Het myelodysplastische syndroom: diagnostiek en risicoanalyse
|
|
- Karel Smits
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 O V E R Z I C H T S A R T I K E L E N Het myelodysplastische syndroom: diagnostiek en risicoanalyse Auteur Trefwoorden P.W. Wijermans Myelodysplastisch syndroom, WHO-classificatie, IPPS-risicoscore. Samenvatting Het myelodysplastische syndroom is een aandoening van de hematopoëtische stamcel die moeilijk te diagnosticeren en te behandelen is. Aan de hand van het perifere bloeduitstrijkje en beenmergaspiraat kan soms de diagnose vermoed worden. Voor een goede diagnostiek is echter ook een beenmergbiopt en ten minste cytogenetisch onderzoek nodig. Aanbevolen wordt om, indien nodig, moleculair biologische technieken (fluorescentie in situ hybridisatie, polymerase chain reaction ) in de diagnostiek op te nemen. Immunofenotypering van bloed en beenmerg met behulp van flow-cytometrischonderzoek kan behulpzaam zijn. Therapeutische interventie moet worden overwogen op basis van een risicoanalyse en de daaruit voortvloeiende prognostische verwachtingen. Goede gevalideerde prognostische scoringssystemen voor de bepaling van de overlevingsverwachting en het risico voor het ontwikkelen van een acute leukemie staan ons nu ter beschikking. De therapeutische richtlijnen die hieruit voortvloeien worden in een separaat artikel besproken. (Ned Tijdschr Hematol 2004;1(2):60-65) Inleiding Het myelodysplastische syndroom (MDS) is een klonale afwijking van de hematopoëtische stamcel die zich uit in een ineffectieve hematopoëse en zich kan ontwikkelen tot een acute myeloïde leukemie (AML). Het eigenlijke onderliggende probleem bij de diagnostiek is het aantonen van de klonaliteit van de afwijking. Vele aandoeningen (deficiënties, medicatie, toxische stoffen en infecties) kunnen aanleiding geven tot dysplastische afwijkingen in het beenmerg zonder dat er sprake is van myelodysplasie in de zin van een klonale stamcelziekte. Bij ernstig zieke patiënten kunnen zelfs dysplastische afwijkingen voorkomen die lijken op MDS maar waar geen sprake is van een ziek beenmerg maar van beenmerg van een zieke. Niet altijd levert het cytogenetisch onderzoek een antwoord en moet aanvullend onderzoek en de factor tijd uitsluitsel geven. Diagnostiek Het vermoeden van het bestaan van een MDS berust meestal op een onbegrepen anemie, trombopenie of granulopenie. Bij verdenking op MDS dient niet geaarzeld te worden om beenmergonderzoek te verrichten, inclusief een bioptie. Cytogenetisch onderzoek behoort tot de routinebepalingen zonodig aangevuld met fluorescentie in situ hybridisatie (FISH) en moleculair biologische technieken. De waarde van flow-cytometrisch onderzoek is nog niet volledig uitgekristalliseerd. Morfologie Morfologisch onderzoek van bloed en beenmerg is nog steeds de basis van de MDS-diagnostiek. De eerste goede indeling van MDS was de French- American-British (FAB-)classificatie. Deze classificatie is geheel gebaseerd op morfologisch onderzoek van het beenmergaspiraat en gaat uit van het percentage blastaire cellen in bloed en beenmerg nadat de diagnose MDS gesteld was. 1 De diagnose MDS werd gesteld bij onbegrepen dysplastische afwijkingen in ten minste twee cellijnen, gezien in het perifere bloeduitstrijkje of het beenmerg. N E D E R L A N D S T I J D S C H R I F T V O O R H E M A T O L O G I E NR
2 O V E R Z I C H T S A R T I K E L E N Tabel 1. FAB- en WHO-classificatie van het myelodysplastisch syndroom. FAB- WHO-classificatie Percentage Morfologie classificatie blasten in beenmerg RA RA (een cellijn) <5 dyserytropoëse 5q-syndroom dyserytropoëse RCMD (>2 cellijnen) >10% dysplasie in >2 cellijnen RARS RARS (een cellijn) <5 dyserytropoëse RCMD (met ringsideroblasten) >10% dysplasie in >2 cellijnen RAEB RAEB I 5-10 dysplasie in 3 cellijnen RAEB II dysplasie in 3 cellijnen RAEBt AML >20 niet-gedefinieerd CMML MDS/MPD <20 niet-gedefinieerd smds niet-classificeerbaar <5 dysplasie in megakaryopoëse of in granulopoëse RA=refractaire anemie, RARS=refractaire anemie met ringsideroblasten, RAEB=refractaire anemie met een exces voor blasten, RAEBt=refractaire anemie met een exces voor blasten in transformatie, CMML=chronische myelomonocyten leukemie, RCMD=refractaire cytopenie met multilineaire dysplasie, AML=acute myeloïde leukemie, MDS=myelodysplastich syndroom, MPD=myeloproliferatieve ziekte. Recent heeft de World Health Organization (WHO) een nieuw classificatievoorstel gedaan dat duidelijk getuigt van een voortschrijdend inzicht in pathogenese en prognose. 