Hanzehogeschool Groningen

Transcriptie

1 Hanzehogeschool Groningen Opleiding: Varianten: Food & Business, bachelor voltijd Visitatiedatum: 19 april 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, oktober 2005

2 2 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 13 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 34 Onderwerp 6 Resultaten 37 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 43 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 45 Bijlage 3 Bezoekprogramma 48 Bijlage 4 Kengetallen 50 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 52 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 3

4 4 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 5

6 6 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Food & Business van de Hanzehogeschool Groningen heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in januari 2005, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op 19 april 2005 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: De heer dr. J.M. van der Meer (voorzitter, domein/werkveld Food & Business); De heer prof. dr. ir. J.C.M. van Trijp (domein/werkveld Food & Business, kennis van het hoger onderwijs); De heer W.P.N. Pennings (student-lid); De heer drs. G.J.H. Vermeulen (NQA-auditor). Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hanzehogeschool Groningen is in 1993 ontstaan door een fusie van de Rijkshogeschool Groningen en de Hanzehogeschool Groningen. De hogeschool omvat ruim 60 bacheloropleidingen en telt ruim studenten en personeelsleden. Tot september 2004 kende de Hanzehogeschool een faculteitsstructuur. Vanaf september 2004 zijn de faculteiten opgeheven en zijn de bacheloropleidingen ondergebracht bij Schools. De hogeschool bestaat uit totaal 17 Schools. Binnen deze Schools hebben inhoudelijk verwante opleidingen een plaats gekregen. De missie van de hogeschool is verwoord in de beleidsnota Versterkt Verder: De Hanzehogeschool Groningen leidt studenten op in inspirerende werkplaatsen tot verantwoordelijke, ondernemende professionals en bereidt ze NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 7

8 voor op beroepsuitoefening in internationaal perspectief. In het nieuwe strategische plan Focus 2010 (2005) zijn de kennissamenleving en internationalisering centrale thema s. Binnen de hogeschool lopen drie vernieuwingsprojecten: het competentiegericht maken van de curricula, inclusief het toetsen van competenties (CompAss), invoering van een elektronische leeromgeving (HELO) en versterking van de doorstroom mbo-hbo (Beroepskolom). Voor de hele hogeschool zijn in het HG-Onderwijskader afspraken vastgelegd ten aanzien van onderwijsaanbod, programmering, studieloopbaanbegeleiding, onderwijsorganisatie en de ontwikkeling van de brede bachelors. Tot september 2004 was de opleiding Food & Business samen met de opleiding Voeding & Diëtetiek een onderdeel van de afdeling F&B/VD. Deze afdeling maakte deel uit van de Faculteit Economie. Vanaf september 2004 zijn beide opleidingen opnieuw ingedeeld. De opleiding Food & Business maakt vanaf september 2004, samen met de opleidingen Small Business & Retail Management, Commerciële Economie en International Business & Languages, onderdeel uit van het Instituut voor Marketing & Management (IM&M). Binnen dit instituut zijn 75 medewerkers werkzaam en er studeren in totaal studenten aan de vier opleidingen. Het managementteam van het instituut bestaat uit de dean en vijf teamleiders. De vier opleidingen worden omgevormd tot één brede bachelor of Commerce. In de toekomst zullen de programma s in de brede bachelor zijn samengesteld uit het totaalaanbod van majors, minors en keuzeonderdelen. De opleiding Food & Business komt voort uit de opleiding Voeding en Diëtetiek, die het keuzeprogramma Marketing aanbood. In 1989 is de zelfstandige opleiding Voeding en Marketing van start gegaan. Met ingang van september 2000 is de naam gewijzigd in de opleiding Food & Business. De opleiding stelt zich ten doel gekwalificeerde beroepsbeoefenaren op te leiden binnen het werkveld van de foodmarketeer. De opleiding is met 111 ingeschreven studenten en 13 docenten (4,14 fte) relatief klein. Studenten volgen een competentiegericht programma dat thematisch is opgezet. Het programma wordt alleen in voltijd aangeboden. In het cursusjaar 2004/2005 is binnen IM&M gestart met een gedeeltelijk gemeenschappelijke propedeuse (eerste twee blokken van het eerste studiejaar). De studenten van de vier opleidingen binnen IM&M volgen dan hetzelfde studieprogramma. Op termijn wordt gestreefd naar een gezamenlijke propedeuse voor de vier opleidingen, gevolgd door samenwerking in de hogere jaren. De opleiding is (onder de naam Voeding en Marketing) voor het laatst in januari 2000 gevisiteerd. De uitkomsten van de visitatie zijn vastgelegd in het eindrapport Voeding verantwoord (2000). 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van NQA en die hieronder wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport en de bijlagen een duidelijke basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de opleidingen geldende domeinspecifieke referentiekader (zie 8 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

9 facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden (februari 2005), zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek (maart 2005). Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten, die doorgegeven werden aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. Door middel van een agenderende audit zijn de belangrijkste agenda-onderwerpen voor het visitatiebezoek bepaald, zodat de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate konden voorbereiden op het visitatiebezoek. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met een representatieve vertegenwoordiging van docenten, studenten, werkveld, afgestudeerden en met het management. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden schriftelijk beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een detailrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het detailrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in juni 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 9

10 onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in Augustus 2005 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is vervolgens ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het detailrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. Optionele tekst bechmarking Wat betreft de benchmarking wordt een vergelijk gemaakt met andere soortgelijke opleidingen in Nederland. Voor de landelijke vergelijking maakt het panel gebruik van de centraal geregistreerde gegevens van het CRIHO, aangezien deze een vergelijkbaarheid mogelijk maken. Dit in tegenstelling tot opleidingseigen kengetallen met verschillen in definitie en registratie. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding Aan het eerste facet van dit onderwerp is voor de opleiding Food & Business een goed toegekend. Voor het tweede en derde facet werd eveneens het oordeel goed toegekend. Het oordeel op dit onderwerp is derhalve positief. De opleiding hanteert de landelijk opgestelde opleidingskwalificaties. De kwalificaties zijn vastgelegd in het document De Foodmarketeer, Competentieprofiel 2003 Food & Business. 10 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

11 De opleidingskwalificaties zijn in juni 2003 vastgesteld door het landelijk overleg van de (vier) opleidingen Food & Business. In het nieuwe competentieprofiel wordt verantwoord dat de opleiding behoort tot het economisch domein. In aanvulling op het landelijke profiel legt de opleiding Food & Business van de Hanzehogeschool Groningen eigen accenten in de vorm van sensorisch onderzoek, toegepast onderzoek en productontwikkeling. Andere opleidingen Food & Business kiezen voor andere accenten. Voorbeelden zijn internationalisering, consumentenbehoeften, productmanagement, productbeleid, kwaliteitszorg, merkenstrategie en communicatiebeleid Programma De facetten Eisen hbo, Relatie doelstellingen en inhoud programma, Samenhang in het opleidingsprogramma, Duur en Afstemming tussen vormgeving en inhoud zijn gewaardeerd met het oordeel goed. Aan de facetten Studielast, Instroom en Beoordeling en toetsing zijn de oordelen voldoende toegekend. Het oordeel op dit onderwerp is derhalve positief Inzet van personeel De opleiding scoort voldoende op de facetten Eisen hbo en Kwantiteit personeel en goed op het facet Kwaliteit personeel. Het oordeel op dit onderwerp is dan ook positief Voorzieningen Het facet Materiële voorzieningen is gewaardeerd met het oordeel goed. Aan het facet Studiebegeleiding is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is derhalve positief Interne kwaliteitszorg De facetten Evaluatie resultaten en Maatregelen tot verbetering zijn met een goed beoordeeld. Aan het facet Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp interne kwaliteitszorg is dan ook positief Resultaten Voor de opleiding zijn de facetten Gerealiseerd niveau en Onderwijsrendement met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp resultaten is derhalve positief. Op deze plaats maakt het panel nog een vergelijking van de rendementen op landelijk niveau van de vier opleidingen Food & Business (bron: welsite kengetallen van de HBOraad) (zie bijlage 4). Hieruit blijkt dat de meeste opleidingen hebben te maken met een licht dalend aantal inschrijvingen. De studieduur van afgestudeerden van de opleiding Food & Business in Groningen komt overeen met het landelijke gemiddelde van de opleidingen Food & Business. De verblijfsduur van studiestakers is veelal iets langer dan het landelijke gemiddelde; in 2002 was de verblijfsduur echter vier maanden korter dan het landelijke gemiddelde. De uitval na 1 jaar van de opleiding Food & Business in Groningen is tot 2002 doorgaans iets lager dan het landelijke gemiddelde; vanaf 2002 is de uitval in Groningen NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 11

12 hoger. De uitval na 3 jaar van de opleiding Food & Business in Groningen is vanaf 1999 tamelijk stabiel en het uitvalpercentage is in Groningen lager dan het landelijke gemiddelde. 12 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

13 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau opleiding Food & Business Groningen Onderwerp/Facet Opleiding F&B 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO-bachelor Goed Totaal oordeel Positief 2.1 Eisen HBO Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud Goed programma 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Voldoende 2.5 Instroom Voldoende 2.6 Duur Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaal oordeel Positief 3.1 Eisen HBO Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaal oordeel Positief 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaal oordeel Positief 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, Voldoende alumni en beroepenveld Totaal oordeel Positief 6.1 Onderwijsrendement Voldoende 6.2 Gerealiseerd niveau Voldoende Totaal oordeel Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding Food & Business van de Hanzehogeschool Groningen op alle zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. De opleiding voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit en gaat daar op vele facetten bovenuit, met name waar het gaat om de onderwerpen Doelstellingen en Programma. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 13

