Dr. R.N.F. Zuidgeest. Verbondenheid in het belastingrecht

Dr. R.N.F. Zuidgeest Verbondenheid in het belastingrecht Deventer - 2008

INHOUDSOPGAVE lijst van gebruikte afltortingen XIII HOOFDSTUK 1 Inleiding 1 1.1 Verbondenheid in het belastingrecht 1 1.2 Belang van de studie 3 1.3 Probleemstelling 6 1.4 Toetsingskader 7 1.4.1 Vergelijking met andere disciplines en rechtsgebieden 7 1.4.2 Neutraliteit ten aanzien van de rechtsvorm en samenlevingsvorm 11 1.4.3 Open normen of scherpe normen 12 1.4.4 Uniformiteit 15 1.5 Afbakening 16 1.6 Opbouw van de studie 17 HOOFDSTUK 2 Bedrijfseconomie 19 2.1 Inleiding 19 2.2 Interne-organisatieleer 19 2.2.1 'Holistic concept of the firm' versus 'behavioral concept of the firm' 20 2.2.2 Opvattingen van Coase 20 2.2.3 Agentschaptheorie 21 2.2.4 Economische theorie van de transactiekosten 22 2.2.5 Stakeholdersbenadering 24 2.2.5.1 Maatschappehjk verantwoord ondernemen 25 2.2.5.2 Corporate governance 2f> 2.2.6 Multinational ondernemmgen 27 2.2.7 Strategischeallunties 33 2.3 Management accounting 34 2.3.1 Prestatiemaatstaven bij verschillende vormen van decentrale tx-stunng 34 2.3.2 Transfer pricing 35 2.4 Conclude 36

Inhoudsopgave HOOFDSTUK 3 Ondernemingsrecht 39 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 Inleiding Eenmansondernemingen Personenvennootschappen Rechtspersonen 3.4.1 BVenNV 3.4.2 Groep, dochtermaatschappij en deelneming 3.4.2.1 Groep 3.4.2.2 Dochtermaatschappij 3.4.2.3 Deelneming 3.4.3 Structuurregeling 3.4.4 Enqueterecht 3.4.5 Corporate governance Medezeggenschapsrecht Mededingingsrecht Faillissementsrecht Toezichtsrecht Concernrecht Conclusie 39 40 40 42 42 44 44 46 47 47 48 49 51 53 54 55 62 67 HOOFDSTUK 4 Jaarrekeningenrecht 75 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Inleiding Titel 9 Boek 2 BW 4.2.1 Fusies en overnames 4.2.2 Consolidatie 4.2.3 Waardering en aanvullende informatie met betrekking tot dochtermaatschappijen, joint ventures, deelneming, minderheidsbelang en verbonden partijen 4.2.4 Jaarverslag 4.2.4.1 Maatschappelijk verantwoord ondernemen 4.2.4.2 Corporate governance 1FRS 4.3.1 Bedrijfscombinaties 4.3.2 Consolidatie van dochtermaatschappijen 4.3.3 Waardering en aanvullende informatie met betrekking tot dochtermaatschappijen, joint ventures, geassocieerde of minderheidsdeelnemingen en verbonden partijen USGAAP Conclusie 75 76 76 77 82 84 84 85 85 85 86 88 90 92 VI

lnhoudsopgave HOOFDSTUK 5 Personen- en familierecht 99 5.1 Inleiding 99 5.2 Enkele gezinssociologische beschouwingen 99 5.3 Wettelijke erkenning van samenlevingsvormen 101 5.3.1 Huwelijk 103 5.3.2 Geregistreerd partnerschap 104 5.3.3 Andere samenlevingsvormen 105 5.4 Familierechtelijke betrekkingen 107 5.4.1 Bloedverwantschap 107 5.4.2 Aanverwantschap 109 5.5 Conclusie 109 HOOFDSTUK 6 Inkomstenbelasting 111 6.1 Inleiding 111 6.2 Verbondenheid zonder wettelijke omschrijving 112 6.2.1 Grootkoopmanschap 112 6.2.2 Bedrijfsoverdracht aan medeondernemer of werknemer 113 6.2.3 'Uiteindelijk gerechtigde'tot dividenden 114 6.3 Wettelijke begrippen van verbondenheid 114 6.3.1 'Partner'in dezin van art. 1.2 Wet IB 2001 115 6.3.2 'Kind'in dezin van art. 1.4 Wet IB 2001 122 6.3.3 'Samenwerkingsverband' en 'verbonden personen 1 in de zin van art. 3.6 lid 2 Wet IB 2001 123 6.3.4 'Verbonden persoon' en 'verbonden lichaam' in de zin van art. 3.30a lid 9 tot en met 11 Wet IB 2001 127 6.3.5 Verbonden personen in de zin van art. 3.46, lid 1, Wet IB 2001 130 6.3.6 'Verbonden persoon' en verbonden lichaam in de zin van art. 3.91 en 3.92 Wet IB 2001 132 6.3.7 'Verbonden persoon' in de zin van art. 3.92b lid 5 (voorstel) Wet IB 2001 141 6.3.8 Verbonden personen in de zin van art. 3.101,6.3 en 6.4 Wet IB 2001 143 6.3.9 'Aanmerkelijk belang'in de zin van hoofdstuk4 Wet IB 2001 147 6.3.10 Familieleden in de zin van art. 6.16 Wet IB 2001 155 6.4 Conclusie 155 HOOFDSTUK 7 Vennootschapsbelasting 163 7.1 Inleiding 163 7.2 Verbondenheid zonder wettelijke omschrijving 164 VII

