Hoe ontstaat handelingsverlegenheid bij leraren & complicaties bij complex onderzoek Jan Bijstra, Niels Strolenberg, Jan Hoving & Wilfred Hofstetter
Programma Handelingsverlegenheid: wat is dat? Onze missie: doelstellingen van het onderzoek Traditioneel onderzoek vs. modern onderzoek: A Dynamic Systems Approach Bekende gegevens: o.a. Goei & Kleijnen Voortraject Het onderzoeksmodel Uitvoering van het onderzoek & complicaties Beoogde resultaten 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 2 Pedagogische Academie
Handelingsverlegenheid: Ik weet geen raad met mijn handelen. ik ben er verlegen mee Goei & Kleijnen: datgene wat de leraar benoemt of ervaart (zoals twijfels, stress, tekorten in kennis / vaardigheden) in het niet doelmatig kunnen handelen binnen de handelingsruimte in de omgang met leerlingen met gedragsproblemen
Handelingsverlegenheid: Ik weet geen raad met mijn handelen. ik ben er verlegen mee Maar: hoe komt het dat de ene leerkracht handelingsverlegenheid ervaart en de andere niet of nauwelijks? 8-5-2014 Pedagogische Academie
Handelingsverlegenheid wordt ervaren door leraren, maar niet bepaald door alleen leraarfactoren! Samenspel leraar- en leerlingfactoren: transactioneel interactieproces Ook: omgevingsfactoren leraar / leerling! 8-5-2014 Pedagogische Academie
Handelingsverlegenheid ontstaat niet zomaar Handelingsverlegenheid ontstaat niet van de een op de andere dag Er gaat een ontstaanstraject aan vooraf Missie: zicht krijgen op deze ontstaanstrajecten! 8-5-2014 Pedagogische Academie
Onderzoeksvraag: Hoe ontstaat handelingsverlegenheid bij leraren? Deelvragen: Welke factoren zijn bepalend bij het ontstaan van handelingsverlegenheid? Zijn er risicovolle combinaties van factoren voor het ontstaan van handelingsverlegenheid? Welke? Zijn er kritieke momenten in een ontstaanstraject? Zo ja, wanneer zijn die? Zijn er beschermende / compenserende factoren die voorkomen dat een leerkracht handelingsverlegenheid gaat ervaren? Welke?? 8-5-2014 Pedagogische Academie
Onderzoek is nodig om deze vragen te kunnen beantwoorden, maar hoe? Traditioneel onderzoek vs. modern onderzoek Dynamische systeem benadering (van Geert, RUG) 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 8 Pedagogische Academie
Een aantal nadelen van traditioneel onderzoek: Ergodiciteit (groepsresultaat staat gelijk aan individuele resultaat) - vb typisten Contextafhankelijkheid? lineaire processen: werkelijkheid? Alternatieven? 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 9 Pedagogische Academie
Alternatieven? Dynamische Systeem Benadering! een dynamisch systeem is een manier om te beschrijven hoe een toestand zich ontwikkelt tot een andere toestand in de loop van de tijd Een systeem Is een verzameling componenten Die met elkaar verbonden zijn Een dynamisch systeem Is een verzameling veranderlijke componenten Die elkaar beinvloeden Belangrijke kenmerken: iterativiteit, non-lineair, zelforganisatie, variabiliteit 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 10 Pedagogische Academie
Dynamische systeemtheorie & iterativiteit: de te onderzoeken ontwikkeling ontluikt door iterativiteit; elke stap in ontwikkeling is gebaseerd op de vorige stap en is ingebed in de context p p p p p o o o o o T1 T2 T3 T4 T5 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 11 Pedagogische Academie
time Dynamische systeemtheorie & lineair vs. non-lineair: veel gebruikte modellen en voorspellingen zijn lineair, maar lineaire processen bestaan bijna niet! liear development 1,2 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Reeks2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 1 13 25 37 49 61 73 85 97 109 121 133 145 157 169 181 193 205 Series3 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 12 Pedagogische Academie
Dynamische systeemtheorie & zelforganisatie: Zelf-organisatie is een centraal kenmerk van de levende natuur Structuur ontstaat vanzelf, onder gepaste omstandigheden Bijv. gedrag van groepen organismen: scholen vissen, vliegende vogels (P. van Geert, 2005) 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 13 Pedagogische Academie
Dynamische systeemtheorie & zelforganisatie: Attractoren en afwijzers (repellors) Wederzijds vertrouwen en liefde Wederzijdse vijandigheid en wantrouwen 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 14 Pedagogische Academie