2 De meest wezenlijke verschillen met de FAB-classificatie zijn de duidelijkere introductie van het aantal dysplastische cellijnen. Bijvoorbeeld de Refractory Cytopenia with Multilineage Dysplasia (RCMD) als tegenhanger van de Refractory Anemia (RA) die alleen dysplastische erytropoëse verondersteld, de introductie van cytogenetische afwijkingen als uiting van een specifieke ziekte-entiteit en de verandering van het criterium voor de diagnose acute leukemie. Dit criterium is verschoven van 30% blasten naar 20% blasten in het beenmergaspiraat (zie Tabel 1). Chronische myelomonocyten leukemie (CMML) wordt in de nieuwe WHO-classificatie niet meer gerekend tot de MDS s maar wordt meer als een mengbeeld van dysplastische en myeloproliferatieve hematopoëse beschouwd. Desondanks wordt bij het vermoeden van een MDS CMML toch vaak in de differentiaal diagnose meegenomen. In dit kader voert het te ver om alle dysplastische kenmerken die bij morfologisch onderzoek onderscheidden kunnen worden, op te sommen. Het belang van goed onderzoek van het perifeer bloedbeeld moet niet onderschat worden, zeker daar waar het een dysplasie van de myeloïde lijn betreft. Enkele afwijkingen kunnen een vermoeden op MDS ondersteunen. Bijvoorbeeld een niet-verklaard macrocytair roodbloedbeeld, hypogranulatie van de granulocyten of abnormale condensatie van de kern van de granulocyten. De prognostische betekenis van Auerse staafjes is vaak een punt van discussie 3 maar in de WHO-classificatie wordt daar toch nog wel betekenis aan gehecht. Een ijzerkleuring van het beenmergaspiraat is onontbeerlijk. Dit geldt niet alleen voor de diagnostiek van ringsideroblasten (pas bij een aantal van >15% wordt gesproken van MDS met ringsideroblasten) maar ook omdat soms sterk abnormale sideroblasten kunnen bijdragen aan de diagnostiek. 61 NR N E D E R L A N D S T I J D S C H R I F T V O O R H E M A T O L O G I E
3 Tabel 2. International Prognostic Scorings System. Punten 0 0,5 1,0 1,5 2,0 Percentage blasten < Cytogenetica laag risico intermediair hoog risico risico Deficiënte cellijnen Risicoscore: IPSS laag risicoscore=0 punten, IPSS intermediair 1 score=0,5-1 punt, IPSS intermediair 2 score=1,5-2 punten en IPSS hoog risicoscore=>2,5 punten. IPSS= International Prognostic Scorings System. Beenmergbiopt Het beenmergbiopt vormt een essentieel onderdeel van het onderzoek. Dit dient niet alleen verricht te worden om Abnormally Localised Immature Precursors (ALIPS) aan te tonen of om het aantal CD34 + -cellen te bepalen 4 maar ook omdat het veel extra informatie kan leveren over de dysplastische kenmerken van de hematopoëse. Bijvoorbeeld PASpositiviteit van de erytropoëse. Architectonische afwijkingen, zoals een abnormale ligging van de diverse voorlopercellen ten opzichte van de botbalkjes en ten opzichte van elkaar, zijn zeker ook dysplastische kenmerken en kunnen bijdragen om bij een verdenking op MDS ten slotte de diagnose te stellen. Voorts wordt gekeken naar eventuele synchronisatie van de uitrijping. Cyto-morfologische bestudering van een groot aantal cellen is mogelijk om bijvoorbeeld een indruk te krijgen van de mate van apoptose. Aankleuring van CD34 + -cellen kan soms verrassend veel (kleine) blastaire cellen laten zien die in de gewone May-Grünwald-Giemsa-kleuring van het aspiraat voor kleine lymfoïde cellen zijn gehouden. Flow-cytometrisch onderzoek De abnormale immunofenotypische kenmerken van de myeloïde cellen, zowel van de blastaire vormen als van de meer rijpe vormen, kunnen bijdragen aan de diagnostiek vooral als betere technieken worden gebruikt. 