Overzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen

Transcriptie

1 Overzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen 2 september 2014 ONGEWIJZIGD ONGEWIJZIGD ONGEWIJZI Vooraf 08 ONGEWIJZIGD Wet werk en zekerheid en Participatiewet ONG Verhoging AOW- en pensioenleeftijd en versobering fiscale kader Herziening financieel toetsingskader (FTK) Verbetering beschikbare premieregelingen Algemeen pensioenfonds Verzamelwet pensioenen 2014: klein onderhoud Financial Transaction Tax (FTT) of alternatieve transactietaks ONGEWIJZIGD ONGEWIJZIGD ONGEWIJZIGD ONGEWIJZIGD ONGEWIJZIGD 07 FATCA 15 BTW-koepelvrijstelling ONGEWIJZIGD Wetsvoorstel werken na de AOW-gerechtigde leeftijd Wetsvoorstel AOW-partnertoeslag Pensioencommunicatie Waardeoverdracht Versterking pensioenpositie van zelfstandigen zonder personeel ONGEWIJZIGD De Nationale Pensioendialoog ONG ONG ONG ONG ONG ONG ONG

2 Vooraf ON In dit overzicht staan actuele ontwikkelingen op het gebied van pensioen. Wij verwachten dat deze ontwikkelingen op de korte of de wat langere termijn worden omgezet in beleid van de overheid of toezichthouder(s) of in wet- of regel geving. Bij ieder onderwerp treft u een schets met achtergrondinformatie aan. We gaan zo veel mogelijk in op de actualiteit. Ook geven wij de dwarsverbanden aan. Het overzicht gaat over werk in uitvoering. Dat betekent dat in een volgende editie de stand van zaken in een bepaald dossier anders kan zijn. Het betekent ook dat als een ontwikkeling eenmaal tot vaststaand beleid of wet- of regelgeving heeft geleid, het betreffende onderwerp in principe uit dit overzicht verdwijnt. Het overzicht verschijnt in beginsel elke twee maanden. Het laatste nieuws vindt u in onze nieuwsbrief Pensioennieuws & Opinie. U kunt zich hier aanmelden.

3 1 Verhoging AOW- en pensioenleeftijd en versobering fiscale kader ON Inhoud De eerste stap in de herziening van het pensioenstelsel is het verhogen van de AOW- en pensioenleeftijd en het beperken van het fiscale pensioenkader. Invoering gebeurt gefaseerd. Hierna volgt een schets van de voorgestelde uitwerking op hoofdlijnen. Een historisch overzicht van de onderliggende akkoorden vindt u in eerdere edities van dit overzicht. Verhoging AOW-leeftijd De AOW-leeftijd gaat sinds 1 januari 2013 in stappen omhoog. Volgens het Regeerakkoord gebeurt dat vanaf 2016 versneld. Een wetsvoorstel is daartoe nog niet ingediend. Daarom is in onderstaande tabel vanaf 2016 de AOW-leeftijd volgens de huidige wetgeving en volgens het Regeerakkoord vermeld. 03/36

4 Inhoud De AOW-leeftijd gaat in stappen omhoog. Dit overzicht is inclusief het Regeerakkoord. Jaar AOW-leeftijd Geldt voor personen geboren: Bestaande wetgeving: jaar en 1 maand na en vóór jaar en 2 maanden na en vóór jaar en 3 maanden na en vóór jaar en 5 maanden na en vóór jaar en 7 maanden na en vóór jaar en 9 maanden na en vóór jaar na en vóór jaar en 3 maanden na en vóór jaar en 6 maanden na en vóór jaar en 9 maanden na en vóór na en vóór bij AMvB vast te stellen na Regeerakkoord (nog geen wetsvoorstel ingediend): jaar en 6 maanden na en vóór jaar en 9 maanden na en vóór jaar na en vóór jaar en 4 maanden na en vóór jaar en 8 maanden na en vóór jaar na en vóór bij AMvB vast te stellen na Indiening van het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer tot versnelde verhoging van de AOW-leeftijd stond voor maart 2014 gepland, maar dat is nog niet gebeurd. Volgens het Regeerakkoord gaat die versnelde verhoging vanaf 2018 in stappen van vier maanden. Na 2021 staat jaarlijks een leeftijdsverhoging gepland, op basis van de dan geldende levensverwachting. Gevolg van de AOW-leeftijdstaffel is dat de AOW- en pensioenleeftijd uit elkaar lopen. AOW-gat en flexibele AOW AOW-gat De verhoging van de AOW-leeftijd veroorzaakt een AOW-gat zolang andere inkomensbronnen niet aansluiten op deze nieuwe AOW-leeftijd. In eerdere edities van dit overzicht vindt u achtergrond en informatie over (on)mogelijkheden om het AOW-gat op te vangen. 04/36

5 Flexibele AOW Sociale partners hebben bij herhaling te kennen gegeven de AOW te willen hervormen in de richting van een flexibele AOW. Ook in het maatschappelijk veld lijkt die wens breed gedeeld. Maar het kabinet wil zo n flexibilisering niet. Vast staat dat dit onderwerp nog een keer terug komt op de politieke agenda, want op 5 december 2013 nam de Tweede Kamer een motie (Klein) aan waarin het kabinet gevraagd wordt onderzoek te doen naar een flexibele AOW. Wijziging van het fiscale pensioenkader Het wijzigen van het fiscale pensioenkader per 1 januari 2015 is onderdeel van een nieuw breed fiscaal akkoord tussen het kabinet en enkele oppositiepartijen. Dit Witteveenakkoord dat ook voorstellen omvat buiten het fiscale pensioenkader in strikte zin (het Witteveenkader ) ziet er op hoofdlijnen als volgt uit: 1. op 1 januari 2015 wordt het fiscaal maximale opbouwpercentage verlaagd tot 1,875% voor middelloon, voor eindloon geldt 1,657%; 2. het pensioengevend inkomen wordt per 1 januari 2015 afgetopt op ; 3. er moet premieverlaging worden gerealiseerd als een pensioenregeling versoberd wordt. DNB gaat daarop toezien; 4. de pensioenpositie van zelfstandigen wordt versterkt (zie hierover nummer 12 van dit overzicht); 5. er komt een brede dialoog over de toekomst van ons pensioenstelsel (zie hierover nummer 14 van dit overzicht); en 6. de mogelijkheid om het werknemersdeel van de pensioenpremie te gebruiken om de hypotheek af te lossen wordt verkend (zie hierover ook nummer 14 van dit overzicht). De Eerste Kamer ging op 27 mei 2014 akkoord met de beperking van het fiscale pensioenkader per 1 januari Hieronder een schematische samenvatting van de wijzigingen en ingangsdata (ML is middelloon en EL is eindloon). Onderwerp Pensioenrichtleeftijd Max. opbouwpercentage ouderdomspensioen 2,25% (ML) 2,00% (ML) Fiscale franchise (systematiek ongewijzigd) 2,15% (ML) 1,90% (EL) (systematiek ongewijzigd) 1,875% (ML) 1,657% (EL) nog niet bekend (systematiek gewijzigd) > 10/7,5 i.p.v. 10/7 AOW Hoog-laag afgestemd op 65 afgestemd op 67 afgestemd op 67 Maximum ouderdomspensioen 100% EL 100%EL 100% EL Maximum pensioengevend loon geen geen Aanvullende voorzieningen voor inkomen boven Voor inkomens boven de komt er als vrijwillige aanvullende oudedagsvoorziening een netto lijfrenteregeling met fiscale ondersteuning via de inkomstenbelasting door vrijstelling in box 3. Op verzoek van de Tweede Kamer wordt het mogelijk gemaakt dat pensioenfondsen een vergelijkbare netto pensioenregeling kunnen uitvoeren. Dit onder de voorwaarden van vrijwilligheid en fiscale hygiëne. Dat wordt geregeld in de Verzamelwet pensioenen 2014 (zie hierover nummer 5 van dit overzicht en de bijlage). Maatregelen om premieverlaging te waarborgen Het fiscale pensioenkader versobert de opbouwmogelijkheden voor pensioen. Het kabinet wil dat deze maatregel resulteert in verlaging van de pensioenpremies. Om die premieverlaging bij pensioenfondsen af te dwingen heeft het kabinet een aantal wettelijke waarborgen opgenomen. DNB krijgt een belangrijke rol in het toezien op het daadwerkelijk effectueren van een premieverlaging in geval van een versobering als gevolg van de beperking van de fiscale ruimte. Het effect van de gezamenlijke maatregelen op de hoogte van de pensioenpremies zal in 2015 worden geëvalueerd. Achtergrond: over het fiscale pensioenkader is in zowel Tweede als Eerste Kamer uitvoerig debat gevoerd. Beide Kamers hechten veel belang aan grip op de verlaging van de pensioenpremies. Die verlaging is nodig om de budgettaire doelstelling van het kabinet te halen, de economie te stimuleren en de rekening niet eenzijdig bij de jongere generaties neer te leggen. In een gezamenlijke brief aan de Tweede Kamer hebben de staatssecretarissen van Financiën en SZW op 18 december 2013 dan ook duidelijk gemaakt dat er (negen) waarborgen komen voor het afdwingen van premieverlaging. Hierover hebben wij in de editie van januari van dit overzicht bericht. Hieronder gaan we in op de belangrijkste waarborgen. 05/36

