Onderwijsprofielen in passend onderwijs Bosch en Hovenschool 2013-2014
Het onderwijsprofiel Bosch en Hovenschool Het concept voor dit onderwijsprofiel is afkomstig van het samenwerkingsverband Passend onderwijs Zuid-Kennemerland. De vaste onderdelen van het onderwijsprofiel zijn: Planmatig werken De leerresultaten Een helder geformuleerd onderwijs en effectieve methodieken. De bewaking van de leertijd. De instructievaardigheden Het (pedagogisch) klimaat Het klassenmanagement Naast dit onderwijsprofiel heeft de Bosch en Hovenschool ook een schoolplan, schoolgids en schoolprofiel. In die documenten wordt verder ingegaan op wat voor soort school de Bosch en Hovenschool is (o.a. identiteit) en hoe we ons hierin profileren naar buiten. Een aantal voorbeelden van deze profilering: 2 schoolprojecten per jaar waarvan één project afgesloten wordt met een inloopavond, maandvieringen, creatieve ochtenden, uitstapjes etc. Alle vorig genoemde documenten zijn (samen met het onderwijsprofiel) verbonden met elkaar. Het verschil met de rest is dat in het onderwijsprofiel zeer gedetailleerd en concreet beschreven staat wat op de Bosch en Hovenschool verwacht wordt van het handelen van de leerkracht op didactisch, pedagogisch vlak en op het gebied van klassenmanagement. Tevens staat duidelijk beschreven welke stof de Bosch en Hovenschool aan de kinderen biedt en wat gedaan wordt op het moment dat een leerling iets meer of juist iets minder aan kan. Het onderwijsprofiel moet een werkdocument worden voor alle (nieuwe en reeds werkende ) leerkrachten op de Bosch en Hovenschool. Met regelmaat wordt het onderwijsprofiel aangepast op de huidige situatie.
Opbrengstgericht werken en verbetertrajecten 2014-2015 I II Sept Okt/ Jan Jan Toets Cyclus I: Leeropbrengsten - M-toets CITO afnemen: Taal en rekenen voor kleuters (gr 2) Technisch lezen (gr 3) Rekenen en wiskunde (gr 3-8) Spelling (gr - Heeft het verbeteronderwerp het verwachtte effect op de leeropbrengsten? Cyclus IIA: Verbetering onderwijsprofiel - Startbijeenkomst voor verbeteringen onderdeel uit het onderwijsprofiel. - Observaties in de klas - Werkgroepen - Kloppen praktische onderdelen nog; leertijd, leerstof etc. - Evaluatie verbeteringen onderwijsprofiel - Welk verbetertraject gaat de school volgend schooljaar starten? - Team kiest het onderdeel uit het onderwijsprofiel waarmee zij denken de leeropbrengsten te kunnen verhogen. Management stelt een plan van Cyclus IIB: Aanvullingen schooljaar 2014-2015 - 10 september: Studiebijeenkomst en teambuilding Onderwerpen die dit jaar aan bod zullen komen: - PBS - Engels eigen vaardigheid - GIP zelfstandig werken - Rots en Water - 10 Oktober: Studiebijeenkomst en teambuilding Onderwerpen die dit jaar aan bod zullen komen: - PBS - Engels eigen vaardigheid - GIP zelfstandig werken - Rots en Water - Bespreken verbetertraject 2015-2016
Febr/ mei Juni 4-8) Werkwoord spelling (gr 8) Begrijpend lezen (gr 4-8) DMT (gr 3-8) AVI (gr 3-8) - M-toets analyseren - E-toets CITO afnemen: Taal en rekenen voor kleuters (gr 2) Technisch lezen (gr 3) Rekenen en wiskunde (gr 3-7) Spelling (gr 3-7) Werkwoord spelling (gr 7) Begrijpend lezen (gr 4) DMT (gr 3-7) AVI (gr 3-7) - Wat is op basis van de toetsresultaten de keuze voor het vakgebied dat je centraal wilt stellen (Plus, basis, breedte) - Ambitie opstellen: Wat zijn je ambities ten aanzien van je leeropbrengsten? - Analyse E-toets en bijstellen van de geformuleerde ambities en plan van aanpak aanpak voor het komend schooljaar vast: Uitbreiden onderwijsprofi el met nieuwe inhoud, of: Niveau huidige onderwijsprofi el verbeteren - Voortgang huidige plan van aanpak - Opzet nieuwe plan van aanpak - Eindevaluatie verbetering onderdeel uit het onderwijsprofiel. - Tussenevaluatie PBS - Eventueel n.a.v. studiebijeenkomsten GIP en zelfstandig werkenaanpassingen maken in onderwijsprofiel: didactisch handelen, pedagogisch handelen en klassenmanagement. - Leertijd sociaal emotioneel in onderwijsprofiel aanpassen op PBS. - Evaluatie schooljaar 2014-2015: PBS GIP zelfstandig werken Engels Nieuwe zaakvak methode. Latere verwerking: leerstof: zaakvakken/engels; dit doen als de nieuwe methodes bekend zijn.