lnhoudsopgave 7.2.1 Vaste inrichting 164 7.2.2 Samenwerkingsverbanden 166 7.2.3 Belastingplicht van verenigingen en stichtingen 174 7.2.4 'Common Consolidated Corporate Tax Base' 174 7.3 Wettelijke begrippen van verbondenheid 175 7.3.1 Verbondenheidsbegrippen in art. 2 lid 7 WetVPB 1969 176 7.3.2 Directiepensioenlichamen in de zin van art. 5 lid 2 WetVPB 1969 182 7.3.3 'Verbonden persoon' en 'verbonden lichaam' in de zin van art. 8 lid 6a onderdeel a en b Wet VPB 1969 184 7.3.4 'Aandeelhouder voor ten minste een derde gedeelte van het nominaal gestorte kapitaal' in de zin van art. 8 lid 8 onderdeel b en c Wet VPB 1969 187 7.3.5 'Deelname aan de leiding, het toezicht, of het kapitaal' in de zin van art. 8b lid 1 en 2 Wet VPB 1969 189 7.3.6 'Concern'in dezin van art. 8c lid 4 Wet VPB 1969 193 7.3.7 'Verbonden lichaam' in de zin van art. 10a lid 4 WetVPB 1969 193 7.3.8 'Verbonden natuurlijk persoon' in de zin van art. 10a lid 5 WetVPB 1969 203 7.3.9 'Verbonden vennootschap' in de zin van art. 10c lid 1 en 2 Wet VPB 1969 206 7.3.10 'Groep' in dezin van art. lod lid 2 en 6 Wet VPB 1969 209 7.3.11 'Verbonden lichaam' in de zin van art. 12c lid 5 WetVPB 1969 213 7.3.12 'Deelneming' in de zin van art. 13 lid 2 onderdeel a WetVPB 1969 218 7.3.13 'Belang van 5% of meer' in de zin van art. 13b lid 5 WetVPB 1969 224 7.3.14 'Normale bemoeienis met de bedrijfsvoering door de aandeelhouder of de concernleiding' in de zin van art. 2a Uitv.besch. VPB 1971 226 7.3.15 'Fiscale eenheid' in dezin van art. 15 Wet VPB 1969 228 7.3.16 'Uiteindelijke belang' in de zin van art. 20a lid 1 en 2 Wet VPB 1969 239 7.3.17 Aandeelhouderseisen en andere verbondenheidsbegrippen in art. 28 Wet VPB 1969 247 7.4 Conclusie 254 HOOFDSTUK 8 Omzetbelasting 265 8.1 Inleiding 8.2 Verbondenheid zonder wettelijke omschrijving 266 8.2.1 Directeur-grootaandeelhouder 266 8.2.2 Houdstervennootschappen 267 265 VIII

