PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. f^ <!X>QJ ^ J _ Z, 0 7 OKT 2009 Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038499 88 99 Fax 038425 48 88 provincie.overijssel.nl postbus@overijssel. nl Routing RABO Zwolle 39 73 41 121 Provinciale Staten Inlichtingen bij dhr. P.M.H. Tommassen telefoon 038 499 82 09 PMH.Tommassen@overijssel.nl Onderzoek nieuwe treinstations. Datum 06.10.2009 Kenmerk 2009/0150204 Pagina 1 Uw brief Uw kenmerk In deomgevingsvisie en de OV-tactiek is het voornemen opgenomen omeen onderzoek te doen naar de haalbaarheid van een aantal potentiele nieuwe treinhaltes in West-Overijssel. In overleg met de betrokken gemeenten Deventer, Zwolle en Staphorst is dit onderzoek inmiddels uitgevoerd. Behalvedegemeenten hebben ook ProRail en IMS in het onderzoek geparticipeerd. De onderzochte locaties zijn: Deventer Zuid, Deventer Noord (Platvoet), Bathmen, Zwolle Zuid, Zwolle Campus (ter hoogte van Hogeschool Windesheim), Zwolle Vechtpoort en Staphorst (twee locaties). Derapportage isonlangs opgeleverd en hebben wij op het SIS geplaatst. In dit verkennend onderzoek zijn deze locaties bekeken aande handvan de criteria vervoerswaarde, ruimtelijke inpasbaarheid, inpassing in dedienstregeling en benodigde investeringen. Samengevat kan geconcludeerdworden dat de locatie Staphorst'historisch' goed scoort op alle onderzoekscriteria. Vande stations aan de Ussellijn (Deventer Zuid, Deventer Platvoet en Zwolle Zuid) scoort Zwolle Zuid het best wanneer naar de vervoerswaarde gekeken wordt. Gezien de beperkingen die de dienstregeling kent is het zinvol om de locaties op deussellijn tussen Deventer enzwolle insamenhang te bekijken, omdat een spoorverdubbeling op het traject Olst - Deventer wellicht vereist is om nieuwe stations tussen Deventer enzwolle te kunnen inpassen.omdeze reden is het zinvol Deventer Platvoet in samenhang met Zwolle Zuid te zien. Delocatie Deventer Zuid komt uit het onderzoek als niet erg kansrijk naar voren, maar kan ineen nadere verkenning van de Ussellijn relatief eenvoudig worden "meegenomen". Op basisvan dezeconclusies zullen wij de navolgende vervolgstappen zetten. 1. Planstudie locatie Staphorst Het verkennend onderzoek laat over de locatie Staphorst weinig vragen open. Wij zullen voor deze locatie een planstudie uitvoeren. Het resultaat hiervan zal een uitgewerkt plan zijn met een kostenraming en eenfinancieringsvoorstel. 2. Nadere verkenning Ussellijn Voor de locaties aan de Ussellijn staan nog een groot aantal vragen open.dehalte Zwolle Zuid lijkt het meest kansrijk, maar kan niet zonder meer worden ingepast in dedienstregeling. Voor deze locatie zijn aanpassingen nodig aan de railinfrastructuur en in het exploitatiemodel. Ervan uitgaande dat deze aanpassingen er moeten komen, kan het aantrekkelijk zijn om dan ook de haltes Deventer-Platvoet en/of Deventer Zuid te openen. Bijvoorbeeld als wordt uitgegaan van een tramexploitatie. Uitgaande van een aantal "cases' zullen verschillende opties in samenwerking met Prorail en vervoerders uitgewerkt worden. De gemeente Deventer heeft plannen om langsde Al een bedrijventerrein te ontwikkelen, waar een voorstadhalte, annex P&R-faciliteit aan gekoppeld zalworden. Daarom zullen wij ook het station Deventer Zuid meenemen in het vervolgonderzoek. Opbasisvan deze nadere verkenning zal een besluit genomen kunnen worden over het al dan niet uitvoeren van een planstudie. Bijlagen Datum verzending 07.0KT2G(;9 province verijssel
3. Overlge locaties De overige locaties, Bathmen,Zwolle Vechtpoort enzwolle Campus, kenneneen (te) kleine vervoerswaarde of vragen relatief hoge investeringen. Wij zullen deze niet verder onderzoeken. Over de resultaten van de vervolgstudies zullen wij u informeren. Gedeputeerde Statenvi voorzitter, secretaris, Datum 06.10.2009 Kenmerk 2009/0150204 Pagina 2 Uw brief Uw kenmerk provincie verijssel
Provincie Overijssel Nieuwe stations in Overijssel De haalbaarheid van nieuwe stations in Provincie Overijssel onderzocht
Provincie Overijssel Nieuwe stations in Overijssel De haalbaarheid van nieuwe stations in Provincie Overijssel onderzocht Datum 24 augustus 2009 Kenmerk OVA180/Wgf/1920 Eerste versie 23 juni 2009
Documentatiepagina Opdrachtgever(s) Titel rapport Kenmerk Provincie Overijssel Haalbaarheid nieuwe stations Provincie Overijssel OVA180/Wgf/1920 Datum publicatie 24 augustus 2009 Projectteam opdrachtgever(s) Projectteam Goudappel Coffeng Projectomschrijving Trefwoorden P. (Peter) Tommassen en P. (Peter) de Vries R. (Robert) van Leusden en F. (Fabian) Wegewijs Van zeven nieuw bedachte stations in de provincie Overijssel heeft Goudappel Coffeng de haalbaarheid onderzocht. Daarbij is onderscheid gemaakt naar inpassing in de dienstregeling, vervoerwaarde en ruimtelijke inpassing. De provincie, de betrokken gemeenten, NS en ProRail zijn nauw betrokken geweest bij het onderzoek, zodat een zo breed mogelijk gedragen rapportage is ontstaan. Vervoerwaarde, haalbaarheid, inpassing, dienstregeling, stations.
