kwaliteitskaart Groepsplan in relatie tot ontwikkelingsperspectief

Transcriptie

1 kwaliteitskaart Omgaan met verschillen Groepsplan in relatie tot ontwikkelingsperspectief SBO, SO & VSO In deze kwaliteitskaart bespreken we de samenhang tussen het ontwikkelingsperspectief (opp) en het groepsplan bij het plannen van het onderwijs. De leerroutes die de school uitwerkt, zijn daarbij een onderlegger. De voorbeelden in de kaart zijn vooral van toepassing op het speciaal basisonderwijs en het speciaal onderwijs in cluster 1,2 en 4, maar de werkwijze die in deze kaart beschreven staat kan ook worden gebruikt voor het onderwijs aan zeer moelijk lerende en meerwoudig gehandicapte leerlingen. Werken met een ontwikkelingsperspectief In het speciaal basisonderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs stellen de intern begeleider en de leerkrachten voor alle leerlingen een ontwikkelingsperspectief (opp) op. De voordelen van het werken met een ontwikkelingsperspectief zijn: In een opp is zichtbaar welke einddoelen voor een bepaalde uitstroombestemming behaald moeten worden. Terugredenerend kunnen de te verwachten tussendoelen worden vastgesteld. Op basis van de geplande uitstroombestemming komen zo beredeneerde keuzes tot stand voor doelen en aanbod. Met het opp betrekt de school de leerling actief bij zijn of haar ontwikkeling en bij de doelen die je samen wilt bereiken. Er vindt afstemming en samenwerking met de ouders plaats. Met het opp maakt de school een omslag. De leerling volgen en kijken waar we met hard werken uitkomen maakt plaats voor een doelgericht aanbod op basis van hoge en realistische verwachtingen. Met het opp willen we bereiken dat leerlingen hun talenten optimaal ontwikkelen en zich goed voorbereiden op de geplande uitstroombestemming. Gezamenlijk uitvoeren Met de opp s van de leerlingen in de groep in het achterhoofd gaat de leerkracht op basis van het groepsoverzicht na welke acties gezamenlijk uitgevoerd kunnen worden. Het leidt immers tot een drastische daling van de instructie- en leertijd per leerling, als de leerkracht ieder opp individueel uitvoert. Ook zouden de leerlingen dan niet de kans krijgen te leren van elkaar. De uitvoering van het opp van de leerlingen vindt in het s(b)o dan ook voornamelijk plaats binnen het groepsplan. 1

2 Samenhang tussen ontwikkelingsperspectief en groepsplan Het opp beschrijft waar de school op de lange termijn naartoe werkt voor de leerling: de geplande uitstroombestemming en het geplande uitstroomniveau per vakgebied. Degene die het opp opstelt, baseert zich daarbij op een analyse van de factoren die de ontwikkeling en het leren van de leerling belemmeren en bevorderen. Het opp wordt uitgevoerd in het groepsplan dat zich op de komende periode richt. Het opp beschrijft per vakgebied in welke leerroute de leerling zit en op welk niveau in deze leerroute de leerling de komende periode werkt. De leerkracht clustert de leerlingen per vakgebied naar niveau in de leerroute waarop zij de komende periode gaan werken. Hierbij gebruikt hij of zij het groepsoverzicht. Op basis van de gekozen clustering stelt de leerkracht het groepsplan op. In het handelingsdeel van het opp kan direct verwezen worden naar het aanbod in het groepsplan. Hiermee voorkom je dubbele administratie. Als een leerling toch naast het groepsplan op een bepaald aspect een additioneel aanbod nodig heeft, dan staat dit in het opp. Schematische voorstelling van de samenhang tussen het opp, het groepsoverzicht en groepsplan en de weekplanning en les: Opp leerlingen Leerroutes en lvs doelen seo en leren leren organisatie in school schoolstandaarden (ogw) Groepsoverzicht/ Groepsplam lesdoel