Whitepaper ROM Van must naar zegen

Whitepaper ROM Van must naar zegen Inleiding Systematisch meten van behandelresultaten met Routine Outcome Monitoring (ROM) biedt zorginstellingen binnen de GGZ veel mogelijkheden om te werken aan de kwaliteit en effectiviteit van hun zorgproces. Monitoring met ROM breder dan alleen voor verantwoording geeft behandelaren, management en bestuurders waardevolle cijfers in handen om te leren, onderzoeken, ervaringen te delen en hun aanpak en behandelingen optimaal af te stemmen op cliënten. Ook kan het de betrokkenheid van cliënten bij de behandeling flink vergroten. Maar hoe pluk je deze vruchten? Deze whitepaper geeft u meer inzicht en helpt u op weg. Inhoud 1 De opkomst van ROM... 2 1.1 Wat is ROM?... 2 1.2 ROM vragenlijsten... 3 1.3 ROM in de GGZ... 3 1.4 Vier functies van ROM... 4 2 De vier functies in de praktijk... 5 2.1 Riagg Rijnmond Behandelen en begeleiden met ROM... 5 Waardevolle aanvulling op klinische blik... 5 2.2 NETQ Healthcare Leren met ROM... 6 Inzicht in de effecten van therapie... 6 2.3 SBG Verantwoorden met ROM... 8 Gemiste kansen door blindstaren op verantwoording... 8 2.4 Kim de Jong ROM en onderzoek... 9 Behandelingen sneller bijsturen dankzij ROM... 9 3 Hoe pak je het aan?... 11 4 Toekomst van ROM... 12 5 Waar staat uw organisatie in 2017?... 13 Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 1 van 13

1 De opkomst van ROM De behoefte om het functioneren van patiënten en de effecten van behandelingen routinematig te meten, zorgde sinds eind jaren tachtig voor de eerste initiatieven in de GGZ. Duidelijk vanuit de eigen behoefte van behandelaren en GGZ-instellingen om beter zicht te krijgen op behandeleffecten. Door het verzamelen van gegevens aan het begin, tijdens en aan het eind van behandelingen (en soms follow-up metingen). Dat is waardevol voor de ondersteuning van individuele behandeltrajecten en geeft meer inzicht in cliëntengroepen. Het is ook belangrijk voor onderzoek naar de oorzaken en achtergronden van bepaalde problematieken en de effectiviteit van behandelingen. Het Trimbos Instituut concludeerde in 2010 in een onderzoek naar de ontwikkeling van ROM in de GGZ dat de aanpak is opgepakt door het veld, met grote betrokkenheid van GGZinstellingen. De stroom van ROM-data kwam op gang. Ongeveer op hetzelfde moment begon de externe druk van zorgverzekeraars op zorgaanbieders toe te nemen om resultaten te verantwoorden. Hierdoor is de weerstand tegen ROM toegenomen, vooral onder behandelaren. Vooral door de externe verantwoording. De eigen drijfveren van GGZ-instellingen (kortweg: leren, behandelondersteuning en onderzoek) zijn hierdoor in de schaduw komen te staan. Veel mogelijkheden die ROM biedt dreigen hierdoor (tijdelijk?) onbenut te blijven voor GGZinstellingen, behandelaren en hun cliënten. De praktijk leert echter dat vanuit de eigen intrinsieke drijfveren de ontwikkeling weer vaart kan krijgen en ROM volledig tot bloei kan komen. Deze intrinsieke drijfveren zijn van belang bij de keuzes die gemaakt worden tijdens de implementatie van ROM. Het belang en het nut van ROM moet in eerste instantie duidelijk zijn voor de behandelaren. ROM moet in eerste instantie duidelijk zijn voor de behandelaren 1.1 Wat is ROM? ROM is een methode om geleverde zorg inzichtelijk te maken, te evalueren en verbeteren. Cliënt en behandelaar kunnen hiervoor gestandaardiseerde vragenlijsten invullen voor tijdens en na de behandeling. Dit vereist naast de vragenlijsten duidelijke afspraken over de manier waarop de metingen worden uitgevoerd. Om zorgprofessionals bij het hele proces optimaal te ondersteunen, blijkt zeker bij groei van alle ROM-data een cliëntenvolgsysteem vaak zeer waardevol. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 2 van 13