Inhoud 1 Inleiding...1 2 Onderzoeksopzet...2 3 De locaties...5 3.1 Gemeente Staphorst...5 3.2 Gemeente Zwolle...7 3.3 Gemeente Deventer...9 4 Vervoerwaarde... 12 4.1 Referentiestations... 12 4.2 Staphorst... 13 4.2.1 Locatie historisch station... 13 4.2.2 Locatie de Baarge... 13 4.3 Zwolle Vechtpoort... 13 4.4 Zwolle Zuid... 13 4.5 Zwolle Campus... 14 4.6 Derving op station Zwolle centraal... 14 4.7 Deventer Platvoet... 15 4.8 Deventer Zuid... 15 4.9 Bathmen... 15 4.10 Derving op station Deventer centraal... 16 4.11 Derving op station Deventer Colmschate... 16 5 Inpassing Dienstregeling 2010... 17 5.1 5.2 Bathmen... 18 Staphorst & Zwolle Vechtpoort... 18 5.3 5.4 Zwolle Zuid, Deventer Platvoet & Deventer Zuid... 19 Zwolle Campus... 20 6 Inpassing Dienstregeling 2020 (MLT)... 22 6.1 Bathmen... 22 6.2 Staphorst & Zwolle Vechtpoort... 23 6.3 Zwolle Zuid, Deventer Platvoet & Deventer Zuid... 24 6.4 Zwolle Campus... 24 7 Ruimtelijke inpasbaarheid... 26 7.1 Staphorst... 26 7.1.1 Locatie historisch station... 26
7.1.2 Locatie De Baarge... 27 7.2 Zwolle Vechtpoort... 29 7.3 Zwolle Zuid... 29 7.4 Zwolle Campus... 30 7.5 Deventer Platvoet... 31 7.6 Deventer Zuid... 32 7.7 Bathmen... 33 8 Investeringen en planning... 35 8.1 Investeringen... 35 8.2 Spoorverdubbeling bij Zwolle Zuid, Deventer Platvoet & Deventer Zuid... 35 8.3 Planning... 36 9 Conclusies... 38 Bijlagen 1 Details 2010 2 Details 2020 3 Reactie op burgerinitiatief Zwolle Zuid
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 1 1 Inleiding Om het openbaar vervoer in de provincie Overijssel aantrekkelijker te maken hebben de provincie en enkele gemeenten nieuwe locaties voor nieuwe stations op het oog. Goudappel Coffeng BV onderzocht de kansrijkheid van deze stations aan de hand van vervoerwaarde, inpassing in de dienstregeling en ruimtelijke inpassing. Provincie Overijssel heeft grote ambities op het gebied van openbaar vervoer welke staat verwoord in de provinciale OV-tactiek. Door een aantrekkelijker product te bieden, wil men meer mensen zover krijgen om met het openbaar vervoer te reizen. Naast ontwikkelingen in het stads- en streekvervoer en op regionale spoorlijnen, heeft de provincie ook de ambitie voor het hoofdrailnet; het spoornet waar NS op rijdt. Om deze ambities waar te kunnen maken, wil provincie Overijssel graag nieuwe stations ontwikkelen. Nieuwe stations in dorpen waar nog geen station aanwezig is, maar ook nieuwe stations in de buitenwijken van de steden Zwolle en Deventer. Nieuwe stations verbeteren de toegankelijkheid van het treinsysteem en verbeteren tevens de bereikbaarheid van de gebieden rondom de stations. Binnen de provincie Overijssel en verschillende gemeenten in West-Overijssel leven ideeën voor het openen of heropenen van meerdere nieuwe stations. Deze zeven locaties zijn Staphorst, Zwolle Zuid, Zwolle Vechtpoort, Zwolle Campus, Deventer Platvoet, Deventer Zuid en Bathmen. Een nieuw station heeft alleen zin wanneer er voldoende reizigers gebruik van maken en wanneer er ook daadwerkelijk treinen stoppen. Daarnaast hangt de haalbaarheid van een station af van de ruimtelijke inpasbaarheid en van de financiële middelen die ervoor beschikbaar zijn. Goudappel Coffeng heeft voor de stations de kritieke factoren onderzocht die van invloed zijn op de realisatie kans, opdat de provincie en de gemeentes weten op welke stations zij in kunnen zetten, onder welke voorwaarden dat kan en welke stations ogenschijnlijk onvoldoende kans van slagen hebben.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 2 2 Onderzoeksopzet Locatie Voor ieder station is aangegeven op welke locatie het station het station is gedacht. De gemeenten hebben de locaties aangedragen. Zij hebben immers het meeste zicht op de inpassing van de stations in de stedelijke omgeving en in de verkeersstructuren. Bij de stationslocatie gaat het om twee aspecten: de locatie van de stationstoegang én de ligging van de perrons. De eerste is relevant als ijkpunt voor het uitvoeren van de vervoerwaardeberekeningen. De tweede heeft te maken met fysieke inpassing langs of in het spoor en komt terug in de ruimtelijke inpasbaarheid. Vervoerwaarde De vervoerwaarde van elk van de stations is berekend met behulp van de kringenmethode. De kringenmethode bepaalt op basis van aantallen inwoners, arbeidsplaatsen en leerlingplaatsen in vijf kringen van 500 m breedte (tot 2,5 km) rondom het station (locatie toegang station) het aantal in- en uitstappers op dat station vanuit die kringen. Hierbij geldt dat hoe dichter de kring rondom het station ligt, hoe hoger het treingebruik is vanuit de betreffende kring. Ook wordt meegenomen of er van buiten de kring van 2,5 km nog reizigers verwacht mogen worden die van het station gebruik gaan maken. Tevens wordt zowel de bestaande bebouwing, alsmede een inschatting van de toekomstige bebouwing meegenomen. Het treingebruik per kring voor een station wordt gebaseerd op het reisgedrag van inwoners, arbeidsplaatsen en leerlingplaatsen op vergelijkbare locaties. In feite wordt voor een bestaand, vergelijkbaar station allereerst het reisgedrag afgeleid, waarna het reisgedrag wordt gekopieerd naar het nieuwe station. De kringenmethode wordt ook door NS en ProRail gehanteerd voor het berekenen van vervoerwaarde van nieuwe stations. Hiervoor worden echter vaste parameters genomen die gebaseerd zijn op gemiddelden voor alle stations in Nederland. Daarna vindt nog een interpretatieslag plaats. Onder andere voor een locatie specifieke beoordeling. Voor het station Zwolle Campus wordt naast de kringenmethode, ook een alternatieve methode gebruikt om de vervoerwaarde te bepalen. Station Zwolle Campus ligt dusdanig dicht bij station Zwolle centraal, dat volgens de kringenmethode vrijwel alle reizigers van station Zwolle centraal gebruik zullen maken, en niet van station Zwolle Campus. Aan de hand van het percentage leerlingen dat in Zwolle gebruik maakt van de trein en aan de hand van het aantal in- en uitstappers per treindienst op station Zwolle centraal wordt bepaald hoeveel reizigers per lijn naar Zwolle Campus zouden reizen, wanneer hun trein door zou rijden naar Zwolle Campus. Hierbij wordt aangenomen dat alle reizigers met bestemming de campus doorrijden naar station Zwolle Campus wanneer hun trein ook doorrijdt. Echter wanneer de trein niet doorrijdt naar Zwolle Campus zullen de reizigers geen overstap maken op een trein die dat wel doet. Het ongemak van het overstappen, weegt doorgaans niet op tegen een kilometer lopen.