Voeding in plaats van medicijnen? Jolanda Boer, RIVM
Medicijnen in het water Metformine (Bloedglucoseverlagend middel) Metoprolol (Beta-blokker) Bezafibraat (Cholesterolverlager) Diclofenac, Naproxen (Pijnstiller/ontstekingsremmer) Fluoxetine (Antidepressivum) Claritromycine, Sulfamethoxazol, Azitromycine (Antibiotica) Carbamazepine (Anti-epilepticum) Doorgegeven door Marcel Clewits 2
Aantal patienten (x1000) in 2011 en 2106 1250 2011 2016 1000 750 500 250 0 www.volksgezondheidenzorg.info Artrose Diabetes CHD Stemmingsstoornissen 3
Aantal gebruikers (x1000) in 2012 en 2106 2012 2016 2012 2016 1500 60 1250 50 1000 40 750 30 500 20 250 10 0 Diclofenac Metformine 0 Bezafibraat Fluoxetine www.gipdatabank.nl 4
Belangrijke oorzaken diabetes type 2 & coronaire hartziekten 5
6
NDF Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 Adviseer mensen met diabetes type 2 volgens de Richtlijnen Goede Voeding te eten Adviseer bij mensen met diabetes type 2 en overgewicht een mediterraan voedingspatroon of een matige koolhydraatbeperking Op korte termijn (< 1 jaar) is er relatief overtuigend bewijs dat koolhydraatbeperking gunstiger is voor het lichaamsgewicht, lipiden en cardiovasculaire risico dan vetbeperking Medicijngebruik? 7
Minder koolhydraten of veel minder koolhydraten? Interventie 12 maanden Laag koolhydraat dieet (n=16): onbeperkt, 20-50 gram per dag Matig koolhydraat dieet (n=18): 45-50% van calorieen als koolhydraten, minder vet, minder calorieen 100,0 80,0 Percentage dat metformine gebruikt 60,0 40,0 Matig beperkt Zeer beperkt 20,0 0,0 80,0 71,4 80,0 50,0 Voor Na 12 maanden Saslow LR et al. Nutr Diabetes 2017;7:304 8
Energiebeperkt dieet (DiRECT trial) Interventie 12 maanden in eerstelijns gezondheidszorg Alle medicatie gestopt Behandeling volgens richtlijnen (n=148) Energieperkt dieet (n=148) Percentage dat geen, een, of twee of meer medicijnen gebruikt na 12 maanden 80 70 60 50 40 30 20 10 0 18 73 47 18 34 9 Geen Een Twee of meer Controle Dieet MEJ Lean et al. Lancet 2017, 5 december 2017 (epub ahead of print) 9
Artrose en reumatoide artritis Er zijn geen aanwijzingen dat voeding invloed heeft op het ontstaan, verergeren of verbeteren van artrose. Wél duidelijk is dat bij artrose een gezond gewicht erg belangrijk is Als u reumatoïde artritis heeft, is een gezonde voeding erg belangrijk. We raden u aan regelmatig vette vis te eten, dat is goed voor hart en vaten. Ook is het goed op uw vitamine-d inname te letten www.reumafonds.nl 10
Eten voor Reuma Voeding Leeft Eetpatroon, gebaseerd op zoveel mogelijk verse en onbewerkte producten Verkennend onderzoek bij 120 deelnemers (~50% RA) Na 6 maanden: 65% had vragenlijsten ingevuld uitval programma 30% P. Voshol et al. Eten voor reuma. Voedingsinterventie bij reumapatiënten. Eindevaluatie. Louis Bolk Instituut 2017 11
Voeding als behandeling leeft! 12
Kennissynthese Voeding verdient een prominentere plaats bij de behandeling van chronische ziekten Grootste gezondheidswinst te behalen bij de behandeling van cardiometabole aandoeningen (cardiovasculaire ziekten, diabetes mellitus type 2 en nierziekten) Richtlijnen Goede Voeding bieden een goed vertrekpunt en kunnen daar waar nodig worden gecombineerd met ziekte-specifieke aanpassingen Voor een aantal ziekten wordt voeding in behandelrichtlijnen genoemd ter ondersteuning van de behandeling De schaarste aan voedingsinterventies (RCT) met harde eindpunten belemmert optimale benutting van voeding als behandeloptie bij chronische ziekten Meer aandacht is nodig voor het belang van voeding en leefstijl in de opleiding van zorgprofessionals, waaronder artsen, verpleegkundigen en praktijkondersteuners Kennissynthese voeding als behandeling van chronische ziekten, 1 Juni 2017 13
Jolanda.Boer@rivm.nl 14