Inhoud. Woord vooraf 13. Hoofdstuk 1. Inductieve statistiek in onderzoek 17. Hoofdstuk 2. Kansverdelingen en kansberekening 28

Transcriptie

1 Inhoud Woord vooraf 13 Hoofdstuk 1. Inductieve statistiek in onderzoek Wat is de bedoeling van statistiek? De empirische cyclus Het probleem van de inductieve statistiek Statistische significantie Kansberekening Toetsen Misbruik van statistiek De essentie van hoofdstuk Opdrachten 27 Hoofdstuk 2. Kansverdelingen en kansberekening Kansverdelingen Wat is een kansverdeling? Gemiddelde van de kansverdeling: verwachte waarde Variantie van de kansverdeling De kansverdeling van het steekproefgemiddelde Hoe kunnen we E(X) schatten? Hoe goed is onze schatting van E(X)? De vorm van de steekproevenverdeling van het gemiddelde Hoe groot is een steekproef die groot genoeg is? Kansen berekenen in de steekproevenverdeling van het gemiddelde De essentie van hoofdstuk Opdrachten 46 Hoofdstuk 3. Hypothesetoetsing en betrouwbaarheidsintervallen Betrouwbaarheidsintervallen Wat is een betrouwbaarheidsinterval? Een betrouwbaarheidsinterval berekenen 50

2 6 Inhoud 3.2 Hypothesetoetsing Hypotheses formuleren Het principe van hypothesetoetsing in woorden Hypothesetoetsing in cijfers Eenzijdig en tweezijdig toetsen Kiezen tussen eenzijdig en tweezijdig Toetsen met kritieke waarden Onzekerheden bij hypothesetoetsing Effectgrootte Parametrisch versus nonparametrisch toetsen De essentie van hoofdstuk Opdrachten 69 Hoofdstuk 4. Toetsen voor één populatie T-toets voor het gemiddelde In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de t-toets voor het gemiddelde? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Voorbeeld: hebben metalfans langere haren? De t-toets voor het gemiddelde uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de t-toets Rapporteren over de t-toets voor het gemiddelde χ2-toets voor frequenties In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de χ2-toets voor frequenties? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Voorbeeld: presteert het klasje van Evelien uitzonderlijk op leesgebied? De x2-toets voor frequenties uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de χ2-toets voor frequenties Rapporteren over de χ2-toets voor frequenties De essentie van hoofdstuk Opdrachten 87 Hoofdstuk 5. Toetsen voor twee populaties T-toets voor twee onafhankelijke steekproeven In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? 91

3 Inhoud Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de t-toets voor onafhankelijke steekproeven? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Gelijke of ongelijke varianties? Voorbeeld De t-toets voor twee onafhankelijke steekproeven uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de t-toets voor twee onafhankelijke steekproeven Rapporteren over de t-toets voor twee onafhankelijke steekproeven Wilcoxon rank-sum toets In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de Wilcoxon rank-sum toets? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Voorbeeld: is het welbevinden hoger bij het luisteren naar favoriete muziek? De Wilcoxon rank-sum toets voor onafhankelijke steekproeven uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de Wilcoxon rank-sum toets Rapporteren over de Wilcoxon rank-sum toets De essentie van hoofdstuk Opdrachten 115 Hoofdstuk 6. Toetsen voor twee populaties afhankelijke steekproeven T-toets voor twee afhankelijke steekproeven In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de t-toets voor afhankelijke steekproeven? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Voorbeeld: is love blind? De t-toets voor twee afhankelijke steekproeven uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de t-toets voor twee afhankelijke steekproeven Rapporteren over de t-toets voor twee afhankelijke steekproeven Wilcoxon signed-rank toets In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? 128