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 3 Bovenop de vervoerwaarde per station vanuit de kringenmethode wordt aanvullend uitgerekend of ook extra reizigers van het station gebruik maken indien het ook een goede P+R-locatie is. Hiervoor worden gegevens gebruikt uit de voor de provincie uitgevoerde P+R-studie, eventueel aangevuld met nieuwe berekeningen. Overigens neemt het ministerie van Verkeer en Waterstaat P+R-reizigers niet mee in haar afweging of een station voldoende vervoerwaarde heeft. Inpassing in dienstregeling Het bedienen van nieuwe stations kost capaciteit in de dienstregeling. Een extra stop kost gemiddeld twee minuten. Dat is de stilstandtijd plus de tijd die nodig is om af te remmen en weer op te trekken. Hierdoor komt de betreffende trein een paar minuten later aan op zijn eindpunt of moet eerder vertrekken van het beginpunt. Op basis van de huidige dienstregeling (2010) en de toekomstige dienstregeling (2020 1 ) is geschat of er voldoende rek in de dienstregeling zit voor een of meerdere extra stops en welke consequenties dit mogelijk heeft voor andere treinen. Ook het gebruik van het enkelspoor tussen Olst en Deventer in twee richtingen heeft hier sterk mee te maken. Vervolgens is aangegeven welke ingrepen in de spoorinfrastructuur nodig zouden zijn om de bediening van de betreffende stations mogelijk te maken indien dit op de bestaande infrastructuur niet mogelijk lijkt. Hierbij is tevens meegenomen of het mogelijk is om op het traject (Zutphen ) Deventer Zwolle zowel een stoptrein als een Intercity aan te bieden zodat de Intercity Zwolle- Roosendaal niet meer deze stations hoeft te bedienen. Ruimtelijke inpasbaarheid Een station kost natuurlijk ruimte, zowel nabij het spoor (de perrons) als in de omgeving (bijvoorbeeld het stationsplein, fietsenstallingen en P+R). Aangegeven is welke mogelijkheden er zijn en welke keuze als basis voor verdere analyse wordt voorgesteld. Hierbij wordt beschreven welke fysieke ingrepen nodig zijn om de perrons te realiseren en om de perrons toegankelijk te maken vanuit de omgeving. Investeringen en planning Het moment waarop een nieuw station in gebruik genomen kan worden, hangt niet zozeer af van de bouwtijd, maar veel meer van het moment waarop in de dienstregeling ruimte is voor een haltering op dat station. Dit kan zijn het moment waarop de Hanzelijn in gebruik genomen wordt, of het moment waarop een bepaalde infrastructuurmaatregel is gerealiseerd die het mogelijk maakt de dienstregeling aan te passen. Voor het realiseren van nieuwe stations heeft het ministerie van V&W een spelregelkader om tot een mogelijke financiering door V&W te komen. Een van de eisen hiervoor is dat er minimaal 1.000 nieuwe treinreizigers van het station gebruik gaan maken. Daarnaast moet de betreffende vervoerder een bedieningsgarantie afgeven. Voor elk van de stations is aangegeven in welke mate aan het spelregelkader wordt voldaan en/of er mogelijkheden zijn in het kader van lopende programma s zoals het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS). Er is geen concreet financieringsvoorstel gedaan waarin de investeringskosten zijn verdeeld over alle betrokken partijen. Tevens is aangegeven welke stappen er doorlopen moeten worden om tot realisatie over te gaan. 1 Dienstregeling 2020 is enkele jaren geleden opgesteld om aan de hand van uitbreidingsplannen toekomstige knelpunten in het spoorwegnet in kaart te brengen. Door voortschrijdende inzichten is deze dienstregeling op punten weer achterhaald. De beschouwing van de dienstregeling 2020 moet daarom gezien worden als een verkenning naar de mogelijkheden.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 4 Betaalbaarheid Voor het openen van een nieuw station hanteert NS twee criteria. Enerzijds het betaalbaarheidcriterium, anderzijds het maakbaarheidcriterium. Het betaalbaarheidcriterium slaat op een positieve businesscase. Aan de batenkant staan de opbrengsten uit de kaartverkoop, sterk gerelateerd aan de vervoerwaarde. Aan de kostenkant staan onder andere de stopkosten, kosten van extra materieel, personeelskosten en de waarde van gederfde reizen van de nu doorgaande treinen. Het maakbaarheidcriterium slaat op de inpassing in de dienstregeling. Het betaalbaarheidcriterium is in dit eerste haalbaarheidsonderzoek niet uitgewerkt en verdiend voor de kansrijke stations nader onderzoek.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 5 3 De locaties 3.1 Gemeente Staphorst Gemeente Staphorst heeft een kern van circa 10.000 inwoners in het noordwesten van Overijssel. In de gelijknamige gemeente wonen in totaal circa 16.000 inwoners. In Staphorst was voorheen een station aanwezig, maar dit werd in 1970 gesloten. Het draagvlak voor een nieuw station in Staphorst is groot, aldus een representant van de gemeente. Een burgerinitiatief en een actieve hyves-website om het station te promoten zijn hier tekenend voor. In Staphorst is een busdienst tegenwoordig het enige aanwezige openbaar vervoer. s Avonds en op zondag is de kern niet per openbaar vervoer te bereiken. De kern Staphorst is vooral een woonkern, maar kent ook bedrijvigheid. Er zijn twee bedrijventerreinen De Esch en De Baarge en er zijn concrete plannen om een nieuw bedrijventerrein met woningen te realiseren langs de Oosterparallelweg. Het bestemmingsplan is daarvoor al goedgekeurd. Ook qua toerisme kan een station in Staphorst reizigers trekken. Naast de vele culturele bezienswaardigheden heeft Staphorst ook recreatief veel te bieden. Het natuurgebied De Zwarte Dennen, het bosgebied in IJhorst en het unieke slagenlandschap bij Rouveen liggen in de directe omgeving Er zijn vele aantrekkelijk fietsroutes (o.a. fietsknooppunten) en er zijn gemarkeerde mooie korte en lange wandelroutes. Een halteplaats maakt deze locaties beter bereikbaar. De gemeente heeft verder aangegeven dat de verkeersafwikkeling op de A28 een punt van zorgt blijft. De slechte doorstroming heeft door sluipverkeer een negatief effect op de verkeersveiligheid. Een station biedt een alternatief voor de automobilisten die nu op de A28 congestie ondervinden. Omdat een station Staphorst makkelijk te bereiken is per auto en parkeren (naar verwachting) gratis is, kan het station ook nog P+R-reizigers trekken uit plaatsen als Nieuwleusen, Balkbrug en Hasselt 2. Voor Staphorst zijn twee stationslocaties bedacht, welke zijn weergegeven in figuur 3.1. Deze locaties zijn een alternatief voor elkaar. Het is niet de bedoeling beide locaties te ontwikkelen. 