Gemeenteblad Voordracht voor de raadsvergadering van 1 april 2015 Jaar 2015 Publicatiedatum 25 maart 2015 Agendapunt 7 Datum besluit B&W 10 februari 2015 Onderwerp Kennisnemen van de rapportage Herijking deelnemingen 2015 Met deze voordracht stellen wij u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare besluiten wordt gepubliceerd De gemeenteraad van Amsterdam Gezien de voordracht van burgemeester en wethouders, Besluit: 1. kennis te nemen van de bijgevoegde rapportage Herijking deelnemingen 2015 waarvan de kern is dat: de deelnemingen in de herijking zijn beoordeeld aan de hand van twee vragen: (1) behartigt de deelneming een publiek belang dat aansluit bij de doelstellingen van het college zoals vastgelegd in het Coalitieakkoord? en (2) is gemeentelijk aandeelhouderschap vanwege met name marktfalen noodzakelijk om dat belang te behartigen? voor die deelnemingen, die bijdragen aan de behartiging van een publiek belang en waarbij gemeentelijk aandeelhouderschap als noodzakelijk is beoordeeld, het advies aanhouden is; indien het publiek belang niet meer actueel is, of als het publiek belang niet noodzakelijk via een gemeentelijke deelneming behartigd hoeft te worden, het advies is om te onderzoeken of de deelneming kan worden afgestoten (verkoop, liquidatie of wijziging rechtsvorm); inzake het verhogen van de dividendopbrengsten van de deelnemingen, zoals vastgelegd in het Coalitieakkoord (bestuursopdracht 8a), deze mogelijkheid initieel onderzocht zal worden bij de deelnemingen met het advies aanhouden ; per deelneming het publieke belang van en de verhouding publiek versus markt als grondslag voor het gevoerde/voorgestelde beloningsbeleid is vastgelegd; 1
2. kennis te nemen van het besluit tot het aanhouden, dan wel het besluit tot het onderzoeken van de mogelijkheden tot afstoten van de verschillende deelnemingen conform de adviezen die gegeven zijn in de rapportage, te weten: Deelneming NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) GEM Lutkemeer BV GVB Holding NV Advies Havenbedrijf Amsterdam NV Matrix Innovation Center NV Schiphol Area Development Company NV (SADC) Luchthaven Schiphol NV NV Stadsherstel Amsterdam en - conform besluitvorming bij de verzelfstandiging - de mogelijkheid van toetreding van andere publiekrechtelijke rechtspersonen als aandeelhouder onderzoeken Deelneming AEB Holding NV Alliander NV Scheepsexploitatie Maatschappij Bavo NV Beurs van Berlage CV/BV Exploitatiemaatschappij Carré BV Cition BV Clipper VOF/BV De Amsterdamse Compagnie NV (DAC) Glasvezelnet Amsterdam BV NV Het Havengebouw Amsterdam NV Maatschappij Exploitatie Hotel en Café Hollandais Life Sciences Fund Amsterdam BV (LSFA) ODE Energie BV AI Holding BV NV Stadion Amsterdam (Arena) NV (VGA) NV Zeedijk Advies Onderzoeken mogelijkheden naar opschaling groter geheel (1012 Inc) 3. ervan kennis te nemen dat de opbrengsten van verkoop of liquidatie van deelnemingen ten goede zullen komen aan schuldreductie; 2
4. kennis te nemen van het besluit dat de wethouder Deelnemingen in deze collegeperiode een herijking van de overige verbonden partijen (stichtingen, verenigingen) zal coördineren; 5. kennis te nemen dat in deze collegeperiode een inventarisatie uitgevoerd zal worden of er gemeentelijke onderdelen zijn die in aanmerking komen voor verzelfstandiging dan wel privatisering. Wettelijke grondslag Artikel 169 Gemeentewet Bestuurlijke achtergrond Zoals vastgelegd in het deelnemingenbeleid Doelgericht op Afstand II (DOA II), voert het College van B&W iedere collegeperiode een herijking uit voor alle deelnemingen. Met de wisseling van een college kunnen