bepalen instructievaardigheden klassenmanagement Weekplanning/ les Leerroutes in de school. Onderlegger voor opp en groepsplan Voor de vertaalslag van opp naar groepsplan is het essentieel dat de school per leergebied leerroutes uitwerkt en invoert. Een leerroute beschrijft de einddoelen die voor het realiseren van een bepaald uitstroomniveau nodig zijn. Daarvan zijn de tussendoelen per (half) leerjaar afgeleid, met een aanbod om deze doelen te bereiken. Leerroutes zijn een onderlegger voor het doelgericht opstellen van het opp en het groepsplan. Stappen bij het uitwerken van leerroutes in de school 1. Maak een foto van de populatie in school en bepaal welke (drie) leerroutes er in de school zijn. Voorbeeld bij stap 1. Drie leerroutes Sbo-school De Hanze heeft haar leerlingenpopulatie zorgvuldig geanalyseerd. Op grond daarvan onderscheidt de school drie leerroutes. De leerroutes hebben vmbo-t, vmbo bb/kb en praktijkonderwijs (pro) als uitstroomniveau. De leerroute vmbo bb/kb is in deze school het basisarrangement. In deze route zitten de meeste leerlingen. De leerroute vmbo-t is het gevorderde arrangement en de leerroute pro het intensieve arrangement. De school heeft de drie leerroutes uitgewerkt en vastgelegd in het schoolplan. 2. Stel per leerroute de einddoelen vast voor een bepaald leergebied: wat moet de leerling kennen en kunnen om met succes in een bepaalde uitstroombestemming te kunnen functioneren? De Referentieniveaus Taal en Rekenen (1F en 1S) zijn een belangrijk ijkpunt voor het bepalen van de einddoelen in de leerroutes taal en rekenen (zie en Passende Perspectieven van het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling SLO). 3. Stel op basis van de einddoelen per (half) leerjaar de tussendoelen in de leerroute vast. Bepaal voor welke onderwijsperiode je de arrangementen in de leerroute uitwerkt, bijvoorbeeld voor een heel leerjaar of een half leerjaar. Als je tweemaal per schooljaar een groepsplan opstelt, kunnen arrangementen van een half jaar direct opgenomen worden in het groepsplan. Beschrijf per arrangement kort en op hoofdlijnen een passend onderwijsaanbod waarmee de tussendoelen gerealiseerd worden. Gebruik hiervoor een vast format. Voorbeeld bij stap 3. Format arrangementkaart Tussendoelen voor dit (half) leerjaar Leerstofaanbod om deze doelen te bereiken (wat) Didactische aanpak (hoe) Beschikbare roostertijd Passende toets(en). Hiermee evalueer je of de tussendoelen zijn bereikt. 4. Steeds meer scholen bepalen zelf per leerroute schooleigen standaarden, waarmee zij de behaalde opbrengsten op leerling-, groeps- en schoolniveau kunnen analyseren. Per (half) leerjaar worden per leerroute bijvoorbeeld de streefniveaus op de Cito-toetsen aangegeven. Voorbeeld bij stap 4. Schoolstandaarden Schoolstandaarden begrijpend lezen van sbo-school De Hanze Groep 3 Groep 4 E4 M4 E3 Groep 5 E5 E4/M5 M4 Groep 6 E6 E5 E4 Groep 7 5. Monitor als schoolleiding het uitwerken van de leerroutes. Analyseer in het team (aan de hand van de eigen schoolstandaarden) de behaalde opbrengsten in een leerroute en bespreek, als dat nodig is, welke maatregelen nodig zijn om de kwaliteit te verbeteren. Gebruik ook de evaluatie van de groepsplannen om de arrangementen steeds te verbeteren en aan te scherpen. M6/E6 M5/E5 Groep 8 M8 M7 E5/M6 %lln 20% 70% 90% Uitstroom bestemming vmbo-t+ vmbo-bb/kb pro 2

