VERSLAVING
Inhoud Kenmerken verslaving Waarom eens verslaafd moeilijk om te stoppen? Fasen van verandering Behandelvisie Tips voor de omgeving Stel gerust vragen!
Wat zijn typische kenmerken van verslaving (DSM-5)? Sterk verlangen om het middel te gebruiken Tolerantie: steeds meer alcohol of medicatie nodig hebben om het gewenste effect te krijgen of verminderd effect bij dezelfde hoeveelheid van het middel. Controleverlies : meer alcohol drinken of meer medicatie innemen dan de wens was of gepland was (toenemend gebruik), niet meer kunnen stoppen eenmaal begonnen. Al mislukte pogingen om te stoppen of te minderen
Onthoudings- of ontwenningsverschijnselen : ziek worden (oa. beven en trillen, misselijk, onrustig) als hij/zij geen alcohol drinkt of medicatie neemt. Blijven gebruiken, ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert. Veel tijd wordt gestoken in het verkrijgen, gebruiken of herstellen van het middel.
Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis. Het opgeven van hobby s, sociale activiteiten of werk door het gebruik. Blijven gebruiken ondanks dat het relationele problemen met zich mee brengt Door het gebruik zichzelf of anderen in gevaar brengen
Ontstaan verslaving: mogelijke factoren Het middel Effect van het middel Beschikbaarheid Het individu Erfelijkheidsfactor Psychiatrische stoornis De omgeving Beroep Vriendengroep Sociale instabiliteit Verliessituatie Eenzaamheid
Waarom is stoppen met gebruik zo moeilijk? Als je dingen doet die je graag doet, ontwikkel je natuurlijke goed-gevoel-stoffen Alcohol/medicatie/cannabis = chemische goed-gevoel-stoffen Roes De aanmaak van natuurlijke goed-gevoel-stoffen neemt af = gewenning
Aanpassing van de hersenen aan blijvend alcohol- en medicatiegebruik De hersenen zelf verminderen de aanmaak van natuurlijke voel je goed stoffen Zo heb je steeds meer nodig van de stof om je goed te voelen: tolerantie Als je de stof plots niet meer gebruikt zijn er niet voldoende voel je goed stoffen: ontwenning Er ontstaat een sterke drang om opnieuw de stof te gebruiken
Zo werkt conditionering Pavlov: Vlees Bel + vlees Bel -> kwijlen -> kwijlen -> kwijlen => Verslaving: Alcohol -> goesting trigger + alcohol -> goesting Trigger -> goesting
Blijvend alcoholgebruik traint de hersenen in het hunkeren Hunkeren naar alcohol/medicatie wordt uitgelokt door triggers Triggers zijn: Situaties (vakantie) Personen (café-vrienden) Tijdstippen (weekend) Stemming (schuld- schaamtegevoel en kwaadheid)
Lichamelijke gevolgen Psychische gevolgen Gevolgen Praktische gevolgen Relationele gevolgen
Lichamelijk Psychische Behandeling Praktisch Relationeel
Fasen van verandering Stabilisatie periode 5.Volhouding 6.Terugval 4. Actieve Fase 1.Voor beschouwing 3. Beslissen 2 overpeinzing Prochaska &diclemente
Veranderingsfasen Voorstadium (voorbeschouwing) Geen probleem, geen veranderingswens. Iemand anders is zich wel van het probleem bewust. Ontkenningsfase. Overwegen (overpeinzing) Ambivalentie wil verandering en dan weer niet. Overwegen van positieve en negatieve gevolgen van gedrag. Beslissen De beslissing nemen om te veranderen (verminderen of volledig stoppen). Er wordt voorbereid hoe en wat men zal veranderen. Verandering is in deze fase (nog) niet altijd zichtbaar voor de omgeving.
Veranderingsfasen Uitvoeren (actieve verandering) Er is daadwerkelijke verandering. Dit is ook zichtbaar voor de omgeving. Is een leerproces - vallen en opstaan. Vasthouden (Volhouding) Doel is bereikt, nu moet er geconsolideerd worden om de veranderingen vast te houden en verder te zetten in het dagelijkse leven. Terugval Men valt terug in een vroeger gedragspatroon. Als men onmiddellijk ingrijpt, duren de stadia minder lang en kan men eventueel vlug komen tot actieve verandering. Altijd rekening houden met terugvalrisico!
Behandelvisie Het doel van de behandeling is het veranderen van het problematische gedrag en het opbouwen van een gezonde levensstijl. Zich terug goed voelen zonder middel! Gelukkig nuchter zijn!
Doelen in de behandeling vergroten van de motivatie om het verslavingsgedrag te veranderen oa door psycho-educatie (gevolgen van middelen op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak), plus/min balans, motiverende gespreksvoering (individueel en in groep) Inzicht krijgen in gebruikspatroon en voorkomen van een terugval, door terugvalpreventie (inventariseren hoge risicosituaties, zoeken naar gedragsalternatieven voor middelengebruik, afhankelijkheidsgedachten aanpakken) verbeteren van de sociale vaardigheden, opbouwen van positieve sociale contacten via communicatietraining, groepsgesprekken en activiteiten
Doelen in de behandeling vinden van zinvolle dagbesteding, door creasessies, vragenlijsten, bezoek aan activiteitencentra en buurtcentra, uitstappen opbouwen van gezonde levensstijl: gezonde dagstructuur (slaap/ voeding/ planning activiteiten) verbeteren van lichamelijke conditie (bewegingstherapie en start to walk) Infolessen gezonde voeding, kooktherapie Gezond omgaan met stress (relaxatie, invulling vrije momenten)
Hoe omgaan met moeilijke momenten? Vermijding Neem contact op met een steunfiguur: bel of ga eens langs voor een gesprek. Substitutie: Drink frisdrank of eet iets Zoek afleiding (actief/passief) Zelfcommunicatie: denk aan de nadelen en problemen door alcohol en de voordelen van nuchter zijn. Weet dat craving (zin in alcohol) tijdelijk is, dit gevoel kan snel overgaan! Vergelijking met een golf
Tips voor de omgeving!
Wat kan je doen? Af te raden: In discussie gaan als de persoon onder invloed is. Verantwoordelijkheden overnemen. Dreigementen uiten en die dan niet uitvoeren. Steeds negatieve opmerkingen maken.
Aan te raden: Op een goed gekozen (nuchter) moment je bezorgdheid ter sprake brengen. Samen met persoon balans opmaken van voor- en nadelen van gebruik Confronteren met nadelen Je eigen grenzen en wensen formuleren. Afspraken maken. Huisarts contacteren Familie contacteren
Hoe kan ik helpen eens persoon hulp heeft gezocht? Leer mee vooruit te denken en probeer situaties met hoge risico s op herval op voorhand mee in te schatten. Zoek samen naar hulpmiddelen of alternatieven. Stimuleer contacten buitenshuis, werk, gezonde dagstructuur, zinvolle activiteiten, gezonde voeding. Betrek de persoon in het huishouden, in het dagelijkse functioneren. Spreek ook over andere zaken dan enkel over het probleem. Ondersteun, moedig aan, geef waardering voor wat goed gaat. Geef eens een complimentje! Bedenk dat een drankprobleem niet op één dag opgelost is. Houd rekening met terugval.
Interessante websites www.bekijkheteensnuchter.be www.boodschapineenfles.be www.al-anonvl.be AL-ANON FAMILIE GROEPEN voor familie van alcoholisten - 03/218.50.56 www.koap.be www.vad.be www.alcoholhulp.be www.jellinek.nl
Vragen? Eigen ervaringen?