VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR AGENDAPUNT 3.2. Onderwerp: wijziging Richtlijnen Overname Afvalwater Nummer: 875410 In D&H: 11-11-2014 Steller: Ir. N. Admiraal In Cie: BMZ Telefoonnummer: (030) 634 5779 SKK 27-11-2014 Afdeling: Planvorming en Advies In AB: 17-12-2014 Portefeuillehouder: Van der Vorm Geheim: ja nee ONTWERP Eerdere besluiten over Winnet: nee ja, namelijk: Op 20 februari 2002 heeft het algemeen bestuur de uitgangspunten als omschreven in de nota Richtlijnen Overname Afvalwater vastgesteld; Op 28 oktober 2009 heeft het algemeen bestuur het waterbeheerplan Water Voorop vastgesteld, waarin is afgesproken om een nieuwe norm voor het overnemen van afvalwater te ontwikkelen; Op 13 augustus 2013 is de Kadernota Regionaal Afvalwaterketenbeleid in het college en op 3 september in de commissie BMZ besproken (DM 707266) samen met de Winnet discussienotitie kritieke prestatie-indicatoren (DM 707400); Op 15 juli 2014 heeft het college besloten om de ambitie kostenbesparing van Winnet te realiseren door het uitvoeren van het meerjarenprogramma Regionaal Afvalwaterketenbeleid (DM 840662); Voorstel / ontwerp-besluit gelezen het waterbeheerplan Water Voorop (2009) gelezen het Winnet Regionaal Afvalwaterketenbeleid (2014) Heeft het college op 11 november besloten u voor te stellen: 1. In te stemmen met de volgende wijzigingen in de bepaling van de afvoernorm, zoals deze zijn opgenomen in de nota Richtlijnen Overname Afvalwater : a. De normen voor de bepaling van de droogweerafvoer voor inwoners voor alle type rioolstelsels te bepalen op 12 l./inw./uur; b. De normen voor de bepaling van de pompovercapaciteit voor alle gemengde stelsels te bepalen op 0,7 mm/uur en voor alle verbeterd gescheiden stelsels te bepalen op 0,1 mm/uur. 2. Deze wijzigingen te verwerken in de nota Richtlijnen Overname Afvalwater. Advies commissie BMZ SKK Reactie college op advies commissie 875410-1 -
INLEIDING Sinds 2002 kent het waterschap het beleidsdocument Richtlijnen Overname Afvalwater (zie bijlage 1). Dit document beschrijft de taakafbakening tussen gemeenten en het waterschap in de afvalwaterketen. Het beschrijft o.a. het juridische kader en de beleidsregels voor de bepaling van de hoeveelheid afvalwater dat gemeenten mogen aanbieden op een zuiveringstechnische werk (de afvoernorm). In het waterbeheerplan (Water Voorop, beleidsplan pag. 70) is afgesproken dat er in de huidige planperiode een nieuwe afvoernorm wordt ontwikkeld. De huidige norm voldoet niet meer. De nieuwe norm speelt beter in op de afvalwaterakkoorden tussen gemeente en waterschap en het afkoppelen van regenwater. De voorgestelde wijzigingen zijn een uitwerking van deze afspraak. In het kader van het Bestuursakkoord Water (2011) en de daarmee samenhangende cultuurverandering 1 heeft het waterschap samen met gemeenten in Winnetverband het Regionaal Afvalwaterketenbeleid (RAB) ontwikkeld (zie bijlage 2). Bij de ontwikkeling van dit plan zijn gezamenlijk nieuwe beleidsregels geformuleerd voor de bepaling van de afvoer naar de zuivering. Concreet betekenen deze wijzigingen: Huidige afvoernormen (zie bijlage 1 Richtlijnen Overname Afvalwater ) stelseltype: dwa per inwoner 1 ) poc per inwoner of per verhard oppervlak gemengd stelsel 12 l/h 36 l/h of 0,7 mm/h 2 ) verbeterd gescheiden stelsel 12 l/h 13 l/h of 0,3 mm/h 2 ) gescheiden stelsel 15 l/h 3 ) 0 mechanische riolering 15 l/h 3 ) 0 1 ) dwa per inwoner gedurende 10 uur per dag 2 ) de norm die resulteert in de geringste aanvoer is maatgevend 3 ) waarin begrepen 3 l/h lekwater Nieuwe afvoernormen stelseltype: dwa per inwoner 1 ) poc per verhard oppervlak gemengd stelsel 12 l/h 0,7 mm/h verbeterd gescheiden stelsel 12 l/h 0,1 mm/h gescheiden stelsel 12 l/h 0 mechanische riolering 12 l/h 0 1 ) dwa per inwoner gedurende 10 uur per dag De nota Richtlijnen Overname Afvalwater zal na besluitvorming hierover op de bovenstaande nieuwe maatstaven worden aangepast. ARGUMENTEN Bestuursakkoord Water Door de ondertekening van het Bestuursakkoord Water (2011) is de samenwerking tussen gemeente en