3 Tips voor de uitwerking van de leerroutes Bij het bepalen van de eind- en tussendoelen per leerroute kunnen de leerlijnen van CED Groep en Passende Perspectieven Taal en Rekenen van de SLO veel steun bieden. ( Stel vast wat in een bepaald arrangement de cruciale leerdoelen zijn en arceer deze in het arrangement. Het gaat om leerdoelen die cruciaal zijn voor verdere ontwikkeling. Als leerlingen deze drempels in het leerproces niet nemen, dan dreigt de ontwikkeling te stagneren. Het markeren van cruciale leerdoelen voorkomt dat leraren het overzicht verliezen. Betrek de leraren en het team bij het uitwerken van de arrangementen in een leerroute. Arrangementen samen uitwerken zorgt voor een betere kwaliteit van de leerroutes. Collega s leren van en met elkaar. Zorg voor een goede afstemming in het team, zodat er een doorgaande leerlijn ontstaat. Werk eerst de basisarrangementen van een bepaald vakgebied uit en pak vervolgens de arrangementen uit de overige leerroutes op. De basisarrangementen vormen de romp van het programma in school. Voor leerlingen in de gevorderde arrangementen kunnen hieraan doelen toegevoegd worden en voor leerlingen in de intensieve arrangementen kan dispensatie op bepaalde doelen plaatsvinden. In de school moet een goed leerlingvolgsysteem aanwezig zijn dat parallel loopt aan de leerroutes. Onderzoek hoe de uitgewerkte leerroutes in het digitale leerlingvolgsysteem van de school kunnen worden opgenomen en er administratief een directe link gelegd kan worden naar het opp en naar het groepsplan. Het groepsoverzicht. Analyse van de ontwikkeling van leerlingen Natuurlijk is het zaak systematisch de ontwikkeling van de leerling te volgen. Zo weet je of de ontwikkeling van de leerlingen verloopt zoals van tevoren is gepland. Zo weet je ook zeker dat je een zorgvuldig besluit kunt nemen over de leerroute en het niveau daarvan van een leerling. Het groepsoverzicht bevat een analyse van de ontwikkeling van alle leerlingen in een groep. De analyse is gebaseerd op de gegevens uit toetsen, observaties en gesprekken met leerlingen. Wat is het uitstroomniveau per vakgebied? Bij een disharmonisch profiel kunnen de uitstroomniveaus per vakgebied behoorlijk van elkaar verschillen. Welk niveau heeft de leerling in de leerroute behaald? Zit de leerling op koers qua opp? Wat is het streefniveau voor de komende periode? Met welke specifieke onderwijsbehoeften van de leerling moeten we rekening houden in het arrangement dat hij of zij aangeboden krijgt? Voorbeeld groepsoverzicht van sbo-school De Hanze (ingekort) Groep: 7 Leerkracht: Hanneke Datum: Vakgebied: Begrijpend lezen Methode: Nieuwsbegrip Periode: sept jan Naam leerling dl Opp/ uitstroomniveau vakgebied Cito - FN - VS Behaald niveau leerroute Meth. Toets 1 Meth. Toets 2 Analyse toetsen; Observaties, gesprekken, bijzonderheden Onderwijsbehoeften Streefniv. leerroute komende periode Iwan Vmbo-t M7/42 M Dcd, motor. achterstand en zeer onrustig bij het werken - Goede inzet - Sociale leerling - leest thuis niet - concentratieproblemen - Tl blijft nog wat achter. - Extra begeleiding op werkhouding - rustige werkplek - tussentijds feedback - informatieve boeken (op interesse) - Leesopdrachten als huiswerk - regelmatig met maatje laten lezen Victor Vmbo bb/kb M6/33 M rustig - rijke fantasie - concentratieproblemen - Extra begeleiding op werkhouding - rustige werkplek E6 3

4 - onzelfstandig - traag. - sociaal kwetsbaar - zwakke taalontwikkeling met beperkte woordenschat - krijgt 2x per week op lezen extra rt - gekoppeld aan 2 maatjes - moeilijke woorden opzoeken Mark Vmbo bb/kb M6/28 M Heel creatief - vrolijk - hele brede interesse - over beweeglijk - flinke - concentratieproblemen - ligt goed in de groep, ondanks sociale onhandigheid - koptelefoon met lezen en op apart plekje voor in de groep - Extra begeleiding op werkhouding - Mogelijkheid om tussentijds te bewegen E6 Marieke Vmbo-t M7/42 M zeer onzeker meisje - laag tempo - zeer behulpzaam - echte doorzetter - Tl blijft achter - veel aandacht voor onderhoud technisch lezen (ook mee als huiswerk) - versterken zelfstandig werken - bevestiging en beloning Saloua Vmbo-t M7/43 M kwam binnen met flinke taalachterstand, maar heeft een snelle ontwikkeling doorgemaakt - vaak betrokken bij ruzies - goede concentratie en werkhouding in de klas - is gevoelig voor beloning en complimenten - regelmatig feedbackgesprekken over houding en gedrag in de groep Koosje pro E4/M512 M behulpzaam meisje - geduldig en lief - blijft achter met tl, - dromerig - afwachtend - trage werkhouding - met het samen lezen doet ze gewoon mee met de groep, ze heeft een aangepast programma (eenvoudige teksten en eenvoudige opdrachten) - thuis lezen stimuleren samen met ouders M5/E5 4

5 Leerlingen in een leerroute plaatsen In het speciaal (basis)onderwijs is er veel discussie over de leeftijd waarop een leerling in een leerroute geplaatst wordt. Een aantal s(b)o-scholen heeft besloten leerlingen tot een didactische leeftijd van 30 of 40 maanden in het basisarrangement van school te plaatsen. Leerlingen doen daardoor zo lang mogelijk met het basisaanbod mee en krijgen niet op al jonge leeftijd dispensatie in doelen en aanbod. In sommige gevallen is al eerder duidelijk dat een leerling veel meer óf veel minder aan kan. Voor deze leerlingen kun je een uitzondering maken. Voorbeeld. De keuze van sbo-school De Hanze Sbo-school De Hanze heeft drie leerroutes. De school vindt het lastig om al op jonge leeftijd het uitstroomniveau van een leerling te bepalen. Als je al op jonge leeftijd gaat dispenseren in doelen en aanbod, dan sluit je al vroeg bepaalde uitstroommogelijkheden af en dreigt het gevaar van een self fullfilling prophecy. De school besluit daarom leerlingen tot een didactische leeftijd van 30 maanden in de leerroute vmbo-bb/kb te plaatsen, het basisarrangement van school. In het groepsplan ontvangen sommige leerlingen binnen dit basisarrangement verlengde instructie en extra oefening, terwijl andere leerlingen verdieping en meer uitdaging ontvangen. Er is sprake van convergente differentiatie. Leerlingen worden zo lang mogelijk bij het basisaanbod gehouden. Vanaf de didactische leeftijd van 30 maanden, als het uitstroomniveau met meer zekerheid bepaald kan worden, plaatst de school de leerlingen binnen het groepsplan in verschillende leerroutes. De differentiatie krijgt een meer divergent karakter. De school onderzoekt daarbij altijd binnen het groepsplan welke overlap er nog is tussen de leerroutes. Vaak kunnen leerlingen in de leerroute pro op bepaalde onderdelen mee blijven doen in het basisarrangement, terwijl zij op andere onderdelen dispensatie krijgen. Voor leerlingen in de leerroute vmbo-t worden doelen aan het basisarrangement toegevoegd. Zij zullen sneller door de leerstof gaan. Het opstellen van het groepsplan De leerkracht clustert de leerlingen op basis van leerroute en niveau in de leerroute naar arrangement. Hij of zij stelt op basis van deze clustering het groepsplan op en beschrijft per subgroep kort en kernachtig de doelen, het leerstofaanbod, de didactische aanpak, de organisatie en de wijze van evalueren. De ervaring leert dat de meeste leerkrachten maximaal drie subgroepen qua instructie en klassenmanagement kunnen begeleiden. Als in de school de leerroutes in arrangementen uitgewerkt zijn, kan de leerkracht het aan een subgroep toegewezen arrangement direct in het groepsplan overnemen. Dit bespaart veel tijd en administratie. Op basis van de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen die beschreven zijn in het groepsoverzicht, wordt het toegewezen arrangement verder op maat gebracht. Voorbeeld. Groepsplan