5-8 Immunofenotypering is niet alleen zinvol voor de diagnostiek maar mogelijk kunnen met dit onderzoek ook nieuwe prognostische factoren worden bepaald. 9 Nieuwe scoringssystemen zullen mogelijk met dit soort facetten rekening houden. Cytogenetica Cytogenetisch onderzoek van bloed maar vooral van beenmerg is essentieel bij de diagnostiek van het MDS. Het bekendst is het 5q-syndroom waarbij een deletie bestaat tussen band q31 en q33. Deze in de WHO-classificatie als zelfstandig subtype van MDS gaat met name gepaard met een anemie. Het beenmerg laat vaak een verhoogd aantal gehypolobuleerde megakaryocyten zien. Het klinisch beloop strekt zich meestal uit over vele jaren. Andere veelvuldig voorkomende afwijkingen met een relatief gunstige prognose zijn del (20q) en het ontbreken van een y-chromosoom. Afwijkingen waarbij chromosoom 7 (monosomy 7: del(7q)) en complexe afwijkingen (>3 afwijkingen) betrokken zijn, hebben een slechte prognose. Andere vaak voorkomende afwijkingen hebben een intermediaire prognose zoals trisomie 8. Wanneer een t(8;21) wordt aangetroffen bij patiënten met <20% blasten in het beenmerg wordt aangenomen dat dit een vroege diagnose van een AML betreft. FISH is een interessante optie maar het nadeel is dat er welbewust naar reeds bekende afwijkingen gezocht wordt, zoals trisomie 8. Uiteindelijk kunnen de onderzoeken complementair zijn maar de gevoeligheid om afwijkingen te detecteren is nagenoeg gelijk. 10,11 Het is van belang zich te realiseren dat in de nieuwe WHO-classificatie de entiteiten CMML en unclassifiable myelodysplastic/myeloproliferative disease slechts overwogen kunnen worden indien de aanwezigheid van het Ph-chromosoom, het BCR/ABL-fusiegen) is uitgesloten. N E D E R L A N D S T I J D S C H R I F T V O O R H E M A T O L O G I E NR
4 O V E R Z I C H T S A R T I K E L E N Tabel 3. Overleving in jaren volgens International Prognostic Scorings System. Mediane overleving (jaren) IPSS laag risico intermediair 1 intermediair 2 hoog risico Leeftijd <60 11,8 5,2 1,8 0,3 >60 4,8 2,7 1,1 0,5 <70 9,0 4,4 1,3 0,4 >70 3,9 2,4 1,2 0,4 IPSS= International Prognostic Scorings System. Risicoanalyse Nadat de diagnose MDS is gesteld, dient een risicoanalyse gemaakt te worden. Op basis van deze gegevens kan een oordeel gegeven worden over de wenselijkheid van behandeling en kan een verantwoorde keuze met de patiënt worden besproken. De eerste goede prognostische indeling was de FABclassificatie. Deze was geheel gebaseerd op het percentage blastaire cellen in bloed en beenmerg. Kort geleden heeft de WHO een nieuw classificatievoorstel gedaan. Voor de diagnose acute leukemie is het criterium van 30% blasten verlaagd naar 20% blasten in het beenmergaspiraat. Dit is besloten op basis van de vergelijkbare slechte prognose van AML- en refractaire anemie met een exces voor blasten in transformatie (RAEBt-)patiënten. Critici ten aanzien van deze verandering stellen dat hiermee voorbij gegaan wordt aan de mogelijk andere en misschien wel unieke pathogenese van MDS. 12 De validatie van de WHO-classificatie voor wat betreft haar prognostische betekenis heeft ervoor gezorgd dat dit nieuwe classificatiesysteem algemeen geaccepteerd lijkt te worden. 13 Tabel 1 op pagina 61 geeft een vergelijking aan tussen de FAB- en de WHO-classificatie. International Prognostic Scorings System In de loop van de jaren is een aantal prognostische scoringssystemen ontwikkeld om de overleving te voorspellen. Uiteindelijk is de International Prognostic Scorings System (IPSS, zie Tabel 2 op pagina 62) vrij breed geaccepteerd. 14 In de risicoanalyse volgens dit systeem wordt het percentage blasten, het type cytogenetische afwijking en het aantal deficiënte cellijnen gebruikt om per leeftijdscategorie een indruk te krijgen over de levensverwachting en het risico voor de ontwikkeling van een acute leukemie. Het nadeel van dit scoringssysteem is dat per leeftijdscategorie een analyse gemaakt wordt en dat de leeftijd dus niet expliciet een scoringsparameter is. Bovendien wordt het percentage blasten als scoringsparameter gebruikt tot een percentage van 30% en dit is nu juist in de nieuwe WHO-classificