Prinsjesdag 212 Sterker uit de crisis Kennis & Economisch Onderzoek 19 september 212
In de greep van bezuinigingsdrift Prinsjesdag 212
Begroting Bruto consolidatie-inspanningen 6 % BBP % BBP 6 5 5 4 Lente-akkoord 213 4 3 3 2 2 1 1 NL AT FI FR DE
Begroting Conjunctuurgevoeligheid begrotingssaldo 4 2-2 -4-6 -8 % % 4 2-2 -4-6 -8-1 -1 8 82 84 86 88 9 92 94 96 98 2 4 6 8 1 EMU-saldo (% BBP) Output gap (% potentiële productie)
Begroting Angst voor tekorten? 1 % BBP % BBP 1-1 -2-3 -4-5 -6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17-1 -2-3 -4-5 -6 EMU-saldo VVD PvdA SP CDA D66 GroenLinks ChristenUnie
Maatregelen staan opleving consumptie in de weg Prinsjesdag 212
Consumenten Overheidsfinanciën 3 2 1-1 -2-3 -4-5 -6 % BBP % BBP 2 22 24 26 28 21 212 75 7 65 6 55 5 45 4 35 3 EMU-saldo (l) EMU-schuld (r)
Consumenten Werkloosheid loopt op 8 78 76 74 72 7 Aantal personen x 1. Seizoensgecorrigeerd % beroepsbevolking 7% 6% 5% 4% 68 5 6 7 8 9 1 11 12 3% Werkloosheid (r-as) Werkgelegenheid (l-as) Arbeidsaanbod (l-as)
Consumenten Consument zeer pessimistisch 4 2-2 -4-6 % % 4 2-2 -4-6 -8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 consumentenvertrouwen koopbereidheid economisch klimaat -8
Consumenten Consumptie terug op niveau 24 26 255 25 245 24 235 mrd euro mrd euro 26 255 25 245 24 235 23 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 Consumptievolume 23
Stinkende wonden door zachte heelmeesters Prinsjesdag 212
Zorg Zorguitgaven in Nederland 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 mrd euro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 Beleids- en beheersorganisaties (l-as) Gezondheidszorg (l-as) Totale zorguitgaven (% BBP, r-as) % BBP Welzijnszorg (l-as) Totale zorguitgaven (mrd euro, l-as) 16 14 12 1 8 6 4 2
Zorg Financieringsbronnen 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 mrd euro mrd euro 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 Overheid Zorgverzekeringswet AWBZ Particuliere zorgverzekering Eigen betalingen Overige financieringsbronnen Totaal financieringsbronnen 9 8 7 6 5 4 3 2 1
Zorg Meer zorg, minder andere overheidsuitgaven? 13 33 8 12 33 35 Overheidsbestuur Openbare orde en veiligheid Milieubescherming Volksgezondheid Onderwijs 11 51 1 3 Defensie Economische aangelegenheden Huisvesting en voorzieningen Recreatie, cultuur en religie Sociale bescherming
Zorg Besparing op collectieve zorg 1-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8-9 mrd euro Effect in 217 t.o.v. het basispad VVD PvdA PVV CDA SP D66 GL ChrU SGP Curatieve zorg langdurige zorg Totale zorg mrd euro 1-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8-9
Discussie ontslagrecht onvolledig Prinsjesdag 212
Arbeidsmarkt Flexibiliteit op gemiddeld niveau 4 Op een schaal van 1 tot 6 Op een schaal van 1 tot 6 4 3 3 2 2 1 1 Eisen voor collectief ontslag Regelgeving omtrent tijdelijke contracten Protectie tegen individueel ontslag
Arbeidsmarkt Verdeling flexibiliteit in de bevolking 6 % met een flexibel arbeidscontract % met een flexibel arbeidscontract 6 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 Onderwijsniveau Herkomst Leeftijd Geslacht
Het Nederlandse MKB in zwaar weer? Prinsjesdag 212
MKB Definitie MKB Categorie Definitie EC Personeelsomvang Omzet (in mln euro) Micro < 1 2 2 Klein < 5 1 1 Middelgroot < 25 5 43 Groot 25 > 5 > 43 Balansomvang (in mln euro)
MKB Aantal bedrijven x 1 x 1 14 14 12 1 8 6 4 2 7 12 1 8 6 4 2 Micro Klein Midden Groot
MKB Aantal bedrijven dat direct invoert en uitvoert in 29 (in %) Alleen invoer Alleen uitvoer In- en uitvoer Micro 52 14 34 Klein 31 9 61 Midden 23 5 72 Groot 29 3 68
MKB Uitsplitsing naar bedrijfstak 1 8 6 4 2 % % Micro Klein Midden Groot Landbouw, bosbouw en visserij Industrie Bouwnijverheid Horeca Financiële en zakelijke dienstverlening Delfstoffenwinning en energie Waterbedrijven en afvalbeheer Handel, vervoer en opslag Informatie en communicatie Overig 1 8 6 4 2
MKB Verloop wereldhandelsvolume 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Index 3-maands gemiddelde, 2=1 91 93 95 97 99 1 3 5 7 9 11 Index 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Wereldhandel Invoer Uitvoer
MKB Uitgesproken faillissementen Aantal x 1. Aantal x 1. 1 1 8 8 6 6 4 4 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12* 2 * t/m juli
MKB Solvabiliteit en winstgevendheid 2 % % 6 15 5 1 5 4 7 75 8 85 9 95 5 1 Winstquote (l-as) Solvabiliteit (r-as) 3
213: Bedrijfsleven drijft op uitvoer Prinsjesdag 212
Bedrijfsleven Extra lastenverzwaringen 14 12 1 8 6 4 2 Mrd euro's Lasten bedrijfsleven, 213-217 Mrd euro's 14 12 1 8 6 4 2 VVD PvdA PVV CDA SP D66 GL ChrU SGP Basispad Lastenverzwaringen
Bedrijfsleven Verdeeldheid over innovatie 1..5. -.5-1. -1.5-2. -2.5 Mrd euro's Uitgaven aan innovatie, t.o.v. basispad (213-217) Mrd euro's 1..5. -.5-1. -1.5-2. -2.5-3. VVD PvdA PVV CDA SP D66 GL ChrU SGP Fiscaal beleid Niet-fiscaal beleid Netto effect -3.
