Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 - Het huwelijksvermogensrecht Wat is het belang van het huwelijksvermogensrecht?... 5 Gemeenschap van goederen... 5 Verdeling... 5 Wat behoort tot het gemeen schappelijk vermogen?... 5 Wat behoort niet tot het gemeenschappelijk vermogen?... 7 Uitsluitingsclausule?... 8 Geen waardeverrekening?... 8 Maar wel verrekening bij overlijden... 9 Vervangende zaken ook onder de uitsluitingsclausule?... 9 Vruchten daarentegen niet, tenzij anders bepaald... 10 Goede administratie van groot belang... 11 Huwelijkse voorwaarden... 11 Wat is typisch voor huwelijkse voorwaarden?... 11 Aan iedere medaille twee kanten... 12 Het interne aspect van huwelijkse voorwaarden... 12 Het externe aspect... 12 Niet snel even op naam van de andere echtgenoot zetten?................. 13 Dus: goed afwegen van belangen... 13 Het vastleggen van huwelijkse voorwaarden... 14 Vóór het huwelijk... 14 Tijdens het huwelijk... 15 Géén overdrachtsbelasting?... 15 En géén schenkbelasting?... 15 Mogelijkheden voor huwelijkse voorwaarden... 16 Koude uitsluiting... 16 Soms tóch gemeenschappelijk?... 17 Beperkte gemeenschap van goederen... 17 Voorbeelden van beperkte gemeenschap van goederen... 18 Verrekenstelsels... 18 Wat zijn inkomsten?... 18 Wat is onverteerd?... 19 Verrekening van winst?... 19 Vaststelling van winst... 19 Winst in de eenmanszaak... 19 Winst in de BV... 19 Vaststelling van winst door een deskundige... 20 Meestal geen verrekening van verlies?... 20 I
Verrekening van vermogen... 20 Maar soms toch weer uitgesloten?... 20 En ook de uitsluitingsclausule heeft voorrang... 21 Wanneer wordt er verrekend?... 21 Periodieke verrekening... 21 Voordelen van de periodieke verrekening............................... 22 Problemen bij niet-verrekenen?... 22 Finale verrekening... 23 Pensioenverrekening?... 23 Wetsvoorstel... 24 Hoofdstuk 2 - Samenwonen Wie zijn samenwoners?... 27 Fiscaal partnerschap... 27 Wat als er niets is geregeld?... 27 Samen eigenaar van de en/of-rekening?... 27 Soms tóch samen eigenaar?... 28 Zijn samenwoners erfgenamen van elkaar?... 28 Waarom een samenlevingsovereenkomst?... 29 Het belang voor samenwoners... 29 Wat kan er in een samenlevingsovereenkomst worden geregeld?... 29 Wat is gemeenschappelijk en wat blijft privé?... 29 Gemeenschappelijke goederen... 29 Alles gemeenschappelijk?... 30 Wie betaalt wat en van welke rekening?... 30 Bijdrage aan de gezamenlijke rekening... 30 Gezamenlijke kosten... 30 Nog meer te regelen?... 31 Zijn anderen gebonden aan de samenlevingsovereenkomst?... 31 Partnerpensioen... 31 Het verblijvingsbeding.............................................. 32 De werking van het verblijvingsbeding... 32 Het effect van het verblijvingsbeding... 32 Alleen het gemeenschappelijk vermogen?... 33 Nog een fiscaal voordeel?... 33 Geen samenlevingsovereenkomst: soms tóch vrijstelling... 34 De gezamenlijke woning... 34 Huren van een woning... 34 Privé-eigendom van een van de partners?... 35 Gemeenschappelijk eigendom?... 35 Let op de fiscus!... 35 II
