WERKVORMEN VOOR MIDDELBAAR ONDERWIJS STEMBUS Geschikt voor alle graden van het middelbaar Duur: 10 minuten Opzet: Deze oefening is geschikt als je een lesuur besteedt aan de doodstraf. Begin de les met de stembus. Elke leerling krijgt een stembiljet waarop hij/zij aankruist dat hij/zij voor of tegen de doodstraf is. Als men tegen de doodstraf is, wil dit wel zeggen dat men ervan overtuigd is dat voor geen enkele misdaad de doodstraf mag geëist worden. De leerlingen geven hun stembiljet af aan de leerkracht. De les wordt verder gezet met bijvoorbeeld een film over de doodstraf of een werkvorm uit het pakket. Op het einde van de les deelt de leerkracht opnieuw een stembiljet uit. Met een telling wordt vastgesteld of er meningen zijn veranderd tijdens de les. Dit kan vervolgens besproken worden in een klassikaal gesprek. GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF EERSTE STEMMING IK BEN VOOR TEGEN (voor alle misdaden) GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF TWEEDE STEMMING IK BEN VOOR TEGEN (voor alle misdaden) STELLINGENSPEL Geschikt voor: alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 lesuur Opzet: Lees een stelling voor. Laat de leerlingen een positie innemen: voor, tegen of onbeslist. Laat van elke groep iemand aan het woord en laat de groepen op elkaar inspelen. De doodstraf is het enige middel dat misdaden als moord en verkrachting kan stoppen. De doodstraf mag enkel dienen voor de meest gruwelijke misdaden. De doodstraf schrikt mensen af om een misdaad te plegen. De doodstraf brengt het slachtoffer niet terug. In andere landen wordt de doodstraf nog toegepast. België zou ook die mogelijkheid moeten hebben.
Er worden ook onschuldige mensen ter dood veroordeeld. Alleen daarom zou de doodstraf al moeten afgeschaft worden. Een dodelijke injectie is geen barbaarse methode zoals steniging. Als de doodstraf via dodelijke injectie wordt toegepast, heb ik er dan ook geen probleem mee. Eén zaak is zeker: een geëxecuteerde zal nooit meer een moord plegen. De man in de straat is voor de doodstraf. De doodstraf verzacht het lijden van de familie van het slachtoffer. Het is meer humaan om mensen te doden dan hen jarenlang op te sluiten in de gevangenis. De doodstraf is discriminerend. Als iemand ter dood veroordeeld wordt, krijgt hij geen kans meer om zijn leven te beteren. Door de doodstraf te ondersteunen, zijn voorstanders eigenlijk ook voorstander van moord en zijn ze hypocriet. (Why do we kill people who kill people to show that killing is wrong? LETTERS DOOR ELKAAR Geschikt voor: eerste en tweede graad van het middelbaar onderwijs Duur: 30 minuten Opzet: De klas wordt verdeeld in teams. De leerkracht geeft aan elk team de eerste lettercombinatie. Elke lettercombinatie staat voor een manier van executie. Elk team probeert zo snel mogelijk de combinatie te ontcijferen. Ze krijgen pas een volgende combinatie als hun oplossing is goedgekeurd door de leerkracht. Het team dat als eerste alle combinaties heeft opgelost, wint! PIONGANGH (ophanging) RVONPEUULO (vuurpeloton) NGISNIGET (steniging) OOOGDFNIHNT (onthoofding) CIETUKELETRO (elektrocutie) SSAGGINREV (vergassing) JKEILEDOD TINJCEEI (dodelijke injectie) EEN RECHTVAARDIGE STRAF Geschikt voor: alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 lesuur Opzet: Is de doodstraf een mensenrechtenschending? Zijn er alternatieven voor de doodstraf? En hoe bepaal je een juiste straf voor een