Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.17.0356 B.17.0356 Landgraaf, 6 maart 2017 ONDERWERP: Vaststellen Regionale Woonvisie Parkstad Limburg / Lokale woonvisie Gemeente Landgraaf, Woonvisie 2017-2021, versie maart 2017. Raadsvoorstelnummer: 14 PROGRAMMA 3. Ruimte en Herstructurering Verantwoordelijke portefeuillehouder(s): E.J.M. Dreissen Behandelend ambtenaar voor technische vragen: P.P.W. Heijnsdijk Telefoonnummer: 045-5695224 Organisatieonderdeel: Ruimtelijke Ontwikkeling en Grondzaken Behandeld in BenW d.d.: 28 maart 2017 Behandeling in oordeelvormende raad d.d.: 20 april 2017 Behandeling in besluitvormende raad d.d.: 11 mei 2017 1. Samenvatting In het najaar van 2015 heeft de Bestuurscommissie Wonen en Herstructurering besloten een nieuwe regionale woonvisie op te stellen met acht lokale uitwerkingen. De voorliggende Regionale Woonvisie Parkstad Limburg / Lokale woonvisie Gemeente Landgraaf, Woonvisie 2017-2021, versie maart 2017 (hierna kortheidshalve de Woonvisie genoemd), bestaat uit een regionaal en een lokaal beleidsgedeelte. Het regionaal gedeelte is identiek voor alle 8 Parkstadgemeenten en is vigerend voor alle gemeenten. Het lokaal gedeelte met de gemeentelijke accenten - geldt voor iedere gemeente als eigen lokaal beleid. Op 29 november 2016 heeft het college ingestemd met het ontwerp van de Woonvisie en tevens besloten dit ontwerp ter inzage te leggen. Gedurende de periode van 8 december 2016 tot en met 18 januari 2017 heeft het ontwerp van de Woonvisie ter inzage gelegen. Gedurende deze periode was het voor eenieder mogelijk een inspraakreactie in te dienen. Bij de stadsregio zijn een viertal reacties ontvangen die betrekking hebben op het regionale deel van de woonvisie. De gemeente heeft een gezamenlijke reactie van de corporaties HEEMwonen en Wonen Limburg, ontvangen. Bovendien heeft de gemeente tijdens de inspraaktermijn nog een terugkombijeenkomst gehouden voor burgers en andere stakeholders om hen te informeren over de inhoud van het ontwerp van de woonvisie. Afgesproken werd dat de tijdens deze bijeenkomst ingebrachte opmerkingen worden meegenomen en worden verwerkt in een Nota Reacties bij Regionale en Lokale Woonvisie (hierna kortheidshalve de Nota Reacties genoemd).
Uw gemeenteraad wordt gevraagd in te stemmen met de Nota Reacties en de ontwerp woonvisie gewijzigd vast te stellen. 2. Waarom naar de raad De gemeenteraad is ingevolge de Gemeentewet bevoegd orgaan om het gemeentelijke woonbeleid vast te stellen. De Bestuurscommissie Wonen & Herstructurering is overeenkomstig de gewijzigde Gemeenschappelijke Regeling Stadsregio Parkstad Limburg annex het Instellingsbesluit Bestuurscommissies 2014, bevoegd orgaan om regionaal beleid op te stellen, vast te stellen en vervolgens ook ter vaststelling aan te bieden aan de gemeenteraden van de 8 Parkstadgemeenten. Op grond hiervan is de gemeenteraad bevoegd de regionale woonvisie met de lokale uitwerking vast te stellen. 3. Doelstelling en beoogd meetbaar effect De Woonvisie vormt het kader voor het woonbeleid op het regionale niveau voor de Stadsregio Parkstad Limburg en op het lokale niveau voor de gemeente Landgraaf. De Woonvisie is het integrale beleidsdocument waarin wordt aangegeven hoe de regio en de gemeente samen met de op de woningmarkt actieve partijen, de opgaven op de totale woningmarkt gaan aanpakken. Na vaststelling door de gemeenteraad vormt de Woonvisie ook de basis voor de woningcorporaties om hun biedingen in te dienen en om vervolgens te komen tot het maken van prestatieafspraken. Opbouw woonvisie: De Woonvisie is als volgt opgebouwd: - Samenvatting. - Hoofdstuk 1: Inleiding met doelstelling, proces en beleidskaders. - Hoofdstuk 2: Opgaven voor Landgraaf en Parkstad. - Hoofdstuk 3: Visie voor Landgraaf en Parkstad. - Hoofdstuk 4: Implementatie van de woonvisie. In de woonvisie is aangegeven wat regionaal en wat lokaal beleid is. Meer specifiek wordt het lokale gedeelte van de woonvisie weergegeven in: De paragrafen 2.1 t/m 2.4. De groene kaders in de gehele woonvisie. B.17.0356 Pagina 2 van 9
