Voorstel Gemeenteraad VII- C/B

Transcriptie

1 Voorstel Gemeenteraad VII- C/B Onderwerp herijking Bedrijventerreinenvisie Netwerkstad 2013 Portefeuillehouder Jeroen Hatenboeragendaletter (C) Marijke van Hees (B) Programma SO/ EW Aangeboden aan Raad 12 november 2013 Stuknummer Corsanummer (invulling door Griffie) Wij stellen u voor te besluiten om: 1. De herijking bedrijventerreinenvisie NT 2013 vast te stellen waarbij: i. bijlage 4 (de theoretische planning) ter kennisname wordt aangenomen; ii. de bijgevoegde memo over de werkparken ADT als extra bijlage voor Enschede wordt vastgesteld; 2. Kennis te nemen van de afspraak dat de Netwerkstad-gemeenten voortaan gezamenlijk gaan programmeren wat betreft bedrijventerreinen met de volgende uitgangspunten: i. de inhoudelijke voorwaarden en afspraken zoals verwoord in het de bedrijventerreinenvisie; ii. er wordt gezamenlijk gewerkt aan een financieel instrumentarium om de consequenties van een gezamenlijke programmering op te vangen; 3. In te stemmen met het uitfaseren van de gehele bestaande voorraad bedrijventerreinenvoor Enschede naar ca. 3,5 ha. per jaar; 4. In te stemmen met het actualiseren van het ontwikkelplan Usseler Es waarin de (uit)fasering, communicatie, acquisitie en het rapport van Samenleving aan Zet wordenmeegenomen; 5. In te stemmen met het nader uitwerken van de herijking bedrijventerreinenvisie NT 2013 en de effecten te verwerken in de Jaarrekening 2013 en het MPG Inleiding De gemeenten Almelo, Borne, Enschede, Hengelo en Oldenzaal hebbenin 2010 besloten een gezamenlijke bedrijventerreinenvisie op te stellen, passend binnen de wens en noodzaak tot meer regionale samenwerking. Uitgangspuntenwaren het gezamenlijk ruimte kunnen bieden aan bedrijven en afstemmen van de ontwikkeling van bedrijventerreinen om overcapaciteit te voorkomen. Afgesproken is ook om in 2013 een herijking van de visie op te stellen. Met deze gezamenlijke visie werd en wordt antwoord gegeven op de Provinciale Omgevingsvisie waarin gemeenten verplicht worden om een bedrijventerreinenvisie op te stellen en deze af te stemmen met de buurgemeenten. Op 24 september 2012 heeft de raad de Stedelijke Koers vastgesteld. Ten aanzien van de bedrijventerreinen is toen besloten om de Enschedese voorraad met 21,8 ha. te verkleinen en de resterende terreinen uit te faseren naar gemiddeld 3,5 ha. uitgifte per jaar. Bij amendement is besloten om pas na de herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente te bepalen hoe en waar voorraad uit de markt moet worden genomen. Het uitgangspunt van de Stedelijke Koers was de bedrijventerreinenvisie NT Hierin is per gemeente de behoefte maar ook de strategische voorraad berekend. Deze strategische voorraad is door de gemeente Enschede geïnterpreteerd als extra behoefte waardoor de benodigde voorraad bedrijventerrein in Enschede met 21,8 ha. te hoog was ingeschat zodat is voorgesteld om deze alsnog af te boeken van de bestaande voorraad. Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad De herijking is in opdracht van het Bestuurlijk Overleg Ruimte, Economie en Grondzaken (BO-REG) eind 2012 opgestart. Voor deze herijking zijn een aantal acties uitgevoerd: - Actualiseren stand van zaken huidige situatie op de bedrijventerreinen incl. herstructurering en vastgoed; - Monitoring uitgifte kavels sinds de vorige visie 2011; - Hernieuwde analyse van de vraag naar bedrijventerreinen (uitgevoerd door Ecorys) voor de korte en (middel)lange termijn; - Matching vraag en aanbod (kwantitatief en kwalitatief) op Netwerkstadniveau (en dus niet meer toegerekend naar gemeente);

