Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam
Agenda Colorectaal carcinoom algemeen Voortraject darmkanker screening Bevolkingsonderzoek darmkanker Casuistiek
Incidentie Colorectaal Carcinoom (CRC) CRC tweede doodsoorzaak van de kankers Wereldwijd 12,3 miljoen mensen met diagnose CRC Incidentie neemt toe 5 jaars mortaliteit 40-45% Ferlay, Int J Cancer 2010;127:2893
Incidentie CRC in Nederland 15.000 nieuwe patienten per jaar met CRC Mannen>vrouwen 90% ouder dan 55 jaar 1/3 in het rectum
Oorzaken en risicofactoren CRC Leeftijd Overgewicht Roken, alcohol Voeding: te veel, te vet, te rood, vezelarm Inflammatoire darmaandoeningen Genetische aanleg (Lynch, FAP, etc)
Symptomen CRC Pas in de late fase: Veranderingen in de defecatie Buikpijn Verminderde eetlust en gewichtsverlies Anemie Bloed- of slijmverlies per anum
Ontstaan van CRC
Voortraject darmkanker screening
Colonoscopie = gouden standaard MAAR Invasief Deelname aantal is laag Duur Voldoende endoscopisten nodig
Screenings methoden FOBT Chemische test (gfobt) Immunohistochemische test (FIT) Sigmoidoscopie Colonoscopie CT-Colonografie
Keuze van methode voor CRC screening Test eigenschap Deelnamegraad Risico op complicaties Capaciteit Kosten.
Conclusies bij proef bevolkingsonderzoek CRC Beste test FIT, > 60% deelname FIT is makkelijk in gebruik, veilig FIT cut-off kan aangepast worden afhankelijk van de capaciteit van coloscopieplekken Herhaling elke 2 jaar zorgt voor betere uitkomst Deelnamegraad bij sigmoidscopie alleen is laag Hol, Gut 2010; Wilschut, Gastroenterology 2011; Wilschut, JNCI 2011; van Roon, Gut 2012; de Goede Gut 2012
Bevolkingsonderzoek darmkanker FIT Geautomatiseerde, kwantitatieve test Variabele cut-off Thuistest 1 portie faeces Past in een envelop Geen dieet vooraf nodig
Bevolkingsonderzoek darmkanker In 2014 gestart Iedereen tussen 55-75 jaar Elke 2 jaar Thuistest Cut-off 88 ug Hb /g faeces
Stapsgewijze implementatie
Logistiek en organisatie SO SO SO SO SO 3 Laboratoria Colonoscopie centra (5 regionale coordinatoren) Pathologie centra (5 regionale coordinatoren)
Bevolkingsonderzoek darmkanker: FIT Huisarts Selectie en uitnodiging Analyse FIT Informeren en Verwijzen voor intake
Bevolkingsonderzoek darmkanker Behandeling voor CRC Colonoscopie en PA Surveillance na poliepectomie
Darmkankerscreenings programma
Uitkomst
Vlakke poliep Poliep van 15 mm Na poliepectomie
Gesteelde poliep 6 mm Zelfde
Voordelen darmkankerscreening Darmkanker in een vroeg stadium opsporen Voorlopers van darmkanker (poliepen) opsporen en verwijderen Per jaar 2400 minder mensen die aan darmkanker overlijden Gratis zelfafnametest, geen afspraak met een zorgverlener nodig
Nadelen darmkankerscreening De ontlastingstest biedt geen 100% zekerheid. Deelname elke 2 jaar verhoogt de kans op het vinden van eventuele poliepen/ darmkanker. Momentopname Onrust bij positieve faecestest Niet alle poliepen leiden tot darmkanker Complicatie risico bij coloscopieen: 2 op de 1.000 De kosten van het vervolgonderzoek (intake en coloscopie), vallen niet binnen de darmkankerscreening
Voordat we verder gaan
Casus 1 63 jarige vrouw VG: fractuur na trauma Intoxicaties: roken 40 packyears, alcohol 2 EH per dag Medicatie: geen
Vervolg casus 1 A/ soms wat pijn in de linker onderbuik, defecatie onveranderd, 1 maal daags, soms wat bloed op de ontlasting. Familie anamnese: vader 80 jaar CRC Coloscopie: Er worden meer dan 30 poliepen gevonden. 10 poliepen kunnen worden verwijderd
Vervolg casus 1 Hoe zal het vervolgtraject eruit zien?
Casus 2 64 jarige vrouw VG: hypercholesterolemie, hypertensie, COPD met emfyseem (Goldklasse 3), 2 mnd geleden opname ivm pneumonie Medicatie: metoprolol, triamtereen/hydrochloorthiazide, lipitor Spiriva, Foster, salbutamol, zuurstof per neussonde
Vervolg casus 2 A/ komt met zuurstof binnen, met rollator geen buikpijn, geen veranderd defecatiepatroon, geen bloed of slijm bij de ontlasting, geen gewichtsverlies Familie anamnese: geen maligniteiten Coloscopie:? Geen coloscopie CT-colonografie
Casus 3 68 jarige man VG: myocardinfarct wv stents Medicatie: acetylsalicylzuur 80 mg A/ geen buikpijn, geen veranderd defecatiepatroon, geen bloed of slijm bij de ontlasting, eetlust is goed, geen gewichtsverlies Familie anamnese: geen gegevens bekend
Coloscopie: Coloncarcinoom 4 cm zelfde
Tot slot Darmkanker screening zin of onzin?
Antoni van Leeuwenhoek ism het Slotervaart ziekenhuis http://www.avl.nl/topmenu/afdelingen/coloscopiecentrum-antoni-vanleeuwenhoek-en-slotervaartziekenhuis/