Leo van de Pas november 2004
|
|
- Martha Boer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voorwoord Toen ik zo n zestien jaar geleden kennismaakte met het hbo-communicatieonderwijs (toen nog bekend als: HEAO-Communicatie) lag de nadruk vooral op talen en economische vakken. Communicatie werd gezien als een van de succesfactoren bij het welslagen van ondernemingen en producten. Communicatie werd daarbij min of meer gelijkgesteld met gesproken en geschreven tekst. En dat terwijl onze cultuur vanaf eind negentiende eeuw in toenemende mate overstroomd wordt met beelden. Beelden die met de introductie van nieuwe druktechnieken en de televisie vanaf de jaren 50 ook in de reclame steeds belangrijker werden. Het kon dan ook niet uitblijven dat deze ontwikkeling gevolgen zou hebben voor de invulling van het hbo-communicatieonderwijs. Al een tijd bestond wel het besef dat audiovisuele boodschappen deel uitmaakten van de communicatiemix. Maar het heeft vrij lang geduurd voordat dat besef ook in het onderwijs serieuze consequenties had. Het afgelopen decennium is er wat dat betreft veel veranderd. De meeste hboopleidingen besteden nu expliciet aandacht aan (audio)visuele communicatie. Dat gebeurt op tal van manieren, onder meer afhankelijk van de speerpunten van de opleiding. Soms is er vooral aandacht voor de uitvoering (kunde), soms juist meer voor de bijdrage van av-middelen in de gehele commmunicatiemix (kennis). Naar mijn idee zou juist de combinatie van kunde en kennis tot inzicht moeten leiden. In mijn onderwijs en teksten probeer ik daar dan ook een eerste aanzet toe te geven. In dit boek probeer ik in de eerste plaats inzicht te geven in de wijze waarop visuele boodschappen (in ons geval met name fotografie en film) de interpreterende activiteit van de ontvanger sturen. Daarmee wordt, met gebruikmaking van een semiotisch begrippenkader, een theoretische basis gelegd voor het vervolg waarin we ingaan op specifieke communicatieve mogelijkheden van het beeld. Ten slotte besteed ik aandacht aan een aantal productietechnische aspecten, met name rond de productie van film en video. Hiermee hoop ik dat de hbo-communicatiestudent zo thuis raakt in de wereld van visuele communicatie dat hij of zij met redelijke kennis van zaken kan oordelen over de zin en onzin van het gebruik en de specifieke invullingen van visuele boodschappen in professionele communicatietrajecten. Dit boek is dan ook niet bedoeld om de hbo-student tot scenarioschrijver of av-producent op te leiden, al kan hij of zij na lezing ervan wel op een verantwoorde manier
2 bescheiden (oefen)producties realiseren. Daartoe zullen dan nadere kennis en training op het gebied van camera- en editingtechniek noodzakelijk zijn: deze aspecten blijven in dit boek buiten beschouwing omdat deze technische aspecten te zeer aan de specifieke eigenschappen van de gehanteerde apparatuur zijn gekoppeld en daarmee te snel hun actualiteit verliezen. De teksten in dit boek zijn totstandgekomen op grond van jarenlange ervaring in het hbo-onderwijs op de hier besproken gebieden. Bij het schrijven van de teksten heb ik uiteraard gebruikgemaakt van de vaak min of meer terloopse, maar daarmee niet minder deskundige input van enkele collega s, die ik daarom graag hier wil benoemen en bedanken: Majel Ruyters, Beppie van der Heijden en Toine Segers. Leo van de Pas november 2004
3 Inleiding We worden dagelijks gebombardeerd met een ongelooflijke hoeveelheid beelden. Moderne technologieën hebben een snelle en makkelijke (re)productie van beeld mogelijk gemaakt, zodat bijna iedereen continu en overal beelden kan maken en distribueren. We lijken meer in een beeldcultuur te leven dan in een schriftelijke cultuur. Vooral jongeren zijn eraan gewend met beelden te communiceren. Ze kijken veel televisie, hun tijdschriften en ook hun schoolboeken staan vol met foto s en zelf versturen ze foto s met hun telefoon. Blijkbaar sluit het communiceren met beelden aan bij een fundamentele behoefte van de mens. Het iconische karakter van een beeld (het feit dat bijvoorbeeld een foto van de koningin meer lijkt op de koningin dan de naam koningin Beatrix op haar lijkt) levert in ons waarnemingssysteem en brein een directere verwerking op. Doordat die verwerking