2 Omdat dit kleine, diffuse vervoerstromen betreft, is moeilijk te berekenen hoeveel extra reizigers dit oplevert.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 6 Figuur 3.1: Nieuwe stationslocaties in gemeente Staphorst Staphorst historisch ligt op de locatie van het historische station. De ligging is gekozen om zo centraal mogelijk in de woonkern te liggen, opdat hier het grootste potentieel aan reizigers verwacht wordt. Staphorst De Baarge ligt zuidelijker van het Staphorst historisch, aan het industrieterrein De Baarge. Deze locatie is gekozen opdat het industrieterrein optimaal wordt ontsluiten en opdat eventueel extra aangetrokken verkeer niet door de oude dorpskern heen zal rijden. Een station in Staphorst zal niet alleen de kern Staphorst zelf ontsluiten, maar ook de kernen Rouveen, IJhorst, Punthorst en De Wijk. Beide locaties liggen aan de spoorlijn Zwolle Meppel Groningen / Leeuwarden. In Staphorst worden in 2009/2010 nog twee nieuwe bedrijventerreinen aangelegd met een totaal oppervlakte van 38 ha. Dit betreft een uitbreiding van het bestaande bedrijventerrein De Esch (De Esch III), langs de A 28 en een geheel nieuw bedrijventerrein langs de Oosterparallelweg. Het aantal nieuwe arbeidsplaatsen wordt geschat op ruim 2000. Figuur 3.2: Stationslocatie Staphorst historisch, met vervoerwaarde cirkels
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 7 Figuur 3.3: Stationslocatie Staphorst De Baarge, met vervoerwaarde cirkels 3.2 Gemeente Zwolle In Zwolle zijn drie locaties op het oog, welke weergegeven zijn in figuur 3.4. Figuur 3.4: Huidig en nieuwe stations in Zwolle Zwolle Vechtpoort bevindt zich in het zuiden van de mogelijk toekomstige nieuwbouwwijk Vechtpoort aan de spoorlijn Zwolle Meppel Groningen / Leeuwarden. Vechtpoort is in Structuurplan Zwolle aangewezen als mogelijke toekomstige uitbreiding van 2.000 woningen, ten noorden van het spoor naar Groningen/Leeuwarden. Realisatie is niet voorzien in de komende jaren. Er zijn geen formele plannen voor een station, maar de wens is wel regelmatig politiek uitgesproken. De huidige verkenning moet inzicht geven of verder nadenken over een station zinvol is. Bij een gemiddelde woningbezetting van 2,2 zouden de 2.000 woningen circa 4400 inwoners herbergen.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 8 Figuur 3.5: Stationslocatie Zwolle Vechtpoort, met vervoerwaarde cirkels. In rood barrières en in grijs de vervoerwaarde cirkels van station Zwolle centraal Zwolle Zuid bevindt zich centraal in Zwolle Zuid / Ittersum. Voor dit station is reeds sinds de jaren 70 ruimte in de omgeving gereserveerd. Zwolle Zuid bevindt zich aan de spoorlijn Zwolle Deventer. Zwolle Zuid is een voorstadhalte voor een wijk van ruim 30.000 inwoners. Het station ligt daarbij centraal in deze wijk. Al vanaf het begin van de ontwikkeling van de wijk (midden jaren zeventig) bestaat de wens om een station te realiseren. Daartoe is ook ruimte gereserveerd op de beoogde locatie. In de Netwerkanalyse Noordwest Overijssel en het Structuurplan Zwolle is het station ook opgenomen. In 2008 heeft een burgerinitiatief het station weer nadrukkelijk op de politieke agenda gezet. Figuur 3.6: Stationslocatie Zwolle Zuid met vervoerwaarde cirkels. In rood barrières en in grijs de vervoerwaarde cirkels van de stations Zwolle centraal en Zwolle Campus
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 9 Zwolle Campus ontsluit hogeschool Windesheim. Deze hogeschool bevindt zich op ruim een kilometer afstand van het huidige station Zwolle en trekt veel treinreizigers. Een treinhalte dichter bij de campus zou voor deze reizigers een kwaliteitsverbetering kunnen betekenen en kan tevens een bijdrage leveren aan het verminderen van de overlast van de grote loopstromen. Hogeschool Windesheim verwacht een toename van het aantal studenten met circa met 12.000 van 17.000 (heden) naar 29.000 in 2020. De reizigers op dit station zullen sterk geconcentreerd zitten op doordeweekse dagen. Tijdens weekenddagen, avonduren en vakantiedagen zijn er zeer weinig mensen die naar de campus toegaan. Op die tijden zijn er dan ook nauwelijks reizigers. 3.3 Gemeente Deventer Deventer maakt onderdeel uit van Stedendriehoek; Deventer Apeldoorn Zutphen. In het kader van de Netwerkanalyse Stedendriehoek uit 2006 is een vervolgstudie aangekondigd naar een optimalisatie van het openbaar vervoer in de regio. Eerder al werden de vier stations Apeldoorn Osseveld, Apeldoorn De Maten, Voorst-Empe en Twello gerealiseerd. Onderdeel van deze optimalisatie zijn onder andere de ontwikkeling van nieuwe stations in Deventer Zuid (korte middellange termijn), Deventer Platvoet en Bathmen (beide op langere termijn). In gemeente Deventer zijn drie locaties bekeken, welke zijn weergegeven in figuur 3.7. Figuur 3.7: Huidige en nieuwe stations in gemeente Deventer De locatie Deventer Platvoet ontsluit het noordelijke deel van gemeente Deventer en de kern Diepenveen. Diepenveen wordt tegenwoordig slechts per OV ontsloten door één bus per uur. In de avonduren en op zondag is er heelmaal geen openbaar vervoer. Het belang van het station voor Diepenveen wordt vergroot door aantrekkelijke fietsverbindingen. Het noordelijke deel van Deventer bestaat uit naoorlogse wijken met hoge bebouwingsdichtheden. Het station bevindt zich aan de spoorlijn Zwolle Deventer. Ook de uitbreidingswijk Steenbrugge (paars op de kaart), waar circa 1200 woningen worden gebouwd, wordt door dit nieuwe station ontsloten. Momenteel is de gemiddelde bezetting per woning in Deventer 2,35 inwoners per woning. Daarmee komt het totaal aantal inwoners van Steenbrugge op 2820.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 10 Figuur 3.8: Stationslocatie Deventer Platvoet met vervoerwaarde cirkels. In rood barrières en in grijs de vervoerwaarde cirkels van de stations Deventer centraal en Deventer Colmschate De locatie Deventer Zuid ontsluit het zuidelijke deel van Deventer en is met name gericht op het ontsluiten van een nieuw bedrijvenpark (oranje op de kaart) en zal tevens een belangrijke functie als P+R krijgen. Met aanvullende fietsverbindingen zal het station ook aantrekkelijk zijn voor de kern Epse en enkele omliggende bedrijventerreinen. Ook kan Deventer Zuid een alternatief zijn voor de reizigers uit de wijk Colmschate in de richting Zutphen Arnhem. Heden moeten reizigers vanaf het station Deventer Colmschate in deze richting in Deventer overstappen. Het station bevindt zich aan de spoorlijn Deventer Zutphen. De locatie dicht bij de A1 maakt het een geschikte locatie voor een P+R. Daarvoor is het echter wel belangrijk dat er goede reismogelijkheden naar zowel Zutphen / Arnhem als goede reismogelijkheden naar Deventer / Zwolle en de Randstad bestaan. Het geplande bedrijvenpark krijgt circa 85.000 m 2 BVO kantoren en circa 61,5 hectare bedrijventerrein. Dit komt neer op circa 8700 werknemers, waarvan circa 4000 in de kantoren.