Doel en ambitie woonvisie: De nieuwe Woonvisie vormt het kader om de komende jaren te investeren in onze lokale en regionale woningmarktopgaven. De kwantitatieve opgaven waarover in de afgelopen jaren afspraken zijn gemaakt, worden in deze visie ook kwalitatief uitgewerkt. Daarnaast vormt de Woonvisie het integrale beleidsdocument waarin wordt aangegeven hoe we als gemeente samen met onze partners in het wonen de opgaven op de woningmarkt gaan aanpakken. Korte samenvatting visie en beleidsuitgangspunten: In de Woonvisie wordt aandacht geschonken aan verschillende thema s. Per thema wordt aangegeven wat de visie en de beleidsuitgangspunten zijn op regionaal en lokaal niveau. Het regionale gedeelte van de Woonvisie bevat een algemene visie op het wonen, te weten: 1. Er wordt uitgegaan van een zevental principes: a. Marktspanning essentieel voor gezonde woningmarkt => nu overschot (koop)woningen. b. Ongewenste plancapaciteit maximaal reduceren, omdat het schrappen van een bouwplan goedkoper is dan de sloop van woningen => de gemeente heeft in het verleden al veel plannen geschrapt, maar toch blijft het zaak om ook de huidige plannen nog eens goed tegen het licht te houden en om bestaande vergunningen/bouwtitels in te trekken. c. Investeer alleen in toekomstbestendige locaties => kwalitatieve afstemming van de woningvoorraad op de vraag. d. Werk vanuit gezonde marktverhoudingen om onnodige marktverstoring te voorkomen => kwalitatieve verbetering particuliere woningvoorraad a.g.v. achterstallig onderhoud. e. Groot denken, maar projecten in kleine stappen uitvoeren, anders worden deze te duur. f. Denken in kasstromen voor gebieden als basis voor projecten. g. Liefde voor bestaand vastgoed ontwikkelen. 2. De woonaantrekkelijkheid van de regio versterken. 3. Kwalitatieve ontwikkeling woonmilieus en het erkennen van verschillen in woonmilieus. 4. Het voorkomen van concentratie van leegstand en ruimtelijke segregatie en spreiding van kansen van doelgroepen over de regio. Verder komen in de Woonvisie de volgende thema s aan bod: * de particuliere woningvoorraad (kwalitatief en kwantitatief in evenwicht brengen, particuliere woningverbetering); * betaalbaarheid en beschikbaarheid sociale huurwoningen (voldoende voorraad voor de verschillende doelgroepen); * wonen en zorg (vergroten aanbod levensloopbestendige woningen, ook door bewustwording particuliere woningeigenaren); * huisvesting urgente doelgroepen (evenwichtige spreiding kwetsbare doelgroepen over de regio); B.17.0356 Pagina 3 van 9
* verduurzaming en energetische prestaties van het wonen (inzetten op bewustwording bij bewoners); * investeren in de vrije sector huur; * leefbaarheid in wijken en buurten bevorderen en aantrekkelijke woonmilieus behouden. Nota van Reacties en beantwoording: Het ontwerp van de Woonvisie heeft zes weken ter inzage gelegen. Alle ingekomen reacties (zowel regionaal als lokaal) zijn binnen de gestelde termijn van zes weken ontvangen en daarmee ontvankelijk. De inspraakreacties en de beantwoording daarvan op het regionale gedeelte van de Woonvisie is behandeld in de vergadering van de Bestuurscommissie Wonen en Herstructurering op 20 februari 2017. De