Leerresultaten 2013-2014 In onderstaande tabellen zijn per vak de ondergrens en bovengrens opgenomen die horen bij de Basisgroep. Eerst in termen van vaardigheidsscore (vs)en daaronder in termen van OC-waarde. Onder de landelijke norm staan de resultaten per schooljaar. Vervolgens komt de norm die de Bosch en Hovenschool in 2017-2018 (dit is 5 jaar na de verandering in de normering van de Citotoetsen in 2013-2014) wil behalen.. In groen staan de resultaten van het huidige schooljaar. Een hokje is blauw gekleurd als de gewenste schoolnorm van 2017-2018 nog niet is behaald. Zo is in 1 oogopslag duidelijk waar we nog aan moeten werken. Spelling M3 E3 M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 M8 E8 Landelijke norm vs 104-113 111-119 116-126 117-127 122-132 125-136 129-139 133-143 135-144 136-146 139-149 OC-index schoolnorm vs 2013-2014 103-111 112-118 111-121 113-125 128-136 130-143 132-146 136-148 139-147 137-148 138-151 OC-index 2013-2014 184-207 190-211 175-200 178-209 202-220 198-227 196-230 196-225 200-220 190-217 185-217 Schoolnorm 2017-2018 OC-index 195-215 Rekenen M3* E3* M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 M8 E8 Landelijke norm vs 89-141 114-164 41-64 52-74 62-84 70-91 76-97 83-101 91-110 96-116 103-121 OC-index schoolnorm vs 2013-2014 117-147 147-175 43-69 61-72 71-89 84-96 84-104 91-106 103-115 107-126 111-131 OC-index 2013-2014 200-216 204-219 189-215 197-211 197-218 204-219 196-221 198-218 204-219 201-225 199-224 Schoolnorm 2017-2018 OC-index *= 3 e generatie toetsen 200-218
DMT M3 E3 M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 M8 E8 Landelijke norm 13-32 21-51 34-69 46-77 56-85 61-89 71-93 77-97 79-101 83-106 86-107 schoolnorm vs 2013-2014 18-37 26-58 32-65 39-67 73-89 74-91 82-102 87-112 88-103 86-124 OC-index 2013-2014 197-219 193-219 185-209 181-204 200-218 197-216 199-224 200-230 197-215 188-230 Schoolnorm 2017-2018 OC-index 195-218 Begrijpend lezen Landelijke norm schoolnorm vs 2013-2014 OC-index 2013-2014 Schoolnorm 2017-2018 OC-index M3 E3 M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 M8 E8-13- 10 181-221 188-218 186-219 195-220 192-218 195-223 3-24 8-30 16-37 -2-32 9-35 15-43 23-42 27-46 34-56 41-66 42-70 58-86 203-230 Ondergrens OC-waarde Plus Basis 187
Leerstof Het leerstof wordt (in de schema s) beschreven in methodieken en materialen. Het basis geldt voor alle kinderen. In het breedte wordt beschreven welk materiaal daarbij als eerst ingezet wordt voor kinderen die extra hulp/inoefening nodig hebben. In het diepte beschrijven we de methoden die we aanbieden aan kinderen met een eigen leerlijn. In het plus staat beschreven welk materiaal als eerst ingezet wordt voor kinderen die verrijking/verbreding nodig hebben. Tevens staat bij het plus beschreven wat mogelijk vervalt aan basis voor deze leerlingen. Dit in het teken van compacten en verrijken. In de orthotheek is nog meer materiaal aanwezig. Dit materiaal kan ook ingezet worden als het beschreven materiaal niet aansluit bij de behoefte van het kind. Op de Bosch en Hovenschool is gekozen voor lesmethoden. Regelmatig worden methoden vervangen. Bij het kiezen van een nieuwe methode wordt gekeken of een methode geschikt is om kinderen te stimuleren in het zelfstandig werken. Tevens moet een methode geschikt zijn om te differentiëren op het gebied van verrijking en verbreding. Naast de regulieren methoden maken we ook gebruik van internet, schooltelevisie, speciale software, concreet materiaal en de levende natuur. Tevens heeft elke groep (buiten de groepen 1 en 2) een digitaal schoolbord. In dit onderwijsprofiel staan de vakken beschreven waar een duidelijk plus, basis en breedte voor is. Uitgebreide informatie over andere methoden (zaakvakken, sociaal emotioneel, expressie etc) is terug te vinden in de schoolgids. Het leerstof staat beschreven voor: Technisch lezen Begrijpend lezen Spelling Taal (incl. beginnende geletterdheid en taal voor kleuters) Rekenen (incl. rekenen voor kleuters)
Technisch Lezen Plus 3 4 5 -Veilig Leren Lezen (zon) instructiegroep 3 instructiegroep 3 Basis - -Verhaaltjes in het verhalenschrift -Boekverslag - Plusklas: lezen -Werkstukje -Veilig Leren Lezen (maan en raket): leesboekjes, werkbladen, lesmateriaal, Software. -Software Ambrasoft -Piccolo/Loco - Tutorlezen met groep 8 -Veilig Leren Lezen (maan en ster) -Veilig in Stapjes -Lekker Lezen (vanaf januari) instructiegroep 2: leesboek, werkboek, luistercd, leeskaart -Avi Lezen -Piccolo/loco - Tutorlezen met groep 8 (mits er voldoende groep 8 leerlingen zijn) -Instructiegroep 1: koorlezen kettinglezen duolezen -Lekker Lezen instructiegroep 2: leesboek, werkboek, luistercd, leeskaart -Avi lezen -Informatieboekjes -Boekbespreking -Instructiegroep 1: koorlezen kettinglezen duolezen -Leessleutel -DMT oefenmap (Luc Koning) -Flits programma op de computer - DMT oefenmap (Luc Koning) -Flits programma op de computer - DMT oefenmap (Luc Koning) Diepte - RT: Ralfi lezen light, connect en flitsprogramma - RT: Ralfi lezen light, connect en flitsprogramma
