VOORBEELD. Voorbeeld: Als de nalatenschap 100 bedraagt en er naast de langstlevende partner drie kinderen zijn, erft

Transcriptie

1 Geachte heer Test, U hebt aangegeven momenteel geen testament te hebben. Het antwoord op de vraag of u wel een testament nodig hebt, is van veel factoren afhankelijk. Een belangrijke factor is de hoogte van de verschuldigde erfbelasting. In dit document vergelijken we de vijf in de praktijk meest voorkomende varianten van vererving vanuit fiscaal perspectief met elkaar. Het betreft drie varianten waarbij een testament in beginsel niet vereist is en twee varianten waarbij een testament wel noodzakelijk is. De eventuele noodzaak van een testament is echter niet alleen een kwestie van meer of minder verschuldigde erfbelasting. Ook niet-fiscale factoren spelen een heel belangrijke rol. In bijlage 1 vindt u een aantal van die niet-fiscale factoren, die het laten opstellen van een testament essentieel maken. Berekeningen Op dit moment bent u 69 jaar oud en is uw partner, mevrouw Test-Voorbeeld, 65 jaar oud. In dit document gaan wij uit van de situatie dat u onverhoopt op korte termijn komt te overlijden en dat uw partner vervolgens nog 20 jaar blijft leven. We gaan hierbij uit van de statistische levensverwachting. De volgende vijf varianten van vererving worden hierna uitgewerkt en vanuit fiscaal perspectief met elkaar vergeleken: 1. Wettelijke verdeling gelijke erfdelen / rente 0%. 2. Wettelijke verdeling gelijke erfdelen / rente 6% enkelvoudig. 3. Wettelijke verdeling gelijke erfdelen / rente 6% samengesteld. 4. Wettelijke verdeling 1/100ste erfdeel partner / rente 6% samengesteld / opvullegaat. 5. Tweetrapstestament. De varianten 1 t/m 3 gaan uit van een vererving volgens de wet, een testament is hiervoor dus niet per se noodzakelijk. Deze wettelijke regeling wordt ook wel de wettelijke verdeling genoemd. Uw partner verkrijgt in dat geval alle goederen en schulden van uw nalatenschap. Daardoor krijgt uw partner op het eerste gezicht meer dan waarop zij als erfgenaam recht heeft, terwijl uw kinderen ogenschijnlijk met minder genoegen moeten nemen. Ter compensatie krijgen uw kinderen daarom een onderbedelingsvordering op uw partner ter grootte van het erfdeel. Die vordering is in beginsel pas opeisbaar als uw partner overlijdt, failliet gaat of in de schuldsanering terecht komt. Voorbeeld: Als de nalatenschap 100 bedraagt en er naast de langstlevende partner drie kinderen zijn, erft iedereen 25 (de kinderen in de vorm van een onderbedelingsvordering op de langstlevende ouder). De langstlevende krijgt alle bezittingen ad 100 en een schuld aan de kinderen van 3 x 25 = 75, zodat het erfdeel van de langstlevende per saldo ook 25 bedraagt. De onderbedelingsvordering van uw kinderen op uw partner is in beginsel renteloos, tenzij uw erfgenamen in onderling overleg een andere rente overeenkomen. Wordt deze renteafspraak gemaakt binnen de aangiftetermijn van acht maanden, dan wordt hiermee voor de erfbelasting rekening gehouden. Wordt de rente na de aangiftetermijn voor de erfbelasting vastgesteld, dan is sprake van een belastbare schenking. De afspraken die uw partner en kinderen na uw overlijden over de rente maken zijn van groot belang. De fiscale waarde van de onderbedelingsvordering van uw kinderen neemt namelijk toe naarmate de rente hoger wordt. Pagina 1/9

2 Dat heeft als voordeel dat bij het overlijden van uw partner een groter deel van haar nalatenschap opgaat aan de betaling van schulden aan uw kinderen. Er hoeft daardoor minder erfbelasting te worden betaald, terwijl de rente door uw kinderen belastingvrij kan worden ontvangen. Daar staat tegenover dat bij uw overlijden meer erfbelasting verschuldigd zal zijn naargelang de rente hoger wordt. Bij de varianten 1 t/m 3 erven uw partner en kinderen voor gelijke delen. Het verschil tussen de drie varianten zit in de hoogte van de rente die over de onderbedelingsvordering van uw kinderen wordt vergoed. Is de vordering van uw kinderen op uw partner renteloos, dan wordt aangenomen dat uw partner over die vordering het fictieve vruchtgebruik geniet. Het betreft hier dus geen echt recht van vruchtgebruik. Bij het berekenen van de fiscale waarde van de vordering wordt alleen gebruikgemaakt van de rekenregels voor het vruchtgebruik (variant 1). Als uw erfgenamen samen afspreken dat over de onderbedelingsvordering van uw kinderen wel een rente wordt vergoed, dan is de enige fiscale beperking dat de rente maximaal 6% samengesteld mag bedragen. In dat geval is van een fictief vruchtgebruik geen enkele sprake. Bedraagt de rente minder dan 6% samengesteld, dan geniet uw partner wel het (gedeeltelijke) fictieve vruchtgebruik over de vordering van uw kinderen. Dat is bijvoorbeeld het geval als uw erfgenamen een enkelvoudige rente van 6% overeenkomen (variant 2). Spreken uw erfgenamen samen af dat over de onderbedelingsvordering van uw kinderen een samengestelde rente van 6% wordt vergoed, dan geniet uw partner geen fictief vruchtgebruik. De fiscale waarde van de vordering van uw kinderen is dan gelijk aan het erfdeel (variant 3). Variant 1 t/m 3: Wettelijke verdeling gelijke erfdelen Variant 1 Variant 2 Variant 3 Nalatenschap van de heer Test Aantal erfgenamen van de heer Test Verkrijging van mevrouw Test-Voorbeeld Erfdeel (1/3) Fictief vruchtgebruik Belaste uitkering uit levensverzekering Totaal verkrijging Af: vrijstelling (na imputatie) Erfbelasting over Erfbelasting Verkrijging per kind Erfdeel (1/3) Af: fictief vruchtgebruik Totaal verkrijging Af: vrijstelling Erfbelasting over Erfbelasting Erfbelasting bij overlijden van de heer Test Pagina 2/9

3 Mevrouw Test-Voorbeeld overlijdt over 20 jaar Nalatenschap van mevrouw Test-Voorbeeld Aantal erfgenamen van mevrouw Test-Voorbeeld Verkrijging per kind Erfdeel (1/2) Totaal verkrijging Af: vrijstelling Erfbelasting over Erfbelasting Erfbelasting bij overlijden van mevrouw Test-Voorbeeld Totaal verschuldigde erfbelasting Variant 4 gaat uit van een veelvoorkomende variant van de wettelijke verdeling waarbij een testament altijd noodzakelijk is. Bij deze variant wordt het erfdeel van uw partner verkleind tot 1/100ste gedeelte van uw nalatenschap en erven uw kinderen het resterende gedeelte voor gelijke delen. Bovendien wordt in het testament uitdrukkelijk bepaald dat over de onderbedelingsvordering van uw kinderen op uw partner een samengestelde rente van 6% wordt vergoed. Dit houdt in dat zowel over de hoofdsom van de onderbedelingsvordering als over de daarop bijgeschreven rente zelf rente verschuldigd is (rente op rente). Dit zal slechts anders zijn indien uw erfgenamen binnen de aangiftetermijn voor de erfbelasting in onderling overleg een andere rente overeenkomen. Tot slot is in het testament een zogenoemd opvullegaat opgenomen ten behoeve van uw partner. Dit opvullegaat geeft uw partner recht op een extra verkrijging ten laste van de onderbedelingsvordering van uw kinderen indien de voor haar geldende vrijstelling voor de erfbelasting daardoor beter wordt benut. Variant 4: Wettelijke verdeling 1/100ste erfdeel partner / rente 6% samengesteld / opvullegaat Nalatenschap van de heer Test Aantal erfgenamen van de heer Test 3 Verkrijging van mevrouw Test-Voorbeeld Erfdeel (1/100) Belaste uitkering uit levensverzekering Opvullegaat Totaal verkrijging Af: vrijstelling (na imputatie) Erfbelasting over Erfbelasting 0 Verkrijging per kind Erfdeel (99/200) Pagina 3/9