6 Aanpak langs drie sporen Het is niet de bedoeling van het kabinet dat een premieverlaging als gevolg van een fiscaal afgedwongen versobering leidt tot een verhoging van andere premiecomponenten. Daarom moeten de samenstelling van de pensioenpremie en de hoogte van de premiecomponenten transparant worden. Om te bevorderen dat een beperking van de pensioen opbouw daadwerkelijk gepaard gaat met een verlaging van de pensioenpremies, worden pensioenfondsen verplicht hun verantwoordingsorgaan, DNB en hun deelnemers te informeren over de samenstelling van de feitelijke pensioenpremie en de hoogte van de componenten waaruit deze premie is opgebouwd. Voorafgaand aan de vaststelling van de pensioenpremie moeten de fondsen deze informatie opnemen in een adviesaanvraag aan het verantwoordingsorgaan. Nadat de pensioenpremie is vastgesteld, moeten de fondsen de informatie over de samenstelling van de pensioenpremie en de hoogte van de premiecomponenten opnemen in de actuariële en bedrijfstechnische nota, alsmede in de jaarrekening en het jaarverslag. Adviesrecht verantwoordingsorgaan Pensioenfondsen worden verplicht een voorgenomen besluit tot vaststelling van de pensioenpremie voor advies voor te leggen aan het verantwoordingsorgaan. Dat mag advies uitbrengen over de samenstelling van de feitelijke premie en de hoogte van de premiecomponenten. Niet over de hoogte van de premie. In de adviesaanvraag moet het bestuur duidelijk maken uit welke componenten de pensioenpremie is samengesteld en hoe hoog de bijdrage van die componenten aan de totale premie is. Het bestuur legt langs deze weg verantwoording af over beleidsmatige keuzes met betrekking tot de samenstelling en de hoogte van de pensioenpremie. De informatie over de opbouw van de pensioen premie, die het fondsbestuur in de adviesaanvraag moet verstrekken, stelt het verantwoordingsorgaan in staat zich een oordeel te vormen over de belangenafweging door het fondsbestuur. Als het verantwoordingsorgaan deze belangen afweging niet onderschrijft, kan men het fondsbestuur adviseren het voorgenomen premiebesluit aan te passen. Als het fondsbestuur dit advies niet overneemt, kan het verantwoordingsorgaan beroep instellen bij de ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam. Het gerechtshof kan het pensioenfonds verplichten een andere pensioenpremie vast te stellen. Dit nieuwe adviesrecht wordt per 1 januari 2015 in de wet verankerd. Gezien de bijzondere context van het premiebesluit voor 2015 acht DNB het passend daarop vooruit te lopen door over het voorgenomen besluit over de premie 2015 advies te vragen aan het verantwoordingsorgaan. Generatietoets DNB DNB voert in de tweede helft van 2014 bij alle pensioenfondsen onderzoek uit naar het evenwicht tussen generaties bij de vaststelling van de premie voor DNB heeft een generatietoets ontwikkeld waarmee kan worden vastgesteld of de belangen van alle generaties evenwichtig zijn afgewogen bij het premiebesluit. De generatietoets bestaat eruit dat DNB in het kader van de evenwichtige belangenafweging beziet of het premiebesluit op de juiste manier tot stand is gekomen. Een pensioenfonds moet kunnen onderbouwen dat de besluitvorming over het premiebeleid past bij een evenwichtige belangenafweging. DNB zal het premiebesluit 2015 toetsen op het besluitvormingsproces en de onder bouwing ervan. De maximum boette die DNB kan opleggen wordt verhoogd van naar 1 miljoen. Om de toets goed te kunnen uitvoeren, wil DNB dat pensioenfondsen rapporteren over de samenstelling van hun premie en de hoogte van de premiecomponenten. Daarbij moeten pensioenfondsen aangeven welk deel van de premie: nodig is voor de opbouw van aanspraken (de onderdelen voor de kostendekkende premie zijn hierbij uitgangspunt); nodig is voor een eventuele herstelpremie; eventueel nodig is voor (inhaal-)indexatie; daarboven wordt geheven voor opbouw van extra vrij vermogen. Kostentransparantie Pensioenfondsen worden verplicht in hun jaarverslag te rapporteren over de in het verslagjaar gemaakte beheerskosten. Dit heeft tot doel deelnemers, pensioengerechtigden en andere belanghebbenden op uniforme en inzichtelijke wijze te informeren over (de ontwikkeling van) de beheerskosten van hun pensioenfonds. Het fondsbestuur legt hiermee verantwoording af over de gemaakte kosten. Via het verantwoordingsorgaan of het belanghebbendenorgaan kunnen belanghebbenden het fondsbestuur verzoeken de omvang of de ontwikkeling van de beheerskosten te verklaren. De uitwerking van deze verplichting vindt plaats in een algemene maatregel van bestuur. Een ontwerp daartoe is op 28 april 2014 aan de Tweede Kamer gestuurd. Hierin wordt meer specifiek geregeld welke kosten de pensioenfondsen in hun jaarverslag moeten opnemen en hoe deze moeten worden gepresenteerd. Bij de uitwerking is aangesloten bij de Aanbevelingen uitvoeringskosten van de Pensioenfederatie. Onderscheid wordt gemaakt tussen administratieve uitvoeringskosten, de kosten van vermogensbeheer en transactiekosten. 06/36