Technisch 6 7 8 Lezen Plus instructiegroep 3: + leeskaarten instructiegroep 2: zonder werkboek, met leeskaarten leeskaarten Basis -Lekker Lezen -Lekker Lezen instructiegroep 2: bovenbouwpakket leesboek, werkboek, instructiegroep 1: luistercd leesboek, werkboek, luistercd, -Avi lezen: gewone boeken, stripboeken en informatieboeken -boekverslag -Avi lezen instructiegroep 2: zonder werkboek, met -Lekker Lezen bovenbouwpakket instructiegroep 1: leesboek, leeskaart -Avi lezen - -mini boekbesprekingen -Instructiegroep 1 -Flits programma op de computer - Instructiegroep 1 - DMT oefenmap (Luc Koning) -Instructiegroep 1 - DMT oefenmap (Luc Koning) Werkbladne mee naar huis: - DMT oefenmap (Luc Koning) -groepslezen -tutorlezen Diepte
Begrijpend Lezen Plus Basis - Diepte 3 4 5 6 7 8 -Speurneus -Informatie junior Humpie Dumpie (vanaf kerstvakant ie) Humpie Dumpie Leeslijn Humpie Dumpie -Speurneus -Slagwerk -Nieuws begrip - Jeugd Informatie Plusklas: Vanaf herfstvakan tie -Nieuws begrip AA -Zaak vakken Humpie Dumpie Nieuws begrip A Plusklas -Nieuws begrip AA - software Nieuws begrip Vloeiend lezen RT Nieuws begrip B Plusklas -Nieuws begrip A - software Nieuws begrip Nieuwsbe grip C op de computer Plusklas Nieuws begrip B -software Nieuws begrip Nieuws begrip A op de computer Nieuwsbe grip D Plusklas Nieuws begrip C -software Nieuws begrip Nieuws begrip B
Spelling 3 4 5 Plus -Taal op Maat meerwerk -Slagwerk -Taal op Maat meerwerk -Plustaak -Slagwerk Basis - -Veilig Leren Lezen - Dictee -Software: Ambrasoft -Taal op Maat Spelling -Dictee -Piccolo/loco -Software: Ambrasoft -Taal op Maat Maatwerk -Spelling in de Lift -Spellingspiekschrift -Braams opzoekboekje -Denkwerk -Taal op Maat Spelling -Dictee -Software: -Ambrasoft -Bloon - Taal op Maat Maatwerk -Spelling in de lift -De spellingkampioen -Spellingspiekschriftje -Taalzee -Blauwe map spellingscategorieën -Braams opzoekboekje Spelling 6 7 8 Plus -Taal op Maat meerwerk -Taal op Maat meerwerk Basis -Taal op Maat Spelling -Dictee -Software: -Ambrasoft -Bloon -Taal op Maat Spelling en wwspelling -Dictee -Software: -Ambrasoft -Bloon -Taal op Maat Spelling en wwspelling meerwerk -Dictee -Software: -Ambrasoft - Diepte Diepte -Taal op Maat Maatwerk -Spelling in de lift -Ambrasoft -Taalzee -Blauwe map spellingscategorieën -Braams opzoekboekje Eigen leerlijn: Categorieën map -Taal op Maat -Taal op Maat Maatwerk -Spelling in de lift -Ambrasoft Taalzee -Braams opzoekboekje Eigen leerlijn: Categorieën map -Taal op Maat -Taal op Maat Maatwerk -Spelling in de lift -Raak -Het woord in de zin -Ambrasoft -Bloon -Taalzee -Braams opzoekboekje Eigen leerlijn: Eigen leerlijn: Categorieën map
Taal 1 en 2 4 t/m 6 7 en 8 Plus -Compact en Rijk -Kleine kring -Taal op Maat: -Taal op Maat: Taalkaarten Taalkaarten -Plusgroep: -Plusgroep: Plustaak taal plustaaktaal Basis Kleuterplein: -Prentenboeken (thema en varia) -Auditieve oefeningen -Lettermuur/letter van de week -Wenskastje -Verteltafel en -kastje -Thematafel - 5 minuten spelletjes -Denkwolk -Stempelen -Taal op Maat: meerwerkbladen taalkaarten -Software: TOM -Taal op Maat: meerwerkbladen -Software: TOM - Ontleden Werkbladen - maatplaat Ontwikkelingsmateriaal Software: -Bas -Leessleutel -Gynzy (op digibord) - Bron: Leessleutel -Kleine kring -Concreet materiaal -Taalmakkers - Taalzee - Taalzee Diepte Groep 3 zit geïntegreerd in VLL (technisch lezen)
Rekenen 1 2 3 4 Plus Meedoen met groep 2 -Compact en Rijk - Smart games - Werkbladen Software: - ambrasoft - gynzy -Rekenrijk meer programma + verrijkingsstof -Rekenrijk meer programma + verrijkingsstof - Routeboekje -Plusgroep: Rekentijgers Basis Kleuterplein: -5 minuten spelletjes -getallenlijn -telliedjes -veel tellen -werkbladen -ontwikkelingsmateriaal -creatieve opdrachten Software: -schatkist -bas -ambrasoft -gynzy -rekenrijk Bron: -Handboek rekenrijk -Schatkist (ouder versie) Kleuterplein: -5 minuten spelletjes -getallenlijn -telliedjes -veel tellen -werkbladen -ontwikkelingsmateriaal -creatieve opdrachten Software: -schatkist -bas -ambrasoft -gynzy -rekenrijk Bron: -Handboek rekenrijk -Schatkist (oude versie) -Rekenrijk (weer/meer programma) - Software: Rekenrijk, Ambrasoft. - Rekenspel materiaal - Piccolo/ Loco - Internet -Rekenrijk (weer/meer programma) - Software: Rekenrijk, Ambrasoft. - Piccolo/ Loco - Internet -Kleine kring -Concreet materiaal -Hulpboek Cito rekenen voor kleuters -Kleine kring -Concreet materiaal -Hulpboek Cito rekenen voor kleuters -Rekenrijk weer programma+ herhalingsstof -Maatwerk groen (+software) -Rekenrijk weer programma+ herhalingsstof -Maatwerk oranje (+software) -auto matisering: Rekensprint - RT: Rekentuin Diepte
Rekenen 5 6 7 8 Plus -Rekenrijk meer programma + verrijkingsstof - Routeboekje -Plusgroep: Rekentijgers -Rekenrijk meer programma + verrijkingsstof - Routeboekje - Kopieerboek hoofdrekenen -Plusgroep: Rekentijgers -Rekenrijk meer programma + verrijkingsstof - Routeboekje - Kien -Somplextra -Plusgroep: Rekentijgers -Rekenrijk meer programma + verrijkingsstof - Routeboekje -Somplextra -Plusgroep: Rekentijgers Basis Diepte -Rekenrijk (weer/meer programma) -Software: Rekenrijk, Ambrasoft. - Tafelmanieren werkboek - Internet -Rekenrijk weer programma+ herhalingsstof -Maatwerk blauw (+software) - ev. i lijn -auto matisering: Rekensprint -Rekentuin Eigen leerlijn pas vanaf groep 6 -Rekenrijk (weer/meer programma) -Software: Rekenrijk, Ambrasoft. - Stenvert -Rekenrijk weer programma+ herhalingsstof -Maatwerk rood (+software) -ev. i lijn -Rekentuin -Braams opzoekboekje Eigen leerlijn: -Alles Telt -Maatwerk routeboekje -Rekenrijk (weer/meer programma) - Software: Rekenrijk, Ambrasoft. - Stenvert -Werkboekjes over diverse rekenonderwerpen -Rekenrijk weer programma+ herhalingsstof -Maatwerk geel (+software) - ev. i lijn en dan aanvullen met stof voor groene groep -Rekentuin -Braams opzoekboekje Eigen leerlijn: -Alles Telt -Maatwerk routeboekje -Rekenrijk (weer/meer programma) - Software: Rekenrijk, Ambrasoft -Werkboekjes over diverse rekenonderwerpen bv. meten is weten -Rekenrijk weer programma+ herhalingsstof -Maatwerk (+ software) - ev. i lijn en dan aanvullen met stof voor groene groep -Rekentuin - 2 e helft schooljaar: rekenboek 7B -Braams opzoekboekje Eigen leerlijn: -Alles Telt -Maatwerk routeboekje
Leertijd (per vakgebied) De leertijd wordt beschreven in gestelde leertijd (roostertijd) in aantal uren per week. Plus staat voor de uren die de kinderen besteden in de plusklas (rekenen en taal). Basis zijn de aantal uren die alle kinderen aan het vak besteden, ongeacht de inhoud/methode. Dit laatste staat beschreven in leerstof. staat voor de uren die de kinderen die dit nodig hebben krijgen aan RT (in en buiten de klas). Diepte staat voor de uren die de kinderen met een eigen leerlijn* (indien RT tijd formatief mogelijk is) extra krijgen uit de groep. Sociaal emotioneel zijn het de uren die staan voor de rugzakbegeleiding die rugzakleerlingen krijgen. *We proberen kinderen zo lang mogelijk bij de basisstof (met uitbreiding tot breedte) te betrekken. Kunnen kinderen eind groep 5 (na intensieve traject, overleg en mogelijk onderzoek) de stof niet blijven volgen, kan overgestapt worden op een eigen leerlijn. Omdat eerder niet overgestapt wordt op een eigen leerlijn staan de uren pas beschreven vanaf groep 5. Technisch lezen Plus Basis 1* 2* 3 4 5 6 7 8 1x ½ uur 2 x ½ uur in kring 2 x 1 uur spelen/werken 1 x ½ uur 10-12 uur 3 x ½ uur 3,5 uur 2,5 uur 2,5 uur 2,5 uur 2 uur 3 x ½ uur 3 x ½ uur Diepte *Betreft hier beginnende geletterdheid. Uren beginnende geletterdheid en taal kunnen in elkaar overlopen. Spelling 1 2 3* 4 5 6 7 8 Plus n.v.t. Basis n.v.t. 2 uur 2 uur 2 uur 2 uur 2 uur 3 x ½ 3 x ½ n.v.t. 3 x ½ uur uur uur 3 x ½ uur Diepte n.v.t. *Geïntegreerd in taal/technisch lezen Begrijpend lezen Plus 1 x ½ uur 1 x ½ uur 1 x ½ uur 1 2 3 4 5 6 7 8 n.v.t. 1 x ½ uur Basis n.v.t. 2 uur 2, 5 uur 1 uur 1 uur 1 uur 1 uur n.v.t. 1 x ½ uur
Diepte n.v.t. Taal 1 2 3* 4 5 6 7 8 Plus 1x ½ uur 1x ½ uur 1x ½ uur 1x ½ uur 1x ½ uur Basis 2 x ½ uur in kring 10 12 2 x 1 uur uur spelen/werken 4,5 uur 3,5 uur 3,5 uur 3,5 uur 3,5 uur Diepte *Zijn de uren die ook staan voor technisch lezen. In groep 3 overlapt dit elkaar. Rekenen 1* 2* 3 4 5 6 7 8 Plus 1 x ½ 1x ½ uur 1x ½ uur 1x ½ uur 1x ½ uur 1x ½ uur uur Basis Diepte 4 x ½ uur in kring 4 x 1 uur spelen/werken *Betreft hier beginnende gecijferdheid 5 uur 5 uur 5 uur 5,5 uur 5,5 uur 5,5 uur 3 x ½ uur 3 x ½ uur 3 x ½ uur 1 x ½ uur 3 x ½ uur 1 x ½ uur 3 x ½ uur 1 x ½ uur 3 x ½ uur 1 x ½ uur Zaakvakken 1* 2* 3 4 5 6 7 8 Plus 1x ½ uur 1x ½ uur Basis 1-3 uur 1 ½ uur 1 uur 3 uur 4,5 uur 4,5 uur 4,5 uur Diepte *Uren zaakvakken groepen 1 en 2 variëren per thema en kunnen andere vakken overlappen. Sociaal 1 2 3 4 5 6 7 8 Emotioneel Plus Basis 1 uur 2 uur 1,5 uur 45 min 45 min 1,5 uur 45 min Diepte 2 x 1 uur 2 x 1 uur 2 x 1 uur 2 x 1 uur 2 x 1 uur 2 x 1 uur 2 x 1 uur
Didactisch handelen In het onderwijs op de Bosch en Hovenschool proberen we waar mogelijk de zelfstandigheid van de kinderen te bevorderen. Dit doen we mede door gebruik te maken van enkele principes van het GIP model. GIP staat voor Groepsgericht en Individueel gericht Pedagogisch en didactisch handelen. Onderstaande punten worden tijdens het zelfstandig werken ingezet: 1. De leerkracht maakt gebruik van uitgestelde aandacht door te werken met een hulpkaartje en het stoplicht; 2. De leerkracht loopt rondes; De kinderen steken hun vinger niet op maar vragen hulp d.m.v. het hulpkaartje op tafel te leggen. Tijdens de rondes krijgen kinderen kort aandacht of een korte aanwijzing. 3. De leerkracht maakt gebruik van een instructietafel voor: voorinstructie, verlengde instructie en herhalende instructie 4. De leerkracht hangt dagelijks de dagplanning zichtbaar op. 5. De leerkracht biedt de kinderen een dag- en/of weektaak aan; Tijdens het zelfstandig werken mogen kinderen zelf plannen wanneer ze wat maken als hun verplicht werk maar af is. 6. De leerkracht zorgt in de klas voor een vaste inleverplaats. 7. De leerkracht maakt gebruik van schaduwklokken; kleurenklok, timetimer 8. De leerkracht maakt gebruik van een grote en kleine kring/groep 9. De leerkracht laat de kinderen een agenda invullen. 10. De leerkracht laat de kinderen zelf taken controleren en verbeteren. In onderstaand schema van het didactisch handelen en die van klassenmanagement komen de onderdelen terug. Sommige punten staan daar uitgebreider toegelicht. Tevens is het didactisch handelen van de leerkracht gericht op het ontlokken en bevorderen van leerprocessen waarbij de leerkracht sturing geeft aan het leerproces en de eigen keuzes van leerlingen. Zo vraagt de leerkracht zich af welke hulp, opdracht of aanwijzing gegeven kan worden om leerlingen te helpen tot leren te komen. Hierbij maakt de leerkracht ook de keus welke werkvorm er per keer aangeboden wordt: klassikaal, in groepjes, individueel of coöperatief. Waar nodig wordt gebruik gemaakt van concreet materiaal. Uitgangspunt bij het didactisch handelen is het werken met een lesmodel. Daarnaast is het van belang dat de leerkracht afstemt op het niveau van de leerlingen en differentieert waar nodig en mogelijk.
De leerkrachten maken waar mogelijk gebruik van onderstaand lesmodel. Dit is gebaseerd op het passend lesmodel. Plus: lesfases hoeven niet samen te vallen met die van de basisgroep Basis Denk aan: stel vragen vanuit denken-delenuitwisselen, geef concrete voorbeelden, denk hardop, demonstreer, doe voor. Denk aan: laat leerlingen vertellen wat ze geleerd hebben, wat goed ging en wat ze volgende keer anders gaan doen. Hoe vond je het? Controleer of de lesdoelen zijn bereikt Introductie: - Wijze van introductie: zie basis - Leerkracht laat de leerlingen zelf het doel van de les verwoorden Instructie: - Leerling volgt instructie waar nodig (wijze van instructie zie basis) Inoefening/Verwerking: - Leerling gaat (direct) zelfstandig aan het werk Terugkoppeling: - Leerling rapporteert aan de leerkracht over het gemaakte werk; hij geeft aan wat hij geleerd heeft en hoe het werken ging. Introductie: - Leerkracht geeft de start van de les duidelijk aan - Leerkracht plaatst het lesdoel waar mogelijk in een concrete/herkenbare situatie - Leerkracht activeert voorkennis bij de leerlingen - Leerkracht legt de relatie met het vorig lesdoel Instructie: - Leerkracht laat de leerlingen nadenken over oplossingen/strategieën - Leerkracht geeft uitleg over hoe de leerlingen de opgaven moeten maken - Leerkracht laat de leerlingen op elkaars ideeën of op zijn uitleg reageren (interactie) - Leerkracht laat de leerlingen nadenken over de oplossingsstrategie. - Leerkracht geeft zoveel mogelijk verschillende leerlingen een beurt, waarbij zowel aandacht is voor mondige als stille leerlingen - Leerkracht gebruikt concrete taal - Leerkracht stelt vragen die aan het denken zetten Inoefening: - Leerkracht creëert betrokkenheid door vragen te stellen en leerlingen opgaven voor te laten doen - Leerkracht geeft voldoende bedenktijd - Leerkracht varieert in werkvormen bijvoorbeeld: schriftelijk, mondeling, beeldend - Leerkracht bespreekt met leerlingen de handeling, het antwoord of het werk Verwerking: - Leerkracht maakt duidelijke afspraken over de wijze van verwerking en wanneer en hoe de leerling om hulp mag vragen - Leerkracht maakt de (te werken) tijd zichtbaar d.m.v. een kleurenklok, timetimer en/of gewone klok - Leerkracht geeft het naderende einde van een activiteit duidelijk aan (bv: Over 5 minuten gaan we stoppen.) - Leerkracht zorgt voor regelmatige feedback en aanmoediging - Leerkracht zorgt bij samenwerking voor duidelijke afspraken Terugkoppeling: - Leerkracht houdt een nabespreking. - Leerkracht reflecteert met de leerlingen op de les. - Leerkracht bespreekt met de leerlingen wat goed ging tijdens de les (gedrag en
werkhouding) - Leerkracht complimenteert de leerlingen met positieve uitkomsten van de les (gedrag en resultaat) - Leerkracht geeft het einde van de les duidelijk aan : lesfases hoeven niet samen te vallen met die van de basisgroep Introductie: - Wijze van introductie: zie basis Instructie: - Leerkracht geeft leerlingspecifiek een beurt om succeservaring op te doen - Leerkracht geeft verlengde instructie - Leerkracht geeft stof waar nodig in kleine stappen Inoefening: - Leerkracht maakt waar nodig minimaal twee voorbeeldopgaven samen met de leerling - Leerkracht geeft korte en duidelijke opdrachten. Waar nodig met concreet materiaal. Verwerking: - Leerkracht bespreekt met sommige leerlingen een goede werkvolgorde en zet deze (samen) om in een stappenplan zoals: 1. Wat moet ik doen? 2. Hoe ga ik dat doen? Ik maak een plan. 3. Ik doe mijn werk. 4. Ik kijk na: Wat vind ik ervan? - Leerkracht geeft leerlingen (waar nodig) meer structuur m.b.v. een takenkaart en concreet materiaal. Terugkoppeling: - Wijze van terugkoppeling: zie basis
