SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave FINANCE & RISK MANAGEMENT DINSDAG 15 DECEMBER 2015 11.30-14.00 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 8 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat uit 2 opgaven en omvat 23 vragen. Dit examen bestaat uit de volgende documenten: examenopgaven Controleer of alle documenten aanwezig zijn. Het aantal te behalen punten is 100. Geef niet meer antwoorden dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld drie redenen worden gevraagd en u geeft er meer dan drie, dan worden alleen de eerste drie door u genoemde redenen beoordeeld Lever beider exemplaren van het examenpapier in. Lever ook het kladpapier na afloop van het examen in bij de toezichthouder. Dit wordt vernietigd en niet meegenomen in de beoordeling. Schrijf zo duidelijk mogelijk. Schrijf met een blauw- of zwartschrijvende pen. Alle eindantwoorden afronden op cijfers achter de komma (tussentijds niet afronden) De toegestane hulpmiddelen bij dit examen zijn: Woordenboek Programmeerbare rekenmachine SPD Bedrijfsadministratie Finance & Risk Management Dinsdag 15 december 2015 B / 8
2015 NGO-ENS B / 8
Opgave 1 Aantal te behalen punten: 57 Van fabrikant Arte nv is de volgende balans gegeven: Debet Balans Arte nv (x 1.000,-) per 1-1-2015 Credit Gebouwen en terreinen 10.000 Geplaatst Machines 18.000 aandelenkapitaal 32.000 Inventaris 12.000 Agioreserve 9.000 Voorraden 20.000 Winstreserve 6.000 Debiteuren 12.000 4% converteerbare Kas 4.000 obligatielening 10.000 Hypothecaire lening 8.000 6% obligatielening 5.000 Crediteuren 3.000 Bank 3.000 Totaal 76.000 Totaal 76.000 De 4% converteerbare obligatielening uit de balans van Arte nv per 1-1-2015 is uitgegeven op 1 januari 2010. Aflossing van de totale lening zal plaatsvinden op 31 december 2019. Vanaf 1 januari 2014 tot 1 januari 2018 kunnen twee converteerbare obligaties, onder bijbetaling van 500,-, worden omgewisseld in vijftien aandelen. De converteerbare obligaties hebben een nominale waarde van 500,- per obligatie. De aandelen hebben een nominale waarde van 20,- per aandeel. Op 1 januari 2014 bedraagt de effectieve interest 3%. Op 1 januari 2014 bedraagt de beurskoers van één converteerbare obligatie Arte 550,-. Het maatschappelijk aandelenkapitaal bedraagt 100.000.000,-. Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Bereken de conversiekoers van één converteerbare obligatie. Laat uw berekening zien. Bereken op 1 januari 2014 de obligatiewaarde van één converteerbare obligatie. Laat uw berekening zien. Bereken op 1 januari 2014 de premie boven de obligatiewaarde. Op 1 januari 2014 bedraagt de premie boven de conversiewaarde 50,-. SPD Bedrijfsadministratie Dinsdag 15 december 2015 3 / 8
Vraag 4 Vraag 5 Waardoor wordt in het algemeen de premie boven de conversiewaarde veroorzaakt? Toon door middel van een berekening aan dat de beurswaarde van één aandeel op 1 januari 2014 gelijk is aan 100,-. Op 1 januari 2014 heeft belegger Arek een obligatieportefeuille opgebouwd met een marktwaarde van 620.000,-. Deze portefeuille heeft een duration van 3,8. Arek denkt dat de kapitaalmarktrente eind 2015 daalt met 0,75 procentpunt. Vraag 6 Bereken met behulp van de duration de verwachte waardeverandering in euro's van de obligatieportefeuille eind 2015. Motiveer of er sprake is van een waardestijging of waardedaling. De obligatieportefeuille bestaat onder andere uit 400 converteerbare obligaties Arte. Arek overweegt op 1 januari 2014 gebruik te maken van zijn conversierecht. Vraag 7 Laat door middel van een berekening zien in hoeverre het gebruikmaken van het conversierecht door Arek economisch verantwoord is. In uw berekening mag u niet uitgaan van de gegeven conversiewaarde. Onderneming Arte heeft de laatste jaren haar afzet fors zien stijgen. Zij ervaart voortdurend beperkingen in haar fysieke ruimte. Daarom heeft de leiding besloten een nieuwe bedrijfshal te laten bouwen. Deze investering omvat een totaalbedrag van 20.000.000,-. De huisbankier van Arte is bereid om op 1 januari 2015 een langlopende lening te verstrekken. Looptijd twintig jaar, 5,6% rente per jaar, terug te betalen op basis van annuïteiten, jaarlijks op 31 december, voor het eerst op 31 december 2015. Daarnaast kan Arte een financial leasecontract afsluiten bij een leasemaatschappij. De looptijd van het contract is twintig jaar. Als Arte kiest voor financial lease, dan moet zij aan het einde van elke maand 135.000,- betalen. Na afloop van het contract kan Arte de bedrijfshal kopen voor 1.500.000,-. De keuze zal worden gebaseerd op de contante waarde van de te verwachte uitgaven van beide alternatieven op 1 januari 2015. Bij het contant maken van de bedragen moet u uitgaan van een effectieve interest van 2,5% op jaarbasis. SPD Bedrijfsadministratie Dinsdag 15 december 2015 4 / 8
Vraag 8 (8 punten) Laat door middel van een berekening zien op welke wijze Arte de investering in de bedrijfshal financiert. De controller van Arte geeft aan dat de financiering van de uitbreiding door het aantrekken van vreemd vermogen nadelige gevolgen kan hebben voor de te betalen rente over de banklening. Vraag 9 Geef een uitleg bij de stelling van de controller dat door de financiering met vreemd vermogen de rente op de banklening kan worden verhoogd. Arte financiert uiteindelijk de uitbreiding door de uitgifte van aandelen tegen een emissieprijs van 115,- per aandeel. Op 1 januari 2015 bedraagt de marktprijs van een aandeel Arte 120,-. Vraag 10 Vraag 11 Vraag 11a Vraag 11b Leg uit waarom Arte voor een emissieprijs kiest die lager is dan de huidige marktprijs. De houders van de converteerbare obligaties hebben bezwaar tegen de uitgifte van nieuwe aandelen. Zij zijn van mening dat hun conversierecht wordt uitgehold door de emissie van nieuwe aandelen. De directie van Arte deelt hun mening niet. Geef een verklaring voor het standpunt van de houders van de converteerbare aandelen van Arte. Geef een verklaring voor het standpunt van de directie van Arte. Arte overweegt concurrent Jetstone nv over te nemen. De controller van Arte merkt op dat de rendementswaarde van Jetstone hoger is dan de rentabiliteitswaarde van de betreffende onderneming. Hij spreekt het vermoeden uit dat de beleggers in Jetstone vooruitlopen op een overnamebod of een uitkering ten laste van de reserves. Vraag 12 Geef een omschrijving van de begrippen rendementswaarde en rentabiliteitswaarde. SPD Bedrijfsadministratie Dinsdag 15 december 2015 5 / 8
Opgave 2 Aantal te behalen punten: 43 WHO, actief in het organiseren van festivals, heeft een schatting gemaakt van de vermogensbehoefte van de kapitaalcomponenten inventaris, muziekapparatuur, voorraden en debiteuren voor vier achtereenvolgende kwartalen in 2014. Zie hiervoor tabel 1 (alle getallen x 1.000,-). kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 inventaris 100 150 410 Y muziekapparatuur 190 450 600 170 voorraden 370 400 180 240 debiteuren 560 200 270 340 Tabel 1: vermogensbehoefte WHO. In het vierde kwartaal is de vermogensbehoefte van de inventaris maximaal. Bram, de financiële goeroe van het nog jonge evenementenbureau, weet wel dat het verschil tussen de maximale som van de vier kapitaalcomponenten en de minimale som van de vier kapitaalcomponenten 260.000,- bedraagt. De diversiteitsfactor is 5,5. Vraag 13 Vraag 14 Wat wordt verstaan onder financiële diversiteit? Bepaal het ontbrekende bedrag Y. Laat uw berekening zien. Voor een klein festival heeft WHO een inschatting gemaakt van de broodjesverkoop en het verwachte resultaat (zie tabel 2). De leiding staat voor de keuze hoeveel broodjes er besteld moeten worden. totale aanbod totale vraag 500 broodjes 1.000 broodjes 1.500 broodjes 2.000 broodjes 500 broodjes 800,- 0-800,- - 1600,- 1.000 broodjes 800,- 1.000,- - 200,- - 600,- 1.500 broodjes 800,- 1.000,- 1.200,- 400,- 2.000 broodjes 800,- 1.000,- 1.200,- 1.400,- Tabel 2: resultatenmatrix broodjesverkoop. Bij besluitvorming onder volledige onzekerheid zijn er pessimistische beslissers, voorzichtige beslissers en optimistische beslissers. WHO behoort tot de groep voorzichtige beslissers. Vraag 15 SPD Bedrijfsadministratie Dinsdag 15 december 2015 6 / 8