7 Invoering De geplande ingangsdatum is 1 januari Informatie bestuur We informeren de besturen over dit onderwerp via dit overzicht, afhankelijk van voortgang in het wetgevingstraject. Maar ook tussentijds via onze nieuwsbrief Pensioennieuws & Opinie; dit is voor het laatst gebeurd op 28 mei Een basisdocument met daarin alle informatie over de wijzigingen van het fiscale pensioenkader per 1 januari 2015 is beschikbaar. Over de verhoging van de AOW-leeftijd informeerden we per bestuursnotitie. Over de noodzaak om de pensioenleeftijd te wijzigen en de mogelijkheden van het hanteren van één pensioenleeftijd is een juridische analyse beschikbaar. 07/36

8 2 Herziening financieel toetsingskader (FTK) ON Inhoud De tweede stap in de herziening van het pensioenstelsel is het schokbestendig maken van de pensioencontracten. Daarvoor wordt het financieel toetsingskader (FTK) herzien. Het wetsvoorstel is in behandeling bij de Tweede Kamer. De Kamer houdt op 3 september 2014 een hoorzitting. Volgens planning treedt het nieuwe FTK in werking op 1 januari 2015 in werking. De belangrijkste onderwerpen moeten zijn geïmplementeerd op 1 juli Voorgeschiedenis Een aanzet tot de herziening van het financieel toetsingskader (FTK) was de Hoofdlijnennota uit mei 2012 met daarin de uitgangspunten van het nieuwe FTK. Gevolgd door het voorontwerp van de Wet invoering reële ambitieovereenkomst uit juli Dit voorontwerp is via internet openbaar gemaakt voor consultatie. Zie voor de reacties van Syntrus Achmea en anderen: Overheid.nl Consultatie Wet invoering reële ambitieovereenkomst. Op basis van de ingezonden reacties concludeerde staatssecretaris Klijnsma dat behoefte is aan een tussenvariant in plaats van een keuze tussen een nominaal of een reëel kader. Op 23 juni 2014 stuurde zij het Wetsvoorstel aanpassing FTK aan de Tweede Kamer. Dit FTK bevat slechts een versterkt nominaal kader. Er komt geen ruimte voor het door de pensioensector gewenste ambitiecontract. Belangrijkste wijzigingen van het FTK Ten opzichte van het huidige FTK zijn de volgende aanpassingen gedaan. De dekkingsgraad wordt in het nieuwe FTK bepaald op basis van een twaalfmaandsgemiddelde. De dekkingsgraad is daardoor minder afhankelijk van de dagkoersen. Ten tijde van slecht weer moeten meteen maatregelen worden genomen. Deze maatregelen mogen wel over maximaal tien jaar worden gespreid. De maatregelen die worden genomen bij lage dekkingsgraden moeten vooraf expliciet worden vastgesteld. Er komen dus expliciete (completere) contracten. Er komen expliciete regels voor indexatie om een onevenwichtige herverdeling over de generaties te voorkomen. Het stabiel vaststellen van de kostendekkende premie blijft toegestaan. De kostendekkende premie mag worden gedempt op twee manieren: op basis van een maximaal tien jaar voortschrijdend gemiddelde rente, of op basis van prudent verwacht rendement, onder een aantal voorwaarden. In deze optie wordt het mogelijk om de premie vijf jaar vast te zetten. Een aantal verbeteringen moet worden doorgevoerd Syntrus Achmea is positief over een aantal elementen uit het wetsvoorstel. Zoals de dekkingsgraadmiddeling en de mogelijkheid om financiële schokken beter te kunnen spreiden in aanspraken en uitkeringen en het kunnen dempen van de kostendekkende premie met het verwachte reële rendement. We zijn het eens met de kanttekeningen die de Pensioenfederatie plaatst bij belangrijke onderdelen van het wetsvoorstel. Die kritiek kan worden samengevat in de volgende vijf punten. 1. Toekomstbestendig indexeren pakt verkeerd uit De nieuwe indexatieregel is niet consistent en pakt daardoor op fondsniveau ook niet op voorhand voor alle fondsen evenwichtig uit. De nieuwe voorwaarden voor indexatie missen daardoor hun doel. Ze kunnen leiden tot onbedoelde effecten, kunnen schadelijk zijn voor zowel ouderen als jongeren en leiden tot onnodige complexiteit en overbodige toetsen. Pensioencontracten moeten zo evenwichtig mogelijk zijn voor alle generaties. Contractspartijen en pensioenfondsen moeten dat evenwicht aan belanghebbenden kunnen aantonen. Dat uitgangspunt moet in de wet worden vastgelegd. Contractspartijen moeten vervolgens in vrijheid aan dat uitgangspunt invulling kunnen geven. 08/36