Pedagogisch handelen Positive Behavior Support (PBS) Op de Bosch en Hovenschool bevorderen we positief gedrag d.m.v. de PBS principes. Het doel is een positieve, sociale omgeving te creëren, die het leren bevordert en gedragsproblemen voorkomt of doet afnemen. Binnen PBS is veel aandacht voor positief gedrag. Vanuit gedeelde waarden worden gedragsverwachtingen afgeleid. De waarden die wij op de Bosch en Hovenschool hanteren zijn: Betrokkenheid, veiligheid en verantwoordelijkheid. In onderstaande matrix staan de gedragsverwachtingen die voor iedereen binnen school gelden. Plein Gang Maandviering Computerlokaal Hb ruimte/bieb Betrokkenheid Veiligheid Verantwoordelijkheid Gaat de bel, dan gaan we Naar de wc? Dan eerst We ruimen samen het in tweetallen in de rij vragen en niet meer materiaal op. staan. dan twee kinderen tegelijk. We gebruiken het materiaal waar het voor bedoeld is. Je bent hier van harte welkom als je rustig werkt (tafels in hal) We hebben aandacht voor alle optredens. Na het optreden klappen we en zeggen alleen positieve dingen. Wij werken zelfstandig en zitten op de krukken. In dit lokaal.. werken we serieus allemaal. Wij lopen aan de rechterkant de trap op. Wij lopen aan de rechterkant de trap af. Wij lopen in de school. Wij houden onze handen en voeten bij onszelf. Op een teken lopen we terug naar de klas. Wij lopen rustig en praten met een zachte stem. Je loopt en praat rustig in het lokaal. We zorgen goed voor ieders spullen. We hangen jassen aan de kapstok en we zetten tassen op de kapstok of in de bak. Bij het stilte teken zijn we stil. We loggen de computer uit en hangen de koptelefoons op. We gebruiken het materiaal waar het voor bedoeld is en laten het lokaal opgeruimd achter. We laten het lokaal netjes achter In de klas: Aan het begin van het schooljaar stelt de leerkracht samen met de leerlingen positief gestelde gedragsverwachtingen op die betrekking hebben tot die groep. In de loop van het schooljaar kunnen de gedragsverwachtingen bijgesteld worden. Verder staat hieronder in kopjes beschreven wat het pedagogisch handelen van de leerkrachten op de Bosch en Hovenschool is. Beschreven wordt:
Afspraken van toepassing op alle leerlingen Schoolbrede afspraak Omgaan met gedrag: Afspraken die op de Bosch en Hovenschool gemaakt zijn om positief gedrag te bevorderen. Pedagogisch handelen gericht op de relatie: De leerlingen voelen zich geaccepteerd. Ze horen erbij. Ze zijn welkom. Ze voelen zich veilig. Pedagogisch handelen gericht op de competentie: De leerlingen ontdekken dat ze de taken die ze moeten doen, aankunnen. Ze ontdekken dat ze steeds meer aankunnen. Pedagogisch handelen gericht op de autonomie: Leerlingen willen vrijheid en zelfbepaling. Ze willen verantwoordelijk zijn voor hun eigen taken en kunnen deze zo veel mogelijk zelfstandig verwerken. Zij kunnen (in elk geval voor een deel) hun leergedrag sturen. 00: Omgaan met gedrag - De leerkracht bekrachtigt in de gang, op de speelplaats etc. positief gedrag. - De leerkracht spreekt in de gang, op de speelplaats etc. leerlingen aan die zich niet aan de gedragsverwachtingen houden. Het juiste gedrag wordt positief verwoord en/of voorgedaan. - Indien nodig bespreekt de leerkracht een leerling met de betreffende leerkracht als het om onwenselijk gedrag gaat. - De leerkracht staat in de eerste weken van het nieuwe schooljaar (en later indien nodig) stil bij de PBS gedragsverwachtingen (zie in voorgaande matrix). - De leerkracht is bekend met het protocol kindermishandeling. - De leerkrachten en directeur staan s ochtends om 8.20u buiten op het plein. - De leerkracht vertoont voorbeeldgedrag: doet gewenst gedrag voor, laat het voordoen en bespreekt het gewenst gedrag. - De leerkracht beloont gewenst gedrag, door het geven van een compliment (verbaal, non-verbaal), of door het geven van een bekrachtiging (een bandje). Voor elk bandje krijgt de leerling een stempel. Bij 15 stempels volgt een beloning (klusje, spelletjes, keuze). De beloningen zijn gezamenlijk in de klas vastgesteld. - De leerkracht geeft positieve feedback op het gedrag van de leerlingen. - De leerkracht negeert ongewenst gedrag waar mogelijk. - De leerkracht spreekt de leerlingen aan in de ik-boodschap. - De leerkracht handelt volgens een opbouw in het sturen van gedrag als negeren niet helpt: hij maakt gebruik van gebaren om stilte. Gezamenlijk schoolgebaar: hand. hij wijst naar: een betreffende pictogram, gedragsregels, de timetimer, het stoplicht, etc. hij beloont het gewenste gedrag zowel groepsgericht als individueel. Individueel kan dit ook non-verbaal d.m.v. een aai, knipoog, duim etc. hij sanctioneert ongewenst gedrag doormiddel van: waarschuwen, uitleggen en toepassen van consequenties (bv. tafels uit elkaar etc.)
- De leerkracht maakt bewuster gebruik van het positief centraal stellen van de groep of een (aantal) leerling(en). - De leerkracht hanteert een gestructureerd beloningsbeleid waarbij het gewenst gedrag positief beschreven staat. - De leerkracht vraagt (geeft) hulp aan collega s als hij (de ander) problemen ervaart met het gedrag van een leerling.