directer ( in een oogopslag ) plaatsvindt, verloopt ze meestal ook onbewust. En daarmee kan dan ook directer de emotie worden aangesproken en kunnen onbewuste associaties worden opgeroepen. Beelden worden vaak als krachtiger ervaren dan tekst. En daarmee blijven ze ook beter in ons geheugen bewaard, al is het vaak op een onbewuste manier. Denk bijvoorbeeld aan het rennende, door napalm verbrande meisje in Vietnam, de man met het plastic tasje voor de tank op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking, of recent, het vliegtuig dat een van de WCT-torens in New York binnenvliegt, het neerhalen van een standbeeld van Saddam Hussein in Bagdad: ze staan op ons netvlies gebrand. Bovendien roepen dergelijke beelden sterke emoties op. De kritische rede of rationaliteit blijft, bij een oppervlakkige beschouwing, meer op de achtergrond. En ten slotte: doordat een beeld zo sterk op de afgebeelde werkelijkheid lijkt, wordt onze aandacht er eerder naar toe getrokken dan naar tekst. Kortom, allemaal factoren die een rol spelen in de toenemende populariteit van beeld in de communicatie. Maar omdat de manier waarop we beelden verwerken zo natuurlijk lijkt (je hoeft niet te kunnen lezen om foto s te begrijpen), zijn we geneigd te denken dat we ook begrijpen hoe ze werken. En dat is vaak niet het geval. Nu is dat in alledaagse situaties geen probleem. Maar voor hen die op een of andere wijze professioneel communiceren kan het gebrek aan kennis en inzicht in de werking van visuele communicatie een belemmering vormen. Hoe komen betekenissen tot stand? Waardoor roepen andere tekens in andere contexten bij andere ontvangers totaal andere betekenissen op? En welke mogelijkheden heeft de fotograaf, de filmer of de dtp er om invloed uit te oefenen op die betekenissen? Om daar zicht op te krijgen is het vooral van belang te begrijpen dat een foto of ander iconisch teken misschien wel op een werkelijkheid lijkt, maar niet die werkelijkheid is.
4 Zelfs bij niet geregisseerde gebeurtenissen, zoals de terroristische aanval op het WTC, die alleen door de camera geregistreerd zijn, zonder dat de maker ruim de tijd had om allerlei beslissingen te nemen, heeft hij keuzes gemaakt over de vormgeving van het beeld. En al lijkt de gebeurtenis krachtig en eenduidig, toch kan een fotograaf, door een keuze voor perspectief en positie, totaal verschillende werkelijkheden creëren. Kijk maar eens naar deze twee foto s van dezelfde gebeurtenis. Dodelijke aanval op Amerika s cultuur en economie of
5 Picknick with a view Dit boek is in de eerste plaats bedoeld voor hen die vanuit hun (toekomstige) beroep op de een of andere manier te maken krijgen met de inzet van beelden om bepaalde doelstellingen te verwezenlijken: (hbo-)studenten en werknevisueel communiceren Professionele keuzes maken in visuele communicatie Professionals in de communicatie zullen zeker te maken krijgen met journalistiek beeld, maar veel meer nog met beelden die wel heel bewust vastgelegd worden omdat ze een boodschap zo krachtig mogelijk moeten overbrengen. Denk aan de fotografie in een persmap over de nieuwste ipod, de achtergrond van een corporate website die de bedrijfscultuur goed moet symboliseren voor de medewerkers of een instructiefilmpje bij een nieuw medisch instrument dat verpleegkundigen moeten leren hanteren. Bij dit soort beelden stelt een professional eerst de doelgroep en de doelstellingen van de communicatie vast, voordat er een foto of film gemaakt wordt. De keuzes voor het beeld en de vormgeving daarvan zijn afgestemd op die communicatieve doelstellingen. Dat je al je hele leven beeldconsument bent, betekent niet dat je ook inzicht hebt in de manier waarop beelden verwerkt worden en hoe de vorm van het beeld van invloed is op de betekenis die aan dat beeld gegeven wordt. Waarom ziet de ene ontvanger iets anders op het beeld dan de andere? Als lezer van dit boek zul je meestal niet degene zijn die het beeld gaat maken, maar het verwerven of laten maken ervan wel moeten voorbereiden, organiseren en evalueren. Je wordt geacht in beelden te kunnen denken en aan een fotograaf of filmproductiebedrijf te kunnen overbrengen hoe je je boodschap wilt verpakken. Dit boek helpt je op een verantwoorde manier visueel te communiceren.