4 8 Inhoud Wat is het principe van de Wilcoxon signed-rank toets? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Voorbeeld: is de partner na de relatie minder mooi? De Wilcoxon signed-rank toets voor afhankelijke steekproeven uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de Wilcoxon signed-rank toets Rapporteren over de Wilcoxon signed-rank toets De essentie van hoofdstuk Opdrachten 138 Hoofdstuk 7. Toetsen voor meer dan twee populaties variantieanalyse Eenwegs variantieanalyse In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de eenwegs variantieanalyse? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Welke groepen verschillen van elkaar? De one-way ANOVA uitvoeren met SPSS Effectgrootte bij de one-way ANOVA Rapporteren over de one-way ANOVA Tweewegs variantieanalyse In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de tweewegs variantieanalyse? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Welke groepen verschillen van elkaar? De two-way ANOVA uitvoeren met SPSS Effectgrootte bij de two-way ANOVA Rapporteren over de two-way ANOVA Kruskal-Wallis toets In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de Kruskal-Wallis toets? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? De Kruskal-Wallis toets uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de Kruskal-Wallis toets Rapporteren over de Kruskal-Wallis toets De essentie van hoofdstuk Opdrachten 175

5 Inhoud 9 Hoofdstuk 8. Toetsen voor herhaalde metingen bij meer dan twee populaties Variantieanalyse voor herhaalde metingen In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Wat is sfericiteit en wat doen we bij gebrek eraan? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van variantieanalyse bij herhaalde metingen? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Welke groepen verschillen van elkaar? Variantieanalyse met herhaalde metingen uitvoeren met SPSS Effectgrootte bij variantieanalyse met herhaalde metingen Rapporteren over de variantieanalyse met herhaalde metingen Friedman s ANOVA In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van Friedman s ANOVA? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Friedman s ANOVA uitvoeren met SPSS Effectgrootte bij Friedman s ANOVA Rapporteren over Friedman s ANOVA De essentie van hoofdstuk Opdrachten 203 Hoofdstuk 9. Toetsen voor het verband tussen twee variabelen Pearson correlatietoets In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de Pearson correlatietoets? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Voorbeeld De correlatietoets uitvoeren met SPSS Interpretatie van het verband: R2 en causaliteit De partiële correlatie Effectgrootte bij de correlatietoets Rapporteren over de Pearson correlatie Rangcorrelatie van Spearman In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de rangcorrelatie van Spearman? 216

6 10 Inhoud Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Voorbeeld De rangcorrelatie met SPSS Effectgrootte bij de correlatietoets Rapporteren over de Spearman correlatie Chikwadraattoets voor kruistabellen In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van de chikwadraattoets voor kruistabellen? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? De chikwadraattoets uitvoeren met SPSS Effectgrootte van de chikwadraattoets Rapporteren over de chikwadraattoets De essentie van hoofdstuk Opdrachten 229 Hoofdstuk 10. Toetsen voor het verband tussen meer dan twee variabelen: regressieanalyse Enkelvoudige regressie In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van enkelvoudige regressie? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Analyse van de residuen Outliers en andere ongewensten Enkelvoudige regressie met SPSS Effectgrootte bij enkelvoudige regressie Rapporteren over enkelvoudige regressie Meervoudige regressie In welke situatie gebruiken we deze toets? Wat zijn de voorwaarden om de toets te mogen gebruiken? Hoe formuleren we de hypotheses? Wat is het principe van meervoudige regressie? Hoe beslissen we of we H 0 kunnen verwerpen? Het probleem van multicollineariteit Meervoudige regressie met SPSS Effectgrootte bij de meervoudige regressie Rapporteren over meervoudige regressie Nominale variabelen in regressieanalyse Steekproefgrootte in regressieanalyse De essentie van hoofdstuk Opdrachten 273

7 Inhoud 11 Hoofdstuk 11. Tot slot: hoe kies je de juiste toets? Overzicht van de technieken Twee voorbeelden Stap 1: ontleed de onderzoeksvraag Stap 2: welke zijn de afhankelijke en de onafhankelijke variabelen? Stap 3: wat is het meetniveau van de variabelen? Stap 4: hoeveel populaties worden er bestudeerd? Stap 5: afhankelijke of onafhankelijke steekproeven? Stap 6: parametrische toets of nonparametrische toets? Stap 7: eenzijdig of tweezijdig? Slotopmerkingen De essentie van hoofdstuk Opdrachten 285 Bijlage 1. Statistische tabellen 289 Bibliografie 303 Begrippenlijst 305 Index 317