van sbo-school De Hanze (alleen gevorderd arrangement) Groep: 7 Leerkracht: Hanneke Datum: Vakgebied: Begrijpend lezen Methode: Nieuwsbegrip Periode: feb. - juni 2014 Subgroep namen Doelen Inhoud Didactische aanpak Organisatie Wijze evalueren Gevorderd arrangement vmbo-t: Iwan Marieke Saloua Cito begrijpend lezen Gem. ruim voldoende op methodetoets Voorspellen van de inhoud van de tekst aan de hand van de titel, kopjes en illustraties. Voorkennis activeren, onderscheid kennen tussen verhaal, gedicht, weettekst. Samenvatten, betekenis geven en wat en hoe vragen bij de tekst beantwoorden. Mening geven over tekst. Nieuwsbegrip Gevarieerd leesmateriaal: eigen leesboek, documentatieboek, strip, krant en tijdschrift voor het stillezen. Elke week nemen deze leerlingen een artikel mee dat wordt besproken met de leraar. Het woordenschat schrift. Cito onderdeel uit voorgaande jaren herhalen. Enkele leesstrategieën toepassen bij wo-lessen. Met de hele groep: Samen teksten lezen, met veel aandacht voor het hardop denkend voordoen, met daarbij veel aandacht voor gebruik van handige lees-strategieën Daarna lezen de leerlingen (samen en beurtelings) Hoofdzaken worden gearceerd met een marker. Het filmpje bekijken als toetje. Ten aanzien van het zelfstandig lezen 1x per week een feedback-gesprek met leraar. `Nieuwsbegrip 2x minuten op dinsdag en donderdag, Merendeel les leerkrachtgebonden, naar eigen keuze opdrachten zelfstandig. 30 min. woordenschat per week, deels zelfstandig en deels leerkrachtgebonden. 30 min. per week leerkracht-gebonden aandacht/feedback voor artikelen. Observatie Cito Toetsen Nieuwsbegrip. Controle uitwerking opdrachten Nieuws-begrip 5

6 Leeswoordenschat vergroten: per week 10 woorden van de week aan bod laten komen. Leerlingen raken bekend met de opbouw, vraagstelling en structuur van Cito. Leesmotivatie en leesplezier vergroten Moeilijke woorden worden vastgelegd in het woordenschat schrift. Betekenis wordt besproken en door leerlingen vastgelegd. Woordenschrift wordt gebruikt voor technisch lezen, dictee en betekenis woorden terug laten komen. Dit groepje mag zelf kiezen: of zelf of met groep met opdrachten nieuwsbegrip aan de slag. Enkele leesstrategieën komen ook terug in wo-lessen. Basisarrangement Vmbo bb/kb Intensief arrangement pro Beperk de administratie Het is belangrijk om de administratieve belasting voor de leerkracht zoveel mogelijk te beperken. Vermijd dubbele administratie in het opp, groepsoverzicht en groepsplan. Maak afspraken over wat, waar beschreven wordt. Met de arrangementen in leerroutes als onderlegger kan digitaal een directe link gelegd worden tussen opp, groepsoverzicht en groepsplan. De uitvoering van het groepsplan Op basis van het groepsplan geeft de leerkracht per subgroep kort en kernachtig in de weekplanning aan wat per les het lesdoel is en welke leeractiviteiten de leerlingen verrichten om dit doel te bereiken. Sommige scholen noteren in de weekplanning ook kort en bondig opmerkingen of het lesdoel bereikt is en wat aandachtspunten zijn voor de volgende les. De leerkracht kan desgewenst het groepsplan tussentijds bijstellen, bijvoorbeeld op basis van resultaten op de methodegebonden toetsen. De intern begeleider houdt de vinger aan de pols. De uitvoering van het groepsplan doet een groot beroep op de instructievaardigheden, de pedagogisch-didactische aanpak en het klassenmanagement van de leerkracht. Het is daarom goed als er in school mogelijkheden aanwezig zijn voor coaching en co-teaching van leerkrachten. Leergebiedoverstijgende doelen Het opp en de groepsplannen richten zich niet alleen op de basisvaardigheden technisch en begrijpend lezen, spelling