6 mers in de communicatiebranche (reclame, PR, concern- en interne communicatie, voorlichting, journalistiek) die opdrachten zullen gaan geven aan creatieven van reclame- of communicatiebureaus of professionele beeldmakers of hun werk moeten kunnen beoordelen. Voor hen is het belangrijk te begrijpen hoe beeld werkt. Beeld laten maken is kostbaar. Kunnen beargumenteren waarop bepaalde beelden goed- of afgekeurd moeten worden, is daarbij een noodzakelijke vaardigheid. Je hebt een taal nodig waarmee je kunt uitleggen hoe je je boodschap in beeld wilt uitdragen en waarom je denkt dat je communicatieve doelstellingen met het beeld gerealiseerd kunnen worden, of juist niet. Daarom staan de algemene communicatieve eigenschappen van het beeld centraal, en daarmee de invloed van een specifiek gebruik daarvan op de betekenis die de ontvanger aan het beeld toekent. We bespreken ook een aantal productietechnische aspecten zodat de samenwerking met fotografen en filmers in harmonie verloopt. Ten slotte kunnen ook die professionals zelf met behulp van dit boek een kritisch-rationele, analytische blik werpen op hun in creatieve processen ontwikkelde concepten. Visuele communicatie is breder dan het zogenaamde gekaderde beeld (fotografie en film). Ook de architectuur van het bedrijfspand of de vormgeving van het logo communiceren een boodschap via beeld, maar om dit boek beknopt en praktisch te houden, worden de principes uitgelegd met behulp van de soorten beeld waarmee je in de praktijk het meest zult gaan werken, namelijk foto en film. In drie modules van theorie naar praktijk In module A Begrijpen van beelden wordt helder hoe een ontvanger van een beeld door de eigenschappen van dat beeld geleid wordt om specifieke betekenissen aan dat beeld toe te kennen. Het uit diverse handboeken communicatie bekende communicatiemodel vullen we hier in voor visuele communicatie. Je verwerft vervolgens een analysemodel dat structuur geeft aan een kritische benadering van het beeld. Dit wordt heel concreet doordat we in detail een advertentie van MS Office analyseren. In module B Vormgeven van beelden kun je de theorie toepassen op inhoudelijke overwegingen die gemaakt dienen te worden bij de feitelijke productie van (foto- en film)beelden. Het gaat over de manieren waarop je elementen van visuele boodschappen kunt manipuleren om daarmee de interpretatie door de ontvanger te sturen. Denk daarbij aan concrete keuzes voor kadrering, perspectief en kleurgebruik. Organisatorische, productietechnische aspecten worden ten slotte besproken in module C, Produceren van beelden. Je kunt deze module hanteren als een stappenplan voor een audiovisuele productie, dat begint met de selectie van een beeldmaker en eindigt met een evaluatie van het resultaat.
Wat is een Beeldtaal?
Wat is een Beeldtaal? Beeldtaal is de taal die gebruikt kan worden om beelden te interpreteren en te produceren om zo communicatie mogelijk te maken. Kenmerken waarvan gebruik gemaakt kan worden om een
Nadere informatieWat is een Beeldtaal?
Wat is een Beeldtaal? Beeldtaal is de taal die gebruikt kan worden om beelden te interpreteren en te produceren om zo communicatie mogelijk te maken. Kenmerken waarvan gebruik gemaakt kan worden om een
Nadere informatieAdvertentiedag What About Brian
Advertentiedag What About Brian Herken je de verschillende onderdelen van de advertentie? De kopregel staat in de advertentie helemaal boven aan. De slagzin is nergens te herkennen wel is er onderaan een
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieGames & Interactie 2015 1c Art, Media & Me Saskia Freeke Sonja van Vuuren Martin Lacet John Hennequin
Games & Interactie 2015 1c Art, Media & Me Saskia Freeke Sonja van Vuuren Martin Lacet John Hennequin 1. Intro 1 2. Wat is mijn selfie 2 3. Waarom mijn selfie 4 4. Evaluatie medestudenten 5 5. Bijlage
Nadere informatieVier aanvullende notities aangeboden m.b.t. beeldgeletterdheid
Vier aanvullende notities aangeboden m.b.t. beeldgeletterdheid...... Op 5 juli 2018 stuurden EYE Filmmuseum, Beeld en Geluid en Mediawijzer.net een extra feedbackbrief naar het ontwikkelteam Digitale geletterdheid.
Nadere informatieDe Taxonomie van Bloom Toelichting
De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog
Nadere informatieOntwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling
Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Waarom? Ik heb het idee dat ik wel eens tekortschiet als het erom gaat anderen duidelijk te maken wat ik bedoel. Ik
Nadere informatieDoel. Spel. www.ihots.nl. Duur: - Groep - Individueel. Laat je inspireren door de voorbeeld vragen in deze spiekbrief.
www.ihots.nl Doel Laat je inspireren door de voorbeeld vragen in deze spiekbrief Spel Alle spellen Gebruik deze spiekbrief telkens wanneer je een spel start in de ihots app. Laat je inspireren door de
Nadere informatiemake things ETA by Boudewijn Naaijkens
ET S make things ETA by Boudewijn Naaijkens VISUAL IDENTITY Student Boudewijn Naaijkens 2060969 Avans Hogeschool 42CM04 (O) Vakcoördinator Brenda Renssen Avans Hogeschool Overige betrokken docent(en) Marcel
Nadere informatieKoers in zicht! Visie, werken in units Kernconcepten
Astrid van den Hurk Koers in zicht! Visie, werken in units Kernconcepten De Toverbal, Venray Hoe leren kinderen? De wereld rondom ons In ons hoofd De boekenwereld op school 2. Bostypen Men onderscheidt
Nadere informatieESSAY. Hoe kan Oxford House efficiënter online communiceren naar zijn potentiele opdrachtgevers? Essay. Lexington Baly 1592180
ESSAY Hoe kan Oxford House efficiënter online communiceren naar zijn potentiele opdrachtgevers? Essay Lexington Baly 1592180 Seminar: Dream Discover Do Essay Docent: Rob van den Idsert Effectief gebruik
Nadere informatieOla Lanko en haar foto-genic installaties 14 oktober interview
Ola Lanko en haar foto-genic installaties 14 oktober interview Ola Lanko is altijd bezig met de werking van het medium fotografie. De kritische blik van de beschouwer is wat ze met haar werk wil overbrengen.
