Werk en werkkring van alumni MTS Werktuigbouwkunde 1998

Transcriptie

1 Werk en werkkring van alumni MTS Werktuigbouwkunde 1998 Drs A.C. de Heer Amsterdam, mei 2002

2 111/mei 2002 DIJK12 Beleidsonderzoek Adelaarsweg BM AMSTERDAM Tel.: Fax:

3 Voorwoord In het voor u liggende rapport worden de resultaten weergegeven van een telefonische enquête onder MTS-ers Werktuigbouwkunde, die in 1998 de opleiding met goed gevolg hebben beëindigd. Het onderzoek is uitgevoerd door DIJK12 Beleidsonderzoek in opdracht van de SOM Opleidingen Metaal. Het onderzoek is uitgevoerd in de periode december april Ten behoeve van het actueel houden van de opleiding MTS Werktuigbouwkunde (BOL-4) heeft de SOM behoefte aan informatie over de beroepspraktijk van afgestudeerden, de situatie op de arbeidsmarkt, de doorstoom, gevolgde bijscholing en de aansluiting van de opleiding op de arbeidsmarkt. Het onderzoek is begeleid door: J. Mays (SOM); H.A. Holla (ROC Utrecht); J.J.G. van den Oord (ROC Zeeland); M.K. Kooistra (ROC Friesland). Het onderzoek zou niet mogelijk zijn geweest zonder de medewerking van de ROC s en de afgestudeerde MTS-ers. De onderzoekers zijn hen zeer erkentelijk voor die medewerking. Het onderzoek is uitgevoerd door mw drs A.C. de Heer. De projectleiding was in handen van ondergetekende. mw drs I.E.M. de Vries Amsterdam, april 2002

4

5 Inhoudsopgave Pagina 1 Inleiding Achtergrond en doelstelling van het onderzoek Uitvoering van het onderzoek Achtergrondkenmerken van de alumni MTS Werktuigbouwkunde Leeswijzer 11 2 Arbeidsmarktsituatie en de keuze voor een vervolgopleiding Arbeidsmarktsituatie De keuze voor een vervolgopleiding na het MTS-diploma 14 3 Werkkring, dienstverband en mobiliteit Bedrijven waar alumni MTS Werktuigbouwkunde werkzaam zijn Mobiliteit van alumni MTS Werktuigbouwkunde 21 4 De beroepspraktijk van MTS-ers Werktuigbouwkunde Werkgebied Leidinggeven Beroepen van MTS-ers Werktuigbouwkunde 27 5 Gevolgde bijscholing en de opleiding MTS Werktuigbouwkunde Gevolgde cursussen ten behoeve van de uitvoering van het werk De opleiding MTS Werktuigbouwkunde 34 6 Samenvatting en conclusies 39

6

7 1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de achtergrond en doelstelling van het onderzoek. Tevens wordt ingegaan op de uitvoering van het onderzoek en de kenmerken van de onderzoeksgroep. Ten slotte volgt er een leeswijzer. 1.1 Achtergrond en doelstelling van het onderzoek Het Landelijk Orgaan Beroepsonderwijs SOM Opleidingen Metaal beheert onder meer de kwalificaties van de middenkaderopleiding Werktuigbouwkunde (BOL-4). 1 Ten behoeve van het actueel houden van deze opleiding heeft de SOM behoefte aan informatie over de beroepspraktijk van afgestudeerden, de situatie op de arbeidsmarkt, de doorstoom, gevolgde bijscholing e.d. van de lange middenkaderopleiding BOL-4. Recentelijk zijn in het kader van het project Fundering Beroepsprofielen Metaal beroepsprofielen voor de sector Metaal ontwikkeld. Dit project was gericht op de technische beroepsuitoefening in verschillende clusters tot en met MBO + -niveau. Het project was echter niet specifiek gericht op: de hogere technische functies (projectleider, productieleiders e.d); de niet-technische functies (commercieel, administratief); ontwikkelings- en onderzoeksfuncties (R&D, e.d). Ten behoeve van de afstemming van de BOL-4 opleiding op de arbeidsmarkt is deze informatie echter wel van belang. Daarnaast is er behoefte aan informatie over de beroepsuitoefening van afgestudeerden van de BOL-4 in algemene zin: in welke beroepen en functies komen zij terecht? De BOL-4 opleiding is gefundeerd op een beroepsprofielenonderzoek uit De vraag doet zich op dit moment voor of de beroepssituatie van de toenmalige MTS-ers zich op dit moment nog steeds voordoet of dat zich fundamentele wijzigingen hebben voorgedaan die beschouwing van de kwalificatie BOL-4 noodzakelijk maken. Om deze redenen heeft de SOM een onderzoek laten verrichten naar de beroepspraktijk van afgestudeerden van de BOL-4 opleiding. De doelstellingen van het onderzoek waren als volgt. Verkrijgen van inzicht in de arbeidsmarktsituatie van alumni. Verkrijgen van inzicht in de inhoud van het werk en de aansluiting daarvan op de opleiding. Verkrijgen van informatie over de mate en aard van de doorstroom in functies en bij bedrijven. Verkrijgen van inzicht in de scholing en bijscholing van de alumni. Verkrijgen van informatie over de waardering van de opleiding. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een telefonische enquête onder afgestudeerden, die in 1998 de opleiding met een diploma hebben verlaten. Omdat deze alumni nog afstudeerden vóór de invoering van de WEB worden deze in dit rapport aangeduid als MTS-ers Werktuigbouwkunde. 1 Middenkaderopleiding Werktuigbouwkunde niveau 4 van de beroepsopleidende leerweg (crebonr 10054). Voor de leesbaarheid van het rapport wordt in dit rapport gesproken van MTS-Werktuigbouwkunde. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

8 Vergelijking in de tijd Ter voorbereiding van het eerder genoemde beroepsprofielenonderzoek uit 1990 is destijds tevens een alumni-onderzoek uitgevoerd onder afgestudeerde MTS-ers Werktuigbouwkunde. 2 Dit onderzoek is in 1989 uitgevoerd. In dat onderzoek waren twee groepen afgestudeerden betrokken. Afgestudeerden uit 1985, die op het moment van onderzoek 4 jaar op de arbeidsmarkt waren. Afgestudeerden uit 1980, die op het moment van onderzoek 9 jaar op de arbeidsmarkt waren. Door vergelijking van het huidige onderzoek met het onderzoek onder alumni uit 1989 kan inzicht worden verkregen in eventuele veranderingen in de tijd ten aanzien van de beroepspraktijk van MTS-ers Werktuigbouwkunde. Werken zij tegenwoordig bij andere bedrijven dan dertien jaar geleden? Werken zij tegenwoordig in andere beroepen? Is de mate van scholing en bijscholing veranderd? Wordt de opleiding MTS Werktuigbouwkunde anders gewaardeerd? Om de vergelijking in de tijd mogelijk te maken is bij de vraagstelling in het huidige onderzoek zo veel mogelijk aangesloten bij het alumni-onderzoek uit Uitvoering van het onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een telefonische enquête onder alumni MTS Werktuigbouwkunde, die in 1998 zijn afgestudeerd. In deze paragraaf wordt ingegaan op de opzet en uitvoering van de telefonische enquête. Tevens worden de respons en non-respons op de enquête gepresenteerd. Steekproef In overleg met de BTG-Metaal zijn 48 over het land verspreid liggende ROC s met een afdeling Werktuigbouwkunde schriftelijk benaderd met het verzoek adresgegevens te verstrekken van leerlingen die in 1998 het ROC met een diploma hebben verlaten. Na drie weken is een rappelbrief verstuurd naar de ROC s, die na de eerste brief nog geen gehoor hadden gegeven aan het verzoek. In totaal hebben 32 ROC s adresgegevens van alumni verstrekt. Deze alumni hebben allen een schriftelijke vooraankondiging van het onderzoek ontvangen. In deze brief is ingegaan op de achtergrond en het doel van het onderzoek. Tevens werd in de brief een korte uitleg gegeven over de opzet en inhoud van de enquête. De telefonische enquête is uitgevoerd in februari De alumni zijn s avonds op hun huisadres gebeld. Vragenlijst Ten behoeve van de enquête is een vragenlijst ontwikkeld, die uit de volgende onderdelen bestond. Achtergrondgegevens van de respondent: afstudeerrichting, het al dan niet hebben van een betaalde baan en de reden voor het niet hebben van een betaalde baan. Vragen over het bedrijf waar de respondenten werkzaam zijn: soort bedrijf, grootte bedrijf, dienstverband en werkgeversmobiliteit. 2 De Vries, Weening, Heere, MTS-ers Werktuigbouw: gevraagd in vele functies in een breed beroepenveld, Research voor Beleid, Leiden, augustus DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

9 Vragen over de huidige en eventueel eerste functie van de respondent: functieomschrijving, eventueel leidinggeven, werkgebied, taakomschrijving en functiemobiliteit. Vragen met betrekking tot eventueel gevolgde vervolgopleidingen en cursussen. Vragen over de opleiding MTS Werktuigbouwkunde: gemiste onderdelen, overbodige onderdelen en algemene waardering. Bij het opstellen van de vragenlijst is zoveel mogelijk aangesloten bij het onderzoek onder alumni uit Respons In totaal hebben de ROC s 1172 adressen van alumni aangeleverd ten behoeve van het onderzoek. Tijdens het onderzoek bleek dat een deel van de adressen niet bruikbaar was. De belangrijkste reden hiervoor was dat de respondent niet meer woonachtig was op het gegeven adres of het verstrekte telefoonnummer was afgesloten (bestandsvervuiling). Tabel 1 Bruikbaarheid adressenbestand Aantal % Totale aantal verstrekte adressen % Niet bruikbaar % Netto steekproefbestand % In totaal was 13% van de adressen niet bruikbaar. Dit betekent dat er uiteindelijk 1015 adressen bruikbaar waren voor het onderzoek (netto steekproefbestand). De respons op de enquête is weergegeven in tabel 2. Tabel 2 Respons Netto steekproef % Respons (aantal geslaagde gesprekken) % Weigeringen % Respondent niet bereikbaar in veldwerkperiode % De respons op de enquête bedraagt 55%. Door 19% van de alumni is geweigerd om aan de enquête deel te nemen. De belangrijkste reden daarvoor was geen zin/geen tijd. Een kwart van de alumni is niet bereikt tijdens het onderzoek (afwezig, niet thuis e.d.). DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

10 1.3 Achtergrondkenmerken van de alumni MTS Werktuigbouwkunde 1998 Van het totale aantal respondenten is 98% man en 2% vrouw. De respondenten is gevraagd welke afstudeerrichting zij hebben gevolgd op de MTS Werktuigbouwkunde. Dit wordt in de onderstaande tabel weergegeven. Tabel 3 Gevolgde afstudeerrichting MTS Werktuigbouwkunde (n=563) Afstudeerrichting Aantal % Werktuigbouwkunde algemeen 70 12% Tekenen en construeren % Productie en productievoorbereiding 72 13% Mechaniseren en installeren/montage en onderhoud % Besturingstechniek 21 4% Overig 18 3% Geen antwoord 38 7% Weet niet 9 2% Totaal % De meeste respondenten hebben de afstudeerrichting Mechaniseren en installeren/montage en onderhoud gevolgd (36%). Ook de afstudeerrichting Tekenen en construeren was populair bij de respondenten (24%). De categorie overig bevat onder meer de volgende genoemde afstudeerrichtingen: Luchtvaarttechniek, Automatisering, Commerciële techniek, Construeren en produceren en Metaaltechniek. Binnen de opleiding MTS Werktuigbouwkunde hebben leerlingen de mogelijkheid om aanvullend de zogenaamde HBO-variant te kiezen, om zich voor te bereiden op een mogelijke vervolgopleiding binnen het HBO. Een aantal respondenten heeft aangegeven uitsluitend de HBOvariant te hebben gevolgd zonder koppeling aan een specifieke afstudeerrichting. Deze respondenten zijn in tabel 3 terug te vinden bij de antwoordcategorie geen antwoord. De HBO-variant bereidt leerlingen voor op een HBO-opleiding, waarbij vooral de vakken wiskunde en natuurkunde aan de orde komen. In de volgende tabel is weergegeven hoeveel respondenten de HBO-variant hebben gevolgd tijdens hun MTS-opleiding. Tabel 4 Aantal respondenten die de HBO-variant tijdens hun MTS-opleiding hebben gevolgd (n=563) HBO-variant Aantal % Tijdens MTS de HBO-variant gevolgd % Tijdens MTS géén HBO-variant gevolgd % Totaal % Meer dan eenderde deel van de respondenten heeft tijdens hun MTS-opleiding de HBO-variant gevolgd. 10 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

11 1.4 Leeswijzer In de volgende hoofdstukken wordt verslag gedaan van het onderzoek onder alumni MTS Werktuigbouwkunde die in 1998 zijn afgestudeerd. Achtereenvolgens komen de volgende onderzoeksresultaten aan de orde. De arbeidsmarktsituatie van MTS-ers Werktuigbouwkunde en de keuze voor vervolgopleidingen. Werkkring, dienstverband en mobiliteit van MTS-ers Werktuigbouwkunde. De beroepspraktijk van MTS-ers Werktuigbouwkunde. Gevolgde bijscholing en de opleiding MTS Werktuigbouwkunde. De rapportage sluit af met een samenvatting van de resultaten en conclusies. Aandachtspunten bij het lezen van het rapport Bij het lezen van het rapport moet de lezer met het volgende rekening houden. Vergelijking met een alumni-onderzoek uit 1989 Onderhavig onderzoek kan ook worden gezien als een vervolgonderzoek op een alumnionderzoek onder MTS-ers Werktuigbouwkunde uit Destijds is hetzelfde onderzocht. Het verschil is dat in het onderzoek van 1989 twee groepen alumni waren betrokken. MTS-ers Werktuigbouwkunde die in 1989 ongeveer 9 jaar op de arbeidsmarkt waren. MTS-ers Werktuigbouwkunde die in 1989 ongeveer 4 jaar op de arbeidsmarkt waren. De resultaten van het huidige onderzoek zijn het beste te vergelijken met de resultaten van de groep die in jaar op de arbeidsmarkt was. Indien relevant en mogelijk worden in dit rapport de resultaten van het huidige onderzoek vergeleken met die van het onderzoek uit Tabellen De netto onderzoekspopulatie bevat 563 alumni. Daarvan hebben 357 op dit moment een betaalde baan van meer dan 20 uur in de week. De resultaten van het onderzoek zijn voor een groot gedeelte gebaseerd op deze groep. In de tabellen wijken de absolute aantallen soms enigszins af van deze aantallen. Door verschillende oorzaken kan de vraag door een aantal respondenten niet beantwoord zijn. Ook kan door kruising van verschillende antwoordcategorieën een aantal respondenten uitvallen, doordat één of meer categorieën niet op hen van toepassing waren. Ten gevolge van afronding tellen de tabellen niet overal op tot 100%. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