2 - Toevoegen van een paragraaf over specifieke terreinen waaronder de Luchthaven en havengebieden; - Toevoegen van strategisch programmeren aan de realisatiestrategie. De resultaten van deze acties vindt u terug in de nu voorliggende Herijking bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Twente Relatie met Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente Tegelijk met het uitvoeren van de herijking liep ook het proces van de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente en bijbehorend werkprogramma. In deze beide documenten is onder meer het strategisch programmeren van bedrijventerreinen op regionaal niveauuitgewerkt. De herijking van de bedrijventerreinenvisie dient hiervoor als onderlegger. Beide voorstellen komen dus geheel overeen en worden ook tegelijk ter besluitvorming voorgel egd. Conclusie voor Enschede/Stedelijke Koers besluit Uit de herijking bedrijventerreinvisie blijkt dat er op Netwerkstadniveau geen sprake is van een kwantitatief overaanbod op de lange termijn tot De berekeningen zijn uitgegaan van de gehele bestaande voorraad, harde (en zachte) plannen. Dat is inclusief de 21,8 ha. die Enschede voornemens is uit de markt te halen op basis van de Stedelijke Koers. Met andere woorden: gezien de verwachtingen in de Netwerkstad op (middel)lange termijn zijn de gehelebestaande voorraad en harde plannen nodig. Enschede kan dus geen voorraad uit de markt nemen daar dit zou leiden tot een onderaanbod op lange termijn. Gezien de verwachtingen voor de korte termijn is het wel noodzakelijk de bestaande planvoorraad uit te faseren. Dit komt overeen met het vorig jaar genomen besluit om uit te faseren naar een gemiddelde uitgifte van 3,5 ha. per jaar. Kwalitatief blijkt de ontwikkeling van deusseler Es naar bedrijventerreinen op middellange termijnnodig om ruimte te bieden aan de verwachte groei van de sterke sectoren in de Netwerkstad. Ook blijft inzet op herstructurering noodzakelijk om de bestaande voorraad op de gevraagde kwaliteit te brengen en vooral om - in het geval van het Havengebied - te kunnen voldoen aan de verwachtingen op het gebied van vraag naar de zgn. natte kavels. De conclusie is dan ook dat ondanks de tegenvallende uitgifte in Enschede in de afgelopen twee jaren de uitgifte van de Usseler Es op (middel)lange termijn voor de Netwerkstad noodzakelijk is om de juiste kwaliteit en kwantiteit aan bedrijventerreinen te bieden. Door in te blijven zetten op herstructurering en gebruik maken van bestaand vastgoed kan de startdatum voor uitgifte van de bolling mogelijk worden uitgesteld. Beoogd resultaat Het verbeteren van het internationaal ondernemersklimaat door het aanbieden van een breed en gevarieerd aanbod aan vestigingslocaties voor onze (Enschede en Twente) sterke sectoren. Argumenten 1.1 De herijking gaat uit van regionale planning. In de herijking is mede door het strategisch programmeren de nadruk veel meer op regionale afstemming komen te liggen. Ging de visie van 2011 nog uit van de behoefte per gemeente, nu kijken we alleen nog naar de Netwerkstad als geheel. De kwaliteit van het aanbod is leidend bij het strategisch programmeren (zie ook argument 2.1). De beoogde invulling en positie van de zgn. werkparken ADT is in meerdere documenten vast gelegd. U heeft onder meer het Ontwikkelplan ADT 2012 vastgesteld. Na vaststelling van de Herijking Bedrijventerreinenvisie 2013 door de BO-REG bleek er toch nog onduidelijkheid te bestaan over de positie van deze werkparken. Met het bijgevoegde memo dat nu ter vaststelling wordt aangeboden, wordt het bestaande beleid verduidelijkt. 1.2 Het TM scenario is voor de lange termijn het meest realistische scenario. De visie van 2011 ging uit van een TM+ scenario. De + hield in dat er een regionale component was toegevoegd aan het TM-scenario om zo de extra inspanningen van beleid mee te kunnen nemen in de analyse. Ondanks de economische tegenwind heeft de regio Twente zich in de periode uitstekend ontwikkeld qua werkgelegenheid in arbeidsjaren ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Dat heeft ertoe geleid dat de regionale component in de Netwerkstad van een (0,2 %) zich heeft ontwikkeld tot een + (0,2 %) over een periode van 15 jaar bekeken. Dat compenseert volledig de negatieve structuurcomponent. De economische structuur blijft daarmee wel zwakker dan landelijk. Dit geldt in nog sterkere mate voor de regio overig Twente. Daar was in 2009 al een kentering merkbaar door verliezen van werkgelegenheid in de bouw, handel en zakelijke dienstverlening. De steden in de Netwerkstad versterken dus hun absolute en relatieve positie in de regio, geheel volgens de landelijke trend.uitgaan van een TM+ is dus niet meer nodig voor de Netwerkstad. De herijking gaat dus uit van het landelijk voorgeschreven TM-scenario.

