Spirituele zorg: complex, of misschien toch ook simpel? Onderzoek uitgevoerd voor Dr. Annemiek Schep-Akkerman onderzoeker lectoraat Zorg en Zingeving, Hogeschool Viaa, Zwolle Special Interest Group Spirituele Zorg V&VN Palliatieve Zorg voorzitter: Jacques Voskuilen leden: Ruurd van de Water Marieke Groot Wim Bosch René van Leeuwen 12 juni 2017 Bunnik Dr. A.E. Schep Akkerman Hogeschool Viaa
Inleiding Spiritualiteit Algemeen: het aangaan van verbindingen In de zorg: waarmee voelt een patiënt zich verbonden? Hoe ga je een gesprek hierover aan? Heb je als persoon weinig met spiritualiteit, toch kom je zingevingsvragen tegen Herken je de vragen als zorgverlener en wat doe je ermee? Zorgverleners: taak spirituele behoeften te signaleren
Inleiding Spirituele zorg Barrières: - onvoldoende kennis & vaardigheden - onvoldoende onderwijs - hoge werkdruk - niet gewend zijn om over deze dingen te praten Bewustwording belangrijk, bewuste keuze professional Er zijn voor patiënten, luisteren, soms praten
Methode Online enquête Ruim 950 leden V&VN Palliatieve zorg 3 gevalideerde vragenlijsten - visie op spiritualiteit (SSCRS) - spirituele zorgcompetentie (SCCS) - persoonlijke spiritualiteit (SAIL) 3 open vragen over de praktijk - uitingen van spiritualiteit door patiënten - geboden spirituele zorg - scholingsbehoefte
Respondenten (n=172) van totaal van totaal Leeftijd 50-59 jaar: 52% Functie* verpleegkundige: 65% Geslacht vrouw: 90% verpleegk. spec.: 13% docent: 11% Hoogst genoten MBO/inservice: 35% manager: 8% opleiding Bachelor/HBO: 41% verzorgende: 5% Master/post-HBO: 24% anders: 12% Levensbeschouwing christelijk: 62% humanistisch: 18% atheïstisch: 5% anders: 15% Werkerv. in pall zorg > 10 jr: 55% Werkveld* hospice: 40% thuiszorg: 38% ziekenhuis: 17% verpleeghuis: 13% consultatie IKNL: 9% verzorgingshuis: 8% anders: 11% *totaal meer dan 100%; respondenten konden meer dan 1 antwoord invullen
Resultaten Visie op spiritualiteit (SSCRS) max. score 5: respondenten hebben een brede opvatting over wat spiritualiteit is
Resultaten Spirituele zorgcompetentie (SCCS) max. score 5: respondenten vinden van zichzelf dat ze hoog competent zijn in spirituele zorg
Resultaten Persoonlijke spiritualiteit (SAIL) max. score 6: spiritualiteit speelt een grote rol in het leven van respondenten Totale lijst 4,4. verbinding met zelf 4,7. verbinding met anderen 5,1. verbinding met het transcendente 3,5
Resultaten Uitingen van spiritualiteit in de praktijk Vaak: zien van acceptatie / rust / loslaten / hoop Ook: levensvragen / vraag naar rituelen / bidden / mediteren / muziek Verder hebben grote rol: liefde / verbinding / naasten / familie Ook: stervensangst en strijd dit leven los te moeten laten
Resultaten Geboden spirituele zorg in de praktijk
Resultaten Hulpmiddelen Richtlijn Spirituele zorg (IKNL) ABC-model (Richtlijn Spirituele zorg): aandacht / begeleiding / crisismodel, Ars moriendi model (Diamant model) prof. Carlo Leget 4 dimensioneel Utrechts Symptoom Dagboek Ook: lastmeter / model van Erhard Weiher
Resultaten Scholingsbehoefte 1. Hoe maak je het bespreekbaar? hoe pas je de richtlijn(en) toe in praktijk? hoe herken je spirituele vragen? wat zijn de juiste vragen? 2. Kennis/informatie/verdieping spiritualiteit 3. Eigen grenzen leren kennen / hoe sta je er zelf in?
Conclusie Spirituele zorg: simpel of misschien toch complex? Respondenten hoog competent v.w.b. houding en communicatie Anderen spelen een grote rol in hun leven Respondenten luisteren en gaan het gesprek aan - dit zijn belangrijke voorwaarden voor verlenen van spirituele zorg Richtlijn Spirituele zorg (IKNL) is belangrijk hulpmiddel Tóch behoefte aan verdieping en scholing in bespreekbaar maken onderwerp
Discussie Wat is het meest moeilijk? Hoge score: op communicatie op het verlenen van spirituele zorg Tóch behoefte aan gesprekstechnieken en het toepassen van richtlijnen m.b.t. spirituele zorg in de praktijk