1.2 ROM vragenlijsten Voor het verzamelen van ROM-data kunnen verschillende vragenlijsten worden gebruikt. Er zijn generieke, maar ook stoornisspecifieke vragenlijsten. Deze vragenlijsten kunnen vrij beschikbaar zijn of eigendom van een testuitgever (zoals Pearson, Hogrefe of Scott Miller). Voor de laatste categorie betaalt de gebruiker een licentiefee aan de uitgever. Op het moment dat bij een vragenlijst naast zelfrapportage ook sprake is van beoordelingsschalen wordt vaak gesproken over instrumenten in plaats van vragenlijsten. 1.3 ROM in de GGZ GGZ Nederland, beroepsverenigingen en cliëntenorganisaties zien de mogelijkheden van ROM en willen het (brede) gebruik stimuleren. Om te komen tot een branchebrede standaard verstrekt de stuurgroep ROM ggz aanbevelingen voor gebruik van meetmethoden en meetinstrumenten bij de invoering van ROM. Dit moet zorgen voor uitkomsten die waardevol zijn voor behandeling en begeleiding. Ook moet het een flinke bijdrage leveren aan leren, onderzoeken en transparantie in de GGZ. In de stuurgroep zijn vertegenwoordigd: GGZ Nederland, het Landelijk Platform GGZ, het Nederlands Instituut van Psychologen en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. In de gezamenlijke ROM-visie van de stuurgroep staan vier functies van ROM centraal: behandelen en begeleiden, leren, verantwoorden en onderzoek. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 3 van 13

1.4 Vier functies van ROM Behandelen en begeleiden: Door structureel uitkomsten van behandelingen of begeleiding te meten, kunnen behandelaar en cliënt indien nodig bijsturen. Hulpverleners en cliënten hebben zo een krachtig instrument in handen om de kwaliteit van de zorg in het primaire proces te ondersteunen en verbeteren. Leren: ROM-uitkomsten worden landelijk verzameld om (op geaggregeerd niveau) betekenisvolle uitspraken te doen over de kwaliteit van zorg in de GGZ. Instellingen kunnen hierdoor eigen uitkomsten (bijvoorbeeld van teams of per patiëntengroep) afzetten tegen het landelijk gemiddelde. Met deze spiegelinformatie is het voor hulpverleners en management mogelijk om zichzelf en elkaar gericht te bevragen, om hiervan te leren. Verantwoorden: Door groot volume en bereik van de gegevensverzameling kunnen betekenisvolle uitspraken worden gedaan over geleverde zorgkwaliteit. Instellingen kunnen de geaggregeerde uitkomsten gebruiken ter verantwoording aan toezichthouders en financiers. ROM past binnen het streven van GGZ Nederland om te komen tot één samenhangend verantwoordingsstelsel, waarbij gegevens eenmalig worden verzameld en vier keer gebruikt. Ook kunnen ROM-uitkomsten worden gebruikt voor de prestatieindicatoren over uitkomsten. De administratieve belasting wordt hierdoor tot een minimum beperkt. Onderzoek: Systematisch verzamelen van ROM-gegevens stelt onderzoekers in staat op termijn de gegevens te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 4 van 13

