messen geslepen Nog voordat de dsm-5 op 22 mei 2013 op het congres van de American Psychiatric Association (apa) in San Francisco officieel werd gepresenteerd,
Nadere informatieBELEIDSREGEL CV-6300-4.0.1.-3
BELEIDSREGEL Tarief en prestatiebeschrijvingen voor eerstelijns psychologische zorg Gelet op het bepaalde in artikel 57 van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) heeft de NZa besloten de volgende
Nadere informatieBELEIDSREGEL BR/CU-7047
BELEIDSREGEL Eerstelijns psychologische zorg Ingevolge artikel 57, eerste lid, aanhef, en onder b en c, van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg), stelt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) beleidsregels
Nadere informatieBELEIDSREGEL BR/CU-7013
BELEIDSREGEL BR/CU-7013 Eerstelijns psychologische zorg Ingevolge artikel 57, eerste lid, aanhef, en onder b en c, van de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg), stelt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
Nadere informatieMOEILIJKE MENSEN? HTTP://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=GGHL0QQUXVU&FEATURE=REL ATED. Bernard Kloostra en Alie Schenk, Frontlijnteam 19-04-2012
MOEILIJKE MENSEN? HTTP://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=GGHL0QQUXVU&FEATURE=REL ATED Bernard Kloostra en Alie Schenk, Frontlijnteam 19-04-2012 Moeilijke mensen, ze zijn overal. In je huis, in je buurt, op je
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift gaat over de oorzaken van het vóórkomen van symptomen van autisme spectrum stoornissen (ASD) bij kinderen met een aandachtstekort stoornis
Nadere informatieDe ontwikkeling van depressie bij kinderen en adolescenten met ADHD
De ontwikkeling van depressie bij kinderen en adolescenten met ADHD Samenvatting 10 tot 40% van de kinderen en adolescenten met ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ontwikkelen symptomen van
Nadere informatieAchtergronddocument Kennisinfrastructuur GGZ
Achtergronddocument Kennisinfrastructuur GGZ Kennisinfrastructuur GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Ontstaan van een kennisinfrastructuur in de GGZ In 1954 verzuchtte hoogleraar
Nadere informatieSpin in het web bij gespecialiseerde thuisbegeleiding. folder altra cura.indd :46
Spin in het web bij gespecialiseerde thuisbegeleiding folder altra cura.indd 1 21-06-16 09:46 AltraCura, specialisten in begeleiding Onze organisatie, AltraCura, biedt begeleiding en ondersteuning door
Nadere informatieheeft krachtens de paragrafen 2 en 4 van hoofdstuk 4 van de Wmg
PRESTATIEBESCHRIJVINGBESCHIKKING Nummer Datum ingang Datum beschikking Datum verzending 6300-1900-10-1 1 januari 2010 14 december 2009 15 december 2009 Volgnr. Geldig tot Behandeld door 3 directie Zorgmarkten
Nadere informatiegegeven met informatie over risico, complexiteit, duur, ernst en een doorverwijzingsadvies.
Geachte, Pearson start een onderzoek naar Innerview. Innerview is een beslissingsondersteunend instrument (BOI) voor doorverwijzing in de geestelijke gezondheidszorg en is uniek in zijn soort als het gaat
Nadere informatiePsychische klachten: hoe herken je ze en hoe ga je ermee om?
Psychische klachten: hoe herken je ze en hoe ga je ermee om? 1 Uitgangspunten 1. Werken maakt gezond 2. De persoon achter de klacht staat centraal 3. Gedrag stuurt gedrag Wat doen we?? - Diagnostiek: -
Nadere informatieKenmerken. VG protocol Borderlinepersoonlijkheidsstoornis (BPS) Comorbiditeit. Vaak gepaard met:
VG protocol Borderlinepersoonlijkheidsstoornis (BPS) (Emotioneel instabiele persoonlijkheidsstoornis) Kenmerken stabiel onstabiel : een pervasief patroon van: Emotionele instabiliteit Impulsieve gedragingen
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen in de DSM-5?