lnhoudsopgave 8.2.3 Vaste inrichting 269 8.2.4 Vereenzelviging of onzelfstandigheid 270 8.2.5 Entiteit 272 8.2.6 Partage en transacties voor gemene rekening 272 8.2.7 Samenwerkingsverbanden 274 8.2.8 Eigen kring 275 8.2.9 Kosten voor gemene rekening 276 8.2.10 Koepelorganisaties 277 8.3 Wettelijke begrippen van verbondenheid 278 8.3.1 'Fiscale eenheid'in dezin van art. 7 lid 4 Wet OB 1968 278 8.3.2 Gelieerdheid in de zin van art. 8 lid 7 (voorstel) Wet OB 1968 289 8.4 Conclusie 295 HOOFDSTUK 9 Loonbelasting 303 9.1 Inleiding 303 9.2 Verbondenheid zonder wettelijke omschrijving 303 9.2.1 Buitenlands gezelschap 304 9.2.2 Vaste inrichting 304 9.3 Wettelijke begrippen van verbondenheid 305 9.3.1 Directeur-grootaandeelhouder in de zin van art. 4 onderdeel d Wet LB 1964 305 9.3.2 'Directeur-grootaandeelhouder' in de zin van art. 6 lid 6 Wet LB 1964 310 9.3.3 'Verbonden vennootschap' in de zin van art. 10a lid 7 Wet LB 1964 312 9.3.4 Partner in de zin van art. 18 lid 1 onderdeel a onder 2 Wet LB 1964 315 9.3.5 'Directeur-grootaandeelhouder' in de zin van art. 19a lid 2 Wet LB 1964 317 9.3.6 'Samenhangende groep inhoudingsplichtigen' in de zin van art. 27e Wet LB 1964 319 9.3.7 'Concern' in dezin van art. 9a lid 2 Uitv.besl. LB 1965 322 9.3.8 Directeur-grootaandeelhouder in de zin van art. 29 lid 4 Uitv.reg. LB 2001 324 9.3.9 'Organisatorische of functionele eenheid" in de zin van art. 32a Uitv.reg. LB 2001 326 9.4 Conclusie 327 HOOFDSTUK 10 Overdrachtsbelasting 333 10.1 Inleiding 333 10.2 Verbondenheid zonder wettelijke omschrijving 333 IX

lnhoudsopgave 10.2.1 Samenwerkingsverbanden 333 10.3 Wettelijke begrippen van verbondenheid 335 10.3.1 Aanmerkelijk belang in de zin van art. 4 lid 3 WBR 335 10.3.2 Deelneming in de zin van art. 4 lid 4 WBR 347 10.3.3 'Verbonden lichaam' en 'verbonden natuurlijk persoon' in de zin van art. 4 lid 6 tot en met 8 WBR 349 10.3.4 Familieleden in de zin van art. 15 lid 1 onderdeel b WBR 351 10.3.5 'Samenwoners' in de zin van art. 15 lid 1 onderdeel g WBR 353 10.3.6 'Concern'in de zin van art. 15 lid 1 onderdeel h WBR 354 10.4 Conclusie 359 HOOFDSTUK 11 Successie- en schenkingsrecht 363 11.1 Inleiding _ 363 11.2 Verbondenheid zonder wettelijke omschrijving 363 11.2.1 Samenwerkingsverbanden 364 11.2.2 Landgoedrechtspersonen 364 11.3 Wettelijke begrippen van verbondenheid 365 11.3.1 Verbonden personen in de zin van art. 2 lid 1 SW 1956 366 11.3.2 Verbonden personen in de zin van art. 10 lid 5 SW 1956 369 11.3.3 Verbonden personen in de zin van art. 24 lid 2 SW 1956 371 11.3.4 Partner in de zin van art. 25 en 26 SW 1956 375 11.3.5 Verbonden personen in dezin van art. 32 lid 6 SW 1956 376 11.3.6 'Beleidsafhankelijke deelneming' in de zin van art. 7a lid 2 Uitv.reg. SW 1956 378 11.4 Conclusie 384 HOOFDSTUK 12 Conclusies en samenvatting 389 12.1 Inleiding 389 12.2 Verbondenheid in de bedrijfseconomie, het ondernemingsrecht en het jaarrekeningenrecht 390 12.3 Verbondenheid in de sociaal-maatschappelijke werkelijkheid en het personen- en familierecht 392 12.4 Verbondenheid in het belastingrecht 393 12.5 Vergelijking met andere disciplines en rechtsgebieden 394 12.6 Neutraliteit ten aanzien van de rechtsvorm en samenlevingsvorm 396 12.7 Open normen of scherpe normen 397 12.8 Uniformiteit 399 12.9 Aanbevelingen 399 12.9.1 'Partner'van een natuurlijk persoon 399 12.9.2 'Verbonden persoon 1 van een natuurlijk persoon 400 12.9.3 'Fiscale eenheid' van lichamen 401 12.9.4 'Concern'van lichamen 402

Inhoudsopgave 12.9.5 'Verbonden lichaam' en 'verbonden natuurlijk persoon' van een lichaam 403 Literatuuroverzicht 405 Jurisprudentieregister 417 Trefwoordenregister 423 XI