Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1 Naam Eeckhout Andreas Cluster Biologie Fysica Aardrijkskunde - Chemie Groep PDT 2/3 OSO Academiejaar 2006-2007 Campus Kattenberg Kattenberg 9, B-9000 Gent Tel. (09) 269 98 06 Fax (09) 223 73 82 E-mail: katrien.steenhaut@arteveldehs.be Stageschool Stageles Naam Artevelde hogeschool Datum 25 oktober 2006 Adres Kattenberg 9, 9000 Gent Vak/Leergeheel Biologie Naam mentor Lesonderwerp Transport bij Mens en gewervelde dieren Afdeling 1) Samenstelling en Functie van het bloed Leerjaar 2 de leerjaar A-stroom Aantal lln +/- 20 Lesuur Lokaal Beginsituatie Onderwerp vorige les en/of gekende leerstof Voortaak Andere gegevens Introles Bronnen http://www.vvkso.be (leerplannen) Biol voor jou leerboek, Van In, 2005, L. Evens, A. Deltour, K. Gabriël, C. Vanginderhuysen, C. Van Nevel, H. Van Wynsberghe Biol voor jou werkboek, Van In, 2005, L. Evens, A. Deltour, K. Gabriël, C. Vanginderhuysen, C. Van Nevel, H. Van Wynsberghe http://beeldbank.schooltv.nl/hi/index.jsp?povo=po#c=2102,u=1108 Bijlagen CD-Rom De Mens 3D Bordschema Transport bij zoogdieren en mens - bloed.doc 1
LESONDERWERP: Transport bij gewervelde dieren ALGEMENE VAARDIGHEDEN EN ATTITUDES: werken met microscoop, doordacht informatie halen uit getoonde foto s LEERPLANDOEL(EN): Kunnen vaststellen dat er in een gewerveld dier een stromende vloeistof is, Kunnen vaststellen dat niet-gestold bloed bestaat uit bloedcellen en bloedplasma, Op een micropreparaat of op een microdia rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes herkennen en beschrijven, LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD Vaststellen dat er in een gewerveld dier een stromende vloeistof is. I N L E I D I N G VASTSTELLEN DAT ER IN EEN GEWERVELD DIER EEN STROMENDE VLOEISTOF IS. In ieder gewerveld dier is er een stromende vloeistof namelijk het bloed OLG Als ik een wonde heb die redelijk diep is, bv een snede in mijn vinger, Wat komt er dan uit mijn vinger gestroomd? Bloed je altijd wanneer je een wonde hebt? Is dit bij andere gewervelde dieren ook het geval? Is het bloed vast of vloeibaar? 2 min L E S M I D D E N DE SAMENSTELLING VAN HET BLOED. LL. BEKIJKEN INTROFILMPJE SAMENSTELLING BLOED OP CD-ROM DEMENS 3D OLG 5 min LK: Ik heb 2 PB met bloed gaan halen, bij 1 van de twee heb ik een antistollingsproduct toegevoegd (omdat ik geen centrifugeerder heb zoals in het filmpje) en heb het enkele uren laten rusten. Het verschil aangeven tussen 2 proefbuizen waarvan 1 met gestold Bij het gestold bloed zijn de vaste bestanddelen samengeklonterd. Zien jullie verschillen tussen de 2 proefbuisjes Welke kleur heeft het bezinksel ofwel hetgene dat on- Transport bij zoogdieren en mens - bloed.doc 2
bloed en 1 met niet gestold bloed. Het bezinksel heeft een donkerrode kleur deraan in het proefbuisje zit (donkerrood) Wat zie je boven het bezinksel op wat lijkt het? (water- De bestanddelen van het bloed op- Boven het bezinksel zie je een lichtgekleurde vloeistof achtige stof) sommen het bloedplasma Welke kleur heeft dit? (Geelachtig) Het bloed bestaat dus blijkbaar uit 2 delen Het totale bloedvolume bestaat voor ongeveer 55% uit De vaste bestanddelen en een lichtgekleurde bloedplasma en voor 45% uit vaste bestanddelen vloeistof. Deze niet gekleurde vloeistof gaan we bloedplasma noemen. Zit er evenveel % vloeistof in het bloed als vaste bestanddelen? (Neen) Opdr. Ll maken opdracht 6.1 pg 76. LLPRACTICUM, MICROSCOPIE Microscopie 3 verschillende bloedcellen onderscheiden Alle ll. gaan aan hun microscoop zitten(achteraan de klas). Ze zorgen dat alles nagekeken is en dan mogen ze bij mij een preparaat van het bloed komen halen. (Ze maken deze zelf niet uit tijdsgebrek) Kunnen jullie verschillende elemten onderscheiden in het bloed. Probeer eens te tellen hoeveel soorten je kan zien? Maak een tekening van 2 soorten die je kunt waarnemen. Er zijn 3 soorten vaste bloedbestanddelen LL zetten Microscoop weg en geven preparaten terug 20 De rode bloedlichaampjes LK toont afbeelding van het bloed (vanop cd-rom de Mens 3D) Transport bij zoogdieren en mens - bloed.doc 3