immers de opvattingen over de aanwezigheid van een publiek belang en/of de keuze om dat belang door middel van een deelneming te laten behartigen veranderen. De laatste herijking dateert van 2011. Daarnaast zijn in het Coalitieakkoord ten behoeve van schuldreductie taakstellingen opgenomen inzake de verkoop van vastgoed en deelnemingen en de verhoging van de dividendopbrengsten. Hiervoor is bestuursopdracht 8a geformuleerd. Gezien de overlap in de te maken (financiële) analyses, zijn de onderzoeken naar de invulling van de hiervoor genoemde taakstellingen gecombineerd met de herijking van de deelnemingen. Op 21 oktober 2014 is het plan van aanpak voor de herijkingen door het College van B&W goedgekeurd. Onderbouwing besluit Ad 1. Kennis te nemen van de bijgevoegde rapportage Herijking deelnemingen 2015 Voor de gemeentelijke deelnemingen is gekeken of het primaire publieke belang aansluit bij de doelstellingen van het college en het Coalitieakkoord. Daarbij is beoordeeld of gemeentelijk aandeelhouderschap noodzakelijk is om dit belang te behartigen. Uitgangspunt daarbij is dat de gemeente alleen in geval van marktfalen (de markt kan zelf niet het beoogde resultaat tot stand brengen) zelf de markt wil betreden met een deelneming om haar beleidsdoelstellingen te bereiken. Het financieel perspectief is hierbij meegewogen, door voor elke deelneming onder meer indicatoren in kaart te brengen als de hoogte van het (verwachte) dividend en de mogelijke verkoopwaarde. Om zeker te stellen dat er voldoende kritisch is gekeken naar de huidige deelnemingenportefeuille, is op 18 december 2014 een zogenaamde reflectiebijeenkomst gehouden (een lean & mean dwarskijksessie). Dit conform het door het College van B&W goedgekeurde plan van aanpak inzake de herijking 2015. Bij deze bijeenkomst zijn naast niet direct bij de herijking betrokken medewerkers van de gemeente (Bestuur en Organisatie) ook mensen van buiten de gemeente betrokken (ministerie van Financiën, gemeente otterdam en adviesbureau Deloitte). 3
De uitkomsten van de bijeenkomst zijn meegenomen in de uiteindelijke analyses en adviezen. Bij het vaststellen van het beloningsbeleid in de gemeenteraad op 23 mei 2012, is inzake de voordracht Beloningsbeleid deelnemingen gemeente Amsterdam een motie aangenomen met daarin het verzoek bij elke 4-jaarlijkse herijking van de Amsterdamse deelnemingen en bij elke nieuwe deelneming aan de gemeenteraad te rapporteren over de wegingsfactoren (publiek / markt) die van belang zijn voor de beoordeling van het beloningsbeleid. Het overzicht met nieuwe wegingsfactoren is in de rapportage opgenomen. Ad 2. Kennis te nemen van het besluit tot het aanhouden, dan wel het besluit tot het onderzoeken van de mogelijkheden tot afstoten van de verschillende deelnemingen conform de adviezen die gegeven zijn in de rapportage Uit de uitgevoerde herijkingen kan geconcludeerd worden dat voor een aantal deelnemingen het belangrijk is deze aan te houden, omdat het gemeentelijk aandeelhouderschap noodzakelijk is voor het behartigen van het publieke belang. Bij de overige deelnemingen lijkt na eerste analyse het gemeentelijk aandeelhouderschap niet noodzakelijk, dan wel een andere rechtsvorm een betere wijze om het publiek belang te behartigen. Voor deze deelnemingen zal het traject om mogelijkheden voor afstoten te onderzoeken gestart worden. Omdat elke deelneming andere specificaties heeft, zal dit traject per deelneming worden ingezet. Met de in deze rapportage gegeven adviezen, wordt de denkfase van het herijkingsproces afgerond en start de onderzoeksfase. De wethouder Deelnemingen zal de