Disclosure belangen sprekers (Potentiële) belangenverstrengeling Geen A5 Leerbaarheid: veel besproken, weinig onderzocht Dr. Hileen Boosman De betrokken relaties bij dit project zijn: Financiering: Projectgroep: Dr. Hileen Boosman Prof. dr. Anne Visser Meily Prof. dr. Caroline van Heugten Dr. Ieke Winkens Deelnemende revalidatiecentra: Adelante Zorggroep, Hoensbroek De Hoogstraat Revalidatie, Utrecht Reade, Amsterdam Rijndam Revalidatie, Rotterdam Tolbrug, s-hertogenbosch Nationaal Initiatief Hersenen en Cognitie (NIHC) pijler Het Gezonde Brein, Programma Cognitieve Revalidatie [subsidienummer 056-11-014]. Predictors of health-related quality of life and participation after brain injury rehabilitation: the role of neuropsychological factors. Neuropsych Rehabil. Accepted for publication. Leerbaarheid Overzicht Leren & revalideren Leerbaarheid in de klinische praktijk Leerbaarheid in de literatuur: dynamisch testen Klinische boodschap Le ren Leren: Relatief permanente verandering in gedrag als gevolg van ervaring Leren geheugen, ontwikkeling - Geheugen = het opnemen, opslaan en opdiepen van kennis - Ontwikkeling = Veranderingen in gedrag die samenhangen met de leeftijd 1
Leren & revalideren Revalideren is noodgedwongen herleren Leren is de brug naar meer zelfstandigheid Wat kun je leren? Hoe leer je? Waarom leer je? Wanneer leer je? Leerbaarheid in de klinische praktijk Volgens clinici belangrijke factor voor revalidatiesucces Vaak genoemd als vereiste voor behandelsucces Wordt vaak meegenomen in de prognostiek MAAR Welke factoren zijn van invloed? Hoe meet je leerbaarheid? BoosmanH, Visser-MeilyJMA, WinkensI, van HeugtenCM. (2013) Clinicians views on learning in brain injury rehabilitation. Brain Injury, 27, 685-8. De mate waarin een patiënt in staat is om zich zelf of De mate waarin iemand aangeleerd met hulp van interventies te verbeteren en van gedrag/strategieën/vaardigheden kan onthouden revalidatie te profiteren en generaliseren naar de thuis/werk situatie In hoeverre Het vermogen van Patiënt is in staat aangeboden iemand in staat is iemand om een cognitief Bewust zijn van het eigen strategie/kennis/oefening op een later info te en nieuw probleem op te handelen en in staat zijn tijdstip te reproduceren en op onthouden en zich lossen en indien dit dit handelen bij te stellen situatie toe te passen probleem zich opnieuw aan de hand van voordoet het geleerde Iemand is in staat reflectie/opslag externe te maken. toe te passen Het vermogen om informatie (motorisch of informatie en interne Daarvoor heeft Het vermogen om gedrag cognitief) op te nemen en/of informatie om zo tot een iemand zelfinzicht aan te passen of toe te handelingen anders uit te oplossing te komen en dit nodig + motivatie te maken voegen aan het voeren en/of door kunnen reproduceren om te leren gedragsrepertoire op basis omgevingsstructuur zich De Mate waarin iemand van feedback anders te gedragen en/of therapeutische interventies Het vermogen om mogelijkheid om onbewust (subcorticaal) goed oppakt, onthoudt en kennis en informatie op te leren (inslijpen) iets nieuws vaardigheden op te slaan en toe te kan toepassen in het (anders) uit te voeren passen dagelijks leven doen Kan iemand op dat moment profiteren van de revalidatie De mogelijkheid van de patiënt om alle in de zin dat dit bijdraagt aan input uit de omgeving te gebruiken om zijn Dat iemand Mogelijkheid om participatie en kwaliteit van gedrag zo in te zetten dat hij () instructies in een leven maatschappelijk accuraat kan informatie kan bepaalde context vast verwerken en kan te houden en er naar te omzetten in Vermogen om info op te Mogelijkheid om kennis je handelen handelen baat nemen en te benutten, zodat je in een eigen te maken en aan te passen hebben bij de volgende situatie beter aangepast aan veranderende revalidatie gaat handelen omstandigheden De mate waarin een patiënt in staat is om zich zelf of De mate waarin iemand aangeleerd met hulp van interventies te verbeteren en van gedrag/strategieën/vaardigheden