3 1.3 De toekomstige vraag uit de berekeningen van de herijking bedrijventerreinenvisie geven een duidelijk antwoord op het amendement Stedelijke Koers en Usseler Es : 21,8 ha. niet afboeken en de Usseler Es is kwantitatief en kwalitatief nodig voor de toekomst. In de herijking is uitgegaan van de behoefte op zowel kwantitatief als kwalitatief niveau. Ook is er rekening gehouden met de huidige economische situatie door een berekening te maken van de behoefte op korte termijn, uitgaande van een economisch scenario met minimale economische groei.dit is in hoofdstuk 4 van de bijlage uitgewerkt. 2.1Strategisch programmeren is een regionale zaak. Bedrijven die op zoek zijn naar (uitbreidings)ruimte kijken over gemeentegrenzen heen maar blijven over het algemeen binnen een regio. Ruimte bieden aan de bedrijven is dus een regionale opgave. Gezamenlijke acquisitie versterkt dit uitgangspunt. Om wel ruimte te kunnen bieden aan desterk lokaal gebonden bedrijven is er bij het strategisch programmeren op gelet dat in elke Netwerkstadgemeente ruimte is voor kleinere bedrijven. 2.2 Strategisch programmerenis geen blauwdruk. De tabel met een toedeling van de verschillende bedrijventerreinen moet niet gebruikt worden als een blauwdruk. Voor de periode tot 2015 is de gemaakte indeling redelijk goed in te schatten, met de gegadigden worden al gesprekken gevoerd. Voor de periode na 2015 is de inschatting gebaseerd op gesprekken met partners, Ondernemersloket etc. Wij vragen u dus om niet de lijst maar de methode vast te stellen. 3.1 Uitfaseren is nodig om aan de toekomstige vraag te kunnen voldoen. De economische situatie en de daarmee samenhangende voorzichtige financiële markt, zal op korte termijn geen grote vraag naar bedrijfskavels geven. Wanneer deze situatie omslaat is niet te voorspellen. In een aantal sectoren is nu echter wel degelijk sprake van een groeibehoefte. In bijvoorbeeld de logistieke sector is veel beweging te zien. Een voorbeeld hiervoor is de grote investering van Timberland op het Businesspark XL. Om tijdig aan een groeiende vraag te kunnen voldoenis het nodig uit te gaan van een strategische voorraad als planningsmethode (zie bijlage, paragraaf 4.1.6). Dit betekent dat een minimale voorraad klaar moet liggen in harde plannen. Uitfaseren van de bestaande voorraad is de gebruikelijke methode om hieraan te voldoen. 3.2 De Netwerkstadpartners staan achter de visie. De herijking bedrijventerreinenvisie maakt(e) deel uit van de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente. Zodoende zijn ook de partners in de regio en de provincie sterk betrokken geweest bij het opstellen van met name het onderdeel strategisch programmeren. De keuzes zijn gezamenlijk gemaakt. 4.1 Financieel past de herijking van de bedrijventerreinenvisie in het besluit van de Stedelijke Koers Met het besluit over de Stedelijke Koers, in afwachting van de uitkomsten en besluitvorming over de nu voorliggende herijking, is 18,6 miljoen gereserveerd voor het afboeken en uitfaseren. Omdat nu niet wordt afgeboekt maar meer grond wordt uitgefaseerd past het nu voorliggende voorstel binnen de reeds gemaakte reservering. Kanttekeningen 1.1 Grote voorraden bedrijventerrein aanhouden kost veel geld. Het aanhouden van voorraden tegen een hoge boekwaarde legt een grote druk op de gemeentelijke begroting. In de nabije toekomst zal hiervoor een oplossing moeten worden gezocht. In het werkprogramma van de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente is hiermee al een begin gemaakt door onder meer met de provincie te onderzoeken of en hoe een Grondfonds hier soelaas kan bieden. Verder wordt via de nota Grondprijsbeleid Enschede een voorstel gedaan voor onder andere maatwerkbeleid voor incourante kavels. Dit sluit aan bij de eerdere voorstellen in de Stedelijke Koers en zal de verkoopbaarheid van de kavels vergroten. 