waterschap in de afvalwaterketen intensiever geworden. Doel van dit bestuursakkoord is om de kostenstijging te beperken, de kwaliteit te verhogen en kwetsbaarheid terug te dringen. Dit kan alleen slagen als de partners elkaar vertrouwen. In onze regio is Winnet opgericht. In dat verband is in 2013 / 2014 het Regionaal Afvalwaterketenbeleid ontwikkeld (zie bijlage 2). Dit document beschrijft een gezamenlijke visie op de afvalwaterketen en beoogt de doelmatigheid te vergroten. Op basis van de cultuurverandering die in het Bestuursakkoord Water beschreven is, is in het Regionaal Afvalwaterketenbeleid gezamenlijk nagedacht 1 Bestuursakkoord Water (2011), pag 28. In de sector is sprake van een lopend traject van cultuurverandering. Het wenkend perspectief is een cultuur van het oplossen van vraagstukken op korte en lange termijn onder gezamenlijke verantwoordelijkheid. 800188-2 -
over een doelmatige wijze van afvoer richting de zuivering. Alle hier voorgestelde wijzigingen zijn in samenspraak met gemeenten in Winnet-verband ontwikkeld. Geen toename meer schoon hemelwater naar rwzi Een van de onderwerpen die beschreven is in het Regionaal Afvalwaterketenbeleid, is de afvoer van hemelwater richting de zuivering. Dit is de zgn. pompovercapaciteit of poc. Afgesproken is om deze afvoer niet meer te laten groeien, maar vanuit de duurzaamheidgedachte te begrenzen op de huidige afvoer die is vastgelegd in het afvalwaterakkoord of het meest recente rioleringsplan van de gemeente. Tevens is afgesproken om deze afvoer enkel te bepalen op basis van het daadwerkelijk aangesloten verhard oppervlak en niet meer mede op basis van het aantal inwoners. In de huidige richtlijnen is de laagste afvoer van deze twee bepalingen (verhard oppervlak of inwoners) maatgevend. Hierdoor stijgt de afvoer in sommige gevallen nog steeds als er door in- of uitbreiding extra inwoners in een gebied gaan wonen, terwijl in deze gebieden vaak geen extra verhard oppervlak wordt aangesloten (door aanleg van gescheiden stelsels). In de toekomst zou er volgens de huidige bepaling dus extra afvoercapaciteit moeten worden aangeboden, terwijl de hoeveelheid hemelwater dat daadwerkelijk wordt afgevoerd richting de zuivering gelijk blijft of zelfs afneemt door afkoppelen. Dat gaat steeds meer wringen. Door de nieuwe bepaling van de afvoernorm wordt deze discrepantie in de toekomst voorkomen. Een tweede aspect is de afvoer van hemelwater via verbeterd gescheiden stelsels (VGS). Hierdoor gaat er gemiddeld nog steeds 70% van het hemelwater naar de zuivering. Destijds zijn deze systemen aangelegd om foutieve aansluitingen en first flush van afstromend hemelwater op te vangen. De huidige poc van 0,3 mm/uur (= 70% afvoer hemelwater) is vanuit de doelmatigheidsgedachte veel te ruim. Het, samen met gemeenten ontwikkelde, voorstel is om dit te verlagen naar 0,1 mm/uur. Hiermee voldoen we nog steeds aan de doelstelling om foutieve aansluitingen en first flush op te vangen. Er wordt dan veel minder hemelwater vanuit een VGS stelsel naar de zuivering gebracht. Deze wijziging geldt voor zowel woongebieden als voor bedrijven- en industriegebieden. Vereenvoudiging bepaling afvoernorm Feitelijk komt de nieuwe afvoernorm er op neer dat gemeenten recht hebben op de huidige hoeveelheid hemelwater die zij afvoeren naar de zuivering. Deze mag echter in totaliteit niet toenemen. Gemeenten kunnen door afkoppelen zelf ruimte creëren om het evt. extra hemelwater dat bij ruimtelijke ontwikkelingen op de riolering wordt aangesloten op te vangen. De bepaling van de droogweerafvoer verandert licht doordat inwoners, ongeacht het type stelsel, 12 l/uur afvoeren. In de huidige richtlijnen werd rekening gehouden met 3 l/uur lekwater (rioolvreemd water) bij gescheiden- en drukrioleringsstelsels. Omdat de afvoernorm een theoretische bepaling van de afvoer bij goed functioneren is, is gezamenlijk besloten om deze factor niet meer op te nemen. De impact van deze laatste vereenvoudiging is overigens klein. Consequenties voor de praktijk In de toekomst zal het aanpassen van gemalen en zuiveringen