kan onthouden revalidatie te profiteren en generaliseren naar de thuis/werk situatie In hoeverre Het vermogen van Patiënt is in staat aangeboden iemand in staat is iemand om een cognitief Bewust zijn van het eigen strategie/kennis/oefening op een later info te en nieuw probleem op te handelen en in staat zijn tijdstip te reproduceren en op onthouden en zich lossen en indien dit dit handelen bij te stellen situatie toe te passen probleem zich opnieuw aan de hand van voordoet het geleerde Iemand is in staat reflectie/opslag externe te maken. toe te passen Het vermogen om informatie (motorisch of informatie en interne Daarvoor heeft Het vermogen om gedrag cognitief) op te nemen en/of informatie om zo tot een iemand zelfinzicht aan te passen of toe te handelingen anders uit te oplossing te komen en dit nodig + motivatie te maken voegen aan het voeren en/of door kunnen reproduceren om te leren gedragsrepertoire op basis omgevingsstructuur zich De Mate waarin iemand van feedback anders te gedragen en/of therapeutische interventies Het vermogen om mogelijkheid om onbewust (subcorticaal) goed oppakt, onthoudt en kennis en informatie op te leren (inslijpen) iets nieuws vaardigheden op te slaan en toe te (anders) uit te voeren kan toepassen in het passen dagelijks leven doen Kan iemand op dat moment profiteren van de revalidatie De mogelijkheid van de patiënt om alle in de zin dat dit bijdraagt aan input uit de omgeving te gebruiken om zijn Dat iemand Mogelijkheid om participatie en kwaliteit van gedrag zo in te zetten dat hij () instructies in een leven maatschappelijk accuraat kan informatie kan bepaalde context vast verwerken en kan te houden en er naar te omzetten in Vermogen om info op te Mogelijkheid om kennis je handelen handelen baat nemen en te benutten, zodat je in een eigen te maken en aan te passen hebben bij de volgende situatie beter aangepast aan veranderende revalidatie gaat handelen omstandigheden De mate waarin een patiënt in staat is om zich zelf of De mate waarin iemand aangeleerd met hulp van interventies te verbeteren en van gedrag/strategieën/vaardigheden kan onthouden revalidatie te profiteren en generaliseren naar de thuis/werk situatie In hoeverre Het vermogen van Patiënt is in staat aangeboden iemand in staat is iemand om een cognitief Bewust zijn van het eigen strategie/kennis/oefening op een later info te en nieuw probleem op te handelen en in staat zijn tijdstip te reproduceren en op onthouden en zich lossen en indien dit dit handelen bij te stellen situatie toe te passen probleem zich opnieuw aan de hand van voordoet het geleerde Iemand is in staat reflectie/opslag externe te maken. toe te passen Het vermogen om informatie (motorisch of informatie en interne Daarvoor heeft Het vermogen om gedrag cognitief) op te nemen en/of informatie om zo tot een iemand zelfinzicht aan te passen of toe te handelingen anders uit te oplossing te komen en dit nodig + motivatie te maken voegen aan het voeren en/of door kunnen reproduceren om te leren gedragsrepertoire op basis omgevingsstructuur zich De Mate waarin iemand van feedback anders te gedragen en/of therapeutische interventies Het vermogen om mogelijkheid om onbewust (subcorticaal) goed oppakt, onthoudt en kennis en informatie op te leren (inslijpen) iets nieuws kan toepassen n het vaardigheden op te slaan en toe te (anders) uit te voeren passen dagelijks leven doen Kan iemand op dat moment profiteren van de revalidatie De mogelijkheid van de patiënt om alle in de zin dat dit bijdraagt aan input uit de omgeving te gebruiken om zijn Dat iemand Mogelijkheid om participatie en kwaliteit van gedrag zo in te zetten dat hij () instructies in een leven maatschappelijk accuraat kan informatie kan bepaalde context vast verwerken en kan te houden en er naar te omzetten in Vermogen om info op te Mogelijkheid om kennis je handelen handelen baat nemen en te benutten, zodat je in een eigen te maken en aan te passen hebben bij de volgende situatie beter aangepast aan veranderende revalidatie gaat handelen omstandigheden Is patiënt X leerbaar?... want patiënt X heeft het vermogen om vaardigheden en kennis op te doen Ja! want patiënt X is niet in staat is om aangeboden kennis op een later tijdstip te reproduceren en op situaties toe te passen. 2