De dynamische systeemtheorie maakt gebruik van klassieke methodes (kwantitatief) en vult deze aan met dynamische methodieken Dynamisch onderzoek: Modelleert een systeem Non-lineair, iteratief, zelf-organiserend Variabiliteit wordt niet weggegooid, maar wordt juist gezien als kenmerkend voor ontwikkeling Bruikbaar om kennis te verzamelen over processen en over individuele trajecten van ontwikkeling Bruikbaar om individuele veranderingen te kunnen verklaren en voorspellen Bruikbaar om op effectieve wijze processen te beïnvloeden 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 15 Pedagogische Academie
Dynamische Systemen, enkele voorbeelden: Het weer (luchtverplaatsingen (de luchtdruksituatie in de omgeving), temperatuur, luchtvochtigheid, geografische omstandigheden (bijv. open water), bewolking) Prijsontwikkeling van bijvoorbeeld benzine (productie van olie, politieke spanningen, milieuoverwegingen, seizoensinvloeden) Griepepidemie (agressiviteit van het griepvirus, voorzorgsmaatregelen (inenting), het weer, immuniteit, verspreidingssnelheid (besmettelijkheid)) 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 16 Pedagogische Academie
Complex aan factoren rondom het al dan niet ontstaan van handelingsverlegenheid wordt ook opgevat als een dynamisch systeem, waarbij factoren elkaar onderling beïnvloeden Inzicht krijgen in het ontstaan van handelingsverlegenheid vraagt dan ook om een andere manier van onderzoek doen! Hoe? Stap 1: het maken van een theoretisch model d.m.v. bekende gegevens, gegevens vanuit de praktijk en gezond verstand : het voortraject! 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 17 Pedagogische Academie
BEKENDE GEGEVENS: GOEI & KLEIJNEN Bekende gegevens: Goei & Kleijnen 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 18 Pedagogische Academie
Gegevens vanuit de praktijk: interviews met leraren in het basisonderwijs (Westerschool te Wildervank) met als hoofddoel: aansluiten bij de beleving van de praktijk! Enkele bevindingen. 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 19 Pedagogische Academie
Gegevens vanuit de praktijk: Onderzoek t Klimop te Enumatil Enkele bevindingen. Literatuur + voortraject theoretisch model.. 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 20 Pedagogische Academie
Theoretisch model Theoretisch model: 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 21 Pedagogische Academie
Stap 2: Van theoretisch model naar wiskundig model: E(t+1) = E(t) + (h*ms(t) k*gll(t))*e(t) (h*ms(t) k*gll(t)*(t)/e(max) 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 22 Pedagogische Academie
Stap 3: het verzamelen van empirische data, o.a. Startinterview LIO / leerkracht Interview Coach Persoonlijkheidstest Schoolcontext in kaart brengen Klascontext in kaart brengen Interactiebeschrijvingen m.b.v. ABC-schema s (digitaal) Mate van handelingsverlegenheid meten d.m.v. vragenlijsten en koppeling aan ABC-schema s Observaties Maar: COMPLICATIES! 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 23 Pedagogische Academie
Complicaties bij complex onderzoek: Met name uitvoerbaarheid: Vraagt veel van de proefpersonen (LIO-ers) Vraagt veel van de onderzoekers Spanningsveld traditioneel vs. modern onderzoek Consequenties voor systematiek van Lectoraat? Conclusie: Systematiek rondom een lectoraat heeft nog een lange weg te gaan! 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 24 Pedagogische Academie
Toch: Op basis van de verzamelde data weten we wel een aantal zaken! Op basis van ervaring: nieuwe opzet voor komend jaar! 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 25 Pedagogische Academie
Stap 4: toetsen van het theoretisch/wiskundig model & simulatie Stap 5: evt. Aanpassen of nuanceren van het theoretisch model 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 26 Pedagogische Academie
Persoonlijkheid (P): - NEO-PI-R Coaching (P): - Interview coach Handelingsverlegenheid (TG): - Startinterview; -Survey Monkey Handelen van de lk.(g): - Survey Monkey - Observaties Gedrag leerling (G): - Survey Monkey Schoolcontext (P): - Inspectierapport Leer- en levenservaring (G): (random) Attitude LIO (G): - Attitudelijst begin en eind van de stage (A.de Boer) - Maand-contact 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 27 Pedagogische Academie
Beoogde resultaten: - zicht krijgen op complex van factoren - risicoprofielen - beschermingsprofielen Wanneer we zicht kunnen krijgen op ontstaanstrajecten naar handelingsverlegenheid: - levert dat mogelijkheden op om preventief te kunnen handelen om handelingsverlegenheid te voorkomen - kan dit een bijdrage leveren aan het bieden van zorg die beter afgestemd is op de behoeften van leraren 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 28 Pedagogische Academie
Dank voor uw aandacht! Voor vragen: w.hofstetter@cedin.nl j.hoving@pl.hanze.nl j.o.bijstra@pl.hanze.nl 8-5-2014 Titel presentatie aanpassen 29 Pedagogische Academie