2 De vier functies in de praktijk Hoe de vier functies van ROM in de praktijk goed tot hun recht komen, is voor deze whitepaper onderzocht aan de hand van vier praktijkinterviews met een specialist op elk specifiek gebied. 2.1 Riagg Rijnmond Behandelen en begeleiden met ROM Waardevolle aanvulling op klinische blik Bij Riagg Rijnmond maakt ROM sinds 2009 standaard deel uit van de diagnostiek en de behandeling. Met als voornaamste doel: werken aan de kwaliteit van het zorgaanbod. Als antwoorden op vragenlijsten afwijken van het beeld van de behandelaar, wordt het vaak interessant, aldus GZ-psycholoog en ROM-projectleider Ellen Klaassens. Hoe gebruiken jullie ROM? Primair zoals het bedoeld is: om meer evidence based te werken aan onze zorgkwaliteit. Het is een waardevolle aanvulling op de klinische blik van behandelaren. Die blijft bepalend. Wij nemen herhaaldelijk vragenlijsten af bij onze cliënten. We gebruiken de ROM-gegevens bij het maken van behandelplannen en bijvoorbeeld jaarevaluaties. Tijdens behandelingen bespreken wij de resultaten met cliënten. Vaak bevestigen ze het beeld van de behandelaar, maar soms leveren ze ook nieuwe informatie op. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een cliënt in de gesprekken een beeld schetst dat niet helemaal overeenkomt met wat op de vragenlijsten wordt ingevuld. Wanneer wij hierover in gesprek komen, kan dit heel waardevolle informatie opleveren voor de indicatiestelling of behandeling. ' Hoe hebben jullie ROM geïmplementeerd? Als projectleider nam ik het voortouw om de ROM Riagg-breed te implementeren. De spil bij onze implementatie zijn de secretariaten van de verschillende afdelingen. Secretariaatsmedewerkers zorgen ervoor dat alle cliënten aan de ROM gekoppeld worden en dat zij de vragenlijsten kunnen invullen. Vervolgens zorgen zij ervoor dat hulpverleners de ROM-rapportages tot hun beschikking hebben wanneer zij de cliënten zien. De rol van afdelingshoofden was en is cruciaal voor het uitdragen van het nut en de noodzaak van ROM: mondeling én door te stimuleren dat er actief mee gewerkt wordt. Bij de Riagg is het inmiddels een gebruik om bij de behandelplanbesprekingen en jaarevaluaties ook ROMgegevens te gebruiken. Een taak van het afdelingshoofd is om hierop toe te zien. Het invoeren van ROM stuitte in het begin op weerstand, maar dat is inmiddels voor een groot deel verdwenen. Eén van de problemen waar wij nu nog tegenaan lopen is het feit dat cliënten de vragenlijsten vaak niet invullen. Het vereist missiewerk om cliënten én hulpverleners te leren dat vragenlijsten een volwaardig onderdeel zijn van de behandeling. Het moet normaal worden. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 5 van 13

Was de implementatie ingrijpend? Zeker, maar het is de moeite waard! Het is vooral ingrijpend omdat je ingrijpt in de vertrouwde therapeutische relatie tussen behandelaar en cliënt. Dat leverde eerst weerstand op, al gingen vooral jongere behandelaren er vaak al meteen gemakkelijker mee om. Wij hebben de aanpak stap voor stap ingevoerd. Dat ging goed tot eind 2010 de verantwoordingsdruk van zorgverzekeraars toenam. Dat zorgde helaas voor nieuwe weerstand. Terwijl wij destijds begonnen zijn met ROM omdat wij de kwaliteit van zorg wilden verbeteren en niet omdat het moest van de zorgverzekeraars. Wij hebben bewust vastgehouden aan onze intrinsieke motivatie. Dat is de enige juiste manier. Wat zijn de resultaten van ROM? Het levert extra informatie en zorgvuldigheid op voor behandelingen en zorgt voor meer betrokken en actievere cliënten. Of behandelingen korter worden en bijvoorbeeld minder drop-outs oplevert, kan ik niet zeggen. Wij hebben nu nog onvoldoende ROM-data voor dergelijke conclusies, waarbij ook veel andere factoren een rol spelen. Opvallend is ook dat behandelaren het leuk vinden om met de resultaten te werken. De manier waarop je met cliënten praat, verandert doordat zij actiever worden. ROM levert extra informatie op voor behandelingen en zorgt voor meer betrokken en actievere cliënten 2.2 NETQ Healthcare Leren met ROM Inzicht in de effecten van therapie De waarde en mogelijkheden van (interne) benchmarking om te leren van ROM, blijven nog vaak onderbelicht. Terwijl dit juist veel mogelijkheden biedt om behandelingen te verbeteren en behandelaar en cliënt hier actief bij te betrekken. Onderzoekspsycholoog en ROM-expert Margien den Hollander van NETQ Healthcare over de voordelen en valkuilen. Hoe belangrijk is leren, vergeleken met andere ROM-doelen? Resultaten van teams vergelijken en met elkaar verschillende verklaringen, geeft vaak nieuwe betekenisvolle inzichten voor verbeteringen. Tegelijkertijd moet je het leerdoel wel in samenhang blijven bekijken met de andere hoofddoelen: behandelen, verantwoorden en Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 6 van 13