01: Pedagogisch handelen gericht op de relatie Basis - De leerkracht ontvangt en begroet de leerlingen aan het begin van de dag. - De leerkracht kijkt de leerlingen aan als hij met hen praat en verwacht van de leerling dat hij ook kijkt. - De leerkracht maakt beredeneerde keuzes bij het samenstellen van (vaste of voor het werken tijdelijke) groepjes leerlingen. Dit kan m.b.v. een sociogram. - De leerkracht hanteert consequent het pestprotocol. - De leerkracht praat alleen met betrokkenen over de leerlingen en hun thuissituatie. - De leerkracht laat duidelijk merken dat de leerling gezien/gehoord wordt door de leerling aan te kijken, complimenten te geven etc. - De leerkracht signaleert onzekerheid bij de leerling in leer- en gedragssituaties en ondersteunt de leerling in zijn behoefte aan veiligheid en acceptatie door dingen samen en/of voor te doen. - De leerkracht koppelt een tweetal leerlingen aan elkaar die elkaar ondersteunen in het werk; bijvoorbeeld een dyslectische leerling krijgt een goede lezer als ondersteuner naast zich (maatje, tutor). - De leerkracht benoemt regelmatig (op een positieve manier) de afgesproken gedragsverwachtingen en houdt de leerlingen en zichzelf daar consequent aan. 02: Pedagogisch handelen gericht op de competentie Basis - De leerkracht spreekt zijn vertrouwen uit in de leerlingen in het omgaan met elkaar. - De leerkracht laat zien, dat hij het gewenste gedrag heeft opgemerkt in woord en gebaar. - De leerkracht sluit de dag zo vaak mogelijk af met positieve feedback op het gewenst gedrag, gericht op het werk dat de leerlingen hebben gedaan (product gericht). - De leerkracht sluit de dag zo vaak mogelijk af met positieve feedback op de inzet van de leerlingen en op het sociaal emotioneel functioneren (proces gericht). - De leerkracht spreekt met de leerlingen over hun kwaliteiten om hen bewust te maken van hun mogelijkheden. - De leerkracht geeft opbouwende feedback tijdens de les. - De leerkracht bekijkt ieder kind individueel. - De leerkracht bespreekt met een leerling zijn gedragsmogelijkheden en ondersteunt hem door vertrouwen uit te spreken in zijn capaciteiten. - De leerkracht schrijft het bereiken van gewenst gedrag toe aan de inzet van de leerling zelf. - De leerkracht zet trainingen in (bijvoorbeeld Rots en Water, OOK, vriendentraining of de methode Kinderen en hun sociale talenten), die de weerbaarheid van de leerling(en) versterken.
03: Pedagogisch handelen gericht op de autonomie Basis - De leerkracht geeft de leerlingen de ruimte, daagt uit en helpt hen om hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen. - De leerkracht daagt de leerlingen (naast de schoolregels) uit om mee te denken over een aantal belangrijke groepsverwachtingen (minstens 3) in de groep. Dit gebeurt in de 1 e week van het schooljaar. - De leerkracht herinnert de leerlingen via complimenten en positieve feedback aan de opgestelde gedragsverwachtingen. - De leerkracht laat de leerlingen mee denken en mee beslissen over sommige activiteiten in de groep. - De leerkracht creëert onderwijsleersituaties, bijvoorbeeld een kringgesprek en zelfstandig werken, waarin leerlingen elkaar de ruimte geven voor een eigen inbreng, en waardeert die positief. - De leerkracht zorgt voor werkvormen, die ervoor zorgen dat de leerlingen vorm kunnen geven aan hun eigen keuzes. Bijvoorbeeld het maken van een bouwwerk, het plakken van een collage, het schrijven van een verhaal, het werken in de zelfstandige leergids, powerpoint. etc. - De leerkracht bespreekt met de leerlingen hoe zij om kunnen gaan met leerlingen in de groep die extra onderwijs- en begeleidingsbehoeften hebben en maakt hierover afspraken. - De leerkracht bespreekt met de leerlingen het verantwoordelijk zijn voor elkaar. - De leerkracht bespreekt met de leerlingen hoe zij zelfstandig hun problemen kunnen oplossen. - De leerkracht bespreekt met de leerlingen hoe hij omgaat met verschillen tussen leerlingen wat betreft zelfstandigheid en het dragen van verantwoordelijkheid. We hebben geen breedte omdat bovenstaande punten van toepassing zijn op alle leerlingen. De leerkracht biedt het echter aan op het niveau van de individuele leerling.
Klassenmanagement Klassenmanagement bestaat zoveel mogelijk uit structureren van ruimte, tijd en activiteit zodat de leerkracht de geplande activiteiten uit kan voeren. We onderscheiden hierbinnen de organisatie van de fysieke ruimte en de organisatie van de ruimte rondom het lesgeven, waarbij het leerkrachtgedrag en de leerkrachtvaardigheden een belangrijke rol spelen. Naast het basis wordt ook het plus- en breedte beschreven. Voor het breedte geldt, dat ingezet wordt wat voor een leerling zinvol/nuttig is. In onderstaand schema is voornamelijk vastgesteld wat schoolbreed de afspraken zijn voor alle groepen om de lessen zo vlot mogelijk te laten verlopen en het lokaal zo overzichtelijk mogelijk te maken. Naast deze afspraken is er genoeg ruimte voor de leerkrachten om het lokaal gezellig en met eigen sfeer aan te kleden. Zoals beschreven staat bij het didactisch handelen, maken we op de Bosch en Hovenschool gebruik van een aantal principes van het GIP-model. Dit heeft effect op het klassenmanagement en is dus waar mogelijk in onderstaande schema s opgenomen. In het schooljaar 2014-2015 maken we concretere afspraken over het GIPmodel en de werkwijze met de dag/weektaken. Tevens worden de afspraken rondom nakijken etc. besproken.