14 14 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

15 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 15

16 16 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

17 Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: De opleiding hanteert de landelijk opgestelde opleidingskwalificaties. De kwalificaties zijn vastgelegd in het document De Foodmarketeer, Competentieprofiel 2003 Food & Business en zijn in juni 2003 vastgesteld door het landelijk overleg van de (vier) opleidingen Food & Business. De opleidingen hebben destijds besloten het landelijk profiel uit 1999 te herzien omdat de ordening van de kwalificaties in de praktijk niet gelukkig bleek, hoewel het profiel volgens de betrokkenen nog actueel en valide was. Het nieuwe competentieprofiel is tot stand gekomen op basis van overleg met de Nederlandse Voedingsmiddelen Industrie (VAI) en het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), het analyseren van advertenties en enquêtes onder afgestudeerden. Het nieuwe competentieprofiel is tot stand gekomen in het Landelijke Overleg Opleidingen (LOO) F&B. Hierin zijn de vier hogescholen die de opleiding Food & Business aanbieden vertegenwoordigd. De opleiding Food & Business Groningen heeft door het vervullen van het voorzitterschap van het LOO F&B aan het competentieprofiel een actieve bijdrage geleverd. De inbreng van de opleiding Food & Business Groningen in het LOO F&B is geformuleerd op basis van overleg met de eigen adviesraad. De adviesraad bestaat uit vertegenwoordigers uit het werkveld die minimaal hbo-niveau en meerdere jaren praktijkervaring hebben. Het competentieprofiel Food & Business omvat 18 competenties. De competenties zijn onder te verdelen in competenties op strategisch, tactisch en operationeel niveau en zijn onder te brengen in de foodmarketingcyclus: ideeënselectie, productontwikkeling, productie en verkoop. De competenties dekken zowel de volledige foodmarketingcyclus als de drie organisatiesniveaus af. De opleiding beoogt studenten op te leiden tot competente foodmarketeers. Afgestudeerden kunnen als beginnend beroepsbeoefenaar in de voedings- en genotmiddelenindustrie de vertaalslag maken van voedings-, trend- en gebruikersonderzoek naar markt- en productontwikkeling. In het nieuwe competentieprofiel wordt verantwoord dat de opleiding Food & Business behoort tot het economisch domein. Het competentieprofiel beschrijft de competenties NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 17

18 die specifiek zijn voor afgestudeerden van de opleiding Food & Business. Daarnaast is er in het document De Foodmarketeer, Competentieprofiel 2003 Food & Business aandacht voor het economisch domein waarvan de opleiding deel uitmaakt. Aan de hand van een overzicht wordt inzichtelijk gemaakt dat het competentieprofiel Food & Business een achttal competenties, die algemeen geldend zijn voor economische opleidingen op hbo-niveau, in afdoende mate omvat. Het competentieprofiel waarborgt dat een afgestudeerde van de opleiding Food & Business voldoende wordt opgeleid in het economische domein. In aanvulling op de landelijke opleidingskwalificaties legt de opleiding in Groningen eigen accenten in de vorm van sensorisch onderzoek, toegepast onderzoek en productontwikkeling. Er is volgens de opleiding geen specifiek F&B internationaal referentiekader. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: In het document De Foodmarketeer, Competentieprofiel 2003 Food & Business wordt aandacht besteed aan het hbo-niveau van de competenties. Aan de hand van de tien generieke hbo-kwalificaties van de Commissie Franssen wordt inzichtelijk gemaakt dat de set van 18 competenties als geheel voldoet aan de kwalificaties van een bachelor. Die dekking komt niet zozeer tot stand doordat een bepaalde competentie beantwoordt aan één van de tien hbo-kwalificaties, maar doordat een aantal competenties samen voldoen aan een hbo-kwalificatie. De opleiding heeft de tien generieke hbo-kwalificaties vertaald naar de Dublindescriptoren. Het panel stelt vast dat de tien generieke hbo-kwalificaties in afdoende mate de kwalificaties van een hbo-bachelor afdekken, zoals die in de Dublindescriptoren zijn beschreven: (toepassen van) kennis en inzicht, oordeelsvorming, communicatie en leervaardigheden. Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. 18 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

19 Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: De eindkwalificaties van de opleiding Food & Business zijn gebaseerd op een landelijk vastgesteld competentieprofiel (zie 1.1). Het primaire werkterrein van afgestudeerden is de voedings- en genotmiddelenindustrie en de levensmiddelenhandel. Daarnaast zijn zij werkzaam in de catering, de fast food en in de dienstenmarkt. Afgestudeerden zijn in een veelheid van functies werkzaam, met een breed scala aan taken. Tegelijkertijd is er behoefte aan een focus waarmee afgestudeerden zich kunnen positioneren en onderscheiden. Hiervoor gebruikt de opleiding de term foodmarketeer. Zij vervullen in de beroepspraktijk een spinfunctie tussen het commerciële en het voedingskundige domein. Functiegebieden zijn foodmarketing, productmanagement, logistiek management, productontwikkeling en salesmanagement, klantenmanagement, filiaalmanagement en consultant. De taken van de afgestudeerden hangen samen met de plaats in de organisatie, het niveau van de functie (strategisch, tactisch of operationeel) en de omvang van het bedrijf. In kleine organisaties worden de verschillende niveaus vaak samengebracht in één functie. Doorgroei vindt vooral plaats op tactisch en strategisch niveau. De taken en activiteiten hebben betrekking op onderzoek, marketing, ontwerp, beheer en ontwikkeling. Belangrijke nieuwe ontwikkelingen binnen de industrie zijn internationalisering en fusies, wijzigingen in consumentengedrag, milieu- en kwaliteitszorg. Binnen de levensmiddelenhandel zijn concentratie en schaalvergroting, internationalisering en professionalisering belangrijke ontwikkelingen. Het panel herkent deze ontwikkelingen en stelt vast dat deze (soms impliciet) in de eindkwalificaties tot uitdrukking komen. Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: Het programma is samengesteld uit themablokken. Al in 1995 is gekozen voor een thematische opzet van het curriculum met gebruik van probleemgestuurd onderwijs. Vanaf 1997 is projectgecentreerd onderwijs ingevoerd. Deze vorm van onderwijs kent NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 19