onderzoek. Je kunt niet alleen focussen op één doel en verwachten dat het dan goed werkt. Wie ROM bijvoorbeeld alleen gebruikt voor verantwoording, kan niet verwachten dat behandelaars dat meteen goed vinden en cliënten het ook zinnig vinden om daaraan bij te dragen. Welke invloed heeft de externe druk op verantwoorden? Dat heeft momenteel helaas een nogal verstorende werking. Behandelaren begonnen juist het nut van ROM te zien vanuit hun eigen intrinsieke drijfveren. Nu zorgt deze externe prikkel voor nieuwe weerstand tegen ROM. Eigenlijk alleen gericht tegen de manier van verantwoorden, maar ook de andere ROM-doelen komen daardoor in het gedrang. Dat is enorm zonde omdat het voor behandelaren, cliënten en effectieve zorgverlening juist van enorme betekenis kan zijn. Wat levert volwaardige ROM GGZ-instellingen en behandelaren op? Veel meer zicht op wat zij doen en waar verbeteringen mogelijk zijn voor behandelingen en begeleiding. Behandelaren hebben van nature de neiging te denken dat zij beter presteren dan gemiddeld. Cijfers helpen om gericht te kijken naar verbeterpunten. Daarbij moet je verder kijken dan de cijfers alleen. Zoek vooral de verklaringen voor verschillen. Hoe kan het bijvoorbeeld dat behandeling X voor bepaalde groepen cliënten niet goed lijkt te werken? En hoe moet je daar intern mee omgaan? Bijvoorbeeld anders behandelen of doorverwijzen? Zo ontstaan inzichten die van grote waarde zijn. Wat zie je vaak misgaan bij implementatie van ROM? Naast te smal kijken naar ROM bijvoorbeeld alleen focussen op verantwoorden wordt vaak ook te vroeg een keuze uit de beschikbare meetinstrumenten gemaakt. Soms nog voordat duidelijk is wat een organisatie precies wil weten en wat daarvoor de juiste meetmomenten zijn. Eerst moet dat interne denkproces goed zijn doorlopen. Vaak geef ik het advies aan zorginstellingen om eerst goed na te denken over de integratie van ROM in hun zorgproces. Wat willen ze er precies mee bereiken? Ik zie nogal eens dat organisaties eerst alleen de verantwoording willen organiseren en daarna de andere doelen. Die ambitie verdampt dan toch vaak halverwege de rit. Dat is een gemiste kans om het echt beter te doen. Vaak geef ik het advies om eerst goed na te denken over de integratie van ROM in het zorgproces Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 7 van 13

2.3 SBG Verantwoorden met ROM Gemiste kansen door blindstaren op verantwoording Veel GGZ-instellingen denken bij ROM momenteel als eerste aan verantwoording van hun prestaties. Toch is dat niet de bedoeling volgens Stichting Benchmark GGZ, het verzamelpunt van de benchmarkgegevens. Vergeet het leren niet! Met blindstaren op verantwoording worden veel vruchten van ROM niet geplukt. Dan kan al snel het kind met het badwater verdwijnen. Verantwoording is slechts een van de doelen en dat staat niet op de voorgrond', benadrukt inhoudelijk directeur en GZ-psycholoog Edwin de Beurs van SBG. Wat is het gevaar van blindstaren op verantwoording? Door te focussen op financiële druk van zorgverzekeraars, zijn GGZ-instellingen geneigd slechts een minimale variant van ROM in te zetten. Alleen gericht op het bereiken van een zo hoog mogelijke respons. Zo blijven voor henzelf veel mogelijkheden van ROM onbenut om de kwaliteit van de zorg echt te verbeteren. Dan dragen behandelaren en cliënten de ontwikkeling ook niet. Met uitgebreidere data - bijvoorbeeld stoornisspecifieke instrumenten en vaker meten - is ROM voor behandelaren ook écht waardevol om behandelresultaten te monitoren en de koers van behandelingen zo nodig bij te stellen. ROM, benchmarken en verantwoorden worden helaas nog te vaak op een hoop gegooid en als identiek beschouwd. Op basis van ROM-gegevens is het mogelijk om goed en breed te benchmarken. Het voornaamste doel van benchmarken is: lering trekken uit onderlinge vergelijking. Slechts een onderdeel van benchmarken is verantwoording afleggen voor de bestede gelden in de zorg. Wat is het belang van benchmarken? Wij bieden transparantie zodat GGZ-instellingen kunnen zien waar zij staan op basis van onze anonieme geaggregeerde gegevens en spiegelinformatie. Uiteindelijk moet dit bijdragen aan betere zorgkwaliteit doordat organisaties en behandelaren kunnen leren van de resultaten. Dat kan binnen hun organisatie ook met hun eigen interne data. Wij bieden daarbovenop echter nog een landelijk gemiddelde. Verschillen tussen resultaten moeten wel genuanceerd geïnterpreteerd worden. Als de behandelresultaten van een stagiair een betere uitkomst laten zien dan bij een ervaren behandelaar, kan dat bijvoorbeeld ook komen doordat de stagiair makkelijker behandelbare cliënten kreeg toegewezen. Leren van resultaten begint met het gesprek in organisaties over verschillen en hun mogelijke verklaring. Door te focussen op financiële druk van zorgverzekeraars, zijn GGZ-instellingen geneigd slechts een minimale variant van ROM in te zetten. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 8 van 13