o.b.v. nieuwe ontwikkelingen (bijv. uitbreidingen en afkoppelen) en de nieuwe afvoernorm altijd in samenspraak met de gemeente plaatsvinden. In het Regionaal Afvalwaterketenbeleid is afgesproken dat gemeenten vanuit de zorgplicht voor het inzamelen van afvalwater verantwoordelijk zijn voor de inventarisatie van de hoeveelheid afvalwater. Dit wordt in gezamenlijk overleg met het waterschap vastgelegd in rioleringsplannen en afvalwaterakkoorden. Het waterschap hoeft door deze afspraken geen eigen administratie meer bij te houden over de hoeveelheid afvalwater dat aangeboden wordt op een zuiveringstechnisch werk. Door vertrouwen en goede afspraken hierover tussen de afvalwaterketenpartners wordt zo op ambtelijke tijd bespaard. RELATIE MET ORGANISATIEMISSIE, COLLEGEPROGRAMMA OF ANDERE BELEIDSDOCUMENTEN Waterbeheerplan In het Waterbeheerplan (Water Voorop, beleidsplan pag. 70) is afgesproken dat er in de planperiode een nieuwe norm voor het overnemen van afvalwater van gemeenten wordt ontwikkeld. De huidige norm voldoet niet meer. De nieuwe norm speelt beter in op de afvalwaterakkoorden tussen gemeente en waterschap en het afkoppelen van regenwater. De voorgestelde wijzigingen zijn een uitwerking van deze afspraak. Tevens sluiten de afspraken over de nieuwe afvoernorm aan bij de visie van het waterschap op duurzaamheid en de ontwikkelingen in de waterketen zoals beschreven in het Waterbeheerplan. 800188-3 -
Samenwerkingsovereenkomst Winnet In de eind 2012 ondertekende samenwerkingsovereenkomst van Winnet is de volgende doelstelling opgenomen. De samenwerking leidt ertoe dat: a. sprake is van een bundeling van kennis door uitwisseling van informatie en gegevens. Door afstemming en/of integratie van (bestaande) meetsystemen wordt op een betere en betrouwbaardere wijze invulling gegeven aan de gezamenlijke informatiebehoefte; b. meer inzicht wordt verkregen (door het faciliteren en organiseren van projecten) in het (dagelijks) functioneren van de gehele afvalwaterketen en op basis hiervan: i. grotere doelmatigheid kan worden gerealiseerd in de jaarlijkse exploitatie van de riolering en zuivering; ii. de kwaliteit van het oppervlaktewater en van het beheer en het onderhoud van riolering en zuivering verbetert; iii. de kwetsbaarheid van gemeenten en waterschap ten aanzien van de personele inzet vermindert. Met de voorgestelde beleidsafspraken die in Winnetverband met de gemeenten zijn afgestemd binnen het Regionaal Afvalwaterketenbeleid wordt (op de lange termijn) invulling gegeven aan artikel b.i. FINANCIËLE CONSEQUENTIES Er zijn geen directe financiële consequenties verbonden aan voorliggend bestuursvoorstel. Wel sluit het aan bij de idee om de doelmatigheid in de waterketen te vergroten en kosten te besparen in de afvalwaterketen. Door de implementatie van deze beleidsregels hoeven gemalen en zuiveringen in de toekomst niet te worden vergroot om extra hemelwater op te vangen. Dit scheelt op termijn op investerings- en exploitatiekosten van zuiveringsbeheer. KANTTEKENINGEN - UITVOERING De nieuwe afvoernorm wordt verwerkt in alle toekomstige gemeentelijk rioleringsplannen. Deze komen in samenspraak tussen gemeente en waterschap tot stand. Vervolgens wordt de afvoernorm per gemaal en/of zuivering vastgelegd in een afvalwaterakkoord. COMMUNICATIE De voorgestelde wijzigingen zijn ontwikkeld samen met gemeenten in Winnet-verband. Met gemeenten die niet deelnemen aan Winnet en afvoeren naar een gemaal of zuivering van het waterschap (de gemeenten Bodegraven-Reeuwijk en Rhenen) zijn de wijzigingen vooraf besproken. Alle gemeente worden per brief officieel op de hoogte gesteld van de vastgestelde wijzigingen. BIJLAGE(N) nee ja, namelijk: 1. Richtlijnen Overname Afvalwater (DM (868209) 800188-4 -
2. Regionaal Afvalwaterketenbeleid (RAB) hoofddocument (DM 872116) 2 TER INZAGE nee ja, namelijk Dijkgraaf en hoogheemraden, dijkgraaf, P.J.M. Poelmann secretaris-directeur J. Goedhart 2 het RAB achtergronddocument en overige informatie over Winnet is te downloaden via www.winnet.nl/content/downloads/algemeen/) 800188-5 -