commissie WE periodiek informeren over de voortgang van de diverse onderzoeken naar mogelijkheden tot afstoten. Belangrijk hierbij is te benadrukken dat dergelijke onderzoeksprocessen, net als onderhandelingsprocessen, een sterk vertrouwelijk karakter hebben. Op het moment dat uit het onderzoek blijkt dat afstoten opportuun is, zal dit besluit nog apart aan het college worden voorgelegd. Op grond van artikel 169, vierde lid van de Gemeentewet, wordt de in de gelegenheid gesteld wensen en bedenkingen te uiten indien besluiten ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor de gemeente. Vanuit het College van B&W is met uw aad afgesproken dat de aad in ieder geval betrokken wordt als afstoting van één van de volgende deelnemingen aan de orde mocht komen: AEB, Carré, GVB, Havenbedrijf, AI, Schiphol en Zeedijk. De ervaring leert dat het onderzoeken van de mogelijkheden tot afstoting de nodige tijd zal vergen. Datzelfde geldt voor de daadwerkelijke verkoop, er vanuit gaande dat het onderzoek mogelijkheden tot verkoop ziet. Eventuele verkoop van deelnemingen zal naar verwachting vanaf 2016 kunnen gaan spelen. Pas bij daadwerkelijke verkoop kunnen bedragen worden ingeboekt. Ad 3. Kennis te nemen dat de opbrengsten van verkoop of liquidatie van deelnemingen ten goede te laten komen aan schuldreductie Conform vastgelegd in het coalitie-akkoord. 4
Ad 4. Kennis te nemen van het besluit dat de wethouder Deelnemingen in deze collegeperiode een herijking van de overige verbonden partijen (stichtingen, verenigingen) zal coördineren Naast deelnemingen heeft de gemeente Amsterdam nog een groot aantal andere verbonden partijen (zie de paragraaf verbonden partijen in de Begroting 2015). Net als voor de deelnemingen is het relevant om hiervoor te onderzoeken of deze partijen nog steeds een publiek belang dienen en of de gekozen organisatievorm nog steeds de beste is. Aangezien de wethouder Deelnemingen reeds verantwoordelijk is voor de herijking van een deel van de verbonden partijen (de deelnemingen), ligt het voor de hand dat deze herijking van de andere verbonden partijen onder haar coördinatie zal worden uitgevoerd. Ad 5. Kennis te nemen dat in deze collegeperiode een inventarisatie uitgevoerd zal worden of er gemeentelijke onderdelen zijn die in aanmerking komen voor verzelfstandiging dan wel privatisering Vanuit de doelstelling van een flexibele en slagvaardige overheid, zal een aantal gemeentelijke onderdelen langs de lat van DOA II gelegd worden om te bezien of het publieke belang nog altijd het beste gediend wordt wanneer de gemeente deze taken zelf uitvoert. Indien uit de inventarisatie naar voren komt dat bepaalde onderdelen geprivatiseerd kunnen worden, dan kunnen de (mogelijke) opbrengsten verder bijdragen aan de gewenste schuldreductie. Financiële paragraaf Toelichting Pas bij daadwerkelijke verkoop kunnen bedragen worden ingeboekt. Het College van B&W zal - conform de afspraken uit het coalitieakkoord - de opbrengsten van verkoop of liquidatie volgend uit de herijking 2015 ten goede laten komen aan schuldreductie. Geheimhouding n.v.t. Meegestuurd Ter inzage gelegd Stukken apportage Herijking deelnemingen 2015, inclusief: Bijlage 1 Onderbouwing adviezen deelnemingen Bijlage 2 Financiële kerngegevens deelnemingen Bijlage 3 Dividendoverzicht 2013-2018 deelnemingen Bijlage 4 Stand van zaken besluiten herijking 2011 n.v.t. Behandelend ambtenaar (naam, telefoonnummer en e-mailadres) Heleen Noijons, h.noijons@amsterdam.nl, 552 2826 Het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam A.H.P. van Gils, secretaris E.E. van der Laan, burgemeester 5