en rekenen. In het opp en in de groepsplannen moeten ook leergebiedoverstijgende doelen staan voor bijvoorbeeld gedrag, sociale competentie, werkhouding, taakaanpak of motivatie. Leerlingen die doelen op deze gebieden behalen, behalen ook betere leerresultaten. Het bereiken van deze doelen is belangrijk om met succes deel te nemen aan het vervolgonderwijs (de geplande uitstroombestemming). Het doelgericht en planmatig werken aan gedrag, sociale competentie en werkhouding is een kerncompetentie van het speciaal (basis)onderwijs. Leerlijnen CED Groep heeft leerlijnen ontwikkeld voor de leergebiedoverstijgende domeinen leren leren en sociaal gedrag (zie Net als voor de basisvaardigheden worden binnen de school op grond van deze leerlijnen per (half) leerjaar kort en kernachtig arrangementen uitgewerkt. Deze arrangementen beschrijven de tussendoelen, het aanbod, de pedagogische aanpak en het instrument dat de ontwikkeling van de leerlingen op deze doelen in kaart brengt. Om een doorgaande lijn in school te realiseren ten aanzien van sociaal gedrag en leren leren is een goede dialoog en afstemming in het team over de te bereiken doelen en de pedagogische aanpak een vereiste. 6

7 Stel in het opp en groepsplan doelen voor sociaal gedrag en leren leren. Wat verwacht je bijvoorbeeld dit leerjaar van de leerlingen op het gebied van zelfstandig werken en wat doe je planmatig als leerkracht om dit te realiseren? Sommige scholen beschrijven dit integraal in het groepsplan voor de basisvaardigheden. Andere scholen stellen op basis van de uitgewerkte arrangementen apart een pedagogisch groepsplan op. Als een leerling additioneel een specifieke pedagogische aanpak nodig heeft, dan wordt dit beschreven in het opp van de leerling. Groeps- en leerlingenbesprekingen Leerlingen ontwikkelen zich vaak heel grillig. Het is dus zaak dat je met het leerlingvolgsysteem regelmatig en systematisch de ontwikkeling van de leerlingen analyseert. In de groepsbespreking evalueren de intern begeleider en de leerkracht de groepsplannen: Zijn de gestelde doelen bereikt? Zijn de streefniveaus behaald? Zitten de leerlingen op koers wat betreft hun opp? Heeft het aanbod of de aanpak gewerkt? Hoe verliep de uitvoering van het groepsplan qua instructie en klassenmanagement? Welke aanpassingen zijn de komende periode nodig? Ontwikkelt een leerling zich niet conform zijn opp, dan meldt de leerkracht de leerling vanuit de groepsbespreking aan voor de leerlingenbespreking. In deze bespreking analyseren de intern begeleider en de leerkracht de ontwikkeling van de leerling. Vervolgens bekijken zij welke stappen verder nodig zijn om het opp te realiseren. Eventueel stellen zij het opp bij. 1) Groepsoverzicht /evalueren 6) Uitvoeren groepsplan 2) Signaleren van leerlingen met specifieke leerlingen onderwijsbeghoeften realiseren ouders 5) Opstellen groepsplan 4) Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften plannen waarnemen leerkracht begrijpen 3) Benoemen onderwijsbehoeften Groepsbespreking OPP Leerlingbespreking Frequentie en inhoud De frequentie en de inhoud van de leerlingbespreking verschilt per s(b)o-school. De scholen kiezen voor één van de onderstaande opties of een combinatie daarvan: De ontwikkeling en voortgang van alle leerlingen worden tenminste twee maal per schooljaar in de groepsbespreking bepaald. Alléén leerlingen die zich niet conform hun opp ontwikkelen, worden aangemeld voor de leerlingenbespreking. Het opp van elke leerling wordt tenminste één keer per schooljaar in de leerlingenbespreking besproken. Ouders en leerling Ook de ouders en de leerling zelf zijn betrokken bij het opp en het groepsplan: Bepaal samen met