Nadere informatieVeiligheid & mindset
Veiligheid & mindset Veranderen van gedrag door te werken met dilemma s De NAM werkt al decennia op de Noordzee, om gas te produceren. En al decennia lang is er ontwikkeling; door het niet aflatende streven
Nadere informatieOver foto s gesproken
Over foto s gesproken Deel 2 Interpreteren en Waarderen Diana Bokje vanavond Interpreteren Waarderen Oefenen Methode: Vier pijlers Beschrijven => Wat? Analyseren => Hoe? Interpreteren => Waarom? Waarderen
Nadere informatieIn dit nummer: Op zoek naar een baan? Persoonlijk. Maak een plan van aanpak! Wie is Tessel en wat zoekt zij?
TESSEL. In dit nummer: Op zoek naar een baan? Maak een plan van aanpak! Persoonlijk Wie is Tessel en wat zoekt zij? INHOUD. 3. Voorwoord. Niet nog zo n egotrippertijdschrift! 4. Over Tessel. Van theoloog
Nadere informatieDe logo s heb ik zelf gemaakt.
Voorwoord: Mijn tijdschrift gaat vooral over YouTube, want dat is een van mijn grootste hobby s. Ook zit er veel van mijn persoonlijkheid in. Voor deze opdracht heb ik vooral naar mezelf gekeken en het
Nadere informatieCOMMUNICEREN VANUIT JE KERN
COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie
Nadere informatieProductontwikkeling 2.0
Productontwikkeling 2.0 De klant centraal zetten Lastig om out of the box te denken Loeff s Patent leerde weer vanuit de klant naar de eigen archiefproducten te kijken. Het bedrijf weet eigentijdse en
Nadere informatieMuseum De Buitenplaats Kijken is een kunst
Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Les 1 Ik en mijn selfie Les 1 Ik en mijn selfie Samenvatting van de les De kinderen kijken naar een selectie portretten waaronder selfies. Ze analyseren
Nadere informatiePHOTO WISE fotografie-opleiding 2015 1
PHOTO WISE fotografie-opleiding 2015 1 Visie Voor wie? Voor iedereen met een interesse in de professionele fotografie, met aanleg voor beeld, en met een goede motivatie. Iedereen? Iedereen lijkt te kunnen
Nadere informatieDe kanarie in de kolenmijn. Hoe aandacht voor autisme je website kan verbeteren
De kanarie in de kolenmijn Hoe aandacht voor autisme je website kan verbeteren Kennismaken Introductie Mijn achtergrond (Digi)talig Informatievoorziening in de zorg Vanuit de leefwereld kijken naar vakkennis
Nadere informatieDeze cirkel bestaat uit vijf stappen die u kunt doorlopen om uw wervingscampagne systematisch op te zetten. Waar wil je vrijwilligers voor werven?
Werving U wilt nieuwe vrijwilligers werven. Mensen die één keer aan een actie meedoen, mensen waar u af en toe een beroep op kunt doen, of mensen die voor langere tijd willen meewerken. U wilt hen in elk
Nadere informatieNulmeting. naam: Leon van Luijk studentnummer: 11099088
Nulmeting naam: Leon van Luijk studentnummer: 11099088 Deze nul meting geeft een indicatie op welk niveau ik deze opleiding ben begonnen. Het niveau wordt gemeten door 15 verschillende competenties. Al
Nadere informatieDrie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven
Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Situatie John volgt een opleiding coaching. Hij wil dat vak dolgraag leren. Beschikt ook over de nodige bagage in het begeleiden van mensen, maar
Nadere informatieINTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme
INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS duurzame plaatsing van werknemers met autisme 1 Welkom bij toolbox AUTIPROOF WERKT Autiproof Werkt is een gereedschapskist met instrumenten die gebruikt kan worden bij
Nadere informatieOpleiding mediation voor gedragsdeskundigen
mensenkennis De opleiding sluit perfect aan: sterker nog, door de theorie worden de tools die ik nu onbewust gebruik, meer bewust Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen
Nadere informatiecommunicatie vanuit systeemtheoretisch perspectief Je kunt niet niet communiceren, besef het! (er is geen nooduitgang)
Workshop Taal, veel meer dan praten. Koolhof Coaching en Training Over de complexiteit van communicatie Onderwerp: Uitgangspunt: communicatie vanuit systeemtheoretisch perspectief Je kunt niet niet communiceren,