20 een thematische opzet waarbij ondersteunende theorie en vaardigheden rondom het thema en het project zijn gecentreerd. De opleiding is in het cursusjaar 2004/2005 gestart met een nieuw curriculum in het eerste studiejaar. De eerste twee onderwijsblokken vormen een gezamenlijke propedeuse met de drie andere opleiding binnen IM&M; de laatste twee onderwijsblokken vallen binnen de eigen opleiding. Het is de bedoeling een volledig gemeenschappelijke propedeuse te ontwikkelen en meer keuzeruimte in de hogere jaren aan te bieden. Deze gezamenlijke ontwikkeling start met het opstellen van een projectplan. Leidraad is het hogeschoolkader Brede bachelors. Studenten komen in aanraking met de beroepspraktijk en actuele ontwikkelingen in het werkveld aan de hand van casussen en opdrachten. Veel projectopdrachten komen tot stand in samenwerking met het werkveld. Studenten werken aan relevante beroepsproducten en maken zich concepten eigen. Voorbeelden zijn het project Kanten-klaar en het project Productontwikkeling waar voor een bedrijf een nieuw product wordt ontwikkeld. Ook wordt in opdracht van een productontwikkelaar gewerkt aan productinnovaties (broodjes gezond). Hiermee zijn de beroepsgerichtheid en actualiteit van deze onderdelen geborgd. Deze sterke aandacht voor de praktijk wordt bevestigd in gesprekken met studenten, afgestudeerden, docenten en werkveldvertegenwoordigers. De projecten genereren vervolgens weer nieuwe casuïstiek voor het curriculum. Ook door middel van excursies, lezingen en seminars komen studenten in aanraking met de beroepspraktijk. In het eerste en tweede studiejaar gaan studenten zo n drie à vier keer op excursie. Voorbeelden van bezochte bedrijven zijn de Suikerunie, een visfabrikant, Yakult en Mona. Verder organiseert het dispuut FOMAR activiteiten die studenten de mogelijkheid bieden zich te oriënteren op het bedrijfsleven. In dit kader zijn excursies georganiseerd naar Bolletje, Philiph Morris, Nutricia en Aviko. Een keer per een of twee jaar wordt door de opleiding Food & Business een seminar georganiseerd. De afgelopen jaren zijn er seminars georganiseerd met onderwerpen als Food Design en Innovatie (2005), Verpakkingen (2003) en Innovaties bij Albert Heijn (2002). Voor deze seminars worden ook alumni en stagebegeleiders uitgenodigd. Voor het inbrengen van recente ontwikkelingen en specifieke onderwerpen in het onderwijs worden gastdocenten ingezet. De docenten leggen voor het bijstellen van hun onderwijs regelmatig contact met bedrijven uit de voedingsmiddelenindustrie en verzamelen zo casuïstiek voor het curriculum. Verder voert de opleiding sensorisch onderzoek uit als contractactiviteit in het Smaakcentrum. Dit onderzoek levert eveneens casuïstiek op die in het onderwijs kan worden ingebracht. Docenten zijn verantwoordelijk voor de gebruikte vakliteratuur. De opleiding maakt onderscheid tussen verplichte literatuur, aanbevolen literatuur en verwijzingen naar relevante websites. Het panel concludeert op basis van de ter inzage gelegde literatuur, de readers en boekenlijsten voor de propedeuse en hoofdfase dat de opleiding gebruik maakt van relevante en actuele literatuur. Vooral de artikelen uit vaktijdschriften zijn zeer actueel. Het panel heeft echter geen afdoende inzicht in hoe de actualiteit van literatuur wordt geborgd. Bijzonder is dat een docent van de opleiding een leerboek voor sensorisch onderzoek heeft geschreven. Dit leerboek heeft Groningen gemaakt tot een toonaangevende opleiding op het gebied van sensorisch onderzoek en levert contacten 20 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