Mogelijkheden tot verrekening?... 36 Samenwoners en overlijden... 36 Geen kinderen; geen testament?... 37 Wel kinderen; geen testament?... 37 Het verblijvingsbeding.............................................. 37 Wel of geen testament?... 37 Met kinderen altijd een testament!... 38 Hoofdstuk 3 - Het erfrecht Wat is erven?... 41 Wat als er geen testament is?... 41 Wat als er wel een testament is?... 41 Wel een testament maar toch het wettelijk erfrecht?... 42 Hoe kan ik een testament opvragen?... 42 Wie is belanghebbende?... 42 Wie kunnen er erven?... 42 Wie kunnen volgens de wet niet erven?... 43 Wat zijn bloedverwanten?... 43 Vaststellen van het vaderschap van belang?... 44 Vier groepen van erfgenamen... 44 Wie erven eerst volgens de wet?... 44 En wie erven daarna?... 45 Wat is plaatsvervulling?... 45 En wat is aanwas?... 46 Waarom zijn soms niet alle erfdelen gelijk?... 46 Wat erft de langstlevende echtgenoot?... 47 Dus niet de helft plus een kindsdeel?... 47 Wat is de wettelijke verdeling?... 48 Wat krijgen de kinderen?... 48 Mag de langstlevende echtgenoot alles opmaken?... 48 Kunnen de kinderen zich daartegen verzetten?... 49 Wanneer zijn de vorderingen van de kinderen opeisbaar?... 49 Waarom rente over de vorderingen?... 50 Kan de wettelijke verdeling ongedaan worden gemaakt?... 50 Wat is daarvan het gevolg?... 51 Wat als de langstlevende echtgenoot gaat hertrouwen?... 51 Wat zijn wilsrechten?... 51 Wat is vruchtgebruik?... 52 Kan de langstlevende echtgenoot onterfd worden?... 52 Welke rechten heeft de langstlevende echtgenoot altijd?... 52 Wat is een testament?... 53 III
En wat is een codicil?... 53 Wie kunnen er een testament maken?... 54 Wie kunnen niet bij testament erven?... 54 Kan het testament worden herroepen of gewijzigd?... 55 Wat staat er in het testament?... 55 Wat houdt de erfstelling in?... 55 Wat kunt u voor de toekomst regelen?... 56 Wat is voogdij?... 57 Wat betekent bewind?... 58 Hoezo, geen geld naar de aangetrouwde?... 59 Wat is de rampenclausule?... 60 Waarom geen erfgenaam binnen dertig dagen?... 60 Wat doet een executeur?... 61 Kunnen kinderen onterfd worden?... 62 Waar hebben ze dan nog recht op?... 62 Wat moeten ze daarvoor doen?... 63 Wanneer is de legitieme portie opeisbaar?... 63 Hoe zit dat met samenwoners?... 64 Welke rechten heeft de bedrijfsopvolger altijd?... 65 Overdracht van bedrijfsgoederen... 65 Overdracht van aandelen... 65 Hoe regelt u dat het beste in een testament?... 66 Moet een erfgenaam de erfenis altijd aanvaarden?... 66 Wat als er meer schulden dan bezittingen zijn?... 67 En wat als een erfgenaam niets weet?... 68 Wanneer wordt de erfenis verdeeld?... 68 Wat te doen met dwarsliggers?... 69 Wat is een verklaring van erfrecht?... 69 En wat is een verklaring van executele?................................ 70 Hoofdstuk 4 - Successiewet Welke belastingen behoren tot de Successiewet?... 73 Wat is erfbelasting?... 73 Wat is schenkbelasting?... 73 Wie in het buitenland wordt geacht tóch in Nederland te wonen?... 73 Ook nog eens belasting betalen in het buitenland?... 75 Waarover betaalt u erfbelasting?... 76 Wat is de waarde?... 76 Waarvoor gelden speciale waarderingsregels?... 77 Hoe zit dat met vermogen in het buitenland?... 78 Wat wordt bij de nalatenschap opgeteld?... 78 IV
