Rookstop: een haalbare kaart? 01 december 2018

Transcriptie

1 Rookstop: een haalbare kaart? 01 december 2018

2 Inleiding Roken wordt beschouwd als een «chronische verslaving» Hervalpercentage ligt zeer hoog (ondanks hulmpiddelen, begeleiding) Geen gespecialiseerde klinieken of opnamemogelijkheden Sommigen stoppen «vanzelf», anderen worstelen hun leven lang met de sigaret Wat maakt stoppen (en rookvrij blijven) zo moeilijk?

3 Rookverslaving? Afkickverschijnselen Gewoonte Psychologische verslaving

4 Rookverslaving Craving: onweerstaanbare drang om roken Zenuwachtigheid, rusteloosheid Prikkelbaarheid, frustratie Concentratieproblemen Slapeloosheid Angst Depressieve stemming Toegenomen eetlust of gewicht Verlaagde hartfrequentie Constipatie Droge mond Vermoeidheid Duizeligheid Levendige dromen

5 Rookverslaving

6 Rookverslaving ROOKPROFIEL - FYSIEKE VERSLAVING FAGERSTROM test tijdstip 1 ste sigaret! CO-meting COHb(%) Cotinine test

7 Rookverslaving

8 Rookverslaving

9 Aangeleerd gedrag?

10 Aangeleerd gedrag Effecten in de hersenen: - Dopamine wordt vrijgegeven - Beloningssysteem (basaal)

11 Aangeleerd gedrag

12 Aangeleerd gedrag

13 Aangeleerd gedrag Wat houdt roken in stand: Positieve connotatie beeld van roken: - Goed gevoel - Pauze - Troost - Beste vriend - Gezellig, Oplossing voor een aantal problemen (negatieve gevolgen verminderen) - Ontwenning wordt opgeheven rustiger worden - Weggaan uit crisissituatie, Uitblijven van mogelijke negatieve gevolgen - Geen confrontatie met mislukken in geval van herval,

14 Aangeleerd gedrag In de praktijk: wat maakt dat rokers willen stoppen? Negatieve ervaringen: - Lichamelijke ongemakken, ziekte - Paria - Commentaren van omgeving, Verminderen/verdwijnen van de positieve ervaringen: - Gevoel van vrijheid en (zelf)controle verdwijnt - Zelfbeeld klopt niet met realiteit, Uitblijven van positieve effecten: - Geen voldoening meer bij roken

15 Aangeleerd gedrag

16 Rookstop?

17 Medicatie?

18 Medicatie

19 Medicatie

20 Medicatie

21 Medicatie

22 Medicatie Uitdoving: Champix: roken zorgt niet langer voor extra vrijgave van dopamine en goed gevoel (receptoren worden bezet) Geen positieve bekrachtiging meer via het genotscentrum; beloningsmechanisme valt weg Uitblijven van negatieve gevolgen (ontwenning): NRT: opvangen van de ontwenningsverschijnselen (negatieve gevolgen van rookstop). Werken op fysieke afhankelijkheid! Zorgt ervoor dat de fysieke ontwenning (nagenoeg) 100% opgevangen wordt, zodat aandacht en energie kan gaan naar gewoonteverandering en gebruiken van andere manieren om met problemen, verveling, om te gaan.

23 Medicatie NRT combitherapie!

24 Gedragsmatige ondersteuning

25 Gedragsmatige ondersteuning Voordelen nadelen balans:

26 Gedragsmatige ondersteuning Motiveren tot verandering! Niet te verwaarlozen bij medische problemen! Voor een buitenstaander : onbegrijpelijk dat patiënten verder roken want ze hebben net slecht nieuws gehad! Echter: wat heeft patiënt er gevoelsmatig bij te winnen? Dé kernvraag: Zou je er over denken om te stoppen mocht je de diagnose niet gekregen hebben?

27 Gedragsmatige ondersteuning Motivatie?

28 Gedragsmatige ondersteuning De verschillende fasen van gedragsverandering binnen rookstop ANDERE AANPAK Hoe motivatie verhogen? Motiverende gespreksvoering

29 Gedragsmatige ondersteuning

30 Gedragsmatige ondersteuning Gericht op gedragsverandering Evidence based approach (gedragstherapie) 1. Verhogen van de motivatie om te stoppen met roken verminderen van de motivatie om te roken demystificatie van de sigaret 2. Ondersteunen van de wil om gestopt te blijven 3. Verhogen van het vermogen om craving om te gaan 4. Verzekeren van het effectief gebruik van de farmacotherapie Basis: motivatie van de cliënt

31 Gedragsmatige ondersteuning Psycho-educatie: Waarom is stoppen met roken zo moeilijk? Drie elementen die in het spel zijn: Lichaam Gewoonten Psychologische verslaving Lichamelijke component vaak onderschat Impulsiviteit van rookstop laat kans op succes dalen noodzaak van goede voorbereiding oefenen in veilige situatie (nog niet gestopt; elke verandering is succeservaring) Wat zijn de slaagkansen (5% op eigen houtje) Verschil tussen ratio en emotie

32 Gedragsmatige ondersteuning Gedachten Denk niet aan een rode auto

33 Gedragsmatige ondersteuning Veranderingen

34 Gedragsmatige ondersteuning Waarom veranderen mensen? Welke zijn de voordelen die toenemen? Welke zijn de nadelen die afnemen? Zelfbeeld?