12 12 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

13 2 Arbeidsmarktsituatie en de keuze voor een vervolgopleiding Dit hoofdstuk gaat in op de arbeidsmarktsituatie van de respondenten, 3,5 jaar na afronding van hun opleiding. Hierbij wordt ingegaan op de volgende aspecten. Het aantal respondenten dat een betaalde baan heeft. Het aantal respondenten dat na het behalen van hun MTS-diploma heeft gekozen voor een vervolgopleiding. 3 Het soort vervolgopleiding waarvoor MTS-ers Werktuigbouwkunde kiezen. 2.1 Arbeidsmarktsituatie In de onderstaande tabel wordt weergegeven hoeveel respondenten een betaalde baan hebben. Hierbij is onderscheid gemaakt in banen van 20 uur per week of meer en minder dan 20 uur per week. Daarnaast wordt weergegeven hoeveel respondenten geen betaalde baan hebben en wat daar de redenen voor zijn. Tabel 5 Arbeidsmarktsituatie, 3,5 jaar na de opleiding anno 2002 (n=563) Arbeidsmarktsituatie Aantal % Betaalde baan waarvan 20 uur per week of meer waarvan minder dan 20 uur per week % 63% 1% Geen betaalde baan % Reden voor niet hebben van betaalde baan: werkloos vervolgopleiding overige redenen weet niet % 32% 1% 0% Totaal % De belangrijkste reden voor de respondenten om geen betaalde baan te hebben is het volgen van een vervolgopleiding. Van de 563 respondenten zijn er dertien werkloos. Van deze dertien respondenten hebben er echter twaalf aangegeven de verwachting te hebben binnen twee maanden betaald werk te vinden, waardoor er vrijwel uitsluitend sprake lijkt van frictiewerkloosheid. 4 Vergelijking met het onderzoek uit 1989 Uit het huidige onderzoek blijkt dat 2% van de MTS-ers Werktuigbouwkunde werkloos is. Uit het onderzoek van 1989 bleek dat destijds 1% van de MTS-ers Werktuigbouwkunde werkloos was. Het percentage werklozen is ten opzichte van dertien jaar geleden verdubbeld. 3 Met een vervolgopleiding wordt bedoeld een opleiding waarbij minimaal een jaar regelmatig lessen worden gevolgd. 4 Eén respondent heeft de vraag met betrekking tot de verwachting binnen twee maanden betaald werk te vinden niet beantwoord. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

14 2.2 De keuze voor een vervolgopleiding na het MTS-diploma Uit de vorige paragraaf kwam reeds naar voren dat bijna eenderde deel van de respondenten geen betaald werk heeft, omdat zij een vervolgopleiding volgen. In deze paragraaf wordt nader ingegaan op de mate waarin MTS-ers Werktuigbouwkunde na het behalen van hun diploma kiezen voor een vervolgopleiding. Mate waarin MTS-ers Werktuigbouwkunde kiezen voor een vervolgopleiding In het onderzoek is nagegaan in welke mate MTS-ers Werktuigbouwkunde gekozen hebben voor een vervolgopleiding na hun MTS-opleiding. In totaal hebben 318 respondenten na hun opleiding MTS Werktuigbouwkunde gekozen voor een vervolgopleiding. Dit komt overeen met 56% van de totale onderzoekspopulatie. Tabel 6 Mate waarin gekozen wordt voor een vervolgopleiding na het MTS-diploma (n=563) Vervolgopleidingen Aantal % Gekozen voor een vervolgopleiding % Niet gekozen voor een vervolgopleiding % Totaal % Soort vervolgopleiding De respondenten die gekozen hebben voor een vervolgopleiding is tevens gevraagd welke vervolgopleiding het betreft. Tabel 7 Soort vervolgopleiding (n=563) Soort vervolgopleiding Aantal % Geen vervolgopleiding gevolgd % Technische HBO opleiding % Niet-technische HBO opleiding 39 7% Technische MBO opleiding 34 6% Niet-technische MBO opleiding 3 1% Specialistenopleiding BBL/leerlingwezen 7 1% Universitaire opleiding 6 1% Geen antwoord 13 2% Weet niet 3 1% Totaal % Uit deze tabel blijkt het volgende. 45% van de MTS-ers Werktuigbouwkunde kiest voor een vervolgopleiding op HBOniveau of hoger. 7% van de MTS-ers Werktuigbouwkunde kiest voor een vervolgopleiding op MBOniveau. 14 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

15 Relatie volgens HBO-variant op de MTS en keuze voor HBO-opleiding Van de respondenten die hebben gekozen voor een HBO-opleiding heeft 69% tijdens hun MTSopleiding de HBO-variant gevolgd. Dit betekent dat het tevens voorkomt dat MTS-ers Werktuigbouwkunde naar het HBO gaan, zonder dat zij daarvoor op de MTS voorbereidende vakken hebben gevolgd. Uitgaande van de gehele populatie gaat 19% van de MTS-ers Werktuigbouwkunde naar het HBO zonder dat zij de HBO-variant op de MTS hebben gevolgd. Keuze voor vervolgopleiding en arbeidsmarktsituatie Uit het onderzoek blijkt dat een deel van de MTS-ers Werktuigbouwkunde, die gekozen hebben voor een vervolgopleiding, deze op het moment van onderzoek niet meer volgden. 5 In totaal is 15% van de MTS-ers Werktuigbouwkunde, die een vervolgopleiding is gaan volgen na het MTS-diploma, 3,5 jaar later niet meer bezig met een vervolgopleiding. Zij zijn dus volledig beschikbaar voor de arbeidsmarkt. Dit betekent dat 40% van de MTS-ers Werktuigbouwkunde 3,5 jaar na het behalen van het MTS-diploma nog bezig is met een vervolgopleiding. Van deze groep is het merendeel full-time bezig met de opleiding. Tabel 8 geeft een totaaloverzicht van de arbeidsmarktsituatie en de mate van het volgen van vervolgopleidingen. Tabel 8 Arbeidsmarktsituatie en mate van volgen van vervolgopleidingen (n=563) Arbeidsmarktsituatie Aantal % Geen vervolgopleiding gevolgd en betaalde baan % Geen vervolgopleiding gevolgd en geen betaalde baan 21 4% Vervolgopleiding gevolgd en betaalde baan 88 16% Bezig met vervolgopleiding en betaalde baan voor 20 uur per week 42 7% Bezig met vervolgopleiding en betaalde baan voor < 20 uur per week 7 1% Bezig met vervolgopleiding en geen betaalde baan % Totaal % Vergelijking met het onderzoek uit 1989 Ook uit het onderzoek uit 1989 kwamen gegevens naar voren over de mate en aard van vervolgopleidingen waar MTS-ers Werktuigbouwkunde destijds voor kozen. Deze gegevens worden naast de gegevens uit het huidige onderzoek in de onderstaande tabel weergegeven. 5 In het onderzoek is niet nagegaan of de vervolgopleiding met een diploma is afgerond. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