9 2. Het FTK blijft op onderdelen knellen met de sturing op de lange termijn ambitie Om de lange termijn ambities van pensioenfondsen waar te kunnen maken, moeten pensioenfondsbesturen de ruimte hebben om zelf afgewogen en evenwichtige keuzes te maken over een op hun specifieke situatie afgestemd (beleggings)beleid. Pensioenfondsen sturen op een lange termijn ambitie en moeten deze koers kunnen blijven varen, ook bij tussentijdse mee- of tegenvallers. In het voorgestelde FTK zitten echter nog steeds elementen die ervoor zorgen dat pensioenfondsen niet te allen tijde hun beleidskeuzes optimaal kunnen afstemmen op het behalen van hun lange termijn pensioenambitie. Een pensioenfonds toetst via de haalbaarheidstoets of de financiële opzet sluitend is. Uit de haalbaarheidstoets moet blijken dat het lange termijn beleid van het fonds consistent en haalbaar is. Als fondsen in herstel hun beleggingsbeleid niet zouden mogen aanpassen, kan dat ertoe leiden dat zij vast zitten aan een beleggingsbeleid dat niet noodzakelijkerwijs aansluit bij de nieuw gedefinieerde ambitie. 3. Onduidelijke rolverdeling pensioenfonds en toezichthouder Contractspartijen moeten de ruimte houden om zelf invulling te geven aan de inhoud van het pensioencontract en pensioenfondsbesturen moeten zelf de verantwoordelijkheid dragen dat de uitvoering van dit contract op een prudente en evenwichtige manier gebeurt. Dit wordt belemmerd als wettelijk wordt verankerd dat de toezichthouder op onderdelen kan ingrijpen op de gemaakte contracts- en beleidsafspraken. Dat is ook vanuit het oogpunt van governance niet een rol die een toezichthouder zou moeten willen hebben. 4. Geen steun voor voorgestelde UFR Het is wenselijk dat het kabinet de Commissie UFR verzoekt het eerdere advies over de UFR voor 1 januari 2015 te actualiseren, zodat rekening kan worden gehouden met de recente ontwikkelingen in Europa en de UFR meer in lijn kan worden gebracht met de UFR voor Nederlandse verzekeraars. 5. Voorkom onnodige administratieve lasten Het nieuwe FTK moet niet leiden tot onnodige administratieve laten (en kosten) voor pensioenfondsen. Registratie per individu van gemiste toeslagen en toegepaste kortingen zal leiden tot hogere uitvoeringskosten, communicatieproblemen en administratieve complexiteit. Inhaalindexatie en ongedaan maken van kortingen zou dan ook mogelijk moeten zijn zonder een dergelijke individuele registratie. Daarnaast is het wenselijk om de mogelijkheid van interne collectieve waardeoverdracht zonder instemming van belanghebbenden mee te nemen in het wetsvoorstel. Dit zorgt voor een flinke vereenvoudiging van de pensioenuitvoering. Ook kan hierdoor de reglementaire pensioenrichtleeftijd steeds worden aangepast aan de nieuwe fiscale pensioenrichtleeftijd. Het hanteren van één pensioenrichtleeftijd in de communicatie richting de deelnemers en gewezen deelnemers is een stuk gemakkelijker. Invoeringspad krap, maar bij snelle duidelijkheid realistisch De grote lijnen van het voorstel voor het nieuwe FTK zijn eindelijk bekend. Maar de lagere regelgeving is er nog niet. Daarom zijn er ook nog veel onduidelijkheden. Het wetsvoorstel treedt volgens planning op 1 januari 2015 in werking. Omdat het wetsvoorstel na de zomer nog door de Tweede en Eerste Kamer moet worden behandeld, krijgen pensioenfondsen tot 1 juli 2015 de tijd om de belangrijkste onderwerpen te implementeren. Het wetsvoorstel biedt al meer duidelijkheid over de eisen aan premies, herstelplannen, indexatie en de haalbaarheidstoets. Maar veel moet nog worden uitgewerkt in lagere regelgeving. Zo komen er nog nadere regels over de risicohouding van het pensioenfonds, premiekorting of terugstorting, de beleidsdekkingsgraad, verlagen van pensioenaanspraken en pensioenrechten, de prudent-person regel bij het beleggingsbeleid, voorwaardelijke indexatie, het herstelplan, het vereist (eigen) vermogen en maatregelen die het fonds moet nemen als het langere tijd niet voldoet aan het minimaal vereist (eigen) vermogen. Op 27 juni 2014 stuurde staatssecretaris Klijnsma al het ontwerpbesluit voor de nieuwe parameters die vanaf 2015 gelden naar de Tweede en Eerste Kamer. De lagere regelgeving is vooral van belang voor de onderwerpen die per 1 juli 2015 moeten zijn geïmplementeerd. Bij snelle duidelijkheid over de definitieve wetgeving en over alle lagere regelgeving kan het invoeringspad realistisch zijn, maar het blijft krap. 09/36

10 Invoering De geplande ingangsdatum is 1 januari Als in 2014 besluiten worden genomen over de premie voor 2015 en/of de indexatie voor 2015, dan kan dat op basis van de huidige regels. Als deze besluiten worden genomen in 2015, dan moet dat op basis van de nieuwe regels. Door het overgangsrecht is zoals gezegd het invoeringspad waarschijnlijk realistisch. Informatie bestuur We informeren de besturen over dit onderwerp via dit overzicht, afhankelijk van voortgang in het wetgevingstraject. Maar ook tussentijds via onze nieuwsbrief Pensioennieuws & Opinie; dit is voor het laatst gebeurd op 10 juli In de discussies over het nieuwe FTK is door de bomen soms het bos niet meer te zien. Om die reden maakten we een overzichtelijk paper: ABC van het FTK Dit paper vindt u op Agnes_Joseph.aspx. Bovendien maakten we een gids Wanneer bent u aan zet? over de besluitvorming door sociale partners en pensioenfondsbesturen over het nieuwe FTK. 10/36

11 3 Verbetering beschikbare premieregelingen ON Inhoud Staatssecretaris Klijnsma doet onderzoek naar de mogelijkheden van verbetering van beschikbare premieregelingen met en zonder collectieve risicodeling. Op verzoek van het pensioenveld doet zij een verkenning naar collectieve risicodeling binnen individuele premieovereenkomsten. Deze verkenning is geen verkapt reëel kader en staat los van het nieuwe FTK. Daarnaast liet zij onderzoek doen naar flexibilisering van de uitkeringsfase (los van collectieve risicodeling). Beide onderzoeken hangen nauw samen. Het kabinet komt in september met een visie. Collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen Gelijktijdig met het Wetsvoorstel aanpassing FTK (zie hierover dit overzicht onder nummer 2) informeerde staatssecretaris Klijnsma de Tweede Kamer over onderzoek naar de mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen. Het kabinet overlegt hierover met de pensioen- en verzekeringssector vanwege de wens van een aantal grote ondernemingen en pensioenfondsen om in de uitkeringsfase bij beschikbare premieovereenkomsten in de tweede pijler beleggingsrisico s te kunnen blijven nemen en het langlevenrisico onderling te kunnen delen. Dit zou kunnen bijdragen aan een groter rendementspotentieel. De huidige (individuele) beschikbare premieregelingen zien gedurende een lange periode af van rendementspotentieel dat ontstaat door het (bewust) nemen van beleggingsrisico. Volgens het huidige wettelijk kader moet namelijk (uiterlijk) op de pensioendatum een gegarandeerd nominaal pensioen worden ingekocht. Daardoor kan gedurende de uitkeringsfase geen beleggingsrisico meer genomen worden. En geruime tijd daarvoor moet het beleggingsrisico geleidelijk afgebouwd worden. Collectieve risicodeling is een mogelijke oplossingsrichting om individuele premieovereenkomsten te verbeteren. Klijnsma verkent de mogelijkheden om het rendementspotentieel te verbeteren, en daarmee de kans op een beter pensioenresultaat, tegen een acceptabel risico. Daarbij moet worden bepaald welke rsico s men collectief wil delen: beleggingsrisico s, langlevenrisico s of beide? De knelpunten moeten binnen het huidige wettelijk kader worden opgelost. Strenge voorwaarden Collectief delen van risico s roept echter discussies op over solidariteit en herverdeling. Daarom heeft de staatssecretaris enkele voorwaarden gesteld. Zo moet er zowel in de opbouw- als in de uitkeringsfase sprake zijn van heldere individuele eigendomsrechten. Er mag geen systematische herverdeling tussen (groepen van) deelnemers optreden waarbij vooraf duidelijk is wie er voor- of nadeel van heeft. En de marktwaarde van het eigendomsrecht van een individuele deelnemer mag niet worden bepaald door een beslissing van het fondsbestuur, een aanpassing van het beleggingsbeleid of een aanpassing van parameters. Tot slot moeten voorstellen blijven binnen het bestaande fiscale kader. Flexibiliseren van de uitkeringsfase Een verbeterd pensioenresultaat tegen een acceptabel risico kan een deelnemer mogelijk ook bereiken zonder collectieve risicodeling. Door op individueel niveau door te beleggen na de pensioendatum. Daarom liet staatssecretaris Klijnsma ook onderzoek doen naar optimalisering van de overgang van opbouw- naar uitkeringsfase. Op 15 juli 2014 stuurde zij het onderzoeksrapport naar de Tweede Kamer. Onderzocht is welke mogelijkheden er zijn om bij de aankoop van het pensioen meer flexibiliteit in te bouwen, bijvoorbeeld door verschillende aankoopmomenten mogelijk te maken of door van banksparen gebruik te maken. Het onderzoek richtte zich niet op de mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen premieovereenkomsten. 11/36

12 Uit het onderzoek blijkt dat het nemen van beleggingsrisico na de pensioendatum tot een hoger pensioen kan leiden. Door langer te beleggen in zakelijke waarden ontstaat zowel in de opbouwfase als in een deel van de uitkeringsfase extra rendementspotentieel, waardoor het verwachte pensioenresultaat stijgt. Door het introduceren van beleggingsmogelijkheden voor en na pensioeningang neemt naar verwachting de complexiteit van de pensioenuitvoering toe. Daardoor kunnen ook de kosten toenemen. Met het aanhouden van beleggingsrisico in de uitkeringsfase bestaat er, naast een hoger verwacht pensioenresultaat, ook een kans op een lagere uitkering dan in de huidige situatie. Tijdpad Staatssecretaris Klijnsma verwacht in september een brief aan de Tweede Kamer te sturen over de hoofdlijnen van de mogelijke vormgeving van risicodragende pensioenuitkeringen in beschikbare premieregelingen met collectieve risicodeling. In die brief geeft het kabinet ook nadere waardering van de uitkomsten van het onderzoeksrapport over flexibilisering van de uitkeringsfase. Beide invalshoeken hangen immers nauw samen. Informatie bestuur We informeren de besturen over dit onderwerp via dit overzicht, afhankelijk van voortgang in het wetgevingstraject. Maar ook tussentijds via onze nieuwsbrief Pensioennieuws & Opinie; dit is gebeurd op 2 juli /36

13 4 Algemeen pensioenfonds ON Inhoud In het palet aan pensioenfondsen komt er een nieuw type pensioenfonds bij: het algemeen pensioenfonds. Dat moet betekenis krijgen voor de samenvoeging van pensioenfondsen. Pensioenfondsen die niet zelfstandig verder willen of kunnen vinden hierin een alternatief voor de route naar een verzekeraar. Pensioenfondsen, verzekeraars en pensioenuitvoeringsorganisaties kunnen een (leeg) algemeen pensioenfonds oprichten. In januari-februari 2014 vond hierover een (tweede) internetconsultatie plaats. Consultaties API en APF Volgens het ministerie van SZW moet het algemeen pensioenfonds (APF) een nieuw soort pensioenfonds worden dat, met het oog op de in snelheid toenemende consolidatie van pensioenfondsen, een nieuwe vorm van bundeling in de uitvoering van pensioenregelingen mogelijk maakt. Door de introductie van een gescheiden uitvoering in een APF van meerdere pensioenregelingen in verschillende compartimenten kunnen schaalvoordelen (ook in de governance) worden gerealiseerd waarmee bestuurlijke lasten en uitvoeringskosten kunnen worden beperkt. Dat is in het belang van de deelnemers. In februari-maart 2013 was er een eerste internetconsultatie over (toen nog) de Algemene Pensioeninstelling (API) en ging in op de wijzigingen die in wet- en regelgeving nodig zouden zijn om de API mogelijk te maken. Voor SZW waren de reacties op dat consultatiedocument reden om de plannen rond de API grondig bij te stellen. Op 4 november 2013 informeerde staatssecretaris Klijnsma de Tweede Kamer over het vervolg. De focus van het multipensioenfonds zou op de consolidatieslag komen te liggen. Er zou een tweede consultatieronde komen. Dat is gebeurd van 23 januari tot 25 februari De reactie van Syntrus Achmea en anderen is te vinden op Overheid.nl Consultatie Wet algemeen pensioenfonds. Contouren APF Het APF wordt een nieuw type pensioenfonds dat wordt toegevoegd aan de bestaande reeks van ondernemingspensioenfonds, bedrijfstakpensioenfonds, beroepspensioenfonds, pensioenverzekeraar en premiepensioeninstelling (PPI). Het multi-opf vervalt. Het APF komt er op hoofdlijnen als volgt uit te zien: een APF opereert voor een of meer collectiviteitkringen; een collectiviteitkring: één of meer werkgevers + hun werknemers of een of meer bedrijfstakken; een APF kan ook beroepspensioenregelingen uitvoeren; een APF voert dus voor één of meer ondernemingen, sectoren of beroepsgroepen een of meer pensioenregelingen uit met daarvoor gescheiden vermogens (ringfencing); verplichtstelling is niet mogelijk; geen internationale ambities met APF; het kabinet wil dat iedereen een APF kan oprichten; een APF moet ook leeg kunnen worden opgericht, dus zonder dat al is omschreven voor wie het APF gaat opereren; het bestuur van het APF is onafhankelijk (en professioneel); het APF moet een werkkapitaal hebben voor de bedrijfsvoering; het APF kan verbonden zijn aan een for-profit organisatie; het APF moet een vergunning van DNB hebben om operationeel te kunnen zijn. 13/36

14 Geen API, wel iets nieuws Het nieuwe vehikel APF wordt niet het sluitstuk van de drietrapsraket PPI, multi-opf en API als verdere uitwerking van de pensioenfondsenrichtlijn (IORP-richtlijn, 2003/41/EG). Die ambitie wordt in feite geparkeerd en mogelijk later weer opgepakt: Klijnsma wil Europese ontwikkelingen in met name het toezichtskader voor uitvoering van buitenlandse regelingen afwachten en invloed daarop uitoefenen. Tussentijds wordt de reikwijdte van de PPI voor grensoverschrijdende dienstverlening verduidelijkt. Het APF kan voor de consolidatieslag die de pensioensector moet maken betekenis krijgen. Dat is, met het huidig voorgestelde concept, alleen het geval voor ondernemingspensioenfondsen en voor bedrijfstakpensioenfondsen zonder verplichtstelling. Het is jammer dat dit nieuwe type pensioenfonds niets kan betekenen voor bedrijfstakpensioenfondsen met een verplichtstelling. Het zou ideaal zijn als het APF ook iets kon betekenen voor het verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfonds zonder de verplichtstelling in gevaar te brengen. Voor het APF zoals het nu is voorgesteld zien we graag dat er de mogelijkheid komt van het naar behoefte vormen van collectiviteitkringen op werkgevers- en sectorniveau. Ook zien we graag dat een APF een vrijwillige aanvullende pensioenregeling los van de basisregeling kan uitvoeren. Invoering De consultatieronde moet bijdragen leveren voor de verdere uitwerking van het APF in een wetsvoorstel. Staatssecretaris Klijnsma wilde dit wetsvoorstel eerst voor het zomerreces indienen bij de Tweede Kamer. Maar op 23 mei schreef ze aan de Tweede Kamer dat dit naar verwachting na de zomer wordt. Inwerkingtreding wordt beoogd per 1 januari Informatie bestuur We informeren de besturen over dit onderwerp via dit overzicht, afhankelijk van voortgang in het wetgevingstraject. Maar ook tussentijds via onze nieuwsbrief Pensioennieuws & Opinie; dit is voor het laatst gebeurd op 8 april Zie hiervoor Algemeen Pensioenfonds - Syntrusachmea.nl. 14/36