01: Ruimte/materiaal Plus - Er is een aparte ruimte beschikbaar voor de plusklas. - Het samenstellen en aanpassen van de groepjes voor de plusklas gebeurt in onderling overleg tussen groepsleerkracht, plusklasleerkracht en eventueel ib-er. Basis - In elk klas hangen zichtbaar de school en de klassenregels. - De tafels en stoelen zijn zo georganiseerd dat er duidelijke looproutes zijn in de klas. De groepjes staan getekend in een plattegrond. - Elke groep heeft een klassenmap met een duidelijke inhoudsopgave. In de map zit ook informatie voor een invalkracht (o.a. beschrijving zorgleerlingen, incl leerlingen met speciaal dieet) - De klokken (gewone klok, timetimer, kleurenklok) worden gebruikt (fysiek en/of op digibord). - T/m groep 8 is de dagplanning (in pictogrammen t/m groep 5/6 en vanaf groep 6/7 in woorden) zichtbaar in de klas. - De leerkracht stelt regelmatig nieuwe tafelgroepen samen. Iedere tafelgroep bestaat uit maximaal 6 leerlingen. - De leerkracht van groep 1/2 stelt aan het begin van het schooljaar kleurgroepen samen. - Elke groep heeft een instructietafel in de klas staan. In groep 1/2 is ruimte beschikbaar voor het maken van een grote en kleine kring. - Vanaf groep 3 wordt er gebruik gemaakt van een stoplicht (rood= stil, oranje=overleggen, groen = mogelijkheid tot hulp vragen aan leerkracht). De groepen 1 en 2 werken met een rode ketting voor uitgestelde aandacht. - Groep 1/2 hebben tevens een kiesbord, weekkalender (met de namen van de dagen van de week) en een namenlijst zichtbaar in de klas hangen. Groep 3 heet het kiesbord van VLL in de klas hangen. - Vanaf groep 3 heeft elke leerling een hulpkaartje ( groen= geen hulp nodig, rood= hulp nodig) op tafel liggen. Niet alle materialen die hieronder beschreven staan zijn in alle lokalen aanwezig. Ze zijn echter wel in school aanwezig en kunnen de klas in. - Er is (een aparte) ruimte beschikbaar voor de RT. - Er zijn kleine kleurenklokken en timetimers beschikbaar voor op de tafel van de leerling. Mits deze niet in gebruik zijn, liggen ze in de ib-ruimte. - De leerling houdt indien nodig een vaste plaats in de klas. - Er kan een aparte werkplek en/of werkbak gecreëerd worden voor kinderen die een rustige werkplek nodig hebben. - Er zijn individuele stappenplannen en pictogrammen aanwezig voor op de tafel van de leerling. - Er zijn discmans beschikbaar. Deze liggen in het computerlokaal bij de luisterboeken. - ER zijn koptelefoons en studybudy s op school aanwezig. - Het samenstellen en aanpassen van de groepjes voor de rt gebeurt in onderling overleg tussen groepsleerkracht, rt-er en ib-er.
- Compenserende en dispenserende maatregelen voor kinderen met dyslexie staat in een persoonlijk dyslexiekaart beschreven. 02: Tijd Plus Basis - Er staan vaste dagen gepland voor de plusklas. - De leerkracht gebruikt een rooster waarin hij alle lessen plant. - De leerkracht houdt zich zoveel mogelijk aan de roostertijden. - Per groep staan er vaste computertijden gepland. Dit rooster hangt bij het computerlokaal en wordt in het begin van het schooljaar gezamenlijk vastgesteld. - De leerkracht vertelt bij aanvang van de dag wat de planning van de dag zal zijn. - Groep 1/2: De kinderen mogen vanaf 8.15 uur de klas inkomen. De boekenmand staat klaar om boekjes te lezen. Om 8.25 uur komen zijn de leerkrachten in de klas. Zij beginnen om 8.30 uur met de les. - De groepen 3 t/m 8 hebben op woensdag inloop vanaf 8.15 uur. Groep 3 heeft tot de herfstvakantie dagelijks inloop. - De lesovergangen duren maximaal 5 minuten. - De jarigen komen zoveel mogelijk langs tussen 10.00 uur en 10.30 uur. - De leerkracht plant op het rooster de volgende werkvormen in: zelfstandig werken instructiemomenten samenwerken - De leerkracht maakt voor de leerling de tijd inzichtelijk d.m.v een klok, een kleurenklok of een timetimer. - De leerkracht zorgt voor extra tijd bij het maken van het werk/toetsen. - Er staan vaste dagen gepland voor de RT. 03: Activiteit Plus - De plusklasleerkracht geeft materiaal mee om in de klas te verwerken. - De leerkracht zorgt voor een vaste plek voor het materiaal uit de plusklas.
Basis - De leerkracht legt de materialen voor de les zo klaar dat de leerlingen ze zelf kunnen pakken. Dit geldt ook voor het materiaal dat leerlingen nodig hebben als zij eerder klaar zijn. - Er is een vaste plek waar kinderen hun werk dat af is inleveren. - De leerkracht vertelt voor de les of er sprake is van: individueel werken, waarbij geen hulp gevraagd mag worden individueel werken waarbij hulp gevraagd mag worden als iets niet lukt samenwerkend leren - De leerkracht geeft op een klok de tijdsplanning aan. - De leerkracht vertelt wanneer de les eindigt. De leerlingen krijgen dan nog een paar minuten de tijd om het werk af te ronden. - De leerkracht vertelt: wat hij zelf gaat doen tijdens het zelfstandig werken (o.a. rondes lopen) wanneer hij niet beschikbaar is voor alle leerlingen en hoe lang dat duurt wanneer hij weer beschikbaar is - De leerkracht legt de materialen voor de leerlingen klaar in een werkbak, of op de tafel van de leerling. - De leerkracht zorgt samen met de leerlingen voor een geordende werkplek met daarop alle benodigde materialen.