21 op met bedrijven voor projecten. Het meeste studiemateriaal is Nederlandstalig. De commissie pleit ervoor meer gebruik te maken van Engelstalige literatuur. Onderzoeksvaardigheden komen aan de orde in programmaonderdelen als Onderzoeksmethodiek, Consumentenonderzoek, Sensorisch onderzoek en Marktonderzoek. Recent is het project Taste It opgestart, gericht op het uitvoeren van smaak- en consumentenonderzoek. Algemene beroepsvaardigheden staan centraal in onderdelen als Gesprekstechniek, Communicatie en Managementvaardigheden, het Management Game en in de projecten (samenwerken, taken verdelen). De Adviesraad informeert de opleiding over nieuwe ontwikkelingen in het werkveld en adviseert de opleiding over het opnemen ervan in het curriculum. Aldus is er sprake van een duidelijke inbreng van het werkveld door het leveren van feedback op de actualiteit en beroepspraktijkgerichtheid van het curriculum. Het panel heeft vastgesteld dat de opleiding de suggesties van de Adviesraad ter harte neemt. In het kader van internationalisering wordt in het vierde jaar een module Internationale Marketing in het Engels verzorgd. Studenten hebben onder bepaalde voorwaarden de mogelijkheid om het tweede studiejaar of een deel van het vierde studiejaar in het buitenland door te brengen. Tot voor kort kende de opleiding een uitwisselingsprogramma met een vergelijkbare opleiding aan de Sheffield Hallem University. Uitwisseling met een verwante opleiding in Duitsland blijft mogelijk. Voorts beschikt de opleiding over een netwerk van buitenlandse stageadressen. De studenten maken van deze mogelijkheden relatief veel gebruik. In het vierde studiejaar volgt de student naar keuze twee profielprogramma s (logistiek van voedingsmiddelen, marktonderzoek, sensorisch onderzoek, e-marketing). De stage vindt plaats in de tweede helft van het derde studiejaar (28,6 EC s). De stage is gericht op oriëntatie op de toekomstige beroepssector, integratie van de theorie in de praktijk wat betreft kennis, inzicht, praktische en managementvaardigheden en houding, het leren kennen van het arbeidsproces en het uitvoeren van opdrachten in het algemeen en het eigen functioneren daarin. Een breed scala van stages is mogelijk (industrie, levensmiddelenhandel, detailhandel, voorlichtingsinstanties, marketingadviesbureaus en onderzoeksinstituten). Een stage in het buitenland behoort tot de mogelijkheden. Studenten moeten hun stageplaats zelf werven; de opleiding bepaalt of de stageplaats voldoet aan de gestelde eisen. De stagewerkzaamheden worden vastgelegd in een stagewerkplan; de stage wordt afgesloten met een verslag. Op grond van de gesprekken en de stageverslagen concludeert het panel dat studenten in grote mate van zelfstandigheid relevante werkzaamheden uitvoeren die passen bij het niveau van een derdejaars student. Bovendien heeft het panel van studenten en docenten vernomen dat de stageopdracht vooraf door de opleiding op serieuze wijze wordt getoetst op relevantie, niveau en haalbaarheid. Ook worden eisen gesteld aan begeleiding, werkplek en de geboden faciliteiten (pc). De opleiding wordt afgesloten met de afstudeeropdracht (31,5 EC s). Het doel is dat studenten zelfstandig een opdracht op hbo-niveau kunnen opzetten, uitvoeren, verwerken en presenteren. Vooraf stelt de student een plan op. Het doel van de opdracht wordt met de docentbegeleider zonodig geconcretiseerd Studenten die een eigen onderneming willen opzetten, krijgen de mogelijkheid zich hierop te richten door de Business Class te volgen. De Business Class biedt de mogelijkheid een NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 21

22 ondernemingsplan te ontwikkelen. De Business Class wordt gecoördineerd door de opleiding Small Business & Retail Management. Het ondernemersplan neemt de plaats in van de scriptie. Het ondernemersplan moet over een voedingsgerelateerd onderwerp gaan. Op basis van documentatie heeft het NIMA geconcludeerd dat de opleiding Food & Business marketing op een dusdanig niveau aanbiedt, dat de opleiding aan studenten die de opleiding voltooien een vrijstelling voor NIMA-B mag verstrekken. Per september 2004 geldt dit helaas niet meer; de opleiding is bezig deze vrijstelling opnieuw aan te vragen. Uit de SSA-enquête 2003 blijkt dat een grote meerderheid van de studenten (83%) vindt dat in de propedeuse voldoende aandacht wordt besteed aan beroepsoriëntatie. Uit de SSA-enquête 2003 blijkt dat een grote meerderheid van de studenten (81%) duidelijk vindt hoe studieonderdelen bijdragen aan de beroepsvoorbereiding. Verder vindt driekwart van de studenten (74%) dat de opleiding motiveert door een praktijkgerichte aanpak. Uit de SSA-enquête blijkt dat 100% van de studenten van mening is dat de stages goed voorbereiden op het functioneren op de arbeidsmarkt. Voorts blijkt uit de enquête dat 60% van de studenten vindt dat het programma voldoende mogelijkheden biedt voor oriëntatie op de internationale arbeidsmarkt. Uit de SSA-enquête blijkt dat driekwart van de studenten (74%) vindt dat in het programma voldoende wordt ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen. Ook blijkt uit de enquête dat driekwart van de studenten van mening is dat het schriftelijke studiemateriaal inhoudelijk van goede kwaliteit is. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: In de Studiegidsen voor de propedeuse en de hoofdfase worden de leerdoelen voor alle programmaonderdelen duidelijk en consequent vermeld. Uit eigen bestudering van het studiemateriaal concludeert het panel dat het studiemateriaal goed aansluit op de leerdoelen en zij heeft de indruk dat daarmee de beoogde competenties kunnen worden bereikt. Studenten hebben via projecten, opdrachten, stage en afstudeeropdracht genoeg mogelijkheden voor een specifieke invulling van hun studieprogramma en aansluiting op de landelijk afgesproken competenties. 22 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