Toch worden jullie argwanend bekeken uit angst voor voorbarige conclusies. Wij worden kritisch gevolgd. Behandelaren zijn huiverig dat wij teveel over hun schouder meekijken of vrezen dat zij op een oneigenlijke manier worden afgerekend. Ook worden wij vaak gezien als verlengstuk van zorgverzekeraars, terwijl wij als onafhankelijke partij juist spiegelinformatie willen bieden waarmee de GGZ zich verder kan ontwikkelen. Ook is een zorg dat de druk tot verantwoording leidt tot perverse prikkels waardoor bepaalde groepen cliënten bijvoorbeeld niet meer in behandeling genomen zouden worden. De tijd zal leren of deze ongewenste effecten echt zullen optreden. Onze bedoelingen zijn echter goed. Ik hoop dat de negatieve beeldvorming de komende jaren bijdraait. Waar staat ROM in 2017? Ik hoop dat de weerstand door het blindstaren op verantwoording dan weg is, zodat het weer echt gaat om leren van behandelresultaten. Dan kunnen behandelaren hun cliënten beter bedienen, managers gericht werken aan de kwaliteit en ontwikkeling van behandelingen en bestuurders de organisatiekoers gerichter bepalen doordat zij weten waar hun organisatie goed en minder goed in is. Net als bij algemene ziekenhuizen hoeft niet iedereen alles te doen: van specialiseren of alleen dat doen waar je goed in blijkt te zijn, kan veel kwaliteitswinst komen. Wij willen daaraan bijdragen door onze dienstverlening voor resultaatvergelijkingen verder te ontwikkelen. De komende jaren wordt de weging en beoordeling van informatie steeds geavanceerder. 2.4 Kim de Jong ROM en onderzoek Behandelingen sneller bijsturen dankzij ROM Systematisch verzamelen van ROM-gegevens maakt onderzoek naar de effecten van GGZbehandelingen mogelijk. Psycholoog en onderzoeker Kim de Jong doet dit bij GGZ-Noord Holland Noord en universitair medisch centrum Erasmus MC in Rotterdam. Ook heeft zij onderzoek gedaan naar de effecten van ROM. Wat zijn de belangrijkste conclusies van deze ROM-onderzoeken? ROM is het meest effectief bij cliënten die niet goed vooruitgaan in de behandeling. Bij hen kan de behandeling op basis van ROM eerder worden bijgestuurd. De effecten bij kortere behandelingen zijn het grootst. Bij langere behandelingen (boven 35 weken) is het effect minder groot. Waarschijnlijk omdat de behandelaar meer tijd heeft om zelf het gebrek aan voortgang te signaleren en bij te sturen. Ook blijken de effecten groter als resultaten worden teruggekoppeld aan cliënten. Dat vergroot hun betrokkenheid. Als behandelaren ROM actief gebruiken, leidt dat tot betere behandeluitkomsten. Verder blijkt dat vooral behandelaren die veel vertrouwen hebben in hun competenties, beter om kunnen gaan met de feedback dat cliënten niet goed vooruitgaan. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 9 van 13

