Successieplanning met verzekeringsproducten in nieuw samengestelde gezinnen
Samenlevingsvormen huwelijk wettelijke samenwoning feitelijke samenwoning
Doelstellingen bescherming langstlevende echtgenoot (LLE) bescherming stiefkinderen gelijke behandeling van alle kinderen de gulden middenweg tussen bescherming LLE en bescherming stiefkinderen
1. Huwelijk wat? gevolgen primair huwelijksrecht persoonsrechtelijk: samenwoning, getrouwheid, bijstand vermogensrechtelijk: bescherming gezinswoning, hulp- en bijdrageplicht, schulden secundair huwelijksrecht keuze, bv. scheiding van goederen wettelijk stelsel
1. Huwelijk wettelijk stelsel 3 vermogens: eigen vermogen man/vrouw, gemeenschap samenstelling nalatenschap man gemeenschap vrouw nalatenschap LLE erft vruchtgebruik (VG), kinderen blote eigendom (BE)
1. Huwelijkscontract - huwelijksvoordelen = voordelen die de echtgenoot verkrijgt uit de werking, samenstelling, vereffening of verdeling van het huwelijksvermogensstelsel bedingen m.b.t. de samenstelling van de gemeenschap beding van inbreng beding van uitsluiting beding van onttrekking
1. Huwelijkscontract - huwelijksvoordelen bedingen m.b.t. de vereffening van de gemeenschap beding van vooruitmaking beding van ongelijke verdeling verblijvingsbeding huwelijksvoordeel = ten bezwarende titel, indien maximum de aanwinsten en ½ waarde goederen ingebracht door andere echtgenoot geen inkorting geen deel fictieve massa
1. Huwelijkscontract - huwelijksvoordelen bescherming van de kinderen gemeenschappelijke kinderen: huwelijksvoordeel is ten bezwarende titel stiefkinderen: maximum ½ - het meerdere = schenking wel inkorting wel deel fictieve massa
1. Huwelijk - erfrecht erfovereenkomsten zijn nietig wettelijk erfrecht LLE erft vruchtgebruik (VG), kinderen blote eigendom (BE) omzetting VG van de LLE bloedverwantschap enkel bloed- of adoptieverwantschap stiefkinderen zijn geen bloedverwanten
1. Huwelijk - erfrecht reserve voorbehouden deel beschikbaar deel reserve LLE: ½ in vruchtgebruik min. VG gezinswoning reserve kinderen: ½ indien 1 kind, ⅔ indien 2 kinderen, ¾ indien 3 kinderen of meer berekend op fictieve massa
1.1. Huwelijk bescherming LLE huwelijkscontract gemeenschapsstelsel LLE heeft ½ gemeenschap in VE (huwelijksvermogensrecht) en ½ in VG (erfrecht) huwelijksvoordelen: beperkt contractuele erfstelling grootst beschikbaar deel in VE toekomstige goederen schenking van grootst beschikbaar deel in VE - herroepelijk
1.1. Huwelijk bescherming LLE testament max. beschikbaar deel beding van aanwas kanscontract = ten bezwarende titel enkel voor eigen goederen vermoeden van vrijgevigheid
1.1. Huwelijk bescherming LLE Levensverzekering Wet 10 december 2012 reserve kan niet worden ontnomen voorwerp inkorting: uitgekeerde kapitaal principe: vrijstelling van inbreng voorwerp inbreng: verzekeringsprestatie
1.2. Huwelijk bescherming stiefkinderen huwelijkscontract: Wet Valkeniers testament
1.3. Huwelijk gelijke behandeling van alle kinderen stiefouderadoptie: (gewone) adoptie van stiefkind door stiefouder
1.4. Huwelijk gulden middenweg huwelijkscontract: Wet Valkeniers schenking/testament met fideïcommis de residuo vruchtgebruik via schenking/beding van aanwas
2. Wettelijke samenwoning wat? gevolgen primair wettelijk samenwoningsrecht persoonsrechtelijk: - vermogensrechtelijk: bescherming gezinswoning, bijdrageplicht (geen hulpplicht), schulden Secundair wettelijk samenwoningsrecht wettelijk stelsel = (beperkt) stelsel van scheiding van goederen
2. Wettelijke samenwoning- erfrecht erfovereenkomsten zijn nietig wettelijk erfrecht LLP erft vruchtgebruik van de gemeenschappelijke verblijfplaats kinderen erven BE van de gemeenschappelijke verblijfplaats en VE van de rest bloedverwantschap enkel bloed- of adoptieverwantschap stiefkinderen zijn geen bloedverwanten
