NDF VOEDINGSRICHTLIJN DIABETES 2015

Transcriptie

1 NDF VOEDINGSRICHTLIJN DIABETES 2015 HANNE VAN BALLEGOOIJEN nr. 1 Het begint met een idee

2 DISCLOSURE De totstandkoming van deze richtlijn is gefinancierd door het Diabetes Fonds. Geen van de leden van de werkgroep heeft een belangenverstrengeling gemeld

3 AANLEIDING HERZIENING Goede evidence-based diabeteszorg In e wetenschappelijk onderbouwde Voedingsrichtlijn Diabetes geschreven Herziening e herziening 2015

4 WERKGROEP Voorzitter: prof. dr. ir. Jaap Seidell, Onderzoeker : Dr. ir. Hanne van Ballegooijen, Leden Eglantine Barents, diëtist Elise Kuipers, diëtist Judith van Niel, verpleegkundig specialist diabeteszorg Mariëlle van Veen-Lievaart, diëtist Syska Walgemoet, diëtist Hans van Wijland, huisarts Linda van Zutphen, diëtist Redacteur Corien Maljaars, diëtist Ambtelijk secrataris Corrine Brinkman, coördinator ontwikkeling en implementatie NDF

5 METHODE HERZIENING NDF VOEDINGSRICHTLIJN 1. Inventarisatieronde naar aanleiding van de richtlijn uit Hoofdpunten internationale voedingsrichtlijnen voor diabetes 3. NDF Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 aangepast en aangevuld Uitgangsvragen opgesteld Vb: Welke voedingspatronen kunnen een positief effect hebben bij diabetes Conclusies en aanbevelingen met bewijsniveaus Praktisch advies

6 METHODE HERZIENING NDF VOEDINGSRICHTLIJN De NDF Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 is zoveel mogelijk gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek Relevante artikelen zijn gezocht door systematische zoekacties in Pubmed vanaf 2010 tot oktober 2014 Daarnaast artikelen uit referentielijsten

7 BEWIJSNIVEAUS NDF VOEDINGSRICHTLIJN Bewijsniveau Omschrijving A Meta-analyse van gecontroleerde studies inclusief kwaliteitsbeoordeling Gerandomiseerd dubbel blind vergelijkend klinisch onderzoek van goede kwaliteit en van voldoende omvang Meta-analyse van cohortstudies inclusief kwaliteitsbeoordeling B Goed uitgevoerd cohort onderzoek Goed uitgevoerd patiënt-controleonderzoek Gerandomiseerde studies met een of meer grove methodologische fouten, of drie of meer kleine methodologische fouten C Bewijs van dwarsdoorsnede onderzoek patiënt-series of patiënt-rapporten Conflicterend bewijs Niet vergelijkend onderzoek D Meningen van deskundigen

8 BEWIJSNIVEAUS C B A D

9 DOELSTELLINGEN RICHTLIJN 1. Uitstellen of voorkomen van diabetes type 2 2. II. Beperken van acute klachten van hypo- en hyperglykemie 3. III. Uitstellen of voorkomen van complicaties 4. IV. Zorgen voor en behoud van een volwaardig voedingspatroon Voedings- en dieetadviezen van alle disciplines elkaar ondersteunen en versterken Zorgstandaarden diabetes en NHG standaard diabetes mellitus type 2 een belangrijke leidraad voor optimale preventie en behandeling van diabetes

10 INDELING Preventie of uitstel van diabetes Behandeling van diabetes Behandeling van diabetes bij overgewicht

11 PREVENTIE DIABETES TYPE 1 Preventie Voor diabetes type 1 en type 2 gelden dezelfde voedingsaanbevelingen Uitgangspunt Richtlijnen Goede Voeding

12 PREVENTIE DIABETES TYPE 2 Adviseer ter preventie van diabetes type 2 volgens de Richtlijnen Goede Voeding te eten Rijk aan Volkorenproducten Fruit & groenten Peulvruchten Noten Beperkt aan Alcoholconsumptie Geraffineerde graanproducten Rood of bewerkt vlees Suikerhoudende dranken De kwaliteit van vetten en koolhydraten is belangrijker dan de hoeveelheid

13 PREVENTIE DIABETES TYPE 2 Meest geschikte voedingspatroon aangepast op individuele wensen en behoeften Aandacht voor het volhouden en zondig bijsturing van het gekozen voedingspatroon

14 PREVENTIE DIABETES TYPE 2 Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico s Gecombineerde leefstijlinterventie - Energiebeperkt gericht op langere termijn (> 1 jaar) - verhogen van lichamelijke activiteit - eventueel psychologische interventie ter ondersteuning van gedragsverandering

15 PREVENTIE TYPE 2 DIABETES Er zijn verschillende voedingspatronen geschikt Mediterraan Laag glykemische index Laag koolhydraat Vegetarisch

16 BEHANDELING VAN DIABETES TYPE 1 EN 2 Diabetes type 1 Afstemming tussen voedingspatroon, de koolhydraatverdeling en het insulinewerkingsprofiel Diabetes type 2 80% heeft overgewicht/obesitas Nadruk op bereiken/behouden van een gezond gewicht Voldoende lichaamsbeweging Reduceren van cardiovasculaire complicaties