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 11 Figuur 3.9: Stationslocatie Deventer Zuid met vervoerwaarde cirkels. In rood barrières en in grijs de vervoerwaarde cirkels van de stations Deventer centraal en Deventer Colmschate De locatie Bathmen ontsluit de kern Bathmen en ligt nabij de locatie van het historische station Bathmen. Nabij de stationslocatie is een uitbreiding voorzien (Bathmense Enk- Vogelenzang) van 110 woningen. In het centrum is tevens een verdichting met 90 woningen voorzien. Het station ligt aan de spoorlijn Deventer Almelo, ten westen van de spoorwegovergang Koekendijk. Figuur 3.10: Stationslocatie Bathmen met vervoerwaarde cirkels. In rood barrières en in grijs de vervoerwaarde cirkels van station Deventer Colmschate
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 12 4 Vervoerwaarde Een station wordt pas gerechtvaardigd wanneer er voldoende reizigers gebruik van maken. Het ministerie van Verkeer & Waterstaat stelt een minimum van 1000 nieuwe in- en uitstappers (gemiddeld per dag) voor nieuwe stations. NS stelt als criterium dat de inkomsten van de nieuwe reizigers, de kosten voor de extra stop (energie, derving, etc.) moet compenseren en is daarmee o.a. afhankelijk van de reizigersopbrengsten. 4.1 Referentiestations Het openbaar vervoergebruik in een stad of dorp is niet in iedere stad of dorp gelijk. De ruimtelijke structuur kan hieraan zowel positief als negatief bijdrage. Om een goede inschatting van de vervoerwaarde van de nieuwe stations te geven, moet hierop worden gecorrigeerd. Hiertoe is een vergelijking gemaakt met vergelijkbare kernen welke reeds over een station beschikken en waarvan de stations qua ligging en ruimtelijke omgeving vergelijkbaar zijn. Aan de hand van het getelde aantal in- en uitstappers op deze stations en aan de hand van het aantal inwoners, arbeidsplaatsen en leerlingplaatsen in deze kernen is een factor bepaald welke ook voor de nieuwe stations geldt. Tabel 4.1 geeft weer welke referentiestations gebruikt zijn voor de verschillende stationslocaties. Stationslocatie Staphorst historisch station Staphorst de Baarge Zwolle Vechtpoort Zwolle Zuid Zwolle Campus Deventer Platvoet Deventer Zuid Bathmen Referentiestation Combinatie van Raalte, Nunspeet en Twello Combinatie van Raalte, Nunspeet en Twello Deventer Colmschate en combinatie van Raalte, Nunspeet en Twello Deventer Colmschate Deventer Colmschate (tevens een alternatieve rekenmethode) Deventer Colmschate en combinatie van Raalte, Nunspeet en Twello Deventer Colmschate en combinatie van Raalte, Nunspeet en Twello Combinatie van Raalte, Nunspeet en Twello Tabel 4.1: referentiestations
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 13 4.2 Staphorst 4.2.1 Locatie historisch station Een station op deze locatie zal naar verwachting ongeveer 1300 nieuwe in- en uitstappers trekken. De meeste reizigers (1200) daarvan zijn bewoners uit Staphorst (inclusief leerlingen naar scholen elders). Ongeveer 100 zijn werknemers in Staphorst. Staphorst niet beschikt over scholen van het type ROC of hoger, daarom zal het aantal studenten minimaal zijn. Op de middelbare school Pieter Zandt leren 10-15 leerlingen uit de omgeving Hoogeveen. Het exacte aantal verschilt per schooljaar. Dit zijn potentiële treinreizigers, maar zij zullen nooit meer dan 1% van het totaal aantal reizigers betreffen. Bovendien is gezien de grote loopafstand (2,2 kilometer of 26 minuten) het is maar de vraag of deze leerlingen de trein een aantrekkelijk alternatief vinden. Wanneer ook het nieuwe bedrijventerrein ten oosten van het spoor en de uitbreiding van bedrijventerrein De Esch worden meegenomen, stijgt het verwachte aantal nieuwe in- en uitstappers met ongeveer 40. 4.2.2 Locatie de Baarge Een station op deze locatie zal naar verwachting ongeveer 1050 nieuwe in- en uitstappers trekken. De meeste reizigers (950) daarvan zijn bewoners uit Staphorst. Ongeveer 100 zijn werknemers in Staphorst. Vanaf deze locatie is de loopafstand naar de middelbare school Pieter Zandt 1,1 kilometer, of 13 minuten. Dit zal maximaal 10 tot 15 nieuwe reizigers op kunnen leveren, niet meer dan 1% op het totaal. Wanneer ook het nieuwe bedrijventerrein ten oosten van het spoor en de uitbreiding van bedrijventerrein De Esch worden meegenomen, stijgt het verwachte aantal nieuwe in- en uitstappers met ongeveer 40. 4.3 Zwolle Vechtpoort Een station op de locatie Vechtpoort zal naar verwachting ongeveer 450 nieuwe in- en uitstappers trekken. Dit zal zij echter pas doen nadat voldoende woningen ontwikkeld zijn, een proces dat nog jaren in beslag zal nemen. Zonder deze nieuwbouw zullen er niet meer dan 158 reizigers per dag in- en uitstappen. Station Zwolle Vechtpoort zal nagenoeg geen derving op het huidige station van Zwolle met zich mee brengen. Daarvoor is de afstand tussen de twee stations te groot. Het vroegtijdig openen van dit station zal op de korte termijn betekenen dat er aanzienlijk minder, mogelijk zelfs te weinig, in- en uitstappers per dag zullen zijn. Echter, op de lange termijn zal dit een positief effect hebben op het aantal in- en uitstappers. Wanneer inwoners in een wijk komen wonen, en er is al een station aanwezig, zijn zij eerder geneigd met de trein te reizen dan wanneer het station pas geopend wordt wanneer zij al langere tijd in de wijk wonen. 4.4 Zwolle Zuid Een station op de locatie Zwolle Zuid zal naar verwachting ongeveer 600 nieuwe in- en uitstappers trekken en is hiermee de meest kansrijke locatie in Zwolle. Station Zwolle Zuid zal derving op het huidige station van Zwolle tot gevolg hebben. Ongeveer 750 reizigers die nu reizen via station Zwolle, reizen in de toekomst dan via station Zwolle Zuid. Het totaal aantal in- en uitstappers komt voor station Zwolle Zuid daarmee op 1.350 en voor station Zwolle op 30.550 (was 31.300).