misdaad? Verdeel de klas in 5 groepjes. Elk groepje krijgt 2 waargebeurde verhalen. Ze moeten bepalen of de straf rechtvaardig was of niet. Indien niet, welke alternatieve straf zouden ze dan voorstellen? De groepjes brengen hun visie voor de klas. Indien er genoeg tijd is, kan dit verder opengetrokken worden naar een klassikaal gesprek. Een Chinese ondernemer lichtte meer dan 10.000 investeerders op voor een totaal bedrag van 387 miljoen dollar. Straf: doodstraf Een voormalige bestuurder van Enron werd veroordeeld voor bedrijfsfraude. Deze fraude leidde tot het verlies van duizenden banen en het verdwijnen van 1 miljard dollar die bedoeld was voor pensioenen en andere voordelen. Straf: 24,5 jaar gevangenisstraf Een zestienjarige blanke student werd veroordeeld wegens poging tot inbraak. Hij is een succesvolle student die uitblinkt in sport. Hij gebruikte geen geweld en heeft geen crimineel verleden. Straf: 3 jaar in een jeugdgevangenis
Een negentienjarige blanke man en 2 kompanen worden veroordeeld voor roofmoord op 2 personen. De negentienjarige was betrokken maar loste niet het dodelijke schot. De schutter werd veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf in ruil voor een getuigenis tegen de negentienjarige waarvan werd gedacht dat hij de aanval had beraamd. Straf: doodstraf. Een zestienjarig meisje uit Jordanië werd verkracht door haar broer en werd veroordeeld voor het onteren van haar familie. Straf: doodstraf door middel van steniging Een 25-jarige Afro-Amerikaanse vrouw zonder crimineel verleden werd veroordeeld voor de verkoop van 200 gram cocaïne. Straf: 15 jaar in de cel De familie van een 21-jarige schizofrene jongeman zocht medische hulp. Zij kregen deze hulp niet omdat ze niet de juiste verzekering hadden. De jongeman vermoordde vier jaar later 5 mensen. Straf: doodstraf Een 52-jarige blanke man werd veroordeeld voor de moord op 48 vrouwen. Bovendien werd hij ervan verdacht meer dan 70 vrouwen te hebben vermoord. In ruil voor het opbiechten van de begraafplaatsen van deze vrouwen kreeg hij niet de doodstraf. Straf: levenslange gevangenisstraf Pol Pot, leider van Cambodja (1975-1979) voerde een verschrikkelijk bewind dat leidde tot de dood van meer dan een miljoen mensen. In 1997, op 72-jarige leeftijd, werd hij berecht voor zijn misdaden. Straf: levenslang onder huisarrest Saddam Hoessein, leider van Irak (1979-2003), werd veroordeeld wegens misdaden tegen de menselijkheid waaronder de moord op 148 sjiieten in Dujail. Straf: dood door ophanging INLEEFSPEL Geschikt voor: alle graden van het middelbaar Duur: 1 lesuur Opzet: Verdeel de klas in groepjes van zes. Elk lid van de groep krijgt een andere rollenkaart. De groep neemt eerst de case door. Vervolgens leest elk groepslid zijn/haar rol en probeert zich in te leven aan de hand van de bijkomende vragen. Vanuit hun rol bespreken ze samen de case. Case: De 26 jarige Robert Delacroix wordt beschuldigd van aanranding van de 17 jarige Anita Delrose. Ze werd aangevallen op de parking van de bioscoop na een laatavondfilm. Ze werd beroofd, geslagen en voor dood achtergelaten. Anita stierf uiteindelijk aan een hoofdwonde, veroorzaakt door een zwaar metalen voorwerp. Anita was een goedlachse studente, een uitstekend atlete en had vele vrienden. Na een lang proces wordt Robert schuldig bevonden en wordt hij veroordeeld tot de doodstraf door middel van een dodelijke injectie. Rollen: lid van de jury familie van Anita familie van Robert iemand uit het dorp waar de moord gebeurde Robert mensenrechtenactivist