Bedrijfsleven Uitvoergroei blijft constant Excl. energie, % groei per jaar 212 213 Uitvoervolume 4¼ 4¼ w.v. binnenlands -¼ 3¼ geproduceerde uitvoer w.v. wederuitvoer 8¼ 4¾ Relevant wereldhandelsvolume ¼ 3½ Prijsconcurrentiepositie 3 1
Bedrijfsleven Faillissementen nemen toe 25 Index Index 25 2 2 15 15 1 1 5 5 Aantal faillissementen, 28K3=1, 4-kwartaals gemiddelde 94 96 98 2 4 6 8 1 12 Industrie Bouw Handel, vervoer en horeca Financiële diensten Zakelijke diensten Alle sectoren
Een realistische rekenrente Prinsjesdag 212
Pensioenen Rente-inversie doet zijn intrede 6 % % 6 5 5 4 4 3 3 2 1 4 8 12 16 2 24 28 32 36 4 44 48 52 56 6 23 24-211 212* *Gemiddelde eerste 7 maanden Looptijd in jaren 2 1
Pensioenen Rente-inversie in de eurozone.6.4.2. -.2 -.4 -.6 -.8-1. -1.2-1.4-1.6 % % Verschil 5-2 jaar interbancaire swaprente (procentpunten) 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 VS Japan Groot-Brittannië Eurozone.6.4.2. -.2 -.4 -.6 -.8-1. -1.2-1.4-1.6
Pensioenen Sleutelen aan de rekenrente 4,2% % Denemarken: UFR Zweden: 3-jaars rente Zweden: 1-jaars rente 1 2 3 t (jaren)
Keuzes in kaart op de woningmarkt Prinsjesdag 212
Woningmarkt Samenvatting plannen Lenteakkoord HRA 7 OB 8 Wet- Hillen Leenbedrag Huur Systeem VVD PvdA PVV CDA SP D66 GL CU punten WOZ punten WOZ punten punten WOZ WOZ Afschaffen 7 De grote hangt af van de omvang van de aanpassing Uitbereiden of verhogen 8 Aantal afhankelijk van starters en doorstromers Beperken of verlagen
Woningmarkt Effecten woningmarkt 2, 1,6 1,2,8,4, -,4 -,8-1,2-1,6-2, % BBP verschil met basispad % VVD PvdA PVV CDA SP D66 GL CU 15 1 5-5 -1-15 Welvaartswinst (l) Prijsontwikkeling structureel (r) Consumptie koop (r) Emu-saldo structureel (l) Netto huur structureel (r) Consumptie huur (r)
Woningmarkt Peiling (3-9-212) 8 18 4 3 35 VVD CDA PvdA SP 14 14 D66 GroenLinks ChristenUnie PVV 24 3 Overig
Eurocrisis: institutioneel getouwtrek Prinsjesdag 212
Eurocrisis Kwetsbare begrotingen in kaart
Eurocrisis Het web van spelers en interacties
Eurocrisis Pakt de ECB de draad weer op? 3 25 2 15 1 5 %-BBP Kwantitatieve monetaire beleidsmaatregelen (van 28 tot medio 212) %-BBP 3 25 2 15 1 5 Bank of England Federal Reserve Europese Centrale Bank Totale aankopen van staatsobligaties (l) Totale balansverlenging centrale bank (r) Noot: Inclusief geplande aankopen. Obligatie aankopen refereren specifiek aan kwantitatieve verruimingsmaatregelen. Voor de ECB werd enkel het Securities Market Programme meegenomen.
Eurocrisis Pijn in de periferie
Het koffiedik van de formatie Prinsjesdag 212
Verkiezingen De verkiezingsuitslag 45 4 35 3 25 2 15 1 5 aantal zetels aantal zetels 45 4 35 3 25 2 15 1 5 21 212
Verkiezingen VVD en PvdA tot elkaar veroordeeld 15 number of seats number of seats 15 125 125 1 1 75 75 5 5 25 25 VVD PvdA SP PVV CDA D66 GL CU
Verkiezingen Structurele hervormingen jaren verhoging AOW leeftijd in 225 bezuinigingen zorguitgaven marktwerking zorg versoepelen ontslagrecht woningmarkt, welvaartswinst VVD PvdA CDA D66
Verkiezingen Economische en budgettaire effecten EMU-saldo 217 Koopkracht Houdbaarheid (% bbp) Structurele werkgelegenheid BBP-volume 217 VVD PvdA CDA D66
Verkiezingen Kabinetscrises weinig effect op rente 25 1-jaars staatsrente Nederland, verschil met Duitsland basispunten basispunten 25 2 15 1 Banenplancrisis (Van Agt II) Van Agt III Van Agt II Reiskostenforfait (Lubbers II) Nacht van Wiegel (Kok II) LPF-crisis (Balkenende I) Srebrenica (Kok II) Catshuis (Rutte) Uruzgan (Balkenende IV) 2 15 1 5 5-5 Verdonk (Balkenende II) 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 1 3 5 7 9 11-5