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 14 4.5 Zwolle Campus Een station op de locatie Zwolle Campus zal naar verwachting slechts enkele nieuwe inen uitstappers trekken. Dit komt doordat dit station een grote derving op station Zwolle centraal zal hebben. Voor de bepaling van het aantal gebruikers van station Zwolle Campus, kon door de korte afstand tot station Zwolle centraal geen gebruik gemaakt worden van de kringenmethode. Vanuit het aantal leerlingplaatsen, het OV-gebruik onder studenten 3, het aantal treinreizigers per trein, het aantal schooldagen per jaar en het gemiddeld aantal studiedagen dat op school wordt doorgebracht, is het aantal studenten per trein bepaald. Wanneer deze betreffende trein doorgetrokken wordt naar station Zwolle Campus, zijn zij aan dit station toebedeeld. Wordt de betreffende trein niet doorgetrokken, dan is aangenomen dat niet overgestapt wordt, maar gelopen. Het totaal aantal in- en uitstappers voor station Zwolle Campus komt uit op maximaal 925. Dit aantal wordt alleen bereikt wanneer de treinen met de grootste potentie doorgetrokken worden van station Zwolle naar station Zwolle Campus. Niet alle treinen kunnen doorgetrokken worden. Daarvoor wordt verwezen naar paragraaf 5.4. De aantallen in- en uitstappers per doorgetrokken trein staan weergegeven in Tabel 4.2. Het aantal nieuwe in- en uitstappers is nihil, de meeste in- en uitstappers reizen al per trein en stappen nu in- en uit op station Zwolle centraal. Doorgetrokken trein Aantal in- en uitstappers Stop- en sneltrein uit Emmen 260 Stoptrein uit Enschede 285 Stoptrein uit Groningen 70 Nieuwe sprinter & IC uit Deventer 380 Tabel 4.2: aantallen in- en uitstappers op station Zwolle Campus Deze aantallen zijn gebaseerd op een leerlingaantal op de hogeschool Windesheim van circa 17.000. Dat is het huidige aantal. Tot 2020 wil de hogeschool groeien tot circa 29.000 studenten. Er mag vanuit gegaan worden, dat het aantal treinreizigers in gelijke verhouding stijgt met het aantal nieuwe studenten. Daarmee zou het aantal gebruikers op dit station toenemen tot circa 1600. Dit betreft echter ook dan voornamelijk reizigers, die zonder station Zwolle Campus, van station Zwolle centraal gebruik zouden maken. Het aantal nieuwe reizigers is ook dan nihil. 4.6 Derving 4 op station Zwolle centraal Wanneer nieuwe stations in de omgeving van station Zwolle centraal worden ontwikkeld, gaan een aantal, dat nu van dit station gebruik maken, in de toekomst van het nieuwe station gebruik maken. Dit betreft dus wel in- en uitstappers op het nieuwe station, maar geen nieuwe treinreizigers. Het verschil tussen in- en uitstappers en nieuwe in- en uitstappers op de verschillende stations is reeds per station toegelicht. Tabel 4.3 geeft een overzicht van de effecten op station Zwolle centraal. 3 Uit een evaluatie van de OV-studentenkaart uit 1996 blijkt dat circa 37% van de studenten per openbaar vervoer naar school reizen [bron: http://www.minvenw.nl] 4 Derving is in principe geen negatief feit, maar wordt bepaald om het aantal nieuwe treinreizigers te bepalen. De term kan als een technische term worden gezien.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 15 Gerealiseerde stations Aantal in- en uistappers Zwolle centraal Derving op station Zwolle centraal Huidige situatie 31.300 n.v.t. Zwolle Zuid 30.550 750 Zwolle Vechtpoort 31.300 0 Zwolle Campus 30.400 900 5 Zwolle Zuid & Vechtpoort 30.550 750 Zwolle Zuid & Campus 29.850 1450 Zwolle Vechtpoort & Campus 30.400 900 Zwolle Zuid, Vechtpoort & Campus 29.850 1450 Tabel 4.3: gevolgen nieuwe stations op station Zwolle centraal, afgerond 4.7 Deventer Platvoet Een station in Platvoet zal naar verwachting ongeveer 250 nieuwe in- en uitstappers trekken. Ongeveer 450 in- en uitstappers reizen nu via het huidige station Deventer. Het totaal aantal in- en uitstappers in Platvoet komt daarmee op ongeveer 700. Het totaal aantal in- en uitstappers op station Deventer daalt daarmee tot ongeveer 15.950 (was 19.400). Zonder nieuwbouw komt het totaal aantal gebruikers op station Deventer Platvoet op gemiddeld 600 per dag. 4.8 Deventer Zuid Station Deventer Zuid zal naar verwachting ongeveer 140 in- en uitstappers trekken. Ongeveer 60 in- en uitstappers daarvan reizen nu via het huidige station Deventer of het huidige station Deventer Colmschate. Derving heeft met name plaats op de reizigersstromen richting Zwolle en Apeldoorn, omdat vanuit station Deventer Zuid geen diensten zullen bestaan in de richting Enschede. Het totaal aantal in- en uitstappers in Deventer Zuid komt op ongeveer 80. Hierin zijn het aantal reizigers dat van de P+R gebruik zal maken nog niet meegerekend. Het aantal P+R reizigers is geschat aan de hand van een vergelijking met andere P+R stations die dicht langs de snelweg liggen en op een vergelijkbare afstand van de Randstad. Vergelijkbare stations zijn station Veenendaal-De Klomp (281 P+R plaatsen), Best (173 P+R plaatsen), Lage-Zwaluwe (180 P+R plaatsen) en Almere Oostvaarders (145 P+R plaatsen). Gemiddeld hebben deze stations circa 200 parkeerplaatsen. Bij goede communicatie en doorgaande treinen naar de Randstad zijn daarom 200 P+R parkeerplaatsen met circa 200 gebruikers (bij een reservecapaciteit van 20%) reëel voor Deventer Zuid. Wanneer de treinen alleen naar de omliggende steden Deventer, Zutphen, Zwolle en Arnhem rijden, zal het aantal gebruikers aanmerkelijk lage liggen. Zonder nieuwbouw komt het totaal aantal gebruikers op station Deventer Zuid op 85 gemiddeld per dag. 4.9 Bathmen Een station in Bathmen zal naar verwachting ongeveer 300 nieuwe in- en uitstappers trekken. Ondanks dat de stations Bathmen en Deventer Colmschate een deels overlappend bereik hebben, zal station Bathmen nauwelijks derving op station Deventer Colmschate tot gevolg hebben. Zonder nieuwbouw komt het totaal aantal in- en uitstappers op station Bathmen op 300 per dag gemiddeld. 5 Deze reizigers reizen wel allemaal langer, en leveren dus extra opbrengsten, die echter in het geval van studenten nul zijn.