Ook blijken veel behandelaren nog niet actief gebruik te maken van ROM in de behandeling. Dit zijn vaker mannelijke behandelaren en behandelaren met een negatievere attitude ten aanzien van ROM. De rol van de behandelaar bij ROM wordt vaak nog onderschat. Terwijl de kwaliteit van behandelingen vooral kan verbeteren als de behandelaar openstaat voor feedback met ROM-informatie. Dat verdient aandacht! Hoe kijk je naar de kritiek op ROM? De kritiek gaat vooral over verantwoording richting zorgverzekeraars. De mogelijkheden van interne benchmarking zijn groot, maar staan nu in de schaduw van de externe druk. Veel GGZ-instellingen worstelen met de criteria van de Stichting Benchmark GGZ (SBG). Die zitten de metingen die organisaties zelf willen doen vaak ook in de weg. Dat frustreert de invoering van brede ROM, wat als relatief jong fenomeen toch al kwetsbaar is. Het is nog volop in ontwikkeling en de invoering is al complex. Goed werken met resultaatvergelijkingen blijft immers buitengewoon ingewikkeld. Op het gebruik van ROM in de behandeling is veel minder kritiek. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) stimuleert dit bijvoorbeeld ook. Wat zijn belangrijke inhoudelijke winstpunten? Verzamelde ROM-data kan gebruikt worden om onderzoek te doen of hypothesen te toetsen. Heel toegepast kan ROM vroegtijdig signaleren als een behandeling niet de goede kant op gaat. Dat is grote winst. Veel behandelaren hebben de neiging lang hoopvol te blijven over de mogelijkheden van hun cliënt om alsnog te verbeteren. Enerzijds past dat bij hun rol, maar het zorgt ook voor een blinde vlek. ROM geeft eerder mogelijkheden bij te sturen. Ook de motivatie van cliënten, beloopspatronen en de aandacht voor cliëntgroepen waar een bepaalde behandeling juist wel of niet goed werkt zijn interessante aandachtspunten voor GGZ-instellingen. Waar staat ROM in 2017? Hopelijk wordt het de komende jaren weer meer vanuit de inhoud opgepakt, want ik geloof in de meerwaarde van ROM. Primair vanuit verantwoording kijken, is te arm. Dan laten GGZinstellingen veel kansen liggen. Het zou hen enorm helpen als criteria van SBG minder star als keurslijf fungeren en flexibeler aansluiten op de metingen voor hun eigen behandeldoelen. Qua onderzoek kunnen experimenten met de meest effectieve vormen van ROM van grote waarde zijn. Zoals gebruik van clinical support tools, die de behandelaar optimaal ondersteunen.' Hopelijk wordt het de komende jaren weer meer vanuit de inhoud opgepakt, want ik geloof in de meerwaarde van ROM. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 10 van 13

3 Hoe pak je het aan? ROM biedt veel mogelijkheden om intern evidence based samen te werken aan effectieve zorgverlening en betere behandelresultaten. Succesvolle implementatie is geen rocket science, maar de aanpak moet ook zeker niet onderschat worden. Hoe begin je en waar moet je op letten? Op weg in 5 stappen. ROM: Op weg in 5 stappen 1. Doel en oriëntatie Goede implementatie begint met gedegen oriëntatie op de doelstellingen voor de eigen organisatie en behandelingen. Bedenk waarom ROM moet worden ingezet en wat het resultaat moet zijn voor behandelingen en cliënten. En wat is daarvoor nodig om te weten? Betrek cliënten en behandelaren vroegtijdig bij het denkproces en houd ze betrokken. Dat zorgt voor waardevolle input en versterkt het draagvlak. De betrokkenheid als medeeigenaar is een belangrijke succesfactor. En neem in deze fase zeker ook eens een kijkje in de keuken van andere GGZ-instellingen! 2. Bepaal meetpunten Breng de interne zorglogistiek in kaart. Vaste procedures zijn nodig om optimaal de vruchten te kunnen plukken van automatisering. Hoe vaak zijn metingen nodig en wat zijn de beslismomenten tijdens de behandeling die de gewenste informatie opleveren? De focus ligt nu vooral op het traject tussen de begin- en eindmeting (die zijn nodig voor de verantwoording). De belangrijkste ROM-inzichten om te leren, behandelingen te verbeteren en voor eventueel onderzoek kunnen juist daartussen vaak gevonden worden. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 11 van 13