inspraakreacties en de beantwoording op het lokale gedeelte van de Woonvisie zijn behandeld in de collegevergadering van 4 april 2017. In bijlage 1 vindt u de Nota Reacties, als bijlage 2 treft u de Woonvisie aan. Het valt op dat de indieners van inspraakreacties de gedefinieerde opgaven en de koers die in de Woonvisie wordt beschreven onderschrijven. Het gros van de ingediende reacties gaat over de uitvoering van de Woonvisie. Indieners van deze inspraakreacties geven aan graag in de nabije toekomst samen met de regio en gemeente(n) te willen nadenken over de prioritering en uitvoering van de beschreven opgaven. Hierbij geven indieners van inspraakreacties vooral ook aan wat volgens hen hun rol is in deze opgaven. De indieners van inspraakreacties merken op dat het ambitieniveau van de Woonvisie hoog is en dat daarom ook gelet moet worden op de snelheden als ook de uitvoering in een samenhangend pakket. Daarnaast wordt veel reactie gegeven op de verbinding tussen de fysieke volkshuisvestelijke opgaven met andere sectoren die hier ook mee te maken hebben. Voornamelijk opgaven als Betaalbaarheid, Wonen en Zorg en de huisvesting van doelgroepen, maar ook de leefbaarheid raken het sociale domein. Het is van belang deze opmerkingen mee te nemen in de uitvoering, maar ook te bedenken dat een Woonvisie op basis van de woningwet een sectoraal document is, waarmee de belangrijkste opgaven van de woningmarkt worden belicht. Over het algemeen leiden de reacties nauwelijks tot aanpassingen van de Woonvisie. De aanpassingen die worden voorgesteld aan de gemeenteraden, betreffen met name verduidelijking van de tekst en enkele omissies. Binnen het lokale deel is op basis van enkele ambtshalve wijzigingen de startersregeling aan de Woonvisie toegevoegd, is ook de noodzaak voor voldoende huisvesting voor jongeren, het belang van de beschikbaarheid van voldoende goedkope huurwoningen (met een huurprijs tot B.17.0356 Pagina 4 van 9
500,00) en het belang van het sociale netwerk bij woningtoewijzing van de verschillende (urgente) doelgroepen in de Nota Reacties verwerkt. Uitvoering en implementatie van de Woonvisie De voorliggende Woonvisie bevat de bouwstenen voor de transformatie van de woningmarkt. Deze worden verwerkt in een uitvoeringsprogramma op regionaal niveau (bevoegdheid Bestuurscommissie Wonen en Herstructurering) en een uitvoeringsprogramma op lokaal niveau (bevoegdheid college). Hierin zal concreet worden aangegeven aan welke activiteiten wordt gewerkt, door wie en in welke tijdsperiode en welke bijbehorende kosten hiermee gemoeid zijn. De uitvoeringsprogramma s worden jaarlijks vastgesteld. Thans wordt gewerkt aan het uitvoeringsprogramma voor 2017. De kaders van de Woonvisie zijn ook richtinggevend voor investeringen en initiatieven van de woningcorporaties, beleggers, projectontwikkelaars en andere partijen. Conform de Woningwet 2015 zijn woningcorporaties verplicht om jaarlijks een bod uit te brengen op de Woonvisie van een gemeente, waarin zij aangeven welke bijdrage zij leveren aan de gestelde opgaven in de Woonvisie. De Woonvisie biedt hiervoor het kader. Naar aanleiding van de biedingen van de woningcorporaties worden (in samenspraak met gemeente en huurdersorganisaties) prestatieafspraken opgesteld. Deze prestatieafspraken leveren een bijdrage aan de uitvoering van de opgaven. Hierdoor ontstaat een drieluik met de woningcorporaties: woonvisie uitvoeringsprogramma prestatieafspraken. Veranderingen en gevolgen van het huidige regionale woonbeleid in Parkstad Limburg In hoofdstuk 1.5 van de Woonvisie, staan de vigerende beleidskaders. Meer specifiek voor