16 Tabel 9 Keuze voor vervolgopleidingen door MTS-ers Werktuigbouwkunde in 2002 en 1989 Soort vervolgopleiding Onderzoek 2002 (n=563) Onderzoek 1989 (n=1312) Aantal % Aantal % Geen vervolgopleiding % % HBO-opleiding (of hoger) % % MBO-opleiding 44 8% % Niveau vervolgopleiding onbekend 16 3% 0 0% Totaal % % Uit de tabel blijkt het volgende. Het aantal MTS-ers Werktuigbouwkunde dat voor een vervolgopleiding kiest is ten opzichte van 1989 toegenomen met 18%. Het aantal MTS-ers Werktuigbouwkunde dat kiest voor een vervolgopleiding op HBOniveau is ten opzichte van 1989 verdubbeld (toen 23%, nu 46%). Het aantal MTS-ers Werktuigbouwkunde dat kiest voor een opleiding op MBO-niveau is ten opzichte van 1989 gehalveerd (toen 16%, nu 8%). 16 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

17 3 Werkkring, dienstverband en mobiliteit Zoals uit hoofdstuk 2 is gebleken hebben 357 respondenten een betaalde baan van meer dan 20 uur per week. Van deze respondenten is nagegaan bij welk soort bedrijven zij werken en hoe groot deze bedrijven zijn. Dat wordt in dit hoofdstuk weergegeven. Verder komt aan de orde in welk dienstverband de respondenten werken. Ten slotte wordt aandacht besteed aan de mobiliteit van de respondenten. Die mobiliteit wordt uitgedrukt aan de hand van de lengte van het dienstverband, wisseling van werkgevers en functiewisselingen. 3.1 Bedrijven waar alumni MTS Werktuigbouwkunde werkzaam zijn In deze paragraaf komen de bedrijven waar de alumni werkzaam zijn aan bod. Daarnaast wordt weergegeven in welk dienstverband zij werken. Soort bedrijven In onderstaande tabel is weergegeven bij welk soort bedrijf de alumni uit dit onderzoek werkzaam zijn. Daarnaast is ter vergelijking weergegeven bij welk soort bedrijven de respondenten uit het onderzoek uit 1989 respectievelijk 4 en 9 jaar na hun MTS-opleiding werkzaam waren. Tabel 10 Soort bedrijven waar MTS-ers werken en werkten Onderzoek 2002 Onderzoek 1989 Soort bedrijf 3,5 jaar na de 4 jaar na de 9 jaar na de opleiding opleiding opleiding (n=357) (n=592) (n=407) Aan tal % Aan tal % Aan tal % Industrieel bedrijf/metaalbewerking % % % Onderhouds- en servicebedrijf 26 7% Bouwnijverheid 16 4% 13 2% 7 2% Installatiebedrijf 33 9% 21 4% 14 3% Reparatiebedrijf gebruiksgoederen (bijv. garages) 10 3% 46 8% 18 4% Productie/distributie van elektriciteit, aardgas, warm water 5 1% 11 2% 10 2% Landbouw/visserijbedrijf 9 3% 16 3% 13 3% Groot- en tussenhandel 12 3% 39 7% 24 6% Ingenieursbureau (engineering, ontwerp, tekenbedrijf) 19 5% Detailhandel, horeca 13 4% 16 3% 7 2% Dienstverlenend bedrijf 29 8% 70 12% 72 18% Defensie 9 3% Onderwijsinstelling 3 1% Overig 11 3% 19 3% 21 5% Totaal % % % DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

18 Onderzoek 2002 De grootste groep respondenten is werkzaam bij industriële bedrijven (45%). Verder werken relatief gezien een groot aantal respondenten bij installatiebedrijven (9%), dienstverlenende bedrijven (8%) en onderhouds- en servicebedrijven (7%). Vergelijking met het onderzoek uit 1989 Ook in 1989 waren de industriële bedrijven de voornaamste werkgevers van alumni MTS Werktuigbouwkunde. In 1989 werkte 4 jaar na de opleiding 58% van de MTS-ers bij een industrieel bedrijf. 9 jaar na de opleiding werkte in % van de MTS-ers bij een industrieel bedrijf. In 2002 is het percentage MTS-ers Werktuigbouwkunde dat bij een industrieel bedrijf werkt lager. Een mogelijke verklaring voor dit verschil is te vinden in het feit dat in het onderzoek uit 1989 de onderhouds- en servicebedrijven bij de industriële bedrijven werden gerekend. In het onderzoek uit 1989 werden ingenieursbureaus, defensie en onderwijsinstellingen bij de dienstverlenende bedrijven gerekend. Wanneer de percentages van deze bedrijven uit het onderzoek uit 2002 bij elkaar worden genomen (17%), komt dit aardig in de buurt van het percentage respondenten die in jaar na hun opleiding bij dienstverlenende bedrijven werkzaam was (18%). MTS-ers Werktuigbouwkunde komen blijkbaar tegenwoordig sneller bij dienstverlenende bedrijven terecht dan in Verder zijn er verschuivingen zichtbaar bij installatiebedrijven, reparatiebedrijven gebruiksgoederen en de groot- en tussenhandel. - Het percentage respondenten dat werkzaam is bij installatiebedrijven is op dit moment respectievelijk 5% en 6% hoger dan het aandeel van de beide groepen respondenten uit het onderzoek uit Het percentage respondenten dat in ,5 jaar na de opleiding bij reparatiebedrijven gebruiksgoederen werkzaam is, komt dicht in de buurt van het percentage respondenten dat in jaar na de opleiding bij dit soort bedrijven werkzaam was. - Het percentage respondenten dat 3,5 á 4 jaar na hun MTS-opleiding bij de grooten tussenhandel werkzaam is, is in dertien jaar tijd met 4% afgenomen. Soort industriële bedrijven De respondenten die bij een industrieel bedrijf werken is tevens gevraagd naar de aard van het bedrijf. In tabel 11 is dit weergegeven. Ter vergelijking zijn tevens de gegevens uit het onderzoek uit 1989 opgenomen. 18 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