1.2 Door de economische crisis geven we haast geen grond meer uit, we hebben geen grote voorraden meer nodig. De ruimtevraag is geen constante vraag, het verleden laat zien dat de werkelijke uitgifte het ene jaar hoog kan zijn en het volgende jaar laag. Afhankelijk van het beschikbare aanbod en de kwaliteit van de vraag betekent dit dat bedrijven zich ergens anders kunnen/moeten vestigen dan nu (in theorie) is voorzien of verplaatsing uitstellen. In de afgelopen twee jaar is in de Netwerkstad toch nog redelijk wat grond uitgegeven: 31,1 ha. Om in de planning de rekening te kunnen houden met de gevolgen van de crisis is er - aanvullend op de langere termijn prognose - een korte termijn prognose opgesteld. Deze houdt direct rekening met vraaguitstel en uitval door de recessie. De korte termijn prognose is gebaseerd op een mix van de CPB-scenario s RegionalCommunities (RC) en Strong Europe (SE) (zie bijlage voor inhoudelijke uitleg van deze scenario s). Hierin is de verwachte uitgifte tot 2020 in beeld gebracht, als specificatie van de lange termijn vraagprognose. Uit de korte termijnanalyse volgt een

4 behoefte van 50 ha. t/m 2015 en 110 ha. voor de periode 2016 t/m Voor de korte termijn is er meer voorraad dan vraag. Daarom gaan we uit van een sterke uitfasering. Bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen De herijking bedrijventerreinenvisie 2013 gaat op meerdere plekken in op het thema duurzaamheid. Eén van de belangrijkste onderwerpen is het zuinig ruimtegebruik: wij gaan uit van de ladder voor duurzame verstedelijking (Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte)en via strategisch programmeren ontwikkelen wij pas nieuwe terreinen als er geen plaats meer is op de bestaande locaties. Herstructurering en daarbij het scheppen van nieuw uit te geven kavels door slechte plekken actief aan te pakken, voorkomt leegstand en verval. Verder is er een paragraaf opgenomen over ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheidvan en op de bedrijventerreinen. Door extra in te zetten op natte kavels en vervoer over water werken wij mee aan de landelijke en lokale duurzaamheidsdoelstelling op het gebied van mobiliteit. Kosten, opbrengsten, dekking Bij de vaststelling van de Stedelijke Koers 2012 is er een bedrag van 18 miljoen gereserveerd voor de effecten van de uitwerking van de herijking bedrijventerreinenvisie NT Deze effecten betreffen de uitfasering, uitname en afwaardering van incourante kavels. Het Grondbedrijf rekent verschillende alternatieven door en verwerkt de effecten in de Jaarrekening 2013 en het MPG Dan zal ook meer duidelijk zijn over de mogelijkheden van de pilot Grondfonds en worden als zodanig in het voorstel meegenomen. Communicatie Na uw besluit wordt actief vervolg gegeven aan de gesprekken met de partners via het de reguliere bestuurlijke overleggen. Vervolg 1. Monitoring en eventueel bijstellen van het programma blijft belangrijk. Voorgesteld wordt dan ook om op regionaal niveau vast te houden aan een vierjaarlijks actualisatie van de vraag en aanbodanalyse; Tussentijds wordt natuurlijk regelmatig gemonitord, zowel op regionaal niveau (BO-REG) als in Enschede (halfjaarlijkse Monitor Stedelijke Koers); 2. Via de Monitor Stedelijke Koers (eerste editie peildatum juli 2013) wordt u 2x per jaar op de hoogte gehouden van de lokale vraag en aanbod situatie op de bedrijfshuisvestingmarkt; 3. Via de Netwerkstad (BO-REG) zal de bedrijventerreinenvisie aan de Provincie worden voorgelegden besproken. Ook zal via dit gremium de lijn naar de rest van de regio Twente worden gelegd. Andere partners zoals de Kamer van Koophandel en VNO/NCW zullen tijdens de reguliere overleggen blijvend betrokken worden; 4. De uitvoering van de realisatiestrategie bestaat uit meerdere onderdelen. U wordt hiervan op de hoogte gehouden via projectbesluiten of - indien noodzakelijk - aparte raadsvoorstellen; 5. Voor de verdere uitwerkingvan de Usseler Es komteen separaat raadsvoorstel waarin onder meer een reactie wordt gegeven op de eindrapportage Samenleving Aan Zet over de Usseler Es en waarin ingegaan wordt op de communicatie en marketing voor de UsselerEs. Bijlagen 1. Herijking Bedrijventerreinenvisie Netwerkstad Rapport Ecorys 2013 behorend bij herijking Bedrijventerreinenvisie NT als bijlage 5 3. Memo Positie werkparken Luchthaven in de bedrijventerreinenvisie Burgemeester en Wethouders van Enschede, De Secretaris, de Burgemeester, M.J.M. Meijs P.E.J. den Oudsten

5 Besluit Van de Raad van de gemeente Enschede, gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders van Vastgesteld in de vergadering van De Griffier, R.M. Jongedijk de Voorzitter P.E.J. den Oudsten