Definitief Ontwerp Stedenbouw Beeldkwaliteit Kop van het Gildenkwartier - Amersfoort BDP.Khandekar maart 2010 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 1
Het Definitief Ontwerp Stedenbouw en Beeldkwaliteitplan voor de Kop van het Gildenkwartier is vervaardigd in opdracht van de Gemeente Amersfoort. maart 2010 BDP Khandekar Benthuizen BDP Khandekar Zwolle Secr. Runsinkbrink 1 Wilheminasingel 9 2731 AG Benthuizen 8011 SJ Zwolle T 079 342 67 27 T 038 422 8 555 E info@bdpkhandekar.com E zwolle@bdpkhandekar.com Kop Gildenkwartier / Inhoud 2
Inhoud inleiding 5 Omgeving en locatie plangebied cultuurhistorie bebouwing wegen openbare ruimte elementen in het plangebied 9 11 13 15 17 19 Definitief Ontwerp Stedenbouw uitgangspunten stedenbouwkundig plan parkeren aantallen 23 25 29 31 Beeldkwaliteit leeswijzer / algemeen / inrichting openbare ruimte / overgang openbaar-privé / architectonische eenheden / bouwhoogte / oriëntatie / gevelopbouw / daken / materialen / kleuren / parkeren / benzinestation 35 Kop Gildenkwartier / Inhoud 3
Kop Gildenkwartier / Inleiding 4
Inleiding De Kop van het Gildenkwartier maakt deel uit van het omvangrijke stedelijke herontwikkelingsgebied Centraal Stadsgebied Noord. In 2006 is een stedenbouwkundige studie gemaakt voor de ontwikkeling van de Kop van het Gildenkwartier, met naast woningbouw ook ruimte voor commerciële voorzieningen, behoudt van het bestaande monumentale benzinestation en optioneel woningbouw op het terrein van muziekvereniging Juliana en Bernhard. Enkele uitgangspunten die indertijd gehanteerd werden zijn echter gewijzigd. Zo hebben veranderde marktomstandigheden hun invloed gehad op het te realiseren programma. Ook zijn de parkeernormen aangescherpt en werd het opheffen van het driehoekige plantsoentje aan de Koppelweg door de gemeente als onwenselijk gezien. In de afgelopen maanden heeft de gemeente getracht duidelijkheid te creëren omtrent de meest haalbare combinatie van programma en ruimtelijke opzet voor dit gebied. Op basis van het verkregen inzicht heeft de gemeente BDP.Khandekar gevraagd modellen te maken voor het terrein dat in handen is van de gemeente aangevuld met de gronden van de muziekvereniging aan de Grote Koppel. Ten behoeve van de voltooiing van het woningbouwproject Gildenkwartier in combinatie met de Eemhaven en omgeving dient dit gebied kwalitatief, met een bijbehorende stedenbouwkundige ambitie en economische levendigheid, integraal te worden ontwikkeld. Zo kan stedenbouwkundig en qua beleving van dit gebied een extra kwaliteitimpuls aan dit deel van de stad worden gegeven. Naast woningbouw dient er ruimte in het plan te zijn voor haven gerelateerde functies en dient het benzinestation in de plannen meegenomen te worden. Echter op dit moment ontbreken de financiële middelen voor de uitwerking van het gehele plangebied. Mocht in de toekomst de mogelijkheden van verdere herontwikkeling zich voor doen dan kan dit stedenbouwkundig en ruimtelijk verder uitgewerkt worden. Kop Gildenkwartier / Inleiding 5
Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 6
omgeving en locatie Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 7
1. het onderzochte plangebied 1 1 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 8