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 16 4.10 Derving op station Deventer centraal Wanneer nieuwe stations in de omgeving van station Deventer centraal worden ontwikkeld, gaan een aantal reizigers die nu van dit station gebruik maken, in de toekomst van het nieuwe station gebruik maken. Dit betreft dus wel in- en uitstappers op het nieuwe station, maar geen nieuwe treinreizigers. Het verschil tussen in- en uitstappers en nieuwe in- en uitstappers op de verschillende stations is reeds per station toegelicht. Tabel 4.4 geeft een overzicht van de effecten op station Deventer centraal. Gerealiseerde stations Aantal in- en uistappers Deventer centraal Derving op station Deventer centraal Huidige situatie 16.400 n.v.t. Deventer Platvoet 15.950 450 Deventer Zuid 16.370 30 Bathmen 16.400 0 Deventer Platvoet & Zuid 15.920 480 Deventer Platvoet & Bathmen 15.950 450 Deventer Zuid & Bathmen 16.370 30 Deventer Platvoet, Zuid & Bathmen 15.920 480 Tabel 4.4: gevolgen van nieuwe stations op station Deventer centraal, afgerond 4.11 Derving op station Deventer Colmschate Wanneer nieuwe stations in de omgeving van station Deventer Colmschate worden ontwikkeld, gaan een aantal reizigers, die nu van dit station gebruik maken, in de toekomst van het nieuwe station gebruik maken. Dit betreft dus wel in- en uitstappers op het nieuwe station, maar geen nieuwe treinreizigers. Het verschil tussen in- en uitstappers en nieuwe in- en uitstappers op de verschillende stations is reeds per station toegelicht. Tabel 4.4 geeft een overzicht van de effecten op station Deventer Colmschate. Gerealiseerde stations Aantal in- en uistappers Deventer Colmschate Derving op station Deventer Colmschate Huidige situatie 1400 n.v.t. Deventer Platvoet 1400 0 Deventer Zuid 1370 30 Bathmen 1400 0 Deventer Platvoet & Zuid 1370 30 Deventer Platvoet & Bathmen 1400 0 Deventer Zuid & Bathmen 1370 30 Deventer Platvoet, Zuid & Bathmen 1370 30 Tabel 4.5: gevolgen van nieuwe stations op station Deventer centraal, afgerond
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 17 5 Inpassing Dienstregeling 2010 Een station heeft natuurlijk alleen nut, wanneer er daadwerkelijk gestopt wordt. Het laten stoppen van een trein kost ongeveer twee minuten. Strak geplande knooppunten, korte opvolgtijden en korte keertijden kunnen daarom betekenen dat het stoppen aan een station niet mogelijk is. De mogelijkheden worden in dit hoofdstuk in kaart gebracht. Er is gekozen voor dienstregeling 2010, omdat dit de meest actuele dienstregeling is, waarin alle recentste inzichten verwerkt zijn. Daarmee is deze dienstregeling waarschijnlijker dan andere dienstregelingen, zoals dienstregeling 2020 (MLT) uit hoofdstuk 6. Voor de inpassing in de dienstregeling zijn een aantal uitgangspunten belangrijk. Zo is het van belang dat station Zwolle een knoop blijft. Dat houdt in dat (bijna) alle treinen hier tegelijkertijd aankomen en vertrekken, opdat op alle relaties goede en snelle overstappen mogelijk zijn. Opgemerkt dient te worden dat bij deze bepaling van inpassing in de dienstregeling uit is gegaan van de huidige rijtijden. In het geval van stoptreinen zal deze mogelijk in de toekomst iets af gaan nemen. NS investeert namelijk de komende jaren in nieuw stoptreinmaterieel (sprinters), welke sneller kunnen optrekken en sneller kunnen afremmen. Omdat onbekend is hoeveel sprinters NS op termijn ter beschikking heeft en omdat onbekend is welk effect deze sprinters op de reistijden op de betreffende trajecten hebben, is uitgegaan van de huidige rijtijden. Punt van aandacht bij de verdere planvorming rond de stations is het lopende Programma Hoogfrequent Spoor (PHS). Deze studie loopt tot midden 2010 en is erop gericht om in de Randstad en op uitlopers van de Randstad hoge frequenties aan te bieden (zes intercity s en waar mogelijk zes sprinters per uur). Dit programma kan leiden tot andere inzichten in de dienstregeling, waardoor het mogelijk is dat op termijn de conclusies uit de hier beschreven analyse van de dienstregeling 2010 & 2020 niet meer kloppen. Gedetailleerde uitwerking van het dienstregelingonderzoek is te vinden in bijlage 1. Voor een reactie op en uitwerking van het burgerinitiatief voor station Zwolle Zuid wordt verwezen naar bijlage 3.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 18 5.1 Bathmen In Bathmen zou de stoptrein Apeldoorn Deventer Almelo Enschede moeten stoppen. Om niet in conflict te komen met de intercity uit Apeldoorn in de richting Enschede, is het nodig de vertrektijden aan de zijde van Enschede aan te passen. Dat is probleemloos mogelijk. NS heeft geopperd om op langere termijn de stoptrein Apeldoorn Deventer Almelo Enschede in Apeldoorn geen aansluiting meer te geven op de intercity naar Enschede, maar op de intercity die tot Deventer rijdt. Vanaf december 2009 gaan de IC s tot Deventer in een kwartierligging rijden met de IC s naar Enschede, zodat in de spits ieder kwartier een IC tussen Amersfoort en Deventer rijdt. Ook de tijden van de stoptrein Zwolle Almelo Enschede zouden dan aangepast moeten worden. Daarmee ontstaat de mogelijkheid om die stoptrein in Zwolle in de knoop te leggen. Deze aanpassing in de dienstregeling is mogelijk, mits aan twee voorwaarden wordt voldaan. De doorgaande goederentrein in Deventer zal één minuut in tijd moeten verschuiven, en in Almelo moet de regionale spoorlijn naar Mariënberg een keertijd krijgen van vier minuten. Dat is een minuut korter dan de norm, maar doordat dit slechts kleine treinen betreft zal dit geen problemen opleveren. NS heeft verder aangegeven dat de spits intercity wel de hele dag moet gaan rijden, omdat anders enkel in de spits aansluiting wordt geboden. Conclusie: station Bathmen kan worden ingepast. 5.2 Staphorst & Zwolle Vechtpoort De treinen die een stop in Zwolle Vechtpoort en/of Staphorst zouden moeten maken, zijn de stoptrein Zwolle Groningen en de als stoptrein fungerende intercity Randstad Amersfoort Zwolle Groningen (alleen in het weekend, rijdt in plaats van één stoptrein en één intercity) en de als stoptrein fungerende intercity Randstad Amersfoort Zwolle - Leeuwarden. Aanpassing van de dienstregeling moet plaatsvinden aan de noordkant van de lijnen; ten noorden van Zwolle. Aanpassing van de tijdligging van de intercity s in de Randstad is bij voorbaat onmogelijk. Ook aanpassingen in Zwolle zijn moeilijk door te voeren, door de grote hoeveelheid treinen die daar tegelijkertijd aanwezig zijn. Wanneer alleen Zwolle Vechtpoort of alleen Staphorst een station krijgt, is er geen probleem betreffende de inpassing in de dienstregeling. Echter, twee stops zorgen ervoor dat de stilstandtijd van de als stoptrein fungerende intercity s in Leeuwarden en Groningen te kort wordt. Deze bedraagt dan 4 minuten in Leeuwarden en 3 minuten in Groningen. Wat betreft opvolgtijden is er geen probleem te verwachten. Wanneer op de lijn naar Groningen de stations Assen Zuid en Groningen Europapark worden geopend, is een extra treincompositie noodzakelijk. De stilstand in Groningen wordt daarmee dusdanig lang, dat voor de stations Zwolle Vechtpoort en Staphorst geen extra treinstel nodig is. Punt van aandacht zijn wel de aansluitingen in Leeuwarden en Groningen op treinen van Arriva. In Leeuwarden bedraagt nu de kortste overstaptijd drie minuten (trein richting Buitenpost). Deze overstap gaat verloren bij één extra stop. De overstap op de trein naar Harlingen bedraagt vijf minuten en gaat bij twee extra stops verloren. In Groningen bedraagt de kortste overstaptijd vijf minuten (de trein uit Roodeschool). Deze gaat bij twee extra stops verloren. Mogelijk kan Arriva haar dienstregeling aanpassen op de aangepaste aankomst en vertrektijden van de treinen van NS. Daarover kan in overleg getreden worden met Arriva en de betreffende provincies (opdrachtgever).