2. Wettelijke samenwoning- erfrecht geen reserve voor LLP reserve kinderen: ½ indien 1 kind, ⅔ indien 2 kinderen, ¾ indien 3 kinderen of meer
2.1. Wettelijke samenwoning bescherming LLP schenking van grootst beschikbaar deel in VE onherroepelijk! testament max. beschikbaar deel beding van aanwas geen vermoeden van vrijgevigheid! levensverzekering max. beschikbaar deel
2.2. Wettelijke samenwoning bescherming stiefkinderen maximaal! erfrecht LLP is beperkt en niet reservatair
2.3. Wettelijke samenwoning gelijke behandeling van alle kinderen eigen kind: reservatair erfrecht stiefkind: zonder erfrecht dus max. beschikbaar deel stiefouderadoptie
2.4. Wettelijke samenwoning gulden middenweg schenking/testament met fideïcommis de residuo vruchtgebruik via schenking/beding van aanwas
3. Feitelijke samenwoning wat? gevolgen primair wettelijk samenwoningsrecht persoonsrechtelijk: - vermogensrechtelijk: bescherming gezinswoning, bijdrageplicht (geen hulpplicht), schulden secundair wettelijk samenwoningsrecht wettelijk stelsel = (beperkt) stelsel van scheiding van goederen
3. Feitelijke samenwoning - erfrecht erfovereenkomsten zijn nietig wettelijk erfrecht partner: geen! eigen kinderen erven VE bloedverwantschap enkel bloed- of adoptieverwantschap stiefkinderen zijn geen bloedverwanten
3.1. Feitelijke samenwoning bescherming LLP schenking van grootst beschikbaar deel in VE onherroepelijk! testament max. beschikbaar deel beding van aanwas geen vermoeden van vrijgevigheid levensverzekering max. beschikbaar deel
3.2. Feitelijke samenwoning bescherming stiefkinderen maximaal! geen erfrecht voor LLP
3.3. Feitelijke samenwoning gelijke behandeling van alle kinderen eigen kind: reservatair erfrecht stiefkind: zonder erfrecht dus max. beschikbaar deel stiefouderadoptie
3.4. Feitelijke samenwoning gulden middenweg schenking/testament met fideïcommis de residuo vruchtgebruik via schenking/beding van aanwas
Schenk- en erfbelasting partner echtgenoten wettelijk samenwonenden feitelijk samenwonenden min. 1 jaar ononderbroken samenwonen én gemeenschappelijke huishouding
Schenk- en erfbelasting verkrijging in rechte lijn afstammelingen kinderen die ten volle zijn geadopteerd kinderen die gewoon zijn geadopteerd voorwaarden elk kind van de partner (stiefkinderen) zorgkind ex-partners, indien er gemeenschappelijke kinderen zijn
Levensverzekering - begunstigingsclausule echtgenoot best generieke aanduiding persoon die deze hoedanigheid heeft bij het opeisbaar worden van de prestaties dus verlies hoedanigheid begunstigde na echtscheiding nieuwe echtgenoot wordt automatisch nieuwe begunstigde
Levensverzekering - begunstigingsclausule kinderen generiek personen die deze hoedanigheid hebben bij het opeisbaar worden van de prestaties aangeven met wie de band moet bestaan (bv. kinderen van de verzekeringsnemer) (verzekeringsrechtelijke) plaatsvervulling t.g.v. afstammelingen speelt nominatief opletten met later geboren kinderen geen plaatsvervulling
Levensverzekering - begunstigingsclausule echtgenoot en kinderen gezamenlijke aanduiding (generiek of nominatief) 50% in VE voor echtgenoot 50% in VE voor kinderen andersluidend beding mogelijk wettelijk samenwonende partner en kinderen rechtsleer: verdeling in gelijke delen
Levensverzekering - begunstigingsclausule mijn wettige (beter: wettelijke) erfgenamen = mijn nalatenschap verzekeringsprestatie maakt deel uit van de nalatenschap van de verzekeringsnemer kapitaal wordt uitgekeerd volgens de regels van de wettelijke erfopvolging (incl. burgerrechtelijke plaatsvervulling, testament) wettelijk samenwonende partner is een wettelijke erfgenaam voorwaarde: de wettelijke erfgenamen moeten de erfenis aanvaarden! nadeel: kapitaal behoort tot onderpand van de schuldeisers van de overledene