1 2 Plangebied 1. het bedrijfsverzamelgebouw 2. het plangebied in vroegere tijden Al vrij snel gedurende het planproces is vanuit financieel-economisch oogpunt besloten het plangebied compact te houden en te beperken tot de terreinen die in handen zijn van de gemeente, aangevuld met enkele omliggende wegen. Het plangebied wordt begrensd door de Eem aan de zuidwest zijde, de Kwekersweg ten westen, de Koppelweg ten noorden en de Grote Koppel ten oosten. Op het plangebied staan nu twee gebouwen. Een bedrijfsverzamelgebouw met enkele bedrijfjes en showrooms, de uitstraling van dit gebouw is niet passend in de pas heringerichte haven. Daarnaast staat er een voormalig benzinestation dat niet meer in gebruik is. Dit station is recent gemeentelijk monument geworden en dient behouden te blijven en gerenoveerd te worden. Verder omvat het plangebied ook een klein plantsoentje met enkele bomen in de noordoost hoek, en een rijtje bomen langs de Koppelweg. Een deel van de Koppelweg en een deel van de Grote Koppel maken ook deel uit van het plangebied. De bestaande muziekvereniging Juliana en Bernhard maakt momenteel informeel gebruik van de parkeerfaciliteiten op het terrein van het bedrijfsverzamelgebouw. Met het herontwikkelen van de locatie van het bedrijfsverzamelgebouw verdwijnt deze parkeermogelijkheid. Om toch voldoende parkeergelegenheden voor de muziekvereniging te behouden is gekeken naar de mogelijkheden voor parkeren op eigen terrein, daarmee is de buitenruimte van de muziekvereniging meegenomen in het plangebied. Conclusie: het plangebied omvat terreinen die in handen zijn van de gemeente, aangevuld met de buitenruimte van de muziekvereniging Juliana en Bernhard. Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 9
5 1 1. woningbouw Jericho en Jeruzalem 2a. industriële bebouwing Rohm & Haas 4 2b. industriële bebouwing Sara Lee 3 3. de Kwekersbrug 4. het benzinestation zichtlijn op Rohm & Haas 2b 2a Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 10
1 2 3 Cultuurhistorie 1. zichtlijn vanaf de Koppelweg op de schoorsteen van Rohm & Haas 2. het benzinestation ten tijde van de oplevering 3. de monumentale Kwekersbrug Ten noorden van de locatie ligt de wijk Jericho en Jeruzalem. Deze wijk stamt uit 1949 en is ontworpen door de architect J.P. Berghoef en de stedenbouwkundige A.H. Rooimans. Het gebied kenmerkt zich door de aanwezige groenstructuur met woningen per zes tot acht gekoppeld in stroken in verschillende richtingen geplaatst. De woningen kenmerken zich door de industriële bouwtechniek, de zogenaamde montagewoningen, welke door de woningnood na de tweede wereldoorlog in opkomst waren. Met uitzondering van de 4 woningen die binnen het plangebied vallen, is deze wijk als beschermd stadsgezicht aangewezen. Aan de overzijde van de Eem bevinden zich de industriële panden van Rohm & Haas en van Sara Lee (Erdal). De panden van Rohm & Haas, met zijn karakteristieke schoorsteen zijn recent gemeentelijk monument geworden en worden getransformeerd in een cultuurcluster. Het complex van Sara Lee, de voormalige door architect F.A. Warners ontworpen Erdalfabriek is een potentieel gemeentelijk monument. De verbindende schakel tussen beide gebieden ten noorden en zuiden van de Eem wordt gevormd door de Kwekersbrug. Hiervan zijn met name het brugwachtershuisje met zijn ijle gevel en dakopbouw en het gedenkteken ernaast kenmerkende elementen. Het brugwachtershuisje vertoont verwantschap met het benzinestation van de architecten Van Waningen en Rooimans (omstreeks 1955). Kenmerkend is de doorlopende muur die het servicestation van de ruimte voor de pompbediende scheidt, de naar elkaar hellende daklijnen en de lichte, ijle constructie die ervoor zorgt dat het station lijkt te zweven. Dit gebouw is ook recentelijk gemeentelijk monument geworden. Conclusie: van belang in de ontwerpopgave is het behouden van de zichtlijnen vanuit het plangebied op met name Rohm & Haas en de zichtrelatie tussen benzinestation en brug. Ook de integratie van het benzinestation in de ontwerpplannen is van belang. Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 11