Rode bloedcellen in een preparaat herkennen De vorm van rode bloedcellen beschrijven. Uitleggen dat rode bloedcellen hemoglobine bevatten Rode bloedcellen zijn ronde schijfjes die in het midden dunner zijn dan aan de rand. Elk rood bloedlichaampje bevat hemoglobine, een ijzerhoudend eiwit dat zorgt voor de rode kleur. De eerste bloedelementen die we gaan bekijken zijn de rode bloedlichaampjes. Kan iemand mij zeggen welke structuren dit op deze tekening zullen zijn? Heeft iemand deze ook gezien bij zijn microscopie? Lk toont andere Foto van RBL Wie heeft er ook zoiets getekend daarstraks? Wat valt er op? Witte bloedcellen herkennen in een preparaat De vorm van witte bloedcellen beschrijven DE WITTE BLOEDCELLEN Witte bloedcellen zijn bolvormig maar kunnen veranderen van vorm 8 min Lk neemt terug eerste foto * Het 2 de wat we bekijken in het bloed zijn de Witte bloedcellen. * Welke vorm hebben die? (onregelmatig) 1 min Transport bij zoogdieren en mens - bloed.doc 4
Bloedplaatjes herkennen in een op tekening en op preparaat De vorm van bloedplaatjes beschrijven Bloedplaatjes zijn onregelmatig van vorm Kijk in je boek pg 94 naar afbeelding 6.6 * Welke vorm hebben de bloedplaatjes?hoe kunnen we de bloedplaatjes herkennen opdr. LL 6.2 in hun werkboek pg77 als taak 2 min Transport bij zoogdieren en mens - bloed.doc 5
LL begrijpen de functie van de verschillende bloedbestanddelen en kunnen deze ook toelichten. FUNCTIE BLOEDBESTANDDELEN. Rode Bloedlichaampjes zijn zeer talrijk in het bloed en zijn nadrukkelijk bedoeld voor transport van zuurstof via Hemoglobine RBL hebben zo een kuiltje in het centrum. Dit doet mij denken aan een kruiwagen. Waarom gebruiken we ene kruiwagen? Wat doen we bijna iedere minuut 30 à 40 maal? Dit is dan ook het meest getransporteerde deel in ons bloed.!! RBL hebben 4 hemoglobines (zuurstofdragers) in zich die hun helpen het zuurstof te transporteren door het lichaam WBC zijn nodig voor de afweer Ze fagocyteren lichaamsvreemde cellen. Ze kunnen uit de bloedbaan gaan via schijnvoetjes en omsluiten dan het lichaamsvreemde deel. Waarna ze het vernietigen. LL bekijken afb 6.9 op pg 96 Wat doen de witte bloedcellen daar? Bloedplaatjes zijn bepalend voor de bloestoling. Ze helpen fibrinogeen vrijmaken uit het bloedplasma die dan via fibrinedraden een bloedprop aan maakt zodat de wonde toe is LL bekijken video op cd-rom de Mens 3D Welke functie hebben de bloedplaatjes nu volgens jullie? LL bekijken foto 6.10 pg 96 DE GROOTTE VAN BLOEDBESTANDDELEN Op deze tekening 8 3 min De vaste bloedbestanddelen onderscheiden van elkaar. De kleinste bloedbestanddelen zijn de bloedplaatjes de 2 de kleinste zijn de rode bloedlichaampjes en de grootste zijn de witte bloedcellen. De grootte van de vaste bloedbestanddelen vergelijken met elkaar. Welke zijn de kleinste deeltjes in het bloed? Transport bij zoogdieren en mens - bloed.doc 6
Welke zijn dan al iets groter? Welke zijn dan de grootste? Agenda en opgeven van taak tegen volgende les Agenda: De samenstelling van het bloed Taak opdr 6.2, 6.3 en 6.5 in werkboek pg 77-79 Uitleggen wat ze moeten precies moeten doen. 1 Transport bij zoogdieren en mens - bloed.doc 7