Vraag 15a Vraag 15b a. Stel een spijtmatrix op. b. Welke keuze maakt WHO uitgaande van een voorzichtige visie? De directie van het evenementenbureau wil in 2016 uitbreiden. Knelpunt is de financiering en de daarmee samenhangende kosten. In 2015 is er al overleg geweest met de huisbankier. Uit de gesprekken kwam heel duidelijk naar voren dat het evenementenbureau een forse stijging van de rente niet uit eigen middelen zou kunnen opvangen. WHO wil heel graag nu al afspraken maken met de bank over de te betalen rente over de af te sluiten lening in 2016 en daarmee profiteren van de lage rentestand in 2015. WHO kiest er uiteindelijk voor om de rente voor vijf jaar vast te zetten met een renteswap. Hieronder staat een samenvatting van de EURIBOR-lening en de renteswap die WHO eind 2015 heeft afgesloten met haar huisbankier. EURIBOR-lening Hoofdsom 1.000.000,- Rente driemaands EURIBOR Looptijd tien jaar De kredietopslag op de EURIBOR-lening bedraagt 4%. De rente wordt betaald voor een periode van 91 dagen op basis van enkelvoudige intrest. Een jaar wordt gelijkgesteld aan 365 dagen. Renteswap Hoofdsom 1.000.000,- Vaste swaprente 0,98% per jaar Looptijd vijf jaar Voor het 1e kwartaal van 2015 geldt een driemaands EURIBOR van 1,50% per jaar. Vraag 16 Toon door middel van een berekening aan dat de swapverrekening over het eerste kwartaal van 2016 gelijk is aan 1.296,44. Geef aan of WHO dit bedrag aan de bank moet betalen of dat men dit bedrag van de bank ontvangt. SPD Bedrijfsadministratie Dinsdag 15 december 2015 7 / 8
Vraag 17 Bereken de totale kosten voor WHO van de EURIBOR-lening inclusief swapverrekening voor het eerste kwartaal van 2016. Laat uw berekening zien. WHO koopt muziekapparatuur rechtstreeks in bij de fabrikant in de Verenigde Staten. Om het valutarisico te beperken, sluit zij op 1 februari 2016 een valuatermijncontract af. Hieronder staan de belangrijkste punten uit dat contract. Spotkoers EUR/USD: 1,25 Driemaands geldmarktrente USD: 3% Driemaands geldmarktrente Nederland: 1% Hoofdsom $1.000.000. Vraag 18 Bereken de driemaands termijnkoers EUR/USD in vier decimalen nauwkeurig. Laat uw berekening zien. Twee vormen van valutarisico zijn het transactierisico en het translatierisico. Vraag 19 Met welke vorm van valutarisico heeft WHO te maken? Motiveer uw antwoord. WHO had ook kunnen kiezen voor een valutaoptie of een valutafuture. Vraag 20 Wat is het essentiële verschil tussen een valutaoptie en een valutafuture? Michiel, een van de eigenaren van het evenementenbureau, is in zijn vrije tijd een actief belegger in aandelen. In zijn portefeuille zitten onder andere aandelen XLM. De huidige koers van de aandelen XLM is 48,-. Hij wil deze aandelen verkopen voor minimaal 50,-. Michiel kan een gelimiteerde verkooporder opgeven. Hij kan zich echter ook bedienen van opties met de betreffende aandelen als onderliggende waarde. Michiel is niet zo op de hoogte van de werking van opties. Hij twijfelt tussen het verkopen van out-ofthe-money puts of out-of-the-money calls. Vraag 21 Welke keuze moet Michiel maken? Motiveer uw antwoord De waarde van een optie bestaat uit twee elementen. Eén daarvan is de tijdwaarde. Vraag 22 Vraag 23 Wat is het andere element van de waarde van een optie? Noem twee factoren die van invloed zijn op de hoogte van de tijdwaarde van een optie. Einde examen SPD Bedrijfsadministratie Dinsdag 15 december 2015 8 / 8