4 Af: opvullegaat Totaal verkrijging Af: vrijstelling Erfbelasting over 0 Erfbelasting 0 Erfbelasting bij overlijden van de heer Test 0 Mevrouw Test-Voorbeeld overlijdt over 20 jaar Nalatenschap van mevrouw Test-Voorbeeld Aantal erfgenamen van mevrouw Test-Voorbeeld 2 Verkrijging per kind Erfdeel (1/2) Totaal verkrijging Af: vrijstelling Erfbelasting over Erfbelasting Erfbelasting bij overlijden van mevrouw Test-Voorbeeld Totaal verschuldigde erfbelasting Bij variant 5, het zogenoemde tweetrapstestament, is sprake van twee erfstellingen achter elkaar. In feite beschikt u bij deze variant tweemaal over hetzelfde vermogen. De eerste erfstelling (eerste trap) treedt in werking bij uw overlijden. Als daarna uw erfgenaam uit de eerste trap, uw partner, overlijdt, treedt de tweede erfstelling (tweede trap) in werking. Het vermogen dat door uw partner in de eerste trap werd verkregen, althans wat daarvan onverteerd is gebleven, komt dan toe aan de erfgenamen in de tweede trap, uw kinderen. Variant 5: Tweetrapstestament Nalatenschap van de heer Test Aantal erfgenamen van de heer Test (eerste trap) 1 Verkrijging van mevrouw Test-Voorbeeld Erfdeel (1/1) Belaste uitkering uit levensverzekering Totaal verkrijging Af: vrijstelling (na imputatie) Erfbelasting over Erfbelasting 0 Erfbelasting bij overlijden van de heer Test 0 Mevrouw Test-Voorbeeld overlijdt over 20 jaar Pagina 4/9

5 Onverteerd deel van de nalatenschap van de heer Test Aantal erfgenamen van de heer Test (tweede trap) 2 Nalatenschap van mevrouw Test-Voorbeeld Aantal erfgenamen van mevrouw Test-Voorbeeld 2 Verkrijging per kind uit nalatenschap van de heer Test Erfdeel (1/2) Totaal verkrijging Af: vrijstelling Erfbelasting over Erfbelasting Verkrijging per kind uit nalatenschap van mevrouw Test-Voorbeeld Erfdeel (1/2) Totaal verkrijging Af: vrijstelling Erfbelasting over Erfbelasting Erfbelasting bij overlijden van mevrouw Test-Voorbeeld Totaal verschuldigde erfbelasting Pagina 5/9

6 Conclusies Voor een goede vergelijking hebben wij de uitkomsten van de vijf varianten van vererving weergegeven in het onderstaande staafdiagram. De blauwe staaf geeft de verschuldigde erfbelasting bij uw overlijden weer en de rode staaf de totaal verschuldigde erfbelasting na het overlijden van u en uw partner Variant 1 Variant 2 Variant 3 Variant 4 Variant 5 Uit het staafdiagram valt af te leiden dat bij uw overlijden de minste erfbelasting verschuldigd is bij variant 4 en variant 5 (blauwe staaf). Wordt gekeken naar de totaal verschuldigde erfbelasting na het overlijden van u en uw partner, dan blijkt variant 3 het meest optimaal te zijn (rode staaf). U hebt aangegeven momenteel geen testament te hebben. Uit de diverse berekeningen blijkt echter dat u om fiscale redenen beter wel een testament kunt laten opstellen, althans indien ervan wordt uitgegaan dat minimalisering van de verschuldigde erfbelasting bij uw overlijden het uitgangspunt is. Tot slot In dit document hebben wij de fiscale gevolgen uitgewerkt van vijf varianten van vererving. Deze varianten behoren weliswaar tot de meest voorkomende in Nederland, het blijft een selectie. Op basis van maatwerk is verdere optimalisatie mogelijk. Zo hebben wij bijvoorbeeld geen rekening gehouden met bijzondere vrijstellingen (onder andere voor ondernemingsvermogen) die misschien van toepassing zijn. Ook hebben wij geen rekening gehouden met fictief erfrechtelijke verkrijgingen en legaten aan eventuele kleinkinderen van het voor de erfbelasting vrijgestelde bedrag (thans: per kleinkind). Ook een groei van het vermogen van uw partner na uw overlijden wordt niet in ogenschouw genomen bij de berekeningen in dit document. Datzelfde geldt voor denkbare veranderingen in haar vermogen, bijvoorbeeld doordat uw partner gaat schenken om haar Pagina 6/9