19 Tabel 11 Soort industrieel bedrijf waar MTS-ers werken en werkten Soort industrieel bedrijf Onderzoek 2002 Onderzoek ,5 jaar na de opleiding (n=160) 4 jaar na de opleiding (n=341) 9 jaar na de opleiding (n=221) Aantal % Aantal % Aantal % Basismetaal 12 8% 14 4% 7 3% Landbouwmechanisatie, heftrucks 13 8% Machine-industrie en apparatenbouw 59 37% 72 21% 34 15% Metaalproductenindustrie 16 10% 74 22% 54 24% Constructiebouw 14 9% Transportmiddelenindustrie 8 5% 28 8% 15 7% Vervaardiging van medische, precisie- en optische apparaten 2 2% 8 2% 9 4% Vervaardiging van kantoormachines, computers 3 1% Elektrotechnische industrie (elektronische machines) 4 3% 28 8% 15 7% Vervaardiging van bouwmaterialen, glas en aardewerk 3 2% 4 1% 5 2% Voedings- en genotsmiddelindustrie 6 4% 9 3% 8 4% Textielindustrie 3 2% 3 1% 5 2% (Petro)chemische industrie 12 8% 40 12% 28 13% Uitgeverij of grafische industrie 2 1% 2 1% 1 0% Hout en papierindustrie 1 1% 14 4% 8 4% Overig 1 1% 45 13% 32 14% Weet niet 1 1% Totaal 160* 100% % % * Missing = 1 Onderzoek 2002 De grootste groep respondenten die bij een industrieel bedrijf werkt, werkt in de machineindustrie en apparatenbouw (37%). Ook in de metaalproductenindustrie (10%), constructiebouw (9%) en landbouwmechanisatie (8%) zijn alumni relatief vaak werkzaam. Vergelijking met het onderzoek uit 1989 In de machine-industrie en apparatenbouw, landbouwmechanisatie en transportmiddelenindustrie werken momenteel veel meer MTS-ers Werktuigbouwkunde dan in In de metaalproductenindustrie is juist een daling van het percentage MTS-ers Werktuigbouwkunde waar te nemen. In 1989 werkte 22% van de respondenten 4 jaar na hun opleiding in deze vorm van industrie. Op dit moment werkt daar nog 10% van de respondenten. Het relatieve aandeel MTS-ers in de elektrotechnische industrie en de (petro)chemische industrie is ook gedaald ten opzichte van De daling in de (petro)chemische industrie kan mogelijk verklaard worden door de uitbesteding van onderhoudsdiensten in de afgelopen jaren. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

20 Grootte van de bedrijven waar MTS-ers Werktuigbouwkunde werkzaam zijn Er is nagegaan in welke grootteklasse van bedrijven MTS-ers Werktuigbouwkunde werkzaam zijn. In de onderstaande tabel is zowel de bedrijfsgrootte weergegeven van de situatie in 2002 als die in Tabel 12 Aantal werknemers van bedrijven waar de MTS-ers werken in 2002 en 1989 Bedrijfsgrootte Onderzoek 2002 Onderzoek ,5 jaar na de opleiding (n=350) 4 jaar na de opleiding (n=585) 9 jaar na de opleiding (n=404) Aantal % Aantal % Aantal % 1 t/m 9 werknemers 47 13% 77 13% 49 12% 10 t/m % % 94 23% 50 t/m % 72 12% 51 13% 100 t/m % % 80 20% 250 t/m % % 79 20% % 59 10% 51 13% Totaal % % % Uit deze tabel blijkt het volgende. Onderzoek 2002 Bijna tweederde deel (63%) van de MTS-ers Werktuigbouwkunde werkt bij bedrijven met maximaal 100 werknemers. Vergelijking met het onderzoek uit 1989 Indien de gegevens worden vergeleken met het onderzoek uit 1989, blijkt dat MTS-ers Werktuigbouwkunde meer zijn gaan werken bij kleinere bedrijven. Het aantal MTS-ers Werktuigbouwkunde dat in ,5 jaar na hun MTS-opleiding bij bedrijven met 1 tot en met 99 werknemers werkt is ten opzichte van de MTS-ers die in jaar op de arbeidsmarkt waren met 9% gestegen. Het aantal MTS-ers bij bedrijven met 250 of meer werknemers is afgenomen. Soort dienstverband In de volgende tabel is weergegeven in welk dienstverband MTS-ers Werktuigbouwkunde in 2002 werkzaam zijn. Een zelfstandige zonder personeel of freelancer is iemand die zich voor bepaalde werkzaamheden laat inhuren. Een zelfstandig ondernemer heeft een eigen bedrijf en voert zelfstandig werkzaamheden uit en kan personeel in dienst hebben. 20 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

21 Tabel 13 Soort dienstverband waarin MTS-ers werken (n=357) Soort dienstverband Aantal % Loondienst % Leer-arbeidsovereenkomst 4 1% Uitzendbureau/detacheringsbureau 23 6% Zelfstandig zonder personeel/freelance 7 2% Zelfstandig ondernemer 5 1% Totaal % Uit deze tabel is het volgende op te maken. Het merendeel van de MTS-ers Werktuigbouwkunde werkt in loondienst (89%). Het aantal zelfstandigen zonder personeel of freelancers en zelfstandig ondernemers is beperkt (3%). Drie van de vijf zelfstandig ondernemers heeft na de opleiding MTS Werktuigbouwkunde een technische HBO opleiding gevolgd. Geen van de vijf zelfstandig ondernemers heeft bij een andere werkgever gewerkt voordat zij zelfstandig ondernemer werden Mobiliteit van alumni MTS Werktuigbouwkunde In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan de mobiliteit van MTS-ers Werktuigbouwkunde. De mobiliteit is af te meten aan de duur van het dienstverband, het aantal wisselingen van werkgever en functie en aan een verhoging van het niveau van de functie. Duur dienstverband In de volgende tabel is weergegeven hoe lang de alumni werkzaam zijn bij het bedrijf waar zij op dit moment werken. Tabel 14 Duur dienstverband bij het bedrijf waar alumni op dit moment werkzaam zijn (n=352) Duur dienstverband Aantal % Minder dan 1 jaar 86 24% 1 tot 2 jaar 83 24% 2 tot 3 jaar 75 21% 3 jaar of meer % Weet niet 1 0% Totaal % 6 De zelfstandig ondernemers worden in het vervolg van hoofdstuk 3 en hoofdstuk 4 buiten beschouwing gelaten. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

22 De grootste groep respondenten werkt drie jaar of langer bij het bedrijf waar zij nu werkzaam zijn. De alumni hebben ongeveer 3,5 jaar geleden de opleiding MTS Werktuigbouwkunde verlaten. Dit betekent dat 30% van de alumni waarschijnlijk gelijk na de opleiding is gaan werken bij het bedrijf waar zij op dit moment nog steeds werkzaam zijn. Wisseling van werkgever In de onderstaande tabel is weergegeven hoe vaak de respondenten van werkgever zijn gewisseld. Tabel 15 Aantal wisselingen van werkgevers (n=352) Aantal wisselingen van werkgever Aantal % 0 keer % 1 keer 96 27% 2 keer 33 9% 3 keer 13 4% Meer dan 3 keer 11 3% Totaal % Onderzoek 2002 Het grootste aantal respondenten werkt nog steeds bij de eerste werkgever (57%). Vergelijking met het onderzoek uit 1989 In het onderzoek uit 1989 bleek dat 21% van de MTS-ers, die destijds 4 jaar op de arbeidsmarkt waren, nog nooit van werkgever was gewisseld. De huidige groep onderzochte MTS-ers wisselt dus veel minder van werkgever dan de in 1989 onderzochte groep. Wisseling van functie In de volgende tabel is weergegeven hoe vaak de respondenten van functie zijn veranderd. Tabel 16 Aantal wisselingen van functie (n=352) Aantal wisselingen van functie Aantal % 0 keer % 1 keer 50 14% 2 keer 42 12% 3 keer 26 7% 4 keer 5 1% Meer dan 4 keer 6 2% Weet niet 2 1% Totaal % 22 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

23 Onderzoek 2002 Bijna tweederde deel (63%) van de respondenten is nog nooit van functie veranderd. Vergelijking met het onderzoek uit 1989 Uit het onderzoek uit 1989 bleek dat 53% van de MTS-ers die destijds 4 jaar op de arbeidsmarkt waren nog nooit van functie was gewisseld. Ook het aantal functiewisselingen is dus afgenomen. Verhoging van functieniveau Van de 131 respondenten die van functie zijn gewisseld is 88% van mening dat hun huidige functie op een hoger niveau ligt dan hun voorgaande functie(s). In 1989 was 52% van de groep die 4 jaar op de arbeidsmarkt was van mening dat men op een hoger niveau terecht was gekomen. Zelfs het percentage MTS-ers dat in jaar op de arbeidsmarkt was en die vonden dat hun huidige functie op een hoger niveau was (77%), is lager dan het percentage in DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