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 19 Conclusie: Staphorst en Zwolle Vechtpoort kunnen samen alleen in de stoptrein naar Groningen. Bij realisatie van één station, kan deze ook in de stopic s worden ingepast. Consequentie is wel dat er geen speling meer zit in de keertijd van de treinen in Groningen en Leeuwarden, waardoor de betrouwbaarheid van de dienstregeling onder druk komt te staan. 5.3 Zwolle Zuid, Deventer Platvoet & Deventer Zuid De stations Deventer Zuid, Deventer Platvoet en Zwolle Zuid kunnen aangedaan worden door de bestaande intercity Zwolle Roosendaal. Voor de stations Zwolle Zuid en Deventer bestaat echter ook de reële mogelijkheid om de intercity niet meer te laten stoppen in Olst en in Wijhe, en een extra sprinter in te leggen om de stations Zwolle Zuid, Wijhe, Olst en Deventer Platvoet aan te doen. Beide varianten zijn bekeken. Wanneer uitgegaan wordt van alleen de bestaande intercity, is het mogelijk om één stop in Deventer in te plannen (dus ofwel Deventer Zuid, ofwel Deventer Platvoet) en om in Zwolle-Zuid te stoppen. Wanneer gestopt moet worden op twee extra stations in Deventer, dan wordt de opvolgtijd van de heen en terugrichting op het enkelspoor tussen Deventer en Olst te kort. Dan is (gedeeltelijke) spoorverdubbeling noodzakelijk 6. Consequentie is wel dat er geen speling meer zit in de rijtijd van de treinen tussen Zwolle en Deventer, waardoor de betrouwbaarheid van de dienstregeling onder druk komt te staan. Aandachtspunt is wel de overstap in Zwolle van de trein uit Roosendaal op de trein naar Groningen en andersom. Deze overstaptijd bedraagt 3, respectievelijk 5, minuten en is daarmee dusdanig kort dat bij inpassing van een extra station de overstap verloren gaat. Wanneer naast de intercity, een aparte sprinter wordt ingelegd om de stations tussen Zwolle en Deventer te bedienen en alleen het nieuwe station Zwolle Zuid gerealiseerd wordt, dan is spoorverdubbeling tussen Deventer en Olst wenselijk. Wanneer naast Zwolle Zuid ook station Deventer Platvoet en/of Deventer Zuid worden gerealiseerd, is deze spoorverdubbeling zelfs absoluut noodzakelijk. Het is dan niet mogelijk om op dit enkelsporig traject vier treinen per uur per richting te laten rijden. Wanneer de betreffende sprinter alleen tussen Zwolle en Deventer rijdt, heeft deze in Zwolle gedurende het hele uur een eigen perron nodig of dient zij net als de huidige intercity naar het emplacement afgereageerd te worden. Dat komt door de lange stilstandtijd in Zwolle. Het is vooralsnog onbekend of deze perroncapaciteit beschikbaar gaat zijn, wanneer een extra perron in Zwolle wordt aangelegd. Het is niet mogelijk om de bestaande sprinter tussen Nijmegen en Zutphen door te trekken naar Deventer en Zwolle. Daartoe is in zowel Zutphen als Deventer onvoldoende perroncapaciteit. Het is wel mogelijk om de sprinter Zwolle Deventer door te trekken naar een nieuw te ontwikkeling station Deventer Zuid of naar Zutphen. Wanneer de sprinter niet verder gaat dan Deventer Zuid, moet het station Deventer Zuid aan een parallelspoor gebouwd worden, zodat tijdens de stilstandtijd daar, de intercity s in beide richtingen tegelijkertijd kunnen passeren. Wanneer de sprinter doorrijdt naar Zutphen, hoeven behalve de spoorverdubbeling geen aanvullende maatregelen genomen te worden. De overstap in Zwolle van de trein uit Roosendaal op de trein naar Groningen (en andersom) is met inpassing van de sprinter geen probleem, deze wordt verruimd van 3, respectievelijk 5, minuten naar 7, respectievelijk 9 minuten. 6 Aan het begin van de 20 e eeuw was de gehele Staatslijn A (Arnhem Leeuwarden) waar deze spoorlijn deel van uitmaakt, voorzien van dubbelspoor. Tijdens de tweede wereldoorlog echter is een groot deel van deze spoorverdubbeling weer ongedaan gemaakt. Na de tweede wereldoorlog werd bijna de gehele lijn weer voorzien van dubbelspoor, maar vanwege kostenbesparingen niet het stuk tussen Deventer en Olst. Bij elektrificatie is wel al op dubbelspoor voorbereid.
Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Nieuwe stations in Overijssel 20 Een nieuwe sprinter zal een positief effect hebben op het aantal treinreizigers in de regio. Het aantal treinreizigers vanaf de stations Olst en Wijhe zal naar alle waarschijnlijkheid afnemen, maar daar staat tegenover dat treinreizigers tussen Zwolle en Deventer niet alleen sneller zijn, maar ook twee extra reismogelijkheden per uur krijgen. Deze effecten bij elkaar opgesteld levert een positief resultaat op. Bovendien trekken de nieuwe stations nieuwe reizigers. Aanvullend werd de vraag gesteld of het mogelijk is om de spitsic Rotterdam Amersfoort Deventer door te trekken naar station Deventer Zuid 7. Deze trein staat echter maar zeven minuten in Deventer stil. Doortrekken naar Deventer Zuid zal daarom een extra treincompositie betekenen. Conclusie: om deze verschillende stations te bedienen, moet worden geïnvesteerd in spoorverdubbeling tussen Olst en Deventer. Wil men alleen Zwolle Zuid, Deventer Platvoet of Deventer Zuid realiseren, dan is spoorverdubbeling niet noodzakelijk, wel wenselijk. Punt van aandacht is de overstap in Zwolle van de trein uit Deventer op de trein naar Groningen en andersom. Bij inpassing van een sprinter echter, is dit geen probleem. 5.4 Zwolle Campus Station Zwolle Campus kan niet bediend worden door de treinen die nu over de spoorlijn rijden waaraan het station ligt (Amersfoort Zwolle). Daarvan is door NS op voorhand aangegeven dat een extra stop door de krappe knoop niet mogelijk is. Wel is het mogelijk om stoptreinen die hun eindpunt in Zwolle hebben, door te trekken naar Zwolle Campus. Zelfs combinaties van meerdere stoptreinen zijn mogelijk. Studenten die nu moet uitstappen en moeten lopen naar de campus, kunnen dan blijven zitten. Tabel 5.1 geeft de mogelijkheden van door te trekken treinen naar Zwolle Campus weer. Deze mogelijkheden zijn gebaseerd op de dienstregelingen zoals nu bestaan. Van de stopen sneltrein uit Emmen is te verwachten dat deze op korte termijn aangepast wordt. Deze lijn wordt namelijk aanbesteed, waardoor hogere frequenties te verwachten zijn. Ook de lijn Zwolle Enschede wordt aanbesteed, maar daar is een frequentieverhoging minder vanzelfsprekend. De dienstregeling op deze lijn kan wel wijzingen, ten gevolge van een station in Bathmen (zie ook paragraaf 5.1). Trein of treincombinatie Stoptrein uit Enschede Stop- en sneltrein uit Emmen Stoptrein uit Groningen Intercity uit Deventer Sprinter uit Deventer Combinatie sprinter en intercity uit Deventer Combinatie sprinter uit Deventer en stoptrein uit Enschede Combinatie sprinter uit Deventer en stoptrein uit Groningen Combinatie sprinter uit Deventer en stop-/sneltrein uit Emmen Combinatie intercity uit Deventer en stoptrein uit Enschede Combinatie intercity uit Deventer en stoptrein uit Groningen Mogelijkheden / beperkingen Mogelijk, maar krappe keertijd Mogelijk Mogelijk Mogelijk Mogelijk Mogelijk, mits twee halteplaatsen in Zwolle Campus Mogelijk mits twee halteplaatsen in Zwolle Campus en twee sporen naar Zwolle Campus Mogelijk, mits twee halteplaatsen in Zwolle Niet mogelijk, opvolgtijd <3 minuten Mogelijk, mits twee halteplaatsen in Zwolle Campus Mogelijk, mits twee halteplaatsen in Zwolle Campus 7 Per 2010 wordt de spitsdienst Amsterdam CS Amersfoort Deventer vervangen door een spitsdienst Rotterdam CS Amersfoort Deventer. Daarmee zal tijdens de spitsen tevens een betere verdeling over het uur gerealiseerd zijn tussen Amersfoort en Deventer.