RINO Opleidersmiddag workshop Workshop 15-11-2012 Persoonlijkheidsstoornissen in de DSM-5? Han Berghuis, klinisch psycholoog Rembrandthof, Hilversum Theo Ingenhoven, psychiater Centrum voor Psychotherapie,
Nadere informatiePsychotische stoornissen in DSM V. Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden
Psychotische stoornissen in DSM V Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden Kritiek op DSM IV Nauwelijks goede definitie van Schneideriaanse symptomen Subtyperingen niet betrouwbaar
Nadere informatiePsychiatrische diagnostiek is veel meer dan een DSM-5-classificatieen. Michiel W. Hengeveld en Vos Beerthuis, psychiaters
Psychiatrische diagnostiek is veel meer dan een DSM-5-classificatieen Michiel W. Hengeveld en Vos Beerthuis, psychiaters Richtlijn psychiatrische diagnostiek Ontwikkeltraject: maart 2013 maart 2015 Monodisciplinair
Nadere informatieStemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties
Nadere informatieWanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatieVerslag multidisciplinair overleg
2012 Verslag multidisciplinair overleg Renate Agterhof S1002628 Spaarne ziekenhuis 27-5-2012 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 2 1. Betrokken disciplines bij het MDO... 3 2. Belang van een MDO tussen de
Nadere informatie- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?
- Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen
Nadere informatieDe Sociale plattegrond
De Sociale plattegrond Sector: Geestelijke Gezondheidszorg (ambulant en thuis) Spreker: Kurt Lievens (PopovGGZ) Missie De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) biedt behandeling en begeleiding aan mensen met
Nadere informatieHoofdstuk 1 Inleiding: de komst van de DSM-5 Theo Ingenhoven 9. Hoofdstuk 2 Korte geschiedenis van de DSM Paul Wisman 17
Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding: de komst van de DSM-5 Theo Ingenhoven 9 Hoofdstuk 2 Korte geschiedenis van de DSM Paul Wisman 17 Hoofdstuk 3 Taal voor classificatie Albert van Hemert 27 Hoofdstuk 4 De autismespectrumstoornis
Nadere informatieDiagnostiek: Gebruik van de DSM V en de ICD 10. Oproep tot actie tot herziening van de ICD10
Diagnostiek: Gebruik van de DSM V en de ICD 10. Oproep tot actie tot herziening van de ICD10 Lezing in het kader van het National Platform Mental Health 12-12-2016 Stijn Jannes Voorzitter VVGG Senior Policy
Nadere informatieWELKOM! Borderline... wie heeft de macht. Themadag georganiseerd door Friese werkgroep\labyrinth-in Perspectief 29 november 2003
WELKOM! Borderline... wie heeft de macht Themadag georganiseerd door Friese werkgroep\labyrinth-in Perspectief 29 november 2003 Borderline. wie heeft de macht Martin Steendam clusterhoofd behandeling Heerenveen
Nadere informatieWoord vooraf Opbouw van deze studie
Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van
Nadere informatieEen onderliggende structuur voor persoonlijkheid
Een onderliggende structuur voor persoonlijkheid Convergentie tussen persoonlijkheidsvragenlijsten voor normale en psychopathologische persoonlijkheid Alev Kutluer Bachelorthese Klinische Psychologie UvA
Nadere informatieICD-Io en de classificatie van psychische stoornissen
ICD-Io en de classificatie van psychische stoornissen door T.A. van Yperen, G.L.G. Couturier en H.MJ.A. Gerritzen Samenvatting In 1993 zal de tiende revisie van de International Classification of Diseases
Nadere informatieOpnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose.