24 24 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

25 4 De beroepspraktijk van MTS-ers Werktuigbouwkunde In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de beroepspraktijk van MTS-ers Werktuigbouwkunde. Aan de respondenten is onder meer gevraagd in welk soort werkgebied ze werkzaam zijn. Daarnaast is gevraagd naar eventueel leidinggevende taken. 4.1 Werkgebied De respondenten is gevraagd binnen welk werkgebied zij momenteel werkzaam zijn. De 129 respondenten die sinds hun afstuderen van functie zijn veranderd is tevens gevraagd naar het werkgebied waarbinnen zij hun eerste functie uitoefenden. Tabel 17 Werkgebieden van MTS-ers Werktuigbouwkunde in hun eerste functie na de MTSopleiding en huidige functie Werkgebied Eerste functie na opleiding (n=129) Onderzoek ,5 jaar na de opleiding (n=352) Aantal % Aantal % Verspanende metaalbewerking 12 9% 25 7% Ontwerpen 3 2% 21 6% Tekenen en construeren 22 17% 62 18% Mechatronica 1 1% 11 3% Machine- en apparatenbouw 26 20% 43 12% Werkvoorbereiding 4 3% 25 7% Productiebegeleiding/productietechniek 6 5% 17 5% Constructie 8 6% 13 4% Storing en onderhoud 24 19% 57 16% Installatie 5 4% 18 5% Gieten % Oppervlaktebehandeling/galvano % Kwaliteitscontrole 2 2% 6 2% Research en Development 1 1% 4 1% Verkoop/inkoop 4 3% 11 3% Magazijn/voorraadbeheer 2 2% 4 1% Management/algemeen bedrijfsleiding/staf 1 1% 8 2% Administratieve ondersteuning 2 2% 6 2% Onderwijs 1 1% 1 0% Overig 4 3% 16 5% Weet niet 1 1% 2 1% Totaal % % DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

26 Uit deze tabel is het volgende op te maken. Naast de Machine- en apparatenbouw zijn de werkgebieden Tekenen en construeren en Storing en onderhoud zowel in de eerste functie na de opleiding als 3,5 jaar na de opleiding de meest voorkomende werkgebieden voor MTS-ers Werktuigbouwkunde. In hun eerste functie werken relatief de meeste respondenten in de Machine- en apparatenbouw (20%). Dit percentage is 3,5 jaar na de opleiding met 8% afgenomen. Naast de verschuiving in de Machine- en apparatenbouw vinden de grootste verschuivingen plaats tussen eerste functie en huidige functie in de werkgebieden Ontwerpen en Werkvoorbereiding. Dit percentage is 3,5 jaar na de opleiding in beide werkgebieden met 4% toegenomen. 4.2 Leidinggeven In totaal hebben 119 (34%) respondenten aangegeven dat ze op dit moment leidinggevende taken hebben. Van de 129 respondenten die minimaal éénmaal van functie zijn gewisseld hadden 8 respondenten leidinggevende taken in hun eerste functie na de opleiding (6%). Van het totale aantal respondenten die op dit moment leidinggevende taken heeft (119), zijn er vijftien (13%) die uitsluitend leidinggevend zijn. De overige respondenten (104; 86%) zijn meewerkend leidinggevenden. Deze respondenten is gevraagd welk percentage van hun werkzaamheden uit uitvoerende werkzaamheden bestaan. Bij 82% van de meewerkend leidinggevenden bestaat 50% of meer van het werk uit uitvoerende werkzaamheden. De respondenten met leidinggevende taken is tevens gevraagd naar het aantal personen waaraan zij leiding geven. In tabel 18 is weergegeven aan hoeveel personen zij leiding geven. Tabel 18 Aantal personen waar leiding aan wordt gegeven (n=115) 7 Aantal personen Aantal % 1 t/m % 3 t/m % 6 t/m % 16 t/m % % Totaal % Uit de tabel kan worden opgemaakt dat 12% van de respondenten die leidinggevende taken hebben, op dit moment leiding geeft aan zestien of meer werknemers. Relatief gezien geven de meeste respondenten met leidinggevende taken leiding aan drie tot en met vijf werknemers (36%). 7 Vier respondenten konden niet aangeven aan hoeveel personen zij leiding geven. 26 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

27 Vergelijking met het onderzoek 1989 In 1989 had 27% van de groep respondenten die 4 jaar op de arbeidsmarkt was en 48% van de groep respondenten die 9 jaar op de arbeidsmarkt was leidinggevende taken. De groep respondenten die toen 4 jaar op de arbeidsmarkt was gaf aan gemiddeld iets meer mensen leiding dan de respondenten uit het huidige onderzoek. Van de groep respondenten die toen 4 jaar op de arbeidsmarkt was gaf 16% leiding aan zestien of meer werknemers. 4.3 Beroepen van MTS-ers Werktuigbouwkunde In het onderzoek is nagegaan in welke beroepen de MTS-ers 3,5 jaar na het verlaten van hun opleiding werkzaam zijn. Om een indeling te kunnen maken, is de respondenten in het onderzoek gevraagd naar de naam van hun functie en een korte omschrijving van hun hoofdtaak. Door de onderzoekers is deze informatie gekoppeld aan de informatie over het werkgebied waarbinnen de functie wordt uitgeoefend. Op basis hiervan zijn de MTS-ers ingedeeld in beroepengroepen. Er is een indeling gemaakt van beroepen die de MTS-ers direct na afronding van de opleiding uitoefenden (eerste beroep na de opleiding) en beroepen van MTS-ers die zij op het moment van onderzoek uitoefenden (3,5 jaar na de opleiding). De beroepen zijn geclusterd in 9 beroepengroepen. 8 Het resultaat daarvan wordt weergegeven in tabel 19. In tabel 19 worden tevens de gegevens over beroepen van MTS-ers Werktuigbouwkunde uit het onderzoek uit 1989 weergegeven. Het betreft de beroepen die MTS-ers destijds respectievelijk 4 jaar en 9 jaar na de opleiding uitoefenden. Leeswijzer bij tabel 19 Om te bezien of er ten opzichte van dertien jaar geleden verandering is opgetreden in beroepen van MTS-ers Werktuigbouwkunde moeten de twee middelste kolommen met elkaar worden vergeleken. Deze zijn in grijs weergegeven. De groep engineers/ontwerpers is werkzaam op velerlei terreinen, zoals het ontwerpen en engineren van productiesystemen, computersystemen, producten en projecten. De groep diverse technische beroepen omvat technische beroepen die niet direct bij andere clusters konden worden ondergebracht, zoals kraanmachinist, fietsenmaker, dakdekker enz. De groep overige beroepengroepen bevat alle beroepen van MTS-ers die in een geheel andere richting aan het werk zijn gekomen, zoals vrachtwagenchauffeurs, intercedent, brandweerman, enz. 8 Omdat er een indeling is gemaakt door de onderzoekers aan de hand van omschrijving van de functie en hoofdtaak gekoppeld aan het werkgebied is het mogelijk dat de percentages uit tabel 19 afwijken van de percentages uit tabel 17, waar de door de alumni MTS Werktuigbouwkunde genoemde werkgebieden weergegeven zijn. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