1 1. woningbouw Jericho en Jeruzalem 2. woningbouw Gildenkwartier 3a. industriële bebouwing Rohm & Haas 4 3b 5 2 3b. industriële bebouwing Sara Lee 3a 4. nieuwbouw brandweer 5. muziekvereniging Juliana&Bernhard Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 12
1 2 3 Bebouwing 1. bedrijfsbebouwing Sara Lee 2. zichtlijn vanaf de locatie op Rohm & Haas en de schoorsteen 3. woningbouw Jericho en Jeruzalem 4. woningbouw Gildenkwartier 5. moderne nieuwbouw brandweer Het plangebied grenst aan twee woongebieden met een verschillend karakter. De wijk Jericho en Jeruzalem aan de noordzijde bestaat uit rijwoningen in een groene setting. De woningen zijn twee-laags met een flauwe zadelkap van grijze pannen. De gevels zijn bekleed met betonnen cassettenplaten en de overgang van openbaar naar privé is met kleine voortuintjes opgelost. Ten zuidoosten van het plangebied ligt de nieuwe inbreidingswijk het Gildenkwartier. Dit gebied omvat hoofdzakelijk appartementengebouwen van 4 lagen hoog, deels in gesloten bouwblokken vormgegeven. De bebouwing is gegroepeerd rond een grote groene binnenruimte. Aan de zuidwestzijde grenst de bebouwing van het Gildenkwartier aan de Eem en vormt het een gesloten kadewand. Aan de zuidzijde, aan de overzijde van de Eem, ligt een industrieel complex. Ten dele is dit complex nog in gebruik (Sara Lee) en ten dele (Rohm en Haas) is het in ontwikkeling om onderdeel uit te gaan maken van de creatieve economie die in het Oliemolenkwartier zal gaan verrijzen. Vanuit het plangebied bestaat een mooie zichtlijn op de karakteristieke schoorsteen van Rohm en Haas. Ook aan de overzijde van de Eem, meer naar het westen, staat het nieuwe, modern vormgegeven, gebouw van de brandweer. Conclusie: schaal van de bebouwing aan laten sluiten op de gerealiseerde kadebebouwing (4l hoog) en op de kleinschalige bebouwing van Jericho en Jeruzalem. 4 5 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 13
1. belangrijkste routes in en om het plangebied Kwekersweg Koppelweg wijkontsluitingsweg lokale weg woonstraat parkeerstraat kade, voetgangersgebied, beperkt toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer Kwekersbrug Brabantsestraat Kleine Koppel Grote Koppel Grote Koppel De Vendelier De Schutspatroon 1 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 14
1 2 3 Wegen 1. de groen beplante Kwekersweg 2. de Koppelweg 3. parkeren langs De Vendelier 4. de monumentale Kwekersbrug 5. de nieuwe voetgangersbrug over de Eem 6. zichtlijn over De Schutspatroon op de bebouwing van Rohm & Haas Ten westen van het gebied loopt een wijkontsluitingsweg met een doorgaand karakter: de Brabantsestraat/Kwekersweg. Het deel Kwekersweg heeft een aantrekkelijke uitstraling door de aanwezige laanbeplanting. Ten noorden van het plangebied loopt de Koppelweg, een rustige lokale weg, waar incidenteel op de weg wordt geparkeerd. In het plangebied zelf loopt de Grote Koppel, die doorloopt langs de Eem en dood loopt bij het spoortalud. Langs de kade is het echter verboden te parkeren, dus hier is het alleen mogelijk te laden en lossen of mensen op te halen en af te zetten. Vanaf De Schutspatroon is de kade met de auto niet bereikbaar. De Vendelier is een kleine tussenweg, die een sterk parkeerkarakter heeft. Onlangs zijn de kades van de Eem geheel opnieuw aangelegd. Onderdeel hiervan is de aanleg van vlonders dicht bij het water, de aanleg van een voetgangersbrug en de herinrichting van de Grote en Kleine Koppel. Hierdoor is een aantrekkelijke voetgangersroute ontstaan rond de Eem, met als keerpunt de monumentale Kwekersbrug. Conclusie: ontsluiten vanaf de Koppelweg en het begin van de Grote Koppel, niet vanaf de kadezijde. 4 5 6 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 15