23 Tijdens studiedagen in 2004 heeft de opleiding een competentie-check uitgevoerd. Naar aanleiding hiervan zijn enkele aanpassingen in het curriculum doorgevoerd. De competentie-check heeft geresulteerd in een matrix waarin is aangegeven in welke onderwijsblokken de 18 competenties aan de orde komen. Tevens is in deze matrix inzichtelijk gemaakt op welk niveau de competenties aan de orde komen. De opleiding maakt hierbij onderscheid tussen drie niveaus: kennismaking, toepassing op het niveau begrijpen en op onderdelen uitvoeren en toepassing op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. De stage en de afstudeeropdracht zijn niet in de matrix opgenomen omdat de competenties afhankelijk zijn van de opdracht. Het panel concludeert dat alle competenties in het curriculum aan de orde komen. Bovendien maakt de opleiding door het hanteren van drie niveaus zichtbaar dat er sprake is van groei. De opleiding schrijft in het zelfevaluatierapport dat het een programma aanbiedt dat studenten in staat stelt de 18 competenties voor de foodmarketeer te verwerven. Wel zijn er eigen accenten herkenbaar in het programma: de opleiding is in het bijzonder gericht op sensorisch onderzoek, het project van productontwikkeling en toegepast onderzoek. De 18 competenties zijn op zodanige wijze uitgewerkt in het curriculum dat aansluiting is gevonden bij de foodmarketingcyclus, die een fasegewijs verloop kent van ideeënselectie tot de verkoop van producten, en de bij de in de beroepspraktijk vigerende indeling in operationeel, tactisch en strategisch beheersingsniveau. De competentiematrix demonstreert een groei van de competenties over de blokken van het curriculum. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Goed Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: De opleiding heeft gekozen voor thematisch onderwijs dat wordt aangeboden in blokperioden van tien weken. Voor het vermarkten van levensmiddelen is de driedeling bedrijf, markt en product van belang. Deze driedeling is terug te vinden in de onderwijsblokken. In de verschillende studiejaren komen deze elementen steeds terug en in steeds grotere samenhang. In het curriculum zijn de vier fasen van de foodmarketingcyclus zichtbaar: ideeënselectie, productontwikkeling, productie en verkoop. Vakgebieden worden verspreid over het curriculum aangeboden, steeds vindt een verdere verdieping en verbreding plaats. Het panel heeft van de studenten vernomen dat zij deze fasen in het programma herkennen en ook kunnen benoemen. Aan de hand van casuïstiek en projecten binnen het thematisch onderwijs passen studenten de opgedane kennis en vaardigheden geïntegreerd toe aan de hand van opdrachten. De opleiding biedt theorie over voeding en marketing aan in combinatie met het werken in praktijkgerichte projecten. De eerste helft van de propedeuse is gemeenschappelijk. Tijdens het propedeusejaar maken de studenten zich de leerstof eigen aan de hand van een viertal blokthema s: NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 23

24 marktverkenning, functieverkenning, oriëntatie productontwikkeling en voeding. Tijdens een blok werken studenten in de vorm van een project aan een opdracht, gerelateerd aan het thema van het blok. Daarnaast worden in het blok onderwijseenheden aangeboden die het project ondersteunen. De vier blokthema s stellen studenten in staat zich tijdens de propedeuse een beeld te vormen van de rest van de opleiding en de latere beroepsuitoefening. Het tweede studiejaar omvat eveneens vier thema s (het bedrijf, het product, de markt en kwaliteit). De thema s bouwen voort op de propedeuse. In het tweede jaar is er ook veel aandacht voor toegepast onderzoek. De eerste helft van het derde studiejaar heeft eveneens een thematische opzet (van markt naar product en productontwikkeling). Met name in het blok productontwikkeling komen verschillende leerlijnen samen. Studenten werken in opdracht van een bedrijf in de vorm van een wedstrijd aan de ontwikkeling van een nieuw product. Alle elementen van de productontwikkelingscyclus komen hier aan de orde. Het panel heeft van de studenten vernomen dat zij goed zijn toegerust voor het uitvoeren van de stage- en afstudeeropdracht. Studenten ervaren naar eigen zeggen geen problemen en vinden de overgang naar de praktijk niet te groot. Uit de SSA-enquête blijkt dat een grote meerderheid van de studenten (91%) vindt dat de samenhang tussen studieonderdelen voldoende is. In de HBO-Monitor oordelen alle ondervraagden positief over de samenhang in het opleidingsprogramma. Facet 2.4 Studielast Voldoende Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: De opleiding heeft diverse maatregelen genomen om de studeerbaarheid te bevorderen. Ieder studiejaar is verdeeld in vier onderwijsblokken van tien weken. Aan het eind van ieder blok zijn toetsweken ingeroosterd zodat uitstelgedrag wordt voorkomen. Ook wordt soms met deeltoetsen gewerkt die tijdens het blok worden afgenomen. Met het oog op de studeerbaarheid is het aantal toetsen per blok beperkt tot 6 à 7. Direct na een blok wordt getentamineerd en na het daarop volgende blok vindt een herkansing plaats. Alle tentamens worden bovendien rond de zomervakantie nogmaals aangeboden. Het panel heeft van de studenten vernomen dat tentamenroosters en uitslagen van tentamens veelal op tijd beschikbaar zijn. De door de opleiding in gang gezette maatregelen hebben al geleid tot verbeteringen, maar afgaande op de reacties van de studenten voorzien verdere verbeteringen in een behoefte. Het panel heeft afgezien van extra inspanningen rond tentamens geen aanwijzingen dat er sprake is van piekbelasting of andere factoren die de studievoortgang van 24 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