Parkstad betreffen het de volgende beleidskaders: De Herstructureringsvisie voor de woningvoorraad Parkstad Limburg vastgesteld door de Parkstadraad in december 2009, blijft vigerend. Het Structuurvisiebesluit Wonen en Retail, vastgesteld in oktober 2011 door de Parkstadraad, blijft vigerend De Regionale Woonstrategie Parkstad Limburg 2012-2020, Kiezen voor Parkstad, vastgesteld door de Parkstadraad in december 2012, wordt vervangen door deze nieuwe regionale woonvisie met lokale uitwerking. Aan de gemeenteraad wordt dan eveneens gevraagd om deze in te trekken. De Regionale woningmarktprogrammering 2013-2016 blijft vigerend. In 2017 wordt gestart met de actualisatie. B.17.0356 Pagina 5 van 9
De Structuurvisie Wonen Zuid-Limburg is op 13 oktober 2016 door uw gemeenteraad vastgesteld. Dit beleid blijft vigerend en vormt het kader voor de nieuwe regionale woonvisie met lokale uitwerking. Proces: De totstandkoming van de Woonvisie is als volgt verlopen: - 8 oktober 2015: opdracht van de Bestuurscommissie Wonen en Herstructurering om te starten met het opstellen van een nieuwe Regionale en Gemeentelijke Woonvisie; - 2 november 2015: regionale raadsinformatiebijeenkomst inzake nieuwe Woningwet en voornemen BC Wonen & Herstructurering om een nieuwe Woonvisie op te stellen; - december 2015: opdrachtverlening aan Adviesbureau Companen; - december 2015 - februari 2016: inventarisatiefase; - 17 februari 2016: lokale discussiebijeenkomst voor alle stakeholders in Landgraaf; - 18 februari 2016: informatie- en startbijeenkomst voor huurdersorganisaties; - 26 april 2016: raadsinformatiebijeenkomst in kader van de op te stellen woonvisie; - gedurende het voorjaar 2016: 4 bestuurlijke themabijeenkomsten inzake de thema s betaalbaarheid, wonen & zorg, verduurzaming en particuliere bezit; - 5 september 2016: raadsinformatiebijeenkomst alle Parkstadgemeenten; - 21 oktober 2016: regionale discussiebijeenkomst voor alle stakeholders van 8 gemeenten; - 3 november 2016: besluitvorming Bestuurscommissie Wonen en Herstructurering over regionaal gedeelte van de ontwerp Woonvisie; - PM november 2016: besluitvorming Bestuurscommissie Wonen en Herstructurering over regionaal gedeelte van de ontwerp Woonvisie; - 8 december 2016 t/m 18 januari 2017: inzageperiode; - Januari en februari 2017: behandeling zienswijzen en opstellen nota van zienswijzen; - 20 februari 2017: vaststelling Bestuurscommissie Wonen & Herstructurering; - 28 maart 2017: vaststelling college van B&W; - 6 maart 2017: Regionale Raadsinformatiebijeenkomst; - 20 april: oordeelsvormende raad; - 11 mei 2017: besluitvormende raad. 4. Argumentatie en alternatieven In de Woningwet 2015 staat de samenwerking en gelijkwaardigheid tussen partijen (gemeente, corporaties en huurdersorganisaties) op lokaal niveau, centraal. Het is een belangrijke uitdaging om te komen tot de juiste volkshuisvestelijke prestaties. Een succesvolle samenwerking vraagt: - van de gemeente: dat zij concrete, onderbouwde en realiseerbare doelen stelt; - van de corporatie: dat zij goed beargumenteert welke bijdrage zij aan die doelen wil en kan leveren en dit ook transparant overlegt; B.17.0356 Pagina 6 van 9
- en van de huurdersorganisaties: dat zij als gelijkwaardige partij meedoen aan het opstellen van het bod van de corporaties, betrokken worden bij de onderhandelingen met gemeente en corporaties om te komen tot prestatieafspraken en over al deze zaken communiceert met haar achterban. Essentieel in deze samenwerking is dat alle partijen hun rol spelen. Met het vaststellen van een Woonvisie is de basis gelegd om jaarlijks prestatieafspraken met corporaties te maken. Het gemeentelijk volkshuisvestingsbeleid krijgt een formele status in het proces om tot prestatieafspraken te komen. Indien er namelijk geldend volkshuisvestingsbeleid is, is de corporatie verplicht om de gemeente en huurdersorganisatie uit te nodigen voor het maken van prestatieafspraken. Zonder geldend volkshuisvestingsbeleid vervalt deze verplichting. Het hebben van een vastgestelde Woonvisie is dan ook een goed uitgangspunt om de volkshuisvestelijke opgaven te realiseren. Om het beleid zoals dat in de Woonvisie is opgenomen ook daadwerkelijk te kunnen uitvoeren/realiseren, werkt de gemeente (samen met haar stakeholders) aan de opstelling van een concreet Uitvoeringsprogramma. Concreet, om hiermee vervolgens tot goede en meetbare prestatieafspraken te komen. Ter informatie worden enkele wetsartikelen toegelicht. Artikel 42 Woningwet: De corporatie levert een redelijke bijdrage aan het volkshuisvestingsbeleid van de gemeente. Artikel 44a lid 1 Woningwet: Voor 15 december stuurt de corporatie het activiteitenoverzicht en de prestatieafspraken naar de Minister, de gemeente en de huurdersorganisatie(s). Artikel 44 Woningwet, lid 2. Jaarlijks nodigt de corporatie de gemeente en de huurdersorganisatie(s) uit om prestatieafspraken te maken voor ten minste het eerstvolgende kalenderjaar (vanaf 1 juli). Een geschil dat het tot stand komen van prestatieafspraken in de weg staat kan worden voorgelegd aan de Minister (lid 4). Artikel 44b lid 1 Woningwet: De corporatie verstrekt gemeenten en huurdersorganisaties (financiële) informatie. 5. Hoe gaan we dat bereiken en is er evaluatie nodig. In de Woonvisie worden verschillende woningmarktcijfers als ook prognoses vermeld die als uitgangspunt dienen voor het volkshuisvestingsbeleid. Om te voorkomen dat er besluiten worden genomen op grond van verouderde cijfers, worden deze cijfers periodiek gemonitord en geactualiseerd. B.17.0356 Pagina 7 van 9
6. Communicatie Nadat alle 8 gemeenteraden de woonvisie hebben behandeld in de gemeenteraad wordt er een persbericht verzonden over de besluitvorming van de Woonvisie. Het besluit van de raad wordt bovendien via de reguliere kanalen gecommuniceerd en gepubliceerd. 7. Kosten, baten, dekking, risico's De regionale Woonvisie met de lokale uitwerkingen is in opdracht en voor rekening van de stadsregio opgesteld. 8. Het voorstel 1. De Nota Reacties bij Regionale en Lokale Woonvisie, vast te stellen. 2. De Regionale Woonvisie Parkstad Limburg / Lokale woonvisie Gemeente Landgraaf, Woonvisie 2017-2021, versie maart 2017, vast te stellen. 3. De Regionale Woonstrategie Parkstad Limburg 2012-2020; Kiezen voor Parkstad, in te trekken. Burgemeester en wethouders van Landgraaf, de secretaris, de burgemeester, ir. J.M.C. Rijvers mr. R.J.H. Vlecken Bijlagen: 9. a. Stukken behorende bij het besluit 1. Concept Regionale Woonvisie Parkstad Limburg, Lokale Woonvisie Gemeente Landgraaf 2017-2021, versie 15 november 2016. 2. Nota Reacties bij Regionale en Lokale Woonvisie. 3. Gewijzigde Regionale Woonvisie Parkstad Limburg / Lokale woonvisie Gemeente Landgraaf, Woonvisie 2017-2021, versie maart 2017 b. Onderliggende stukken - B.17.0356 Pagina 8 van 9
Besluit 1. De Nota Reacties bij Regionale en Lokale Woonvisie, vast te stellen. 2. De Regionale Woonvisie Parkstad Limburg / Lokale woonvisie Gemeente Landgraaf, Woonvisie 2017-2021, versie maart 2017, vast te stellen. 3. De Regionale Woonstrategie Parkstad Limburg 2012-2020; Kiezen voor Parkstad, in te trekken. Aldus besloten in de openbare besluitvormende raad, gehouden op 11 mei 2017. De griffier, De voorzitter, B.17.0356 Pagina 9 van 9