15 5 Verzamelwet pensioenen 2014: klein onderhoud ON Inhoud Het kabinet wil het mogelijk maken dat het partnerpensioen van de ex-partner weer ten gunste komt aan de deelnemer als de ex-partner overlijdt. Dit is een van de wijzigingen in de Verzamelwet pensioenen Ook wordt de draagvlaktoets voor beroepspensioenfondsen aangescherpt. Verzamelwet pensioenen 2014 Op 10 februari 2014 stuurde staatssecretaris Klijnsma het wetsvoorstel Verzamelwet pensioenen 2014 naar de Tweede Kamer. Dit voorstel bevat enkele technische en kleine beleidsmatige wijzigingen in een aantal pensioenwetten. Doel is een verbetering van de pensioenwetgeving. Hieronder de inhoudelijk relevante wijzigingen. Bijzonder partnerpensioen kan bij overlijden ex-partner naar deelnemer In een aantal pensioenregelingen wordt een partnerpensioen opgebouwd. Bij scheiding krijgt de ex-partner dan een eigen aanspraak op partnerpensioen. Als de ex-partner vervolgens overlijdt, vervalt de waarde van dit bijzonder partnerpensioen (BPP) aan het collectief. De Verzamelwet maakt het nu mogelijk dat het BPP weer deel gaat uitmaken van de aanspraken van de deelnemer als de ex-partner eerder overlijdt dan de deelnemer. Wanneer dat in de pensioenregeling wordt opgenomen, heeft dat financiële gevolgen voor het pensioenfonds. De waarde van het BPP vervalt dan immers niet meer aan het collectief. Niet rapporteren over beleggen in Nederland Pensioenfondsen moeten in hun jaarverslag rapporteren over hoe het beleggingsbeleid rekening houdt met milieu en klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. Het maatschappelijk debat gaat nu ook over de mate waarin fondsen investeren in Nederland. Daarom bevatte het wetsvoorstel de verplichting om ook te rapporteren over de mate waarin het pensioenfonds investeert in Nederland. De Tweede Kamer schrapte deze extra verplichting, omdat dit zorgt voor meer administratieve lasten en kosten voor pensioenfondsen. Draagvlaktoets beroepspensioenfonds aangescherpt Een beroepspensioenfonds mag niet meer werken met een verplicht lidmaatschap van de beroepspensioenvereniging. Dit kan de representativiteit die nodig is om de verplichtstelling te behouden, op termijn onder druk zetten. Lid worden van de beroepspensioenvereniging vraagt een bewuste keuze van de nieuwe beroepsgenoten. Het lidmaatschap van huidige beroepsgenoten die contributie betalen, hoeft niet te worden beëindigd. Uit het feit dat zij contributie betalen, kan immers worden afgeleid dat ze daarmee akkoord zijn. Taakverwaarlozing door DNB en AFM De Verzamelwet maakt mogelijk dat de minister van SZW beleidsregels opstelt voor het uitoefenen van het toezicht door DNB en AFM voor het geval de toezichthouder tekortschiet in zijn taakuitoefening. Hiermee is een recente bepaling voor financiële ondernemingen overgenomen, hoewel het pensioentoezicht daarvoor momenteel geen directe aanleiding vormt. Van nettolijfrente naar nettopensioen Op verzoek van de Tweede Kamer maakt het kabinet het mogelijk dat pensioenfondsen voor deelnemers met een inkomen boven een netto lijfrente kunnen uitvoeren onder de voorwaarden van vrijwilligheid en fiscale hygiëne (zie hierover nummer 1 van dit overzicht en de bijlage). Door een nota van wijziging op het wetsvoorstel Verzamelwet pensioenen 2014 wordt in de pensioenwetgeving een grondslag opgenomen om bij algemene maatregel van bestuur regels te stellen voor de uitvoering van een nettolijfrente door een pensioenfonds. 15/36

16 Op grond van de Wet VPL is vanaf 2015 verplichtstelling niet mogelijk als de pensioenregeling niet onder de omkeerregel valt. De nettolijfrente valt niet onder de omkeerregel. Daardoor kunnen werkgevers op grond van de huidige regels niet worden verplicht om een vrijwillige nettolijfrente aan te bieden aan werknemers met een inkomen boven de Door een tweede nota van wijziging wordt geregeld dat de mogelijkheid van verplichtstelling van vrijwillige pensioenregelingen ook gaat gelden voor de nettolijfrente (lees: nettopensioen) in de tweede pijler. Als een pensioenfonds van deze mogelijkheid gebruik maakt, is de werkgever verplicht om de nettolijfrente aan te bieden aan de deelnemers. Het is de keuze van de deelnemer om wel of niet aan die vrijwillige regeling deel te nemen. De Tweede Kamer vond het correcter om in de tweede pijler te spreken van een pensioen en niet van een lijfrente. Door een amendement is in de voorgestelde bepalingen het begrip nettolijfrente vervangen door het begrip nettopensioen. Wijzigingen waardeoverdracht De Tweede Kamer wijzigde het wetsvoorstel op enkele onderdelen via een amendement. Naast het niet hoeven te rapporteren over beleggen in Nederland en de wijziging omtrent nettopensioen gaat het om bepalingen over waardeoverdracht. Uitbreiding van mogelijkheid van waardeoverdracht Om de praktijk tegemoet te komen, wordt waardeoverdracht mogelijk in twee niet in de wet voorziene situaties: 1. overdracht door gewezen deelnemers in een premievrijgemaakte pensioenregeling naar de nieuwe regeling die geldt voor de deelnemers van dezelfde ex-werkgever (dit is nu niet toegestaan als de gewezen deelnemers geen ander dienstverband hebben); 2. overdracht door een deelnemer bij een werkgever met verschillende regelingen, van de ene uitvoerder met een premie- of kapitaalregeling naar een andere uitvoerder met een uitkeringsovereenkomst, waarbij het kapitaal wordt omgezet in een pensioenuitkering. Herleven na opschorten Als na een periode van opschorting van waardeoverdracht het recht op waardeoverdracht herleeft, krijgt de deelnemer een nieuwe termijn van zes maanden om een opgave te vragen en een verzoek tot waardeoverdracht te doen. Verzekeraars twijfelden of het recht op waardeoverdracht herleeft als de overdragende pensioenuitvoerder een verzekeraar is. Dat wordt nu in de wet verduidelijkt. Invoering De beoogde ingangsdatum was 1 juli 2014, maar dat is niet gehaald doordat tijdens de behandeling het wetsvoorstel discussie werd gevoerd over nettopensioen in de tweede pijler. De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel op 3 juli 2014 aangenomen. Het ligt nu bij de Eerste Kamer. De invoeringsdatum is dus afhankelijk van behandeling in de Eerste Kamer. Informatie bestuur We informeren de besturen via dit overzicht, afhankelijk van voortgang in het wetgevingstraject. Er komt een notitie om het terugvloeien van het bijzonder partnerpensioen naar de (gewezen) deelnemer in het pensioen reglement vast te leggen. 16/36