1. JURYLID Je hebt naar alle getuigen, familieleden en de beschuldigde geluisterd. Je kreeg inzage in de soms verwarrende verklaringen die werden afgenomen door de politie. Je bent ervan overtuigd dat Robert schuldig is. De andere juryleden zijn ervan overtuigd dat Robert schuldig is en willen de doodstraf vragen. Jij hebt echter je twijfels bij de doodstraf. Je wil de jury echter ook geen stok in de wielen steken. Wat doe je? Hoe sterk denk je dat je beïnvloed zou worden door de andere juryleden? Als je ook voor de doodstraf pleit, hoe zou jij je voelen als je het bericht krijgt dat Robert werd geëxecuteerd? Welke alternatieve straf zou je voorstellen indien je niet instemt met de doodstraf? 2. FAMILIE VAN ANITA Je bent de zus of broer van Anita. Na een lang proces wordt Robert schuldig bevonden en krijgt hij de doodstraf. Hoe voel jij je? Wat zou je eerste reactie zijn als zus/broer van het slachtoffer? Zou je vergiffenis kunnen schenken aan Robert? Denk je de dat de executie van Robert je zou helpen bij het verwerkingsproces? Welke gevoelens heb je voor de familie van Robert? 3. FAMILIE VAN ROBERT Je bent de zus of broer van Robert. Robert kwam in het verleden al vaak in aanraking met het gerecht. Je hoopte echter altijd dat hij zijn leven wel zou beteren. Je bent emotioneel op. Na een lang proces hoor je dat Robert de doodstraf krijgt. In theorie ben je voorstander van de doodstraf, maar nu komt het wel echt dichtbij. Zal je Robert steunen wanneer hij in death row zit? Wat zou jouw reactie zijn wanneer je hoort dat Robert ter dood werd veroordeeld? Je bent overtuigd van zijn schuld. Hoe beïnvloedt dit jouw relatie met Robert? Ben je nog voorstander van de doodstraf nu een eigen familielid ter dood werd veroordeeld? Zou je Robert bezoeken in de gevangenis? Denk je dat Robert kan veranderen en een beter man worden? 4. DORPSGENOOT Je woont in hetzelfde dorp als Robert en Anita. Je kende beiden persoonlijk. Heeft de moord een invloed op het leven in het dorp? Hoe zou je op de moord reageren als je de beste vriend van Robert zou zijn? Wat voor invloed zou de moord, die zo dichtbij gebeurde, op jou en de gemeenschap hebben? Hoe zou de veiligheid in jouw dorp kunnen verbeteren? Hoe zou je reageren als je de beste vriend zou zijn van Anita?
5. ROBERT Je bent beschuldigd van moord op Anita Delrose. Je zit momenteel in death row te wachten op je executie. Je probeert het beste te maken van de tijd die je nog rest. Je mag geen fysiek contact hebben met andere gevangenen of bezoekers. Slechts 1 keer per week mag je de cel verlaten om een klein wandelingetje te maken. Je eten krijg je door een schuif in je celdeur. Alle mensen die je ontmoet, zitten in hetzelfde schuitje en zullen vroeg of laat geëxecuteerd worden. Wat doe je? Wat is jouw reactie op jouw terdoodveroordeling? Welke emoties ervaar je tijdens je eerste maanden op death row? Wat wil je nog in je leven bereiken? Waar liggen je prioriteiten? Heb je eigenlijk nog een leven? Denk je soms aan Anita en aan haar familie? Zou je contact met haar familie willen hebben? Heb je rechten in de gevangenis? 