Leermomentje Welke factoren beïnvloeden leerbaarheid? Letsel kenmerken Motivatie Leerbaarheid kan op verschillende manieren worden gedefinieerd! Premorbide Inzicht Persoonlijkheid Leerbaarheid Cognitie BoosmanH, Visser-MeilyJMA, WinkensI, van HeugtenCM. (2013) Clinicians views on learning in brain injury rehabilitation. Brain Injury, 27, 685-8. Leerbaarheid meten Waar is uw inschatting van leerbaarheid doorgaans op gebaseerd? Letsel kenmerken? Cognitieve functies? Psychologisch??? Leerbaarheid meten: de klinische praktijk Cognitieve test(s) 15-Woordentest Rivermead Behavioural Memory Test (RBMT) Visuele Associatie Test (VAT) Verbale Leer & Geheugen Test (VLGT) Amsterdamse Dementie Screening-6 8 woordentest Observaties Allen Cognitive Level Screen (ACLS) Perceive, Recall, Plan and Perform System (PRPP) Gespreksgegevens BoosmanH, Visser-MeilyJMA, WinkensI, van HeugtenCM. (2013) Clinicians views on learning in brain injury rehabilitation. Brain Injury, 27, 685-8. Leerbaarheid meten: cognitieve tests Cognitief profiel Leermogelijkheden Leerbelemmeringen Haalbaarheid en type behandeling Leerbaarheid meten: dynamische tests procedures waarbij gekeken wordt naar het effect van een kortdurende training op de (cognitieve) testprestatie Conventionele cognitieve test Dynamische toevoeging Conventionele cognitieve tests Dynamische cognitieve tests Pre-test Training (leerervaring) Post-test Cognitieve leerpotentie 3
in de literatuur in de literatuur Populatie: Tests: Training: Score: NAH, neurodegeneratieve & psychiatrische ziekten 11 verschillende dynamische cognitieve tests Prestatiefeedback, bekrachtiging, aanvullende instructies, aanleren van strategieën Post-test score, verschilscore, gain-score, leergroepen Dynamische Wisconsin Dynamisch Wisconsin WCST (stapel 1) WCST (stapel 1) WCST (stapel 2) Pre-test Training (leerervaring) Post-test Vorm Kleur Aantal De eerste stapel met 64 kaarten worden gesorteerd. Feedback: Goed, Fout. De testleider geeft aanvullende instructies en extra feedback. De tweede stapel met 64 kaarten worden gesorteerd Feedback: Goed, Fout. Dynamisch Wisconsin Dynamisch Wisconsin WCST (stapel 1) WCST (stapel 1) WCST (stapel 2) Hoge score Pre-test Training (leerervaring) Post-test Kan de patiënt het geleerde toepassen? (Hoeveel) heeft de patiënt geleerd? Lage score 4
104 patiënten met NAH opgenomen in het revalidatiecentrum Wat meet de dwcst? Hoe scoren patiënten met NAH op de dwcst? Spelen oefeneffecten een rol? - Oefeneffect Herhaling zorgt voor verbetering - Leerpotentie De training zorgt voor verbetering Hoe scoren patiënten t.o.v. gezonde controles? : wat willen we nog leren? Cognitieve leerpotentie aanvulling/tijdsverspilling? Aanvulling want 1. dynamische cognitieve tests bieden aanvullende kwalitatieve en kwantitatieve gegevens over 'cognitief leren' 2. de dwcst heeft toegevoegde waarde t.o.v. conventionele cognitieve tests bij het voorspellen van revalidatie-uitkomsten in andere populaties. 3. onze eerste ervaringen met dynamische testen m.b.v. de dwcst bij patiënten met NAH zijn positief. 5
aanvulling/tijdsverspilling? MAAR - Focus op cognitief leren - Onderzoek nodig naar de vertaling van testscores naar de dagelijkse praktijk Samengevat Leerbaarheid is volgens clinici belangrijk voor revalidatiesucces wordt op verschillende manieren gedefinieerd wordt veelal in kaart gebracht m.b.v. cognitieve tests Dynamisch testen is een veelbelovende aanvulling om meer te weten te komen over cognitief leren Klinische boodschap Licht toe wat jij bedoelt met leerbaarheid. Bespreek de leerbaarheid van een patiënt in de context van een specifiek, goed gedefinieerd leerdoel. Licht toe waar jouw inschatting van leerbaarheid op is gebaseerd. H.Boosman@dehoogstraat.nl @HileenBoosman 6