Levensverzekering - begunstigingsclausule generiek = mijn nalatenschap verzekeringsprestatie maakt deel uit van de nalatenschap van de verzekeringsnemer kapitaal wordt uitgekeerd volgens de regels van de wettelijke erfopvolging (incl. burgerrechtelijke plaatsvervulling, testament) voorwaarde: de wettelijke erfgenamen moeten de erfenis aanvaarden! nadeel: kapitaal behoort tot onderpand van de schuldeisers van de overledene
Levensverzekering - begunstigingsclausule Voorbeeld 1: ouder (ongehuwd en niet wettelijk samenwonend) heeft 2 kinderen begunstigingsclausules: de kinderen van de verzekeringsnemer An & Jan, in gelijke delen de wettelijke erfgenamen van de verzekeringsnemer An & Jan krijgen elk ½ van het overlijdenskapitaal
Levensverzekering - begunstigingsclausule idem, maar An is voor-overleden en heeft 3 kinderen begunstigingsclausule de kinderen van de verzekeringsnemer Wie krijgt wat? Jan ½ de 3 kinderen van An elk ⅙
Levensverzekering - begunstigingsclausule idem, maar An is voor-overleden en heeft 3 kinderen begunstigingsclausule An & Jan, in gelijke delen wie krijgt wat? Jan krijgt alles of ½?? de 3 kinderen van An krijgen niets of elk ⅙?? verduidelijken:
Levensverzekering - begunstigingsclausule indien plaatsvervulling gewenst: An & Jan in gelijke delen. Bij vooroverlijden van An en/of Jan komen hun afstammelingen bij plaatsvervulling op. indien plaatsvervulling niet gewenst: An & Jan in gelijke delen. Bij voor-overlijden van An en/of Jan komt het volledige kapitaal toe aan de overlevende. besluit: nominatieve aanduiding van kinderen heeft enkel zin als de verzekeringsnemer geen plaatsvervulling wil en/of een kind wil uitsluiten
Levensverzekering - begunstigingsclausule idem, maar An is voor-overleden en heeft 3 kinderen begunstigingsclausule de wettelijke erfgenamen van de verzekeringsnemer wie krijgt wat? Jan ½ de 3 kinderen van An krijgen elk ⅙ verduidelijken:
Levensverzekering - begunstigingsclausule idem, maar An is voor-overleden en heeft 3 kinderen begunstigingsclausule de wettelijke erfgenamen van de verzekeringsnemer ten persoonlijke titel, in afwijking van art. 174 VW wie krijgt wat? Jan ¼ de 3 kinderen van An krijgen elk ¼
Levensverzekering - begunstigingsclausule voorbeeld 2: verzekeringsnemer heeft echtgenoot en 2 kinderen begunstigingsclausule: de echtgenoot en de kinderen van de verzekeringsnemer wie krijgt wat? echtgenoot: ½ de kinderen: elk ¼
Levensverzekering - begunstigingsclausule voorbeeld 2: verzekeringsnemer heeft echtgenoot en 2 kinderen begunstigingsclausule: de wettelijke erfgenamen van de verzekeringsnemer wie krijgt wat? echtgenoot: kapitaal in VG de kinderen: kapitaal in BE (elk ½)
Levensverzekering - begunstigingsclausule voorbeeld 3: verzekeringsnemer heeft wettelijk samenwonende partner en 2 kinderen begunstigingsclausule: de wettelijke samenwonende partner en de kinderen van de verzekeringsnemer wie krijgt wat? wettelijk samenwonende partner: ⅓ de kinderen: elk ⅓
Levensverzekering - begunstigingsclausule voorbeeld 3: verzekeringsnemer heeft wettelijk samenwonende partner en 2 kinderen begunstigingsclausule: de wettelijke erfgenamen van de verzekeringsnemer wie krijgt wat? wettelijk samenwonende partner: niets (wettelijke erfopvolging = VG op gezinswoning) de kinderen: elk ½ VE oplossing: testament t.v.v. wettelijk samenwonende partner
Levensverzekering en schenking: onder vuur schenking met conventionele terugkeer Besl. dd 22/02/2007 RJ nr. EE/101.887 Standpunt Vlabel nr. 15142 dd 26/10/2015 verzekeringsgift Besl. Dienst Patrimoniumdocumentatie dd 09/04/2013 Standpunt Vlabel nr. 15133 dd 12/10/2015
Besluit knelpunten situeren zich hoofdzakelijk op burgerrechtelijk niveau omvang erfrecht 2 e echtgenote / wettelijk of feitelijk samenwonende partner stiefkinderen hebben geen wettelijk erfrecht niet op het fiscale niveau: partner en rechte lijn = ruim (fiscale) successieplanning middels levensverzekering momenteel onder het vuur van Vlabel
Dank voor Uw aandacht