28 Tabel 19 Beroepen van MTS-ers Werktuigbouwkunde (in procenten) Beroepengroep 1. Tekenen en construeren/ ontwerpen Onderzoek 2002 Onderzoek 1989 Eerste be- roep na de opleiding (n=129) 3,5 jaar na opleiding (n=357) 4 jaar na opleiding (n=580) 9 jaar na de opleiding (n=393) Technische tekenaars/tekenaar-constructeurs/constructeurs 9 19,4 16,2 16,6 15,8 Engineers/ontwerpers 1,6 3,4 3,3 2,0 Totaal tekenen en construeren/ontwerpen 21,0 19,6 20,2 18,8 2. Productievoorbereiding en controle Werkvoorbereiders 1,6 5,6 6,0 8,4 Werkvoorbereider/tekenaar* 0,0 2,5 - - Calculators 2,3 0,6 2,1 1,5 Meettechnici 0,0 0,3 0,5 0,3 Kwaliteitscontroleurs 0,8 2,0 3,6 3,1 Leidinggevenden 0,0 2,0 0,5 2,3 Totaal productievoorbereiding en controle 4,7 13,0 12,7 15,6 3. Verspanende metaalbewerking Verspaners (algemeen en CNC) 7,0 4,0 5,0 3,6 (Machine) bankwerkers 0,8 1,1 0,7 0,5 Gereedschapmakers 0,8 0,3 0,9 0,8 Instrumentenmakers 0,0 0,3 0,2 0,8 Leidinggevende metaalbewerkers 0,0 0,0 0,9 1,5 Totaal verspanende metaalbewerking 8,6 5,7 7,7 7,2 4. Niet verspanende metaalbewerking/constructie Constructie(bank)werkers 5,4 2,0 1,6 0,8 Pijpmonteurs 0,8 0,0 0,2 0,3 Lastechnici/lassers 3,9 0,0 0,3 0,5 Leidinggevend constructiewerkplaats 0,0 0,3 0,5 1,5 Totaal niet-verspanende metaalbewerking/constructie 10,1 2,3 3,5 3,4 5. Proces en productiebegeleiding Procesoperators 2,3 1,1 1,0 2,3 Mechanisch operators 1,6 1,1 1,6 0,8 Machinisten 0,0 0,0 0,3 0,5 Machine (in)stellers 0,8 0,0 0,3 0,5 Leidinggevenden productieproces, werkplaatsen 0,0 3,1 2,1 4,8 Totaal proces en productiebegeleiding 4,7 5,3 5,3 8,9 *Deze beroepengroep is in het onderzoek uit 1989 niet onderscheiden 9 In het onderzoek uit 1989 zijn technisch tekenaars/tekenaars-constructeurs/constructeurs als één groep beschouwd. In het huidige onderzoek zijn er echter gegevens bekend van constructeurs als afzonderlijke groep. Van de groep respondenten uit het huidige onderzoek werkte 0,8% in hun eerste beroep na de opleiding en 4,7% 3,5 jaar na de opleiding in dit beroep. 28 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

29 Vervolg tabel 19 Beroepengroep 6. Storing en onderhoud/samenbouw Onderzoek 2002 Onderzoek 1989 Eerste beroep na de opleiding (n=129) 3,5 jaar na opleiding (n=357) 4 jaar na opleiding (n=580) 9 jaar na de opleiding (n=393) Machinemonteurs/apparatenbouwers 13,2 7,8 4,3 1,3 Installatiemonteurs 2,3 1,4 0,7 0,8 Onderhouds- storings- servicemonteurs 17,8 19,3 17,8 10,7 Automonteurs 0,0 1,1 5,2 2,3 Elektro-technische monteurs 1,6 0,3 0,5 0,5 Vliegtuigmonteurs 0,0 2,0 1,9 0,8 Monteurs algemeen 2,3 2,5 1,4 1,0 Leidinggevende monteurs 0,0 0,8 1,2 2,8 Totaal storing en onderhoud/samenbouw 37,2 35,2 32,1 19,9 7. Commerciële en administratieve ondersteuning Technisch commerciële medewerkers 2,3 2,8 5,9 3,6 After sales/service/adviseurs 0,0 0,6 1,2 1,5 Technische administrateurs 0,8 1,1 0,7 0,5 Technische inkopers 0,0 0,6 1,6 1,0 Logistiek/magazijn medewerkers* 1,6 1,4 - - Leidinggevenden en coördinerende administratieve en commerciële medewerkers 0,0 0,6 0,3 1,3 Totaal commerciële en administratieve ondersteuning 4,7 7,1 9,7 7,9 8. Bedrijfsleiding algemeen Zelfstandig ondernemers 0,0 2,0 1,6 4,3 Bedrijfsleiders 0,0 0,3 1,0 1,6 Management-assistenten 0,0 1,1 0,3 0,8 Projectleiders* 0,0 0,8 - - Totaal bedrijfsleiding algemeen 0,0 4,2 2,9 6,7 9. Overig Leraren en instructeurs 0,8 0,3 0,3 1,5 Informatici 1,6 1,1 0,3 1,0 Diverse technische beroepen 3,1 2,2 0,3 1,8 Financiële administrateurs 0,0 0,0 0,0 0,5 Overige beroepengroepen 3,9 4,5 4,7 8,1 Totaal overig 9,4 8,1 5,6 12,9 Totaal 100% 100% 100% 100% *Deze beroepengroep is in het onderzoek uit 1989 niet onderscheiden DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

30 Uit tabel 19 blijkt het volgende. Onderzoek 2002 Algemeen Zowel direct na de opleiding als 3,5 jaar na de opleiding werkt de grootste groep MTS-ers Werktuigbouwkunde in de beroepengroep Storing en onderhoud/samenbouw. De groep onderhouds-, service- en storingsmonteurs is binnen deze beroepengroep het grootst. Daarnaast werkt ook een grote groep MTS-ers direct na de opleiding en 3,5 jaar na de opleiding in de beroepengroep Tekenen en construeren en ontwerpen. Het aantal technisch tekenaars/tekenaar-constructeurs/constructeurs is binnen deze beroepengroep het grootst. Vergelijking eerste beroep na de opleiding en beroep 3,5 jaar na de opleiding In de volgende figuur zijn de gegevens uit tabel 19 over het eerste beroep na de opleiding en beroep 3,5 jaar na de opleiding anno 2002 verdeeld over de 9 beroepengroepen weergegeven. Figuur 1 Vergelijking eerste beroep na de opleiding en beroep 3,5 jaar na de opleiding eerste beroep na de opleiding 3,5 jaar na de opleiding tekenen en construeren/ontwerpen productievoorbereiding en -controle verspanende metaalbewerking niet-versp. metaalbew./constructie proces en productiebegeleiding storing en onderhoud/samenbouw commerc. en administr. ondersteuning bedrijfsleiding algemeen overig 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Tussen de eerste beroepen van MTS-ers Werktuigbouwkunde na de opleiding en de beroepen 3,5 jaar na de opleiding doen zich de volgende significante verschuivingen voor: 3,5 jaar na de opleiding werken MTS-ers Werktuigbouwkunde relatief minder vaak in de beroepengroep Niet-verspanende metaalbewerking/constructie dan direct na de opleiding (respectievelijk 10,1% en 2,3%). 3,5 jaar na de opleiding werken MTS-ers relatief vaker binnen de beroepengroep Productievoorbereiding en -controle dan direct na de opleiding (respectievelijk 13,0% en 4,7%). 3,5 jaar na de opleiding werken MTS-ers relatief vaker binnen de beroepengroep Bedrijfsleiding algemeen dan direct na de opleiding (respectievelijk 4,2% en 0,0%). De overige verschuivingen zijn niet significant. 30 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