Eem Groene Veld 1. belangrijkste openbare ruimtes in en om het plangebied Eem Gildenhof Gildenplaats Eemplein 1 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 16
1 2 3 Openbare Ruimte 1. ontwerp voor de nieuwe kade 2. gerealiseerde kade (Grote Koppel) 3. plannen voor het Eemplein De belangrijkste openbare ruimte in de directe omgeving van het plangebied is de Eem, die met de nieuw aangelegde kades een belangrijke verblijfskwaliteit heeft gekregen. Met de nieuwe inrichting, de aanleg van een passantenhaven en de nieuwe ontwikkelingen op het CSG terrein wordt het centrum van Amersfoort langs de Eem verlengd. Onderdeel daarvan is de ontwikkeling van het Eemplein, met daaraan openbare functies zoals een bioscoop, horeca en winkels. De nieuwe bebouwing van het Gildenkwartier staat gegroepeerd rondom een grote groene hof. Ten noorden van het Gildenkwartier ligt een groene open ruimte met speelvoorzieningen (Groene Veld). 4. groene binnenhof in het Gildenkwartier 5. speelveldje op het Groene Veld Conclusie: met het doortrekken van de kade over het plangebied zijn er voldoende grote openbare ruimtes in de directe omgeving. 4 5 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 17
plantsoen benzinestation 1. de elementen in het plangebied bedrijfsverzamelgebouw 2. het geldende bestemmingsplan muziekvereniging 1 2 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 18
1 2 3 Elementen in het plangebied 1. het bedrijfsverzamelgebouw 2. het kleine driehoekige plantsoentje 3. het pand van de muziekvereniging achter het groen verscholen 4. het benzinestation in oorspronkelijke staat 5. het benzinestation in huidige staat In het plangebied zijn nu nog enkele gebouwen en groene elementen aanwezig. Het grootste gebouw is een bedrijfsverzamelgebouw, in eigendom van de gemeente. Dit gebouw past niet in de ontwikkelingen om de Eemkade af te ronden en zal worden gesloopt. Ten westen van dit gebouw staat een monumentaal benzinestationnetje. Hoewel het gebouw momenteel in slechte staat verkeerd blijft het vanwege zijn monumentale waarde behouden. Het zal worden opgeknapt en deel uit gaan maken van de nieuwe ontwikkelingen op de Kop van het Gildenkwartier. Ten noordoosten van het bedrijfsverzamelgebouw bevindt zich een klein driehoekig plantsoentje. De gemeente heeft de wens dit plantsoen te behouden. Zowel in het bestemmingsplan als in het coördinatieplan is ingezet op behoud van dit plantsoen: het hoogopgaande groen vormt een aantrekkelijk element in de omgeving en draagt bij aan de omgevingskwaliteit. Aan de overzijde van de Grote Koppel bevindt zich het onderkomen van muziekvereniging Juliana en Bernhard. Het gebouw wordt de gehele week (met name s avonds) gebruikt. Dit levert een aanzienlijke parkeerdruk op, die nu opgelost wordt door dubbelgebruik met de parkeervoorzieningen van het bedrijfsverzamelgebouw. Daarnaast vindt er ook laden en lossen plaats, zowel voor de vereniging zelf als voor de distributie van kranten. Ook wordt het gebruikt als opstapplek om met touringcars naar optredens buiten Amersfoort te gaan. Het gebouw heeft een matige beeldkwaliteit. 4 5 Kop Gildenkwartier / Omgeving en locatie 19