Ukunternatuurlijkuitciteren,graagzelfs,maardanwel metbronvermelding.u magditartikelookruimhartig verspreidenmitshetnietvoorcommerciëledoeleindenis. Indiegevalen pasnaonzeschriftelijketoestemming. Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan,
Nadere informatieInleiding. Vergelijking met het algemeen medisch onderzoek
Inleiding Het doel van deze uitgave kan als volgt worden omschreven. Enerzijds is het een handleiding voor medische studenten, artsen en psychiaters al dan niet in opleiding) om hen vertrouwd te maken
Nadere informatieDSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014
DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 Inhoud DSM IV -> DSM 5 DSM IV: Schizofrenie als kernsyndroom Even stilstaan bij SCHIZOFRENIE Kritiek op DSM IV Overzicht DSM 5 Schizofrenie (1) Epidemiologie:
Nadere informatieGeneralistische Basis GGZ en Specialistische GGZ
Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;
Nadere informatieClick to edit Master title style Congres FACT Couleur Locale
Click to edit Master title style Congres FACT Couleur Locale op weg naar een regionaal zorgmodel in de GGZ Workshop Ziektebesef vanuit een ander perspektief Overwegingen voor de praktijk Giovanni Poddighe
Nadere informatieSeverity Indices for Personality Problems (SIPP-118 en SIPP-SF) Laura Weekers & Annelies Laurenssen Trimbos Instituut, 3 februari 2016
Severity Indices for Personality Problems (SIPP-118 en SIPP-SF) Laura Weekers & Annelies Laurenssen Trimbos Instituut, 3 februari 2016 Inhoud Theoretische achtergrond Ontwikkeling SIPP Domeinen en facetten
Nadere informatieantidepressivum, rat, overerfbaar, mechanismen, gedrag
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Effecten van het antidepressivum vortioxetine op hersenmechanismen in genetische diermodellen voor depressie 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatieHandboek persoonlijkheidspathologie
Handboek persoonlijkheidspathologie Handboek persoonlijkheidspathologie redactie: dr. E.H.M. Eurelings-Bontekoe prof. dr. R. Verheul drs. W.M. Snellen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu
Nadere informatieRichtlijn Aanpassingsstoornis bij patiënten met kanker. Tineke Vos, psychiater HMC Den Haag
Richtlijn Aanpassingsstoornis bij patiënten met kanker Tineke Vos, psychiater HMC Den Haag Aanleiding Richtlijn Sinds 2012 wordt behandeling van de aanpassingsstoornis door basis- of specialistische GGZ
Nadere informatieZorginstituut Nederland Mw. mr. M.E. Kroes. Utrecht, 12 november 2014
Zorginstituut Nederland Mw. mr. M.E. Kroes Utrecht, 12 november 2014 Kenmerk: AB/jvg/2197/14 Betreft: consultatiedocument over de Gevolgen van de DSM-5 voor de te verzekeren GGZ Geachte mevrouw Kroes,
Nadere informatieWerken met de dsm. Klinisch redeneren
Werken met de dsm In 2013 verscheen de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (dsm-5), wereldwijd het belangrijkste handboek voor psychiatrische diagnostiek en ook voor
Nadere informatieGIDS VOOR VOLWASSE N E N M E T A D H D HET T RA JECT VAN UW B E H A N D E L I N G
GIDS VOOR VOLWASSE N E N M E T A D H D HET T RA JECT VAN UW B E H A N D E L I N G VOORAF Uw arts heeft u een medicamenteuze behandeling voorgeschreven als hulp bij het onder controle brengen van de symptomen
Nadere informatieSCID-5-S. Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Syndroomstoornissen. Michael B. First, Janet B.W. Williams, Rhonda S. Karg, Robert L.
SCID-5-S Gestructureerd klinisch interview voor DSM-5 Syndroomstoornissen Michael B. First, Janet B.W. Williams, Rhonda S. Karg, Robert L. Spitzer Nederlandse vertaling Arnoud Arntz, Jan Henk Kamphuis,
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen bij ouderen
Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen Prof. Dr. Bas van Alphen b.van.alphen@mondriaan.eu Epidemiologie Beloop Five Factor Model (FFM): Neuroticisme, Extraversie, Openheid nemen af op latere leeftijd,
Nadere informatieCorrecties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,
Nadere informatieHandboek persoonlijkheidspathologie
Handboek persoonlijkheidspathologie Handboek persoonlijkheidspathologie redactie: dr. E.H.M. Eurelings-Bontekoe prof. dr. R. Verheul drs. W.M. Snellen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2007 Ó Bohn Stafleu
Nadere informatieDSM-5 DSM. Classificatie en diagnoseregistratie in DSM-IV TR vs. DSM-5. DSM-5 per 1 januari Handig stappenplan ter voorbereiding
Classificatie en diagnoseregistratie in 2017 DSM per 1 januari 2017 DSM-IV TR vs. Handig stappenplan ter voorbereiding DSM Classificatie en diagnoseregistratie in 2017 Sinds 2010 wordt in Nederland voor
Nadere informatieMIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein
MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein 28 november 2014 Middelengerelateerde problematiek 1. Algemeen A. Middelengebruik in België B. Gevolgen:
Nadere informatie