17 BEHANDELING VAN DIABETES TYPE 2 Diverse voedingspatronen hebben een positief effect op glucosehuishouding en cardiovasculaire-risicofactoren Mediterraan Ruim gebruik groente en fruit, noten, olijfolie, peulvruchten, volkoren producten, vis en gevogelte Matig zuivelgebruik, rood vlees, wijn Laag koolhydraat - Max 40en% koolhydraten Ruim gebruik eiwitrijke producten, (vlees, gevogelte, vis, eieren, noten en zaden, vet, en groenten Vaak worden suikerbevattende producten en zetmeelrijke producten zoals pasta en rijst beperkt

18 BEHANDELING VAN DIABETES TYPE 1 EN 2 Koolhydraten Geen specifiek en% koolhydraten Praktisch Beperk geraffineerde voedingsmiddelen en producten met veel vrije suikers Vervang hoogglykemische producten door laagglykemische producten geeft een kleine verbetering van glucoseregulatie

19 BEHANDELING VAN DIABETES TYPE 1 EN 2 Eiwit Geen specifiek en% Er is niet genoeg bewijs om een ideale hoeveelheid eiwit te adviseren voor het optimaliseren van glucosewaarden, het verbeteren van cardiovasculaire risicofactoren of het beïnvloeden van de nierfunctie

20 BEHANDELING VAN DIABETES TYPE 1 EN 2 Totaal vet Geen specifiek en% vet Het type vetzuur is belangrijker dan de totale vetinname Verzadigd vet Verzadigde vet heeft negatieve invloed op lichaamssamenstelling Inname verzadigd vet beperken of vervangen voor enkelvoudig of meervoudig onverzadigde vetzuren

21 BEHANDELING VAN DIABETES TYPE 1 EN 2 Transvet Transvet verhoogt cardiovasculaire risicofactoren Enkelvoudig onverzadigde vetzuren Meervoudig onverzadigde vetzuren Meervoudig onverzadigde vetten hebben de voorkeur boven verzadigde vetten

22 BEHANDELING VAN DIABETES TYPE 1 EN 2 Omega-3 vetzuren Voedingsmiddelen hoog in omega-3 vetzuren verlagen cholesterolwaarden Adviseer geen omega-3 supplementen Plantensterolen en -stanolen 2-3 gram plantensterolen zorgt voor afname van cholesterol gemiddeld 6 sneden brood met margarine of flesje verrijkte melkdrank

23 BEHANDELING VAN DIABETES BIJ OVERGEWICHT Bij mensen met pas gediagnosticeerde diabetes streven naar 5-10% gewichtsreductie Op korte termijn (< 1 jaar) is koolhydraat-beperking gunstig wat betreft lichaamsgewicht, lipiden en cardiovasculair risico Intensieve leefstijlprogramma s met professionele begeleiding op het gebied van voedingstherapie, lichaamsbeweging en gedragsverandering hebben de voorkeur

24 BEHANDELING VAN DIABETES BIJ OVERGEWICHT BMI >30 kg/m 2, co-morbiditeiten of slechte glycemische regulatie Low Calorie Diet (1000 kcal/dag) Very Low Calorie Diet (500 kcal/dag/maaltijdvervangers) snel gewichtsverlies, verbetering glucose waarden en reductie van cardiovasculaire risicofactoren Bij langer bestaande diabetes kan de aandacht verschuiven van gewichtsreductie naar het voorkomen van gewichtstoename Onder bepaalde omstandigheden is bariatrische chirurgie aan te bevelen (BMI > 35 kg/m 2 )

25 ZUIVEL EN DIABETES Definitie Melk en producten gemaakt van melk zoals kaas en yoghurt Advies Gezondheidsraad Neem enkele porties zuivel per dag, waaronder melk en yoghurt Achtergronddocument GR 66 pagina s over zuivel en chronische ziekten

26 ZUIVELADVIES PREVENTIE DIABETES Hoofdconclusies achtergronddocument Verbanden met grote bewijskracht Het gebruik van 60 of meer gram yoghurt per dag hangt samen met ± 15% lager risico op type 2 diabetes ten opzichte van minder dan 10 gram p/d

27 ZUIVELADVIES PREVENTIE DIABETES Geen interventiestudies zuivel en diabetes Cohortstudies en risico op type 2 diabetes Een verband is niet eenduidig voor Totale zuivel Totale melk Volle melk Halfvolle en magere melk Gefermenteerde zuivelproducten Kaas

28 ZUIVELADVIES 2-3 porties zuivel per dag Gegeven de hoge prevalentie van overgewicht en obesitas Bewijslast op het gebied over de vetzuursamenstelling Vervang volvette zuivel voor magere of halfvolle zuivel

29 TAKE HOME MESSAGE Verschillende voedingspatronen zijn geschikt voor preventie en behandeling van diabetes Geen specifieke nutriënt-aanbevelingen Voedingsadvies is maatwerk! Streven naar 5-10% gewichtsreductie Bij langer bestaande diabetes focus op voorkomen van gewichtstoename

30 BEDANKT Bedankt voor jullie aandacht! Jaap Seidell Eglantine Barents Elise Kuipers Judith van Niel Mariëlle van Veen-Lievaart Syska Walgemoet Hans van Wijland Linda van Zutphen Corien Maljaars Corrine Brinkman