3. Instrumentkeuze (vragenlijsten) Afhankelijk van de doelstellingen, gewenste gegevens en vastgestelde meetpunten, kunnen de gewenste hulpmiddelen worden gekozen. Volstaan generieke vragenlijsten of zijn antwoorden op meer specifieke vragen nodig? Die implementatie is vaak complexer. Betrek ook behandelaren hier actief bij? Wanneer hebben zij er écht iets aan? 4. Actief aan de slag Als de tools in gebruik zijn genomen, begint het werken met de rapporten van cliënten. Geef hen inzage en maak de uitkomsten onderdeel van behandelgesprekken. Stimuleer waar nodig het invullen van vragenlijsten als volwaardig onderdeel van de behandeling. 5. Doorontwikkelen Er kan gewerkt worden met de eerste resultaten. Houd intern de beoogde doelstellingen scherp op het netvlies. De ROM-database groeit en kan worden doorontwikkeld. Waar is bijstellen of uitbreiden nodig? Dit blijft een continu aandachtspunt. Kies bij gefaseerd invoeren al vroegtijdig voor het scenario direct overal de eerste lijsten invoeren en dit aantal later uitbreiden of klein en compleet beginnen op één afdeling, waarna andere afdelingen volgen. Deze laatste variant blijkt in de praktijk vaak het meest succesvol! 4 Toekomst van ROM Een belangrijke sleutel tot succes van ROM is de medewerking van behandelaren. Zij kunnen de werkwijze tot een volwaardig onderdeel van hun behandelingen maken en zij kunnen cliënten het best motiveren om vragenlijsten in te vullen. De aanpak zal daarom ook voor behandelaren aantrekkelijk moeten zijn. Mede daardoor moet de terugkerende focus op de intrinsieke drijfveren (behandelen, leren en onderzoek) de opmars van ROM bij GGZinstellingen de komende jaren weer extra vaart geven. De komende jaren zal ook blijken in hoeverre de externe verantwoordingsprikkels misschien toch een aanjaagfunctie hebben gehad voor ROM en in hoeverre de opgeroepen weerstand bij behandelaren kan worden weggenomen. Zeker is dat het succes en de meerwaarde van ROM voor GGZ-instellingen uiteindelijk bepaald wordt door breder te kijken dan verantwoording. Zo verschuift de blik van must naar zegen en kunnen de ware voordelen echt benut worden. Extra hulp is de komende jaren bovendien te verwachten van de snelle ICT-ontwikkelingen. Verdere automatisering, slimme nieuwe tools en oplossingen voor de grote behoefte aan koppelmogelijkheden zullen het ROM-proces aantrekkelijker en efficiënter maken. Want ROM mag natuurlijk nooit een doel op zich worden. Het moet aantrekkelijk zijn voor zorgprofessionals. Gemakkelijk te interpreteren terugkoppeling van resultaten is daarvoor ook essentieel. Daarnaast zullen ontwikkelingen zoals computerized adaptive testing (CAT) en bijvoorbeeld casemixcorrectie helpen de uitkomsten van ROM nog meer afgewogen en Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 12 van 13

interessanter te maken. Slimme ICT-oplossingen zijn bovendien belangrijk als intensiever gebruik van vragenlijsten meer waardevolle datastromen oplevert. 5 Waar staat uw organisatie in 2017? Meer weten? Deze whitepaper is ontwikkeld door NETQ Healthcare om belangstellenden snel en gericht op weg te helpen met de oriëntatie op en implementatie van Routine Outcome Monitoring (ROM). Wilt u verder praten over de mogelijkheden voor uw organisatie? Neem gerust contact met ons op. Onze ROM specialist Margien den Hollander helpt u graag verder bel (030) 230 69 55 of mail margien.denhollander@netqhealthcare.nl. Colofon Deze whitepaper is een uitgave van NETQ Healthcare. Postbus 10058 3505 AB Utrecht Netqhealthcare.nl Redactie: Sabine de Moor en Eric Hoogeweg. Teksten en interviews: Eric Hoogeweg, Tekstwerkplaats. 2012. Alle rechten voorbehouden. Ondanks de zorgvuldigheid die aan deze uitgave is besteed, kan de uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden bij eventuele onjuistheden. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen dus geen rechten worden ontleend. Whitepaper ROM V1.1. NETQ Healthcare B.V Pagina 13 van 13