Nadere informatieE-book CHECKLIST IDEALE ADVERTENTIE
E-book CHECKLIST IDEALE ADVERTENTIE Inhoudsopgave 01. Inleiding 02. Wat is een effectieve advertentie 03. Definities 04. Richtingbepalers van een goede advertentie Hoofdstuk 1 Inleiding Voorwoord Een advertentie
Nadere informatieLaag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten
Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen
Nadere informatieVan huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie
Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieA.P.A. Martens 2011513 Waalwijk 2011
[AFSTUDEREN BIJ BEDRIJF] Afstudeerrapportage Avans Communicatie Multimedia Design A.P.A. Martens Waalwijk 2011 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Inleiding 4 Beschrijving organisatie Gevolgde werkwijze Samenvatting
Nadere informatieIn gesprek met medewerkers over verzuim
TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. In gesprek met medewerkers over verzuim Inhoud 1. verzuim bespreken met medewerkers Het is belangrijk
Nadere informatieAdinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatieWaarom anderen Ik krijg altijd gelijk lezen
Waarom anderen Ik krijg altijd gelijk lezen Nee heb je, gelijk kun je krijgen! Maarten Santman, advocaat Iets krijgen is altijd veel bevredigender dan iets al hebben. Ik krijg dus liever gelijk dan dat
Nadere informatieEvaluatierapport. Workshop. Bewust en positief omgaan met ADHD. Universiteit van Tilburg Forensische psychologie. 23 april 2010
Evaluatierapport Workshop Bewust en positief omgaan met ADHD Universiteit van Tilburg Forensische psychologie 23 april 2010 Drs. Arno de Poorter (workshopleider) Drs. Anne van Hees (schrijver evaluatierapport)
Nadere informatieActiverende tekst vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/74620
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 03 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/74620 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieK e r n v i s i e m e t h o d e
Kinderen met leerproblemen werkelijk kunnen helpen Leerkrachten en kinderhulpverleners hebben er dagelijks mee te maken. Leerlingen die na grondige uitleg, extra persoonlijke aandacht en grote inspanningen
Nadere informatieOpleiding. De wereld van de klant. Een programma voor Helpdesk Agents in klantgericht communiceren
Opleiding De wereld van de klant Een programma voor Helpdesk Agents in klantgericht communiceren Als je zorgt voor de middelen zal het doel wel voor zichzelf zorgen. Gandhi Uw vraag Ontwikkel een opleidingsprogramma
Nadere informatieactiviteit: 19 februari vrijdagavond, Workshop Intuïtief tekenen, door kunstenaar/medium Vincent Blom
1 e activiteit: 19 februari vrijdagavond, Workshop Intuïtief tekenen, door kunstenaar/medium Vincent Blom Communiceren met je eigen intuïtie. Het mooie van deze workshop is dat je niet hoeft te kunnen
Nadere informatieVoorwoord. Martin Sykes www.storiesthatmovemountains.com www.facebook.com/storiesthatmovemountains www.overtuigenmetstorytelling.
Voorwoord Ik was al vijf jaar bezig met het ontwikkelen en toepassen van de ideeën in dit boek voordat ik ze in 2006 voor het eerst in het openbaar presenteerde tijdens de zevende jaarlijkse Europese conferentie
Nadere informatieMaster in. Leadership MAAK HET VERSCHIL VERBIND HART EN HARD START: ZIE AGENDA KLANTWAARDERING:
Master in Leadership MAAK HET VERSCHIL VERBIND HART EN HARD START: ZIE AGENDA KLANTWAARDERING: Master in Leadership: Weet jij wat jouw hart sneller doet kloppen? Communiceren en continue verbeteren met
Nadere informatiePVA Jaar 2. Stefan Timmer S1001410 Klas: CE 2b
PVA Jaar 2 Stefan Timmer S1001410 Klas: CE 2b Inhoudsopgave blz. Voorblad - Inhoudsopgave 2 Plan van aanpak tweede jaar 3-4 Bijlage 1: Algemene domeincompetenties 5-6 (wat heb ik geleerd) Bijlage 2: Belangrijkste
Nadere informatieDit artikel en onderzoek zijn onderdeel van mijn afstudeeropdracht bij de eerstegraadsopleiding wiskunde bij het IVLOS in Utrecht.