25 studenten belemmeren. Niettemin vinden studenten modulen als Scheikunde, Statistiek en Marktonderzoek moeilijk zonder dat er sprake is van echte struikelvakken (Scheikunde wordt wel als een struikelvak beschouwd). Uit de SSA-enquête 2003 blijkt dat studenten gemiddeld 30 uur aan hun studie besteden. Dit komt volgens de opleiding overeen met het aantal bestede uren bij andere economische opleidingen binnen de hogeschool. Niettemin heeft het panel van de studenten vernomen dat de vernieuwde propedeuse 2004/2005 te licht is. De feitelijke studielast van de hoofdfasestudenten loopt uiteen; het panel sluit niet uit dat verzwaring van het programma op onderdelen gewenst is. Ook de uitkomsten van de Blokenquête 2003/2004 duiden hierop. Uit de SSA-enquête 2003 blijkt dat 63% van de studenten weet wanneer een docent bereikbaar is. Verder blijkt uit de enquête dat tweederde van de studenten (69%) van mening is dat de uitslag van tentamens uiterlijk na 15 werkdagen bekend is. Facet 2.5 Instroom Voldoende Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: Om toegelaten te worden tot de opleiding Food & Business dienen studenten in het bezit te zijn van een diploma vwo, havo of mbo (niveau 4). Studenten die 21 jaar of ouder zijn, kunnen worden toegelaten na het afleggen van een toelatingsonderzoek (gericht op Nederlandse taal en rekenvaardigheden). De hogeschool organiseert voorlichtingsdagen, er kunnen proefcolleges worden gevolgd en het is mogelijk via meeloopdagen een indruk te krijgen van de opleiding. Ook organiseert de hogeschool decanendagen voor VO-scholen in de regio. Verder werken de vier opleidingen Food & Business samen. Dit blijkt onder andere uit de deelname aan de jaarlijkse studiebeurs in Utrecht en een gezamenlijke F&B-website. Studenten zijn betrokken bij de organisatie van open dagen en zij gaan mee bij voorlichtingsbijeenkomsten op scholen in de regio. Studenten zijn naar eigen zeggen tevreden over de wijze waarop zij zijn voorgelicht over de inhoud van de studie en het werkveld. Wel vinden zij de opleiding minder moeilijk dan zij op grond van de voorlichting hadden verwacht. De opleiding onderhoudt contacten met het mbo om de instroom vanuit het mbo te versterken. In dit kader is het chemieprogramma aangepast en is een introductiecursus in het eerste jaar geprogrammeerd. Verzoeken tot vrijstellingen moeten gebaseerd zijn op eerder gevolgde officiële opleidingen en worden schriftelijk ingediend bij de teamleider. Flexibele routes worden slechts in beperkte mate aangeboden. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 25

26 Afgestudeerden van de opleiding mbo-levensmiddelentechnologie, Middelbare Hotelschool, Slagersvakschool en Bakkersschool kunnen onder voorwaarden en na overleg de opleiding in 3,5 jaar afronden. De opleiding Food & Business kent geen verwante mbo-opleidingen. De opleiding werkt aan maatregelen om de aansluiting met het mbo te verbeteren. Doel hiervan is zowel een hogere instroom als verhoging van het studiesucces. In dit verband zijn twee trainingen gerealiseerd die het voor mbo ers aantrekkelijker kunnen maken voor de opleiding Food & Business te kiezen: een taaltraining Engels en een schriftelijke cursus studievaardigheden. Uit de SSA-enquête 2003 blijkt dat 80% van de studenten vindt dat de opleiding goed aansluit op de vooropleiding. Facet 2.6 Duur Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: Vanaf 2004 werkt de opleiding met credits op basis van het European Credit Transfer System (EC s). Eén EC staat voor 28 studiebelastingsuren. De opleiding biedt studenten een programma aan dat 60 EC s per jaar omvat. Ieder studiejaar bestaat uit vier blokken van elk 15 EC s. De studielast per programmaonderdeel is vastgelegd in de studiegidsen (voor de propedeuse en hoofdfase). Hiermee voldoet de opleiding aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum hbo-bachelor, zijnde 240 EC s. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: In de onderwijsvisie van de opleiding staat voorop dat het onderwijs moet inspireren en uitdagen, dat competenties uit de beroepspraktijk centraal staan en dat studenten moeten leren te leren met de docent als coach. Het programma is samengesteld uit themablokken. Al in 1995 is gekozen voor een thematische opzet van het curriculum met gebruik van probleemgestuurd onderwijs. Vanaf 1997 is het didactisch concept projectgecentreerd onderwijs ingevoerd. Deze vorm van onderwijs kent een thematische opzet waarbij ondersteunende theorie en vaardigheden rondom het thema en het project zijn gecentreerd. 26 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business