6. MENSENRECHTENACTIVIST Jij gelooft niet in de doodstraf, het is een onmenselijke en onomkeerbare straf. Je gelooft dat de doodstraf de ultieme mensenrechtenschending is. Je wil dat de doodstraf wordt afgeschaft. Welke mensenrechten worden geschonden door de doodstraf? Hoe zou je de voorstanders van de doodstraf kunnen overtuigen van jouw visie? Wat zou je voor Robert doen? Zou je de familie van Anita contacteren? Zou je de hulp inroepen van een organisatie als Amnesty International? QUIZ Geschikt voor: alle graden van het middelbaar Duur: 30 minuten Opzet: lees de vragen voor en laat de leerlingen individueel hun antwoorden noteren op een blad papier. De antwoorden worden klassikaal besproken. Vraag 1: hoeveel landen hebben de doodstraf afgeschaft voor alle misdaden? a) allemaal (197) b) 139 c) 95 Antwoord c: in 2009 waren er 95 landen die de doodstraf volledig uit hun strafwetboek hebben geschrapt. Vraag 2: welk Europees land past de doodstraf nog toe? a) Belarus b) België c) Portugal Antwoord a: in maart 2010 werden er nog 2 executies uitgevoerd. Vraag 3: geef 3 manieren waarop de doodstraf wordt uitgevoerd Antwoord: onthoofding, steniging, ophanging, elektrocutie, vuurpeloton, dodelijke injectie, vergassing Vraag 4: hoeveel geregistreerde executies gebeurden er in 2009 (China niet meegerekend) a) minstens 225
b)minstens 714 c) minstens 1463 Antwoord b: 18 landen voerden in 2009 samen 714 executies uit. China werd niet in deze telling opgenomen omdat de doodstrafcijfers een staatsgeheim zijn. Verschillende bronnen schatten dat er per jaar duizenden mensen geëxecuteerd worden in China. Vraag 5: leg uit waarom het echte aantal waarschijnlijk hoger ligt In verschillende landen worden de doodstrafcijfers niet publiek gemaakt of zijn de statistieken niet juist. Zo zouden er volgens officiële statistieken in 2006 1010 mensen geëxecuteerd zijn in China maar betrouwbare rapporten onthullen dat het echte cijfer eerder bij de 8000 lag. Vraag 6: noem de 5 landen die de doodstraf het vaakst hebben uitgevoerd in 2009 China, Iran, Irak, Saoedi-Arabië, Verenigde Staten, Jemen Vraag 7: welke Amerikaanse staat had het hoogst aantal executies in 2009? a) New Mexico b) Texas c) Florida Antwoord b: Texas met 24 executies Vraag 8: wanneer schafte België de doodstraf af? a) 1965 b) 1987 c) 1996 Antwoord c: in 1996 WAKE Geschikt voor alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 à 2 lesuren Opzet: In Amerika wordt er geregeld een wake gehouden wanneer een executie nadert. Tegenstanders van de doodstraf verzamelen dan voor de poorten van de gevangenis en protesteren in stilte met kaarsjes en posters. Laat de leerlingen in groepjes een poster uitwerken voor één van de ter doodveroordeelden waarvoor we in het pakket schrijven. Indien er meer tijd is kan je een wake met de leerlingen organiseren op de speelplaats. Dit kan een manier zijn om andere leerlingen te overtuigen om ook een brief te schrijven. FILMTIPS Dead man walking (1995) Speelfilm, Verenigde Staten, 122 minuten Vanaf 16 jaar Een non (Susan Sarandon) komt in contact met een moordenaar (Sean Penn) die in een dodencel wacht op zijn executie. Zij voelt mee met zowel de moordenaar als de familie van zijn slachtoffer.
The life of David Gale (2003) Speelfilm, Verenigde Staten, 130 minuten Antidoodstrafactivist belandt in de dodencel. Met Kevin Spacey als terdoodveroordeelde en Kate Winslet als verslaggever die overtuigd is van zijn onschuld. Ze heeft 24 uur voordat hij wordt terechtgesteld. CONTACT Vragen of opmerkingen? Neem contact op met: Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 F: 03 235 78 12 E: amnesty@aivl.be www.amnesty.be/schrijfzevrijdag