de leerling de doelen die je wilt bereiken en evalueer met de leerling of deze doelen bereikt zijn. De leerling krijgt daardoor meer grip op haar of zijn ontwikkeling en zal meer gemotiveerd zijn om de gestelde doelen te behalen. Voer een goed gesprek met de ouders over de inhoud van het OPP. Overeenstemming is belangrijk. Onderzoek hoe je met de ouders kunt samenwerken bij het realiseren van het opp. Onderwijsondersteunend gedrag van de ouders heeft een positief effect op de (leer)ontwikkeling van de leerling. Zo hebben de ouders van Koosje zie het voorbeeld van het Groepsoverzicht De Hanze na een gesprek op school beloofd om iedere dag tien minuten thuis met Koosje te lezen. Teambespreking Na elke cyclus vindt een teambespreking plaats. Hierin analyseert het team per vakgebied over de leerjaren heen de behaalde opbrengsten aan de hand van de eigen schoolstandaarden. De collega s bekijken samen waar nog een verbeterslag nodig is en vieren de behaalde successen. Organisatie leerroutes binnen school Het clusteren van leerlingen naar niveau in de leerroutes doet een groot beroep op de organisatie van het onderwijs in de school en in de klas. Kunnen wij in onze school kwalitatief goed onderwijs bieden in drie leerroutes? Een bepalende factor hierbij is de grootte van de school. In bijvoorbeeld een grote school (met veel parallelgroepen) is het clusteren naar niveau in de leerroutes makkelijker te organiseren dan in een kleine school. Van volgen naar plannen 7

8 Onderwijs anders organiseren Veel kleine (maar ook grote) scholen onderzoeken momenteel hoe zij hun onderwijs anders kunnen organiseren, bijvoorbeeld door groepsdoorbrekend op bouw- of unitniveau met elkaar samen te werken. In een bouwbespreking worden de leerlingen geclusterd naar arrangement. Vervolgens spreken de leerkrachten per bouw een planning af om de diverse subgroepjes instructie te geven en te begeleiden. Zij zijn samen verantwoordelijk voor het onderwijs in de bouw en evalueren met elkaar de behaalde resultaten. Meer weten? Van den Oetelaar, M. (2015) Kwaliteitskaart Uitstroomprofi elen en opbrengstanalyses in het sbo en so. Den Haag, School aan Zet. Struiksma, C. (2011). Duiden en doen. Werken aan kerndoelen, referentieniveaus, leerstandaarden, leerlijnen, ontwikkelingsperspectieven, leerroutes, uitstroomniveaus, enzovoort, met leerresultaten als uitgangspunt. Versie SO met uitzondering van ZML en MG. Utrecht. Stichting Projecten Speciaal Onderwijs (voorheen WEC-raad). Struiksma, C. (2011). Duiden en doen. Werken aan kerndoelen, referentieniveaus, leerstandaarden, leerlijnen, ontwikkelingsperspectieven, leerroutes, uitstroomniveaus, enzovoort, met leerresultaten als uitgangspunt. Versie ZML en MG (cluster 3) - SO/VSO. Utrecht. Stichting Projecten Speciaal Onderwijs (voorheen WEC-raad). Gebruikte afkortingen Dcd - Developmental Coordination Disorder Dl didactische leeftijd Fn functioneringsniveau Lvs leerlingvolsysteem Ogw opbrengstgericht werken Opp - ontwikkelingsperspectief Pro praktijkonderwijs Rt remedial teaching S(b)o speciaal (basis)onderwijs Seo sociaal-emotionele ontwikkeling Tl technisch lezen Vmbo bb/kb basis- en kaderberoepsgerichte leerwegen in het vmbo Vmbo-t theoretische leerweg in het vmbo Vs vaardigheidsscore Wo wereldoriëntatie Colofon Deze kwaliteitskaart is samengesteld door Arjan Clijsen en Yvonne Leenders en is een uitgave van School aan Zet. Voor vragen rond de kwaliteitskaart kunt u contact opnemen met School aan Zet: Gea Spaans, secretariaat@schoolaanzet.nl KKSTB148 Buiten het downloaden zijn alle rechten op dit product voorbehouden aan: kwaliteitskaart 8 Postbus 556, 2501 CN Den Haag secretariaat@schoolaanzet.nl