31 Vergelijking beroepen 3,5 jaar na de opleiding anno 2002 en beroepen 4 jaar na de opleiding anno 1989 In de volgende figuur zijn de gegevens uit tabel 19 over de beroepen van MTS-ers Werktuigbouwkunde 3,5 jaar na de opleiding in 2002 en 4 jaar na de opleiding in 1989 weergegeven. Figuur 2 Vergelijking beroepen 3,5 jaar na de opleiding anno 2002 en beroepen 4 jaar na de opleiding anno ,5 jaar na de opleiding anno jaar na de opleiding anno 1989 tekenen en construeren/ontwerpen productievoorbereiding en -controle verspanende metaalbewerking niet-versp. metaalbew./constructie proces en productiebegeleiding storing en onderhoud/samenbouw commerc. en administr. ondersteuning bedrijfsleiding algemeen overig 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% De figuur laat zien dat de verschillen tussen de MTS-ers Werktuigbouwkunde 3,5 jaar na de opleiding in 2002 en 4 jaar na de opleiding in 1989 in de 9 beroepengroepen klein zijn. De verschillen die zich voordoen zijn niet significant. Dit betekent dat het beroepenveld van MTS-ers Werktuigbouwkunde in dertien jaar nauwelijks is gewijzigd. Uit diverse onderzoeken in de afgelopen jaren kwamen indicaties dat MTS-ers Werktuigbouwkunde tegenwoordig 3 tot 4 jaar na de opleiding in beroepen terecht zouden komen waar in 1989 voornamelijk MTS-ers, die al 9 jaar daarvoor hun opleiding hadden verlaten, terecht kwamen. Uit dit onderzoek blijkt echter dat dit niet het geval is. MTS-ers Werktuigbouwkunde zijn tegenwoordig 3,5 jaar na hun MTS-opleiding in ongeveer dezelfde beroepen werkzaam als de MTS-ers Werktuigbouwkunde in 1989, die 4 jaar daarvoor hun opleiding hadden afgerond. DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

32 32 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002

33 5 Gevolgde bijscholing en de opleiding MTS Werktuigbouwkunde In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de bijscholing die MTS-ers Werktuigbouwkunde ten behoeve van hun werk hebben gevolgd. Verder wordt ingegaan op de aansluiting van de opleiding MTS Werktuigbouwkunde op de eerste en huidige functie van de respondenten. Ten slotte wordt aandacht besteed aan de algemene waardering van de opleiding. 5.1 Gevolgde cursussen ten behoeve van de uitvoering van het werk In deze paragraaf wordt ingegaan op de cursussen die de respondenten hebben gevolgd ten behoeve van de uitvoering van hun werk. In totaal hebben 227 respondenten aangegeven dat zij weleens een cursus hebben gevolgd ten behoeve van hun werk (64%). Deze respondenten hebben in totaal 301 cursussen genoemd. Dat is gemiddeld 1,3 cursus per respondent. In onderstaande tabel is weergegeven welke cursussen de respondenten hebben genoemd. Tabel 20 Soort cursussen ten behoeve van de uitvoering van het werk (n=227) Soort cursus Aantal malen genoemd Certificatie en wetgeving 60 20% Elektrotechniek, schakelen 43 14% Hydrauliek, pneumatiek, besturingstechniek 41 14% Tekenen en construeren 23 8% Programmeren 21 7% Lassen 18 6% Computer (algemeen) 10 3% Meettechniek, kalibreren 9 3% Verspaning, bankwerken 7 2% Commerciële cursus 7 2% Planning/logistiek 5 2% Werkvoorbereiding 5 2% Management, leidinggeven 5 2% Boekhouding, administratie 4 1% (Vreemde-)taalcursus 3 1% Persoonlijke effectiviteit 3 1% Kwaliteitscontrole 2 1% Overig 35 12% Totale aantal genoemde cursussen % % DIJK12 Beleidsonderzoek - mei

34 Onderzoek 2002 Uit deze tabel blijkt dat cursussen op het gebied van certificatie en wetgeving (20%), elektrotechniek, schakelen (14%) en hydrauliek, pneumatiek en besturingstechniek (14%) het meest worden genoemd. In de categorie overig is onder andere genoemd: koeltechniek, spuiten en gieten. Uit nadere analyse blijkt dat MTS-ers Werktuigbouwkunde, die werkzaam zijn in het werkgebied Verspanende metaalbewerking, het minst vaak cursussen op het terrein van certificatie en wetgeving noemen. Cursussen op het gebied van hydrauliek, pneumatiek en besturingstechniek worden met name genoemd door respondenten in het werkgebied Storing en onderhoud. Cursussen op het gebied van elektrotechniek, schakelen worden met name genoemd door respondenten in de werkgebieden Machine- en apparatenbouw en Mechatronica. Vergelijking met het onderzoek uit 1989 In 1989 gaf 60% van de respondenten die toen 4 jaar op de arbeidsmarkt waren, aan weleens een cursus ten behoeve van het werk te hebben gevolgd. Het percentage MTS-ers dat cursussen volgt is in dertien jaar dus toegenomen van 60% tot 64%. Wanneer de gegevens over de soorten gevolgde cursussen uit 1989 worden vergeleken met de gegevens uit tabel 20 blijkt dat er een verschuiving is opgetreden in het percentage gevolgde cursussen op het gebied van tekenen en construeren (toen 2%, nu 8%) en elektrotechniek en schakelen (toen 9%, nu 14%). 5.2 De opleiding MTS Werktuigbouwkunde In deze paragraaf komt de opleiding MTS Werktuigbouwkunde aan de orde. Ten eerste wordt weergegeven wat het belang is van de opleiding voor de uitoefening van de functie. Vervolgens wordt aandacht besteed aan gemiste en overbodige onderdelen en vakken tijdens de opleiding. Ten slotte wordt weergegeven wat de algemene waardering is van de opleiding. Het belang van de opleiding voor de uitoefening van de functie In de onderstaande tabel is weergegeven wat volgens de alumni het belang was en is van de opleiding MTS Werktuigbouwkunde voor de uitoefening van de eerste functie na de opleiding en de functie 3,5 jaar na de opleiding. Tabel 21 Belang van opleiding voor uitoefening van de functie Belang van opleiding Eerste functie na de opleiding (n=129) 3,5 jaar na de opleiding (n=352) Aantal % Aantal % Zeer belangrijk 29 22% 79 22% Belangrijk 54 42% % Niet belangrijk/niet onbelangrijk 19 15% 53 15% Onbelangrijk 18 14% 30 9% Zeer onbelangrijk 9 7% 13 4% Weet niet/geen mening 0 0% 2 1% Totaal % % 34 DIJK12 Beleidsonderzoek - mei 2002