17 6 Financial Transaction Tax (FTT) of alternatieve transactietaks ON Inhoud en reikwijdte De Europese Commissie stelde voor om een Europese belasting te heffen op financiële transacties: de Financial Transaction Tax (FTT). Een FTT voor het hele EU-domein gaat niet door wegens gebrek aan draagvlak. Daarop hebben 11 EU-leden besloten om via de weg van enhanced cooperation de FTT in te voeren. De 11 betrokken landen zijn België, Duitsland, Estland, Griekenland, Spanje, Frankrijk, Italië, Oostenrijk, Portugal, Slovenië en Slowakije. Zij gaan dan in een nauwere samenwerking binnen de EU-context met steun van de Europese Commissie en het Europese Parlement samen verder. Op 14 februari 2013 publiceerde de Europese Commissie hiertoe een nieuw voorstel voor een FTT-richtlijn. In het voorstel is anders dan Nederland graag wilde geen uitzonderingspositie voor pensioenfondsen opgenomen. De FTT geldt straks voor de 11 betrokken landen. Resultaat is dat ook iedereen die direct of indirect met personen of instellingen uit deze landen handelt met deze FTT te maken krijgt. Ook Nederlandse pensioenfondsen krijgen als gevolg daarvan te maken met kostenverhogingen. Op basis van gegevens van het Ministerie van Financiën bedragen de kosten van deze FTT voor de Nederlandse pensioensector ongeveer 210 miljoen euro per jaar. Het gaat hier om een ruwe schatting. Deze kosten hebben een negatief effect op het door pensioenfondsen opgebouwde vermogen en het behaalde rendement en daarmee uiteindelijk op de hoogte van de pensioenen van de deelnemers. Het belasten van pensioenfondsen met een FTT ziet de Nederlandse regering als disproportioneel. Daarom wil zij dat ook de financiële transacties namens een pensioenfonds gevrijwaard zijn van FTT. Hiervoor wordt druk gelobbyd. Ondertussen is er bij de betrokken 11 landen verwarring over het bereik van het voorstel, de uitzonderingen en de planning van de implementatie. Italië heeft niet gewacht en heeft medio december 2012 haar eigen Italiaanse FTT-voorstel ingediend. De verwachting is dat Italië de eigen FTT-bepalingen intrekt zodra een EU FTT wordt ingevoerd. Tegen de stroom in is het Verenigd Koninkrijk van plan de daar geldende stamp duty juist af te schaffen. Al met al duurt het nog wel even voor er definitief duidelijkheid is. Nederland wil aandacht voor specifieke situatie In antwoord op Kamervragen bevestigde minister Dijsselbloem op 2 mei 2013 dat het huidige voorstel niet aan de Nederlandse voorwaarden voldoet. Op basis van het nieuwe Commissievoorstel wordt verder onderhandeld. Nederland blijft zich actief inzetten om de Nederlandse wensen onder de aandacht te brengen bij de Commissie en de overige lidstaten, zo verklaarde Dijsselbloem. Voor FTT is te verwachten dat de regering voet bij stuk zal houden. In de Miljoenennota 2014 benadrukt het kabinet dat zij er zich bewust van is dat maatregelen als de FTT effecten kunnen hebben op onder andere de kredietverlening en dat zij die effecten nauwgezet zal volgen. Effecten op pensioenfondsen Daarnaast heeft minister Dijsselbloem op 1 oktober 2013 in een brief aan de Tweede Kamer een schriftelijke beantwoording gegeven op de vragen die de vaste commissie voor Financiën op 12 april 2013 aan de minister van Financiën over FTT had voorgelegd. Het betreft een aantal vragen van de leden van de fracties van de VVD, de PvdA, de PVV, het CDA, D66 en de ChristenUnie over de Richtlijn ter implementatie van nauwere samenwerking op het gebied van een financiële transactiebelasting. In zijn beantwoording is de minister ingegaan op onderwerpen zoals: de nauwere samenwerking; de voorwaarden uit het regeerakkoord; algemene economische effecten van een FTT; administratieve lasten en de uitvoeringskosten; het sneeuwbaleffect; effecten op de pensioenfondsen; effecten op de staatsschuld; samenloop met financiële regelgeving; richtlijn inhoudelijke vragen. 17/36

18 Met betrekking tot de effecten van FTT op pensioenfondsen geeft de minister aan dat geschat wordt dat de afdracht aan FTT jaarlijks in de orde van 250 miljoen zal bedragen en dat dit een negatief effect op de beleggingsrendementen van pensioenfondsen zal hebben van ongeveer 0,25 procentpunten. Indien pensioenfondsen minder beleggingstransacties zouden uitvoeren, zou het effect lager kunnen worden. Echter uitvoeren van goed risicobeheer leidt op verschillende wijzen tot het doen van meer transacties. Zo dienen pensioenfondsen regelmatig hun verplichtingen in lijn te brengen met de strategische beleggingsmix die past bij hun verplichtingen (rebalanceren). Ook dit leidt tot meer transacties. Vandaar dat het totale effect van FTT voor pensioenfondsen niet verwaarloosbaar zal zijn. EU Hof van Justitie verwerpt beroep van Verenigd Koninkrijk Het Verenigd Koninkrijk heeft beroep ingesteld tegen het besluit van de Raad om 11 lidstaten te machtigen om een nauwere samenwerking aan te gaan om tot een voorstel te komen voor de invoering van een belasting op financiële transacties (FTT). Het Verenigd Koninkrijk was van mening dat het bestreden besluit de vaststelling toestaat van een FTT met extraterritoriale werking. En dat de FTT kosten zal veroorzaken voor niet-deelnemende lidstaten. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft in zijn arrest van 30 april 2014 het beroep van het Verenigd Koninkrijk verworpen. Het Hof benadrukt dat bij een beroep tot nietigverklaring van een besluit houdende machtiging tot een nauwere samenwerking, het toezicht van het Hof betrekking heeft op de geldigheid van het verlenen van die machtiging. Dat toezicht mag niet worden verward met het toezicht dat bij een later beroep tot nietigverklaring kan worden uitgeoefend op een ter uitvoering van de toegestane nauwere samenwerking vastgestelde handeling. Het Hof stelt vast dat het bestreden besluit slechts een machtiging verleent om een nauwere samenwerking aan te gaan, zonder een wezenlijk onderdeel over de FTT zelf te bevatten. De door het Verenigd Koninkrijk bestreden onderdelen van een toekomstig FTT zijn geen bestanddeel van het bestreden besluit. De twee argumenten van het Verenigd Koninkrijk hebben betrekking op onderdelen van een mogelijk FTT, en niet op de machtiging om een nauwere samenwerking aan te gaan. Het beroep van het Verenigd Koninkrijk was dus voorbarig. Het Verenigd Koninkrijk kan te zijner tijd de uitvoeringsmaatregel aanvechten die de deelnemende staten definitief zullen vaststellen. Invoering De FTT zou oorspronkelijk vanaf 1 januari 2014 in werking treden. Inmiddels is de beoogde ingangsdatum vanaf 1 januari Informatie bestuur We informeren de besturen over dit onderwerp alleen via dit overzicht, afhankelijk van definitieve Europese besluitvorming en besluit van de Nederlandse regering. 18/36