Han Bäumer han.baumer@xs4all.nl Vaardigheden inzichtelijk UniC en!mpulse zijn twee scholen die naast de cognitieve vaardigheden ook (persoonlijke) vaardigheden trainen. Om deze vaardigheden te concretiseren
Nadere informatieCultuureducatie met Kwaliteit
ontwerp fourpack Cultuureducatie met Kwaliteit Onze ambities 1 2 3 Stappenplan Het kwadrant Drie domeinen 1 Intake 5 Scholingsactiviteiten VERBREDEN 2 Assessment 6 Meerjarenvisie In huis 3 Ambitiegesprek
Nadere informatieDE KERNVISIE METHODE KRACHTIG ANDERS LEREN
DE KERNVISIE METHODE KRACHTIG ANDERS LEREN Voor kinderen met leerproblemen (ook bij dyslexie en dyscalculie) Kinderen met leerproblemen werkelijk kunnen helpen Leerkrachten en kinderhulpverleners hebben
Nadere informatieHet samenspel van dienstverlener /dienst ontvanger
Het samenspel van dienstverlener /dienst ontvanger In de vandale wordt onder spel, Huizinga aangehaald: de aardigheid van het spel verzet zich tegen elke analyse of logische interpretatie Dus zou de conclusie
Nadere informatieDe wereld beleven, een hele belevenis
De wereld beleven, een hele belevenis Rensje Plantinga www.ronzebons.nl mei 2011 2 De wereld beleven, een hele belevenis. De Ronzebons, mei 2011 De wereld beleven. In de gezondheidszog in zijn algemeenheid
Nadere informatie1 - Achtergrond, uitgangspunten en aanpak van Bramediawijs
Achtergrond, uitgangspunten en aanpak van Bramediawijs Inhoudsopgave: Het belang van volgens kabinet Balkenende IV Het belang van volgens kabinet Balkenende IV 1 Bramediawijs als onderdeel van het lokaal
Nadere informatie1 Leren op de werkplek
1 Leren op de werkplek Wat is leren op de werkplek? Om dit te verduidelijken onderscheiden we in dit hoofdstuk twee vormen van leren: formeel en informeel leren. Ook laten we zien welke vormen van leren
Nadere informatieEen voorlopige balans (Periode 1)
Een voorlopige balans (Periode 1) Omschrijving van deze periode We hebben tijdens dit schooljaar al heel wat gediscussieerd, besproken, nagedacht, Je hebt in deze gesprekken, maar ook in de logboekopdrachten
Nadere informatieDe student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen.
Competentie 1: Creërend vermogen De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen. Concepten voor een ontwerp te ontwikkelen
Nadere informatiePost-mbo opleiding autisme
Post-mbo opleiding autisme mensenkennis De docent zocht aansluiting bij onze wensen en dat is erg prettig. Post-mbo opleiding autisme Wie werkt met mensen met autisme, weet dat zij een heel eigen benadering
Nadere informatieDe Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen
1 De Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen In het publieke domein worden allerlei nieuwe technieken gebruikt: ambtenaren gebruiken Twitter, games, webplatformen en monitoringtools om de
Nadere informatieKlantgericht (online) communiceren. in 5 stappen. Whitepaper
Klantgericht (online) communiceren in 5 stappen Whitepaper Index Klantgericht communiceren in 5 stappen 3 Klantgericht communiceren, waarom zou ik? 4 Aan de slag! 5 5-stappenplan klantgericht communiceren
Nadere informatieProfessionele workshops designsemantiek voor (interieur-)architecten en productontwikkelaars
Professionele workshops designsemantiek voor (interieur-)architecten en productontwikkelaars Dag 1 INTRODUCTIE TOT ARCHITECTURALE DESIGNSEMANTIEK Dag 2 KLEUREN- EN VORMENKEUZE IN PRIVATE WONINGEN Dag 3
Nadere informatie21st Century Skills Training
Ontwikkeling van competenties voor de 21 e eeuw - Vernieuwend - Voor werknemers van nu - Met inzet van moderne en digitale technieken - - Integratie van social media - Toekomstgericht - Inleiding De manier
Nadere informatieVoorwoord. AHA! De Grafisch Vormgever Voor Communicatie en Multimedia Design studenten.
Anne H Heijkoop eijkoop Assesment Assesment Anne Anne AnneHeijkoop Heijkoop Assesment Assesment Anne Anne Heijkoop Heijkoop Assesment Assesment DE GRAFISCH VORMGEVER Voorwoord AHA! De Grafisch Vormgever
Nadere informatieNiveaubepaling Nederlandse taal
Niveaubepaling Nederlandse taal Voor een globale niveaubepaling kunt u de niveaubeschrijvingen A1 t/m C1 doornemen en vaststellen welk niveau het beste bij u past. Niveaubeschrijving A0 Ik heb op alle
Nadere informatiePostmaster opleiding spelpsychotherapie. De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven.
mensenkennis De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven. Postmaster opleiding spelpsychotherapie Postmaster opleiding spelpsychotherapie Kinderen
Nadere informatieDrents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen
Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Les 1 Pratende dingen Les 1 Pratende dingen Samenvatting van de les Deze les is de eerste van vier lessen over beeldcultuur. Tijdens
Nadere informatieNew Penguins Talent. De brug tussen de dynamische arbeidsmarkt en talent!
New Penguins Talent De brug tussen de dynamische arbeidsmarkt en talent! Over New Penguins New Penguins realiseert en detacheert op het gebied van marketing, design en development. Dit betekent zowel het
Nadere informatieDubbele identiteit. Anja Bekink! Samenwerking: het CJG van ons allen of ieder voor zich? Door:
Dubbele identiteit Samenwerking: het CJG van ons allen of ieder voor zich? Door: Programma Welke dubbele identiteit? Wil niet of kan niet? De casus & de cirkel The Matrix & de Verrassingen De professional
Nadere informatieIntroductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk?
Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Zodra er twee of meer mensen in 1 ruimte zijn is er sprake van communicatie, ook al wordt er niet gesproken. Het is
Nadere informatieDag 15 - natuurlijk speechen met mind mapping
Dag 15 - natuurlijk speechen met mind mapping Zodra je er op gaat letten zie je dat veel toespraken eigenlijk heel onnatuurlijk overkomen. De spreker staat kaarsrecht achter zijn spreekgestoelte. Hij duikt
Nadere informatieONDERNEMEN IS VOOR HELDEN
ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat
Nadere informatieMEDEZEGGENSCHAP EN SUCCESFACTOREN. Ruysdael onderzoek 2015
MEDEZEGGENSCHAP EN SUCCESFACTOREN Ruysdael onderzoek 2015 Succes maak je samen Ruysdael is gespecialiseerd in innovatie van mens en organisatie. Vanuit de overtuiging dat je samen duurzame meerwaarde creëert.
Nadere informatieTaxanomie van Bloom en de kunst van het vragen stellen. Anouk Mulder verschil in talent
Onthouden Kunnen ophalen van specifieke informatie, variërend van feiten tot complete theorieën Opslaan en ophalen van informatie (herkennen) Kennis van data, gebeurtenissen, plaatsen Kennis van belangrijkste
Nadere informatieLééf je dag. Prikkelende workshops om samen te leren
Lééf je dag Prikkelende workshops om samen te leren Vier je dag, vier het moment Wilt u een personeelsbijeenkomst organiseren waarbij u ontspanning combineert met leren? Kies dan voor de workshops van
Nadere informatieEvalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek
Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2
Nadere informatieHet Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:
BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse
Nadere informatieCONTEMPLATIEVE FOTOGRAFIE BEWUST ANDERS WAARNEMEN
CONTEMPLATIEVE FOTOGRAFIE BEWUST ANDERS WAARNEMEN Inleiding Wat wij beogen met deze drie dagen is een verdieping in fotograferen. Dat doen we door het effect van foto s te bestuderen. In algemeenheid geven
Nadere informatieDe VO - vakvernieuwing komt eraan
De VO - vakvernieuwing komt eraan Keuzes maken! Marijn Meijer Wat gaan we doen? wat verandert er? beheersingsniveaus samenhang inrichting CE/SE en PTA keuzes maken: methodes of... en we houden het praktisch,
Nadere informatieDenken kun je Leren!
Denken kun je Leren! Bekijk de twee vragen hieronder. Op welke manier verschillen deze twee vragen van elkaar? (Bedenk het antwoord voor jezelf draai je naar degene waar je het dichtste bij zit bespreek
Nadere informatieSTARTVERSLAG STUDENT - LOTTE VAN DER SCHOOT 1623303 // COÖRDINATOR - INGE SCHAREMAN // STAGEBEGELEIDING - CYNTHIA BOOM & KEVIN KARS
STARTVERSLAG STUDENT - LOTTE VAN DER SCHOOT 1623303 // COÖRDINATOR - INGE SCHAREMAN // STAGEBEGELEIDING - CYNTHIA BOOM & KEVIN KARS INHOUD // INLEIDING 4 ORIENTATIEDOCUMENT 5 FACTSHEET 6 LEERDOELEN 7 STARTVERSLAG
Nadere informatieProject Interactieve multimedia
Project Interactieve multimedia Jerney van Schagen Inleiding: Het eerste idee van het project bij mij was dat het een vrij breed project zou worden, maar in een van de eerste colleges kwam ik er al gauw
Nadere informatiePostmaster opleiding systeemtherapeut
Postmaster opleiding systeemtherapeut mensenkennis In de context met cliënten, gezinnen en kinderen was dit leerzaam en direct bruikbaar in mijn werk. evaluatie deelnemer Postmaster opleiding systeemtherapeut
Nadere informatieDÉ 3 GEHEIMEN OM DIRECT PRODUCTIEVER TE WORDEN. Geschreven door Janny Brusselers
DÉ 3 GEHEIMEN OM DIRECT PRODUCTIEVER TE WORDEN Geschreven door Janny Brusselers Hallo! Leuk dat je je hebt ingeschreven voor mijn gratis nieuwsbrief! Als dank hiervoor, verklap ik dé 3 geheimen die jou
Nadere informatieHersenen, emotie en gedrag beïnvloeden
Breinvoeding voor beïnvloeding Hersenen, emotie en gedrag beïnvloeden Bekijk de onderstaande twee figuren. Bij welke figuur is de lange lijn precies doormidden gedeeld? Tekening: Patrick Maitimo Meet de
Nadere informatieDe DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:
beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen
Nadere informatieVerantwoording 1.1 Keuze van de titel
1 13 Verantwoording 1.1 Keuze van de titel Voor je ligt het handboek Training sociale vaardigheden. Dit boek is geschreven voor iedereen die te maken heeft met kinderen tussen de tien en vijftien jaar
Nadere informatieKOL bijeenkomst 3 12-13
KOL bijeenkomst 3 12-13 Terugblik: H1:demotoets uitwisselen Bijeenkomst 2 leerstijlen (slb) Wat heb je afgelopen stagedagen gezien/gedaan dat te maken heeft met leren? Aanvullen spin leren: Mijn leren
Nadere informatieTRAININGENGIDS MC CONSULTANTS B.V. R. (Robert) Kuipers
TRAININGENGIDS MC CONSULTANTS B.V. P.A.M. (Petra) Vanderlyde Mr. H.E. (Harriëtte) van Luijken Mr. A.J.P.M. (Jan) Snoeijer A.P.M. (Arnold) Vanderlyde A. (André) Tolman, MFP H.F.M. (Henk) Vanderlyde F.G.R.