7 toekomstige nalatenschap te verminderen en daarmee ook de te zijner tijd verschuldigde erfbelasting. Verder geldt dat besparing van erfbelasting niet de enige reden is een testament op een bepaalde wijze in te richten. Niet-fiscale overwegingen kunnen een fiscale optimalisatie (deels) tegenwerken, maar kunnen ondanks dat van (groter) belang zijn. Dit document is samengesteld op basis van de uitgangspunten zoals opgesomd in bijlage 2 en geeft antwoord op de vraag of een (ander) testament in uw situatie erfbelasting kan besparen. Daarnaast kan dit document dienen als vertrekpunt voor verdere advisering door uw notaris. Wij vertrouwen erop u met de berekeningen en vergelijkingen in dit document van dienst te zijn geweest. Met vriendelijke groet, Estate Planning Expert Mr. Pascal Baard Directeur software Pagina 7/9

8 Bijlage 1: Niet-fiscale argumenten voor het laten opstellen van een testament 1. Benoemen van andere erfgenamen dan de partner en kinderen, zoals stiefkinderen. 2. Vaststellen van andere erfdelen dan uit de wet voortvloeit, bijvoorbeeld een 1/100ste erfdeel voor de partner. 3. Versterken van de positie van de langstlevende partner ten opzichte van de kinderen, bijvoorbeeld door bepaalde wettelijke rechten (wilsrechten) van de kinderen uit te sluiten. 4. Voorkomen dat de langstlevende partner de erfdelen van de kinderen moet opeten, om zo in aanmerking te kunnen komen voor een bijstandsuitkering of een andere voorziening waarvoor een vermogenstoets wordt gehanteerd. 5. Opnemen van een legaat, bijvoorbeeld aan de kleinkinderen of aan een goeddoelinstelling. 6. Opnemen van een uitsluitingsclausule. De uitsluitingsclausule heeft tot gevolg dat hetgeen iemand uit een nalatenschap verkrijgt, niet valt in de wettelijke gemeenschap van goederen waarin de verkrijger eventueel getrouwd is. 7. Opnemen van een dertigdagenclausule. Hierin wordt bepaald dat een erfgenaam die binnen 30 dagen komt te overlijden geen erfgenaam is. 8. Benoemen van een voogd over de minderjarige kinderen. 9. Benoemen van een executeur om de afwikkeling van de nalatenschap te vereenvoudigen. 10. Instellen van een bewind over het na te laten vermogen. 11. Regelen van de bedrijfsopvolging. 12. Uitbrengen van een rechtskeuze voor Nederlands recht. Pagina 8/9

9 Bijlage 2: Uitgangspunten Gegevens cliënt A Naam: Test Geslacht: Man Geboortedatum: Gegevens cliënt B Naam: Test-Voorbeeld Geslacht: Vrouw Geboortedatum: Kinderen Aantal kinderen uit huidige relatie: 2 Aantal kinderen uit vorige relatie(s) cliënt A: 0 Aantal kinderen uit vorige relatie(s) cliënt B: 0 Vermogensregime: Algehele gemeenschap van goederen Vermogen Gemeenschappelijk vermogen: Uitgesloten vermogen cliënt A: 0 Uitgesloten vermogen cliënt B: 0 Eerststervende cliënt: Cliënt A Nalatenschap cliënt A: Huidig testament cliënt A: Geen Uitkeringen bij overlijden cliënt A Eenmalige uitkering uit levensverzekering: Polis verpand: Nee Jaarlijks partnerpensioen: Periode tussen overlijden cliënt A en overlijden cliënt B: 20 jaar Tarieven en vrijstellingen: 2014 Pagina 9/9