perspectief voor professionele ontwikkeling

Transcriptie

1 Actie-onderzoek als perspectief voor professionele ontwikkeling Workshop ALTHUS-Seminar 6 maart 2012 Geert Kelchtermans (KU Leuven) 1. What s in a name? 1. Term: veelgebruikt; uitgehold? In literatuur: veel verschillende betekenissen afhankelijk van de onderzoekstradities: actie-onderzoek, interventie-onderzoek, teacher as researcher self study in teacher education gemeenschappelijk: de positie van de onderzoeker/buitenstaander wordt opgegeven. De onderzoeker grijpt in en wordt deel van het onderzoeksobject 1

2 2. Omschrijving een strategie voor het systematisch onderzoeken van de eigen praktijksituatie it door de direct betrokkenen, met de uitdrukkelijke bedoeling de kwaliteit van het handelen in die situatie te verbeteren vanuit een meer gefundeerd inzicht in en kennis van de situatie Bij te dragen tot een publieke kennisbasis (deskundigheid; professionaliteit) Bijv. LOEP (self-study) Leraren(Opleiders) Onderzoeken Eigen Praktijk: een vorm van systematisch en intentioneel handelen om vertrekkende van een gearticuleerde vraagstelling (o.m. in termen van bewust gekozen en zorgvuldig gehanteerde concepten en theoretische kaders) en d.m.v. passende methoden gegevens te verzamelen over de eigen praktijk als lerarenopleider en de professionele opvattingen die eraan ten grondslag liggen met als doel het expliciteren en toetsen van de eigen professionele expertise en het bijdragen aan de kennisbasis voor het opleiden van leraren (didactiek van de lerarenopleiders) 2

3 3. Voorwaarden Onderzoekershouding als professionele basishouding: Kritisch-bevragend T.a.v. waargenomen werkelijkheid T.a.v. spontane of gangbare interpretatie van de werkelijkheid Data-gericht (empirische toets) Gericht op publieke toetsing Notie kritische vriend (critical friend): vriend : vertrouwensband, niet bedreigend kritisch : buitenstaander maar in vraag stellen van vanzelfsprekendheden, uitdagen 1. VINDEN VAN EEN VERTREKPUNT 2. VERHELDEREN EN VERDUIDELIJKEN VAN HET VERTREKPUNT Verzamelen + analyseren van gegevens 3. ACTIESTRATEGIEËN ONTWIKKELEN IMPLEMENTEREN EVALUEREN op basis van het verzamelen + analyseren van gegevens 4. PUBLIEK MAKEN VAN ONTWIKKELDE KENNIS EN INZICHTEN 3

4 Intermezzo Beschrijven versus interpreteren De inferentieladder Stap 3: Stap 2: Stap 1 Inferentieladder De leerkracht ondermijnt Karels zelfwaardegevoel (Betekenis voor een specifieke luisteraar) De leerkracht bekritiseert Karel (Betekenis, algemeen gedeeld die binnen de cultuur van de organisatie) De leerkracht: "Karel, je taak van gisteren trekt nergens op (Relatief eenduidige bservatiegegevens) 4

5 1. Vinden van een vertrekpunt Vertrekpunt (niet noodzakelijk probleem) Interesse Probleem Onduidelijke situatie Discrepantie-analyse: kloof tussen -plannen vooraf en feitelijk verloop - algemene bedoeling en feitelijke situatie - Verschillende wijzen van percipiëren/interpreteren van dezelfde situatie door verschillende personen of groepen 2. Verhelderen vertrekpunt Valkuil: Ik ken het antwoord, maar wat is de vraag? Principe verwondering : problematiseren van het vanzelfsprekende Anders kijken (Dead Poets Society) Noodzaak theorie Evt bijkomende gegevens verzamelen Resultaat: hypothetische verklaring (verschillende elementen, betekenisvol in relatie gebracht) 5

6 Data verzamelen Data = gedocumenteerde of vastgelegde ervaringen (= dingen ) Data werkelijkheid = selectief/ onvolledig = afhankelijk van probleemstelling of vraag = statisch versus dynamische werkelijkheid Technieken: analoog niet-actie onderzoek (bestaande gegevens, observatie, interview, schriftelijke vragenlijst ) Bewaking methodologische Kwaliteit: Triangulatie Verklaring discrepanties Testen door handelen ( werkt het?) Deontologie Onderhandeling Vertrouwelijkheid Controle door de betrokkenen 6

7 Data - analyse Cfr vroegere voorbeelden/cases 3. Actie-strategieën: ontwikkelen en implementeren Actie-strategie = bewuste initiatieven om onderzochte situatie ti te verbeteren In praktijk omzetten Evalueren Vervolgcycli 7

8 4. Rapportering of publiek maken resultaten Redenen Verhindert verlies van (lokale) kennis Verhoogt kwaliteit van reflectie op praktijk impliceert publiek verantwoordelijkheid opnemen voor praktijk Versterken professioneel zelfwaardegevoel en zelfvertrouwen Vergroot erkenning voor specifieke professionele deskundigheid Conclusie Geen waardenvrije benadering Uitgangspunt = de verantwoordelijken voor de praktijk moeten ook controle houden over het onderzoek van die praktijk empowerment : verhogen weerbaarheid van practici t.g.v. meer effectieve handelingsstrategieën en meer geldige kennis Bijdrage tot reflectieve beroepscultuur 8

9 Bronnen Kelchtermans, G. (2007). Actie-onderzoek: een strategie t voor professionele ontwikkeling en onderwijsvernieuwing. In V. Hendrickx (Ed.), Actief je onderwijspraktijk onderzoeken en bijsturen. Actieonderzoek als methodiek voor kwaliteitsontwikkeling (pp.9-41). Mechelen: Wolters Plantyn. 9