Nadere informatieWorkshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep!
Workshop 1: Communiceren over zelfredzaamheid: daar is mijn volggroep! Workshopleiders: Guido Rijnja, communicatieadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst Ellen van Selm, projectleider Buurtvoorlichters
Nadere informatieAan de slag met je jaarverslag. Whitepaper
Aan de slag met je jaarverslag Whitepaper Index Aan de slag met je jaarverslag 3 Vorm 6 Online of offline 7 Video 9 Welke vorm past bij jou? 11 Inhoud 12 Doelgroeponderzoek 12 Maak het persoonlijk 13 Blik
Nadere informatieOPDRACHTKAART. Thema: AV-technieken. AV-media 2. De invloed en kracht van AV-media AV-02-02-01
OPDRACHTKAART AV-02-02-01 De invloed en kracht van AV-media Voorkennis: Je hebt de opdracht Introductie AV-media afgerond. Intro: Televisie en film hebben een grote invloed op de maatschappij. Deze opdracht
Nadere informatieE-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!
Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde
Nadere informatie1. De Vereniging - in - Context- Scan... 2. 2. Wijk-enquête... 3. 3. De Issue-scan en Stakeholder-Krachtenanalyse... 4. 4. Talentontwikkeling...
Meetinstrumenten De meetinstrumenten zijn ondersteunend aan de projecten van De Sportbank en ontwikkeld met de Erasmus Universiteit. Deze instrumenten helpen om op een gefundeerde manier te kijken naar
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieStartpunt. Handleiding voor het bijbelonderwijs op de basisschool. Wat is Startpunt?
Startpunt Handleiding voor het bijbelonderwijs op de basisschool Wat is Startpunt? Startpunt is een handleiding voor leerkrachten op de basisschool, voortgekomen uit de praktijk van de basisschool. Veel
Nadere informatieattitudes zelfstandig leren kennis vaardigheden
zelfstandig leren Leren leren is veel meer dan leren studeren, veel meer dan sneller lijstjes blokken of betere schema s maken. Zelfstandig leren houdt in: informatie kunnen verwerven, verwerken en toepassen
Nadere informatieBlok 3. Gesprekstechnieken, 2 uur
Blok 3. Gesprekstechnieken, 2 uur Wat is communicatie LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen) Open vragen stellen Waarderend gesprek Hoe geef je feedback (doorlopend proces) Oefenen d.m.v. rollenspellen
Nadere informatieVoorbij de kunst. Anders kijken naar kunst met jongeren. Yotka Kroeze & Jobbe Holtes
Voorbij de kunst Anders kijken naar kunst met jongeren Yotka Kroeze & Jobbe Holtes Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 7
Nadere informatieVerslag Creatief Denken en Pitchen
Verslag Creatief Denken en Pitchen Jeroen Dusseldorp 2041664 PM1DV Leraar: Serge verwiel 1 Voorwoord Korte evaluatie van trainingen De beroepsvaardigheden trainingen vond ik dit blok toch wel het leukste
Nadere informatieWelke meningen over reclame staan tegenover elkaar? Teken een verbindingslijn tussen de 2 zinnen die bij elkaar horen:
Welke meningen over reclame staan tegenover elkaar? Teken een verbindingslijn tussen de 2 zinnen die bij elkaar horen: Reclame is cool en gaaf! Reclame geeft nuttige informatie Reclame laat zien hoe het
Nadere informatieModule 5 Reaching A2 Unit 1 ID&T goes to Brazil
Unit 1 ID&T goes to Brazil 1 Ik heb misschien meerdere malen moeten luisteren naar de voicemail en kijken naar de DVD, maar heb er uiteindelijk wel de benodigde informatie uit weten te halen. 2 Ik heb
Nadere informatieTheater/Bioscoop De Nieuwe Kolk
Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Thema-overzicht Thema-overzicht Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Kern van het thema Het thema Functies
Nadere informatieHerbeleef WO2 Welke keuzes zou jij maken? Gemaakt door: Kevin van Werkhooven & Timo Nijhof
Herbeleef WO2 Welke keuzes zou jij maken? Gemaakt door: Kevin van Werkhooven & Timo Nijhof Doel: Het doel van deze interactieve video is voornamelijk educatie. Je zult door middel van het spelen, bewuster
Nadere informatie