19 7 FATCA ON Inhoud Amerikaanse wetgeving verplicht Nederlandse pensioenfondsen om aan de Amerikaanse Belastingdienst informatie over Amerikaanse staatsburgers door te geven. Nederland heeft voor de uitvoering hiervan een overeenkomst met de VS gesloten. Op grond van deze overeenkomst zijn (Nederlandse) pensioenfondsen vrijgesteld van de verplichting om hun deelnemersbestand te screenen op Amerikaanse staatsburgers. Algemeen Op grond van de Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA) wordt iedere niet-amerikaanse financiële instelling verplicht om aan de Amerikaanse Belastingdienst informatie over Amerikaanse staatsburgers door te geven. Het gaat ook om pensioenfondsen. Deze maatregel moet belastingontduiking voorkomen door inwoners van de VS die beleggingen bij buitenlandse financiële instellingen aanhouden. Op basis van de FATCA hebben de VS en G5 landen uit Europa (Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje, Verenigd Koninkrijk) een zogeheten Intergovernmental Agreement (IGA) bereikt, een modelovereenkomst op basis waarvan alle landen een overeenkomst kunnen sluiten met de VS. Eind 2013 is ook een IGA tussen de VS en NL tot stand gekomen (zie hieronder). Het voordeel van een IGA tussen landen onderling is dat de administratieve lasten voor de financiële instellingen geringer zijn. Allereerst hoeven de instellingen dan niet ieder afzonderlijk een overeenkomst met de Amerikaanse Belastingdienst te sluiten. En tevens loopt de gegevensverstrekking via de Nederlandse Belastingdienst op grond van nieuwe wetgeving. Pensioenfondsen Een FATCA registratie voor een pensioenfonds is niet nodig vanwege de vrijstelling. De IGA s en Annexen (waarin bijvoorbeeld uitzonderingen/vrijstellingen geregeld zijn) van de diverse landen met de VS zijn grotendeels gelijk, maar kunnen op details verschillen. Hierdoor kunnen er vragen komen van marktpartijen uit andere landen die om de FATCA status van een pensioenfonds vragen. Een aanvullende verklaring van het pensioenfonds kan dan uitkomst bieden. Een tekst voor een dergelijke verklaring hebben wij beschikbaar. IGA Nederland VS Op 18 december 2013 is de Nederlands-Amerikaanse IGA ondertekend, zie hiervoor: IGA VS-NL overeenkomst tegen belastingontwijking. Deze IGA is gebaseerd op het standaard IGA model 1 waarin Annex II specifiek voor Nederland vrijstellingen zijn opgenomen aangaande Nederlandse entiteiten en producten die geacht worden een laag risico op belastingvermijding te kennen (bijvoorbeeld producten die zien op pensioenvoordelen). In de IGA worden onder meer de pensioenfondsen waarop de Pensioenwet, de Wet Bpf 2000, de Wet verplichte beroepspensioenregeling van toepassing is en PPI s als bedoeld inde Wft nadrukkelijk gekwalificeerd. De afspraken zoals vastgelegd in de IGA moeten nog verankerd worden in de Nederlandse wetgeving. De IGA voorziet in een implementatietermijn waarin Nederland de wetgeving kan aanpassen. In de praktijk wordt er pas op zijn vroegst in september 2015 gevolg aan gegeven. Invoering Formeel per 1 januari Gevolgen voor de praktijk zijn er niet omdat pensioenfondsen zijn vrijgesteld. Informatie bestuur We informeren de besturen over dit onderwerp alleen via dit overzicht. 19/36

20 8 Wet werk en zekerheid en Participatiewet ON Inhoud Met de Wet werk en zekerheid wil het kabinet de rechtspositie van flexwerkers versterken en het ontslagrecht en de WW hervormen. Het kabinet kiest voor een meer activerende aanpak om werkloosheid te voorkomen. De overheid gaat samen met sociale partners werknemers die hun baan verliezen zo snel mogelijk van werk naar werk begeleiden. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) zal de arbeidsmobiliteit van ouderen toenemen door de daling van de gemiddelde ontslagkosten; de ontslagvergoedingen worden per saldo lager. Gemiddeld blijft de ontslagbescherming volgens het CPB voor vaste contracten gelijk en neemt de bescherming voor flexibele contracten toe. Het CPB verwacht dat de maatregelen nieuwe voltijdbanen opleveren als gevolg van een meer activerende WW. Met de Participatiewet wil het kabinet meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk krijgen. Gemeenten worden verantwoordelijk voor de re-integratie van mensen die nog kunnen werken maar daarbij wel ondersteuning nodig hebben. Deze wet stimuleert de eigen verantwoordelijkheid van mensen om werk te vinden, neemt belemmeringen daarvoor weg en maakt hulp mogelijk voor degenen die dat ook echt nodig hebben. Wet werk en zekerheid Doel van deze wet is het arbeidsrecht aan te passen aan veranderende arbeidsverhoudingen in de samenleving. Het kabinet streeft naar een nieuw evenwicht tussen flexibiliteit en zekerheid op de arbeidsmarkt, waarbij tweedeling op de arbeidsmarkt tussen mensen met een vaste baan en flexwerkers wordt verminderd. Werkzekerheid moet, in plaats van baanzekerheid, het overkoepelende uitgangspunt van het hedendaagse arbeidsmarktbeleid worden. Het wetsvoorstel is mede gebaseerd op het Sociaal Akkoord dat kabinet en sociale partners op 11 april 2013 sloten over herziening van de arbeidsmarkt. De Eerste Kamer ging op 10 juni 2014 akkoord met het wetsvoorstel. Het kabinet wil bereiken dat: het ontslagrecht sneller, goedkoper en eerlijker wordt; de rechtspositie van flexwerkers wordt versterkt; de Werkloosheidswet (WW) er meer op wordt gericht om mensen weer snel aan het werk te krijgen. Ontslag Ingangsdatum 1 juli 2015 Ontslagroute Om rechtsongelijkheid bij ontslag te bestrijden, mogen werkgevers niet meer zelf kiezen of ze werknemers via de kantonrechter of via het UWV ontslaan. Nu krijgt de ene werknemer, via de kantonrechter, een ontslagvergoeding en komt de andere werknemer, via het UWV, zonder vergoeding op straat te staan. Er komt een vast voorgeschreven route: ontslag om bedrijfseconomische reden gaat via het UWV en ontslag om persoonlijke redenen gaat via de kantonrechter. Transitievergoeding De ontslagvergoeding wordt een transitievergoeding. Werknemers met een arbeidsovereenkomst van ten minste twee jaar krijgen na ontslag recht op een transitievergoeding die gebruikt kan worden voor scholing en om over te stappen naar een andere baan of een ander beroep. De transitievergoeding wordt afhankelijk van de duur van een dienstverband. De regel is: ⅓ maandsalaris per dienstjaar en ½ maandsalaris per dienstjaar dat men langer dan tien jaar in dienst is geweest. De vergoeding wordt maximaal , en maximaal een jaarsalaris voor mensen die meer dan per jaar verdienen. 20/36