27 Binnen IM&M is in november 2004 een concept voor een nieuw onderwijsmodel gepresenteerd. Met dit model wil IM&M komen tot een gemeenschappelijke propedeuse voor de vier opleidingen binnen het instituut en samenwerking in de hogere leerjaren. Bij de opzet van het nieuwe onderwijsmodel gelden de volgende uitgangspunten: verbeteren van de oriëntatiemogelijkheden, vergroten van de keuzevrijheid, verbeteren van de studeerbaarheid, verbeteren van de aansluiting met de beroepspraktijk, vergroten van de uitstroommogelijkheden en het inrichten van aansprekende majors en minors. Met deze uitgangspunten zal het nieuwe onderwijsmodel een grote invloed hebben op de opleiding Food & Business. De modulebeschrijvingen tonen aan dat er in elk themablok gebruik wordt gemaakt van afwisselende werkvormen: hoorcolleges, werkcolleges, gastcolleges, excursies, trainingen, practica, zelfstudie, stage en afstudeerproject. PGO en projectgecentreerd onderwijs vormen de rode draad. Integratie vindt plaats door een thematische opzet van het curriculum, uitgewerkt in praktijkcases met daaraan gekoppeld projectopdrachten en PGO-taken. Aldus werken studenten aan reële beroepstaken. Afhankelijk van de aard van de opdracht en de plaats in het curriculum voeren de studenten de opdrachten individueel of in groepverband uit. In de loop van de studie is er in toenemende mate sprake van zelfstandigheid en zelfsturing. Ter bevordering van de zelfsturing door de student en het ontwikkelen van eigen initiatief wordt in het tweede jaar deels gebruik gemaakt van PGO, door de opleiding casusonderwijs genoemd. Hierbij leert de student praktijksituaties te analyseren en op te lossen. In het onderwijs wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van Blackboard. Op Blackboard vinden de studenten informatie over de programma s zoals blokboeken, sheets van colleges, opdrachten en verwijzingen naar websites. De opleiding is van plan Blackboard intensiever te gebruiken; in het project Kant-en-klaar is hiermee een begin gemaakt. Het panel heeft van de studenten vernomen dat zij het onderwijs activerend en afwisselend vinden. Ook vinden de studenten dat de opleiding in de loop van de studie in toenemende mate een beroep doet op hun zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid. De rol van de docent verschuift steeds meer naar de rol van begeleider van het leerproces (coach). Uit de Blokenquête 2003/2004 blijkt dat de studenten de werkvormen positief beoordelen. Zij vinden dat de werkvormen meestal goed aansluiten bij de leerdoelen. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business 27

28 Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten: De opleiding hanteert het uitgangspunt dat toetsing en beoordeling een integraal onderdeel uitmaken van het competentiegericht didactisch concept. Toetsing is gericht op de competentieontwikkeling van de student. In de propedeuse ligt het accent op selectie; in de hoofdfase op het aan de student inzicht verschaffen in zijn competentieontwikkeling. Aanzetten voor het toetsbeleid zijn vastgelegd in de Toetsnotitie Opleiding Food & Business (2004). Uitgangspunten zijn dat toetsen een geïntegreerd deel van het onderwijs zijn, toetsen congruent zijn met de leeractiviteiten, toetsen studenten inzicht geven in hun ontwikkeling en dat toetsing verloopt van opleidinggestuurd naar studentgestuurd. De opleiding verstaat in dit verband onder studentgestuurd dat de studenten passend bij de beoogde competentieontwikkeling ruimte en verantwoordelijkheid krijgen bij de vormgeving en invulling van hun studie. Docenten van een programmaonderdeel zijn verantwoordelijk voor de toetsen. Zij analyseren de tentamenresultaten. Binnen het team ondersteunen docenten elkaar bij het vormgeven en zo nodig bij het aanpassen van het tentamen. In het studiejaar 2004/2005 vult de opleiding haar toetsbeleid in zoals aangegeven is in het OAP; daarnaast vindt in de loop van het jaar afstemming plaats op de binnen het Instituut voor Marketing & Management geformuleerde aanpak. De invoering van een toetscommissie die de kwaliteit van de toetsen gaat bewaken, is een onderdeel van het toetsbeleid. Thans is er nog geen sprake van een systematische bewaking van de kwaliteit van de toetsen. Wel is een begin gemaakt met de aanleg van een toetsarchief. Studenten worden in de studiegids en tijdens de lessen geïnformeerd over de aard en de vorm van de toetsen. Binnen de opleiding worden toetsresultaten bij voorkeur beoordeeld met een cijfer en niet alleen met een voldoende of onvoldoende. Meeliftgedrag wordt voorkomen door in toenemende mate in de projecten ook individuele toetsing toe te passen. Het panel oordeelt op basis van de ter inzage gelegde toetsen dat de gebruikte toetsen gevarieerd zijn en relevant zijn in het licht van de leerdoelen Studenten zijn doorgaans tevreden over de wijze van toetsing. Het panel heeft van de studenten vernomen dat zij minder tevreden zijn over het gebruik van juist/onjuist-vragen in de modulen Voeding (naast juist/onjuist-vragen wordt in deze modulen ook gebruik gemaakt van essayvragen). De afstudeeropdracht wordt door de bedrijfsbegeleider beoordeeld aan de hand van een formulier waarin aandacht is voor sociale vaardigheden en inhoudelijke aspecten, waaronder de toepasbaarheid van de opdracht. Aan de hand van de scriptie vindt een gesprek plaats tussen student, de docentbegeleider, een tweede docent en indien mogelijk een lid van de Adviesraad. Aldus wordt de afstudeeropdracht met betrokkenheid van het werkveld beoordeeld. Het panel vindt de wijze waarop de afstudeerscripties worden beoordeeld relevant, maar de relatie met de eindkwalificaties van de opleiding zeer algemeen. Wel stelt het panel vast dat kwaliteitsverschillen tussen de afstudeerverslagen duidelijk tot uitdrukking komen in de toegekende cijfers. 28 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, opleiding Food & Business