35 Gedragsmatige ondersteuning Wat met opname in het ziekenhuis?

36 Gedragsmatige ondersteuning

37 Gedragsmatige ondersteuning DOEL Komen tot rookstop Die volgehouden wordt Geen opsomming van de risico s van rookgedrag Vertrekken van de eigen motivatie om te stoppen met roken

38 Gedragsmatige ondersteuning Maximaal 8 gesprekken gespreid over 3 maand: Intake Historiek Huidig gebruik Motivatie Verschillende aspecten van de rookverslaving Belang van gedragsverandering

39 Gedragsmatige ondersteuning Bespreken medicatie: In functie van de setting: bewuste keuze om enkel NRT te gebruiken (meestal combitherapie) Rookstopdag binnen de maand na start begeleiding Hervalpreventie CO meting bij elke sessie

40 Gedragsmatige ondersteuning Vastgeroeste ideeën klassieke denkpatronen: Stoppen met roken is moeilijk Stoppen met roken is lastig Stoppen met roken is een gevecht Stoppen met roken is onmogelijk

41 Gedragsmatige ondersteuning Remmende gedachten Ik heb het al zo vaak geprobeerd! Het is niet meer de moeite, ik ben al te oud. Ik heb niet genoeg karakter. Ik ga dik worden als ik stop met roken. Ik heb nu al zoveel stress. Ik ga het niet kunnen..

42 Gedragsmatige ondersteuning Negatieve ervaringen Bijwerkingen medicatie Nicotinevervangers hebben geen effect Mijn partner heeft me na een paar dagen gesmeekt om terug te roken

43 Gedragsmatige ondersteuning Positieve boodschap: Wat zijn zaken die WEL lukken Rokers hebben de neiging om de lat hoger te leggen dan gevraagd Versterken van zelfvertrouwen Zorgen voor een soliede basis om op verder te bouwen Herval is een leermoment

44 Rol van de (para)medici? Focus op het bespreekbaar maken van het thema en het doorverwijzen naar een professional

45 Rol van de (para)medici? ASK: Stel de vraag of de cliënt rookt Op een niet bedreigende manier Op een niet veroordelende manier Tracht te weten te komen hoeveel hij rookt Tracht te weten te komen welke sigaretten (gekocht/zelf gemaakt)

46 Rol van de (para)medici? ADVISE: Advies geven om te stoppen met roken Zonder met het vingertje te wijzen Komt bedreigend over Wekt weerstand op Is contraproductief Proberen te kaderen in verbeteren van de gezondheid/behandeling Aangeven dat het in elk van de gevallen positieve effecten heeft

47 Rol van de (para)medici? REFER: Doorsturen van de cliënt naar gespecialiseerde hulp Aangeven dat begeleiding werkt en meer kans op succes heeft: poging zonder begeleiding 5 à 6% Poging met begeleiding Einde traject: 45% Na 1 jaar 25 % Kort uitleggen waaruit de begeleiding bestaat Aangeven dat een rookstop niet hoeft gelijk te staan met afzien Vrije keuze laten Aan de andere kant: wat heb je te verliezen?

48 Boodschappen Vlaams Platform tegen Tabak 1. Stoppen met roken is steeds een goede beslissing Gemiddeld zijn er 5 tot 7 pogingen nodig voor een roker definitief stopt Geef dus niet te snel op als het niet onmiddellijk lukt! 2. Als u een stoppoging plant, bereidt u zich best goed voor Vaak is een rookstop(poging) een impulsieve beslissing Daardoor heeft de rookstopper niet steeds een antwoord op de problemen en de uitdagingen die een rookstop met zich meebrengt

49 Boodschappen Vlaams Platform tegen Tabak 3. Stoppen met hulp verhoogt uw slaagkans Een combinatie van een vorm van intensieve gedragsmatige begeleiding en ondersteuning met rookstopmedicijnen zorgt voor het meeste kans op stoppen op de lange termijn. 4. Is de e-sigaret met nicotine ook een rookstopmiddel? Ja, de e-sigaret met nicotine kan een hulp zijn bij het stoppen met het roken van tabak MAAR Stop helemaal met het roken van tabak. Roken en damp niet samen Gezondheidswinst wanneer tabaksgebruik met 85% afneemt

50 Boodschappen Vlaams Platform tegen Tabak slaagkansen op de lange termijn sterk zullen toenemen als u tegelijk ook gebruikmaakt van een vorm van gedragsmatige ondersteuning Combineer met klassieke NRT 5. Helpen alternatieve methoden om te stoppen met roken ook? De effecten ervan zijn niet wetenschappelijk bewezen. Er zijn weinig betrouwbare studies over, of de beschikbare studies kunnen meestal geen positief effect aantonen.

51 Vragen?