Hoe zit dat met de levensverzekering?.... 79 Wanneer is dat goed geregeld?... 79 Wanneer is er sprake van een schenking?.... 80 En wat wordt dan als een gift beschouwd?... 80 Is er in beide gevallen schenkbelasting verschuldigd?.... 81 Hoe zit dat met overdracht van het huis aan de kinderen?... 81 Hoe zit dat met het verblijvingsbeding?... 82 En hoe zit het met de omzetting van huwelijkse voorwaarden in gemeenschap van goederen?... 83 Hoeveel erfbelasting moet er worden betaald?... 84 Welk speciaal tarief geldt voor de kleinkinderen?......................... 85 Welke vrijstellingen voor erfbelasting zijn er 2015?... 86 Welke vrijstelling heeft de langstlevende echtgenoot?... 86 Hoe zit dat met de pensioenrechten?... 86 Welke vrijstelling hebben samenwoners?... 87 Welke vrijstelling hebben de (klein)kinderen?... 87 Welke vrijstelling hebben alle anderen?... 88 Hoeveel schenkbelasting moet er worden betaald?... 88 Welke jaarlijkse vrijstelling hebben de kinderen?... 89 Welke eenmalige vrijstelling hebben de kinderen?........................ 89 Wat als mijn kind ouder is dan 40 jaar?... 89 Welke vrijstelling voor eigen woning?... 90 Welk vrijgesteld bedrag hebben anderen?... 90 Wat met een schenking 180 dagen vóór overlijden?... 91 Wat is een schenking making vrij van recht?... 92 Welke speciale vrijstellingen voor de schenk- en erfbelasting gelden er voor het ondernemingsvermogen of voor de aandelen van de BV?... 93 Met welke voorwaarden moet dan rekening worden gehouden?... 94 Hoofdstuk 5 - Mogelijkheden tot successieplanning Wat is estate planning?... 97 Wat zijn daarvoor de belangrijkste instrumenten?... 97 Waarom overdracht vermogen tijdens leven?... 97 Wat is juridisch gezien een schenking?... 98 Waarmee moet u rekening houden bij schenken?... 98 Wat kunt u schenken?... 99 Hoe wordt een schenking geregeld?... 99 Waarom is het van belang om een schenking altijd schriftelijk vast te leggen?... 100 Welke fiscale voordelen zijn er voor schenking van bedrijfsgoederen of aandelen van een BV?... 101 Wat is een schenking op papier?... 101 V
Wat is het effect van de papieren schenking?... 101 Aan welke voorwaarden moet de papieren schenking voldoen?... 102 Waarom is de papieren schenking zo handig?.... 103 Mogen de ouders eerder aflossen?... 103 Wat zijn de nadelen van de papieren schenking?... 103 Wat zijn de gevolgen van de papieren schenking voor de inkomstenbelasting?... 104 Welke problemen spelen er bij de overdracht van het woonhuis?... 104 Wat is de vruchtgebruikvariant?... 105 Hoe kan heffing van erfbelasting worden voorkomen?... 106 Welke problemen spelen er bij de vruchtgebruikvariant voor de inkomstenbelasting?... 106 Hoe werkt de huurvariant?... 107 Hoe zit dat dan met de inkomstenbelasting?... 107 Wat is het voordeel als het huis wordt geschonken?... 108 En hoe zit dat met schenking in termijnen?... 108 Waarom is het van belang of u in gemeenschap van goederen bent gehuwd of op huwelijkse voorwaarden?... 109 Wat kunt u dan regelen met de huwelijkse voorwaarden?... 110 Wat zijn de voordelen van de omzetting van de huwelijkse voorwaarden in gemeenschap van goederen?... 110 En wat zijn de nadelen daarvan?... 111 Hoe werkt het finaal verrekenbeding?... 111 Wat zijn de voordelen van het finaal verrekenbeding?... 112 En wat zijn de nadelen daarvan?... 112 Hoe gaat het vermogen over door het erfrecht?... 113 Waarom de wettelijke verdeling ongedaan maken?... 113 Is een schuld fiscaal verstandig?... 115 Kan de schuld bij testament worden verhoogd?... 115 Waarom de rente wijzigen?... 115 Waarom de erfdelen wijzigen?... 117 Wat zijn daarbij de nadelen?... 117 Wat is een flexibel testament?... 118 Hoe werkt het flexibel testament?... 118 Wat zijn de voordelen van het flexibel testament?... 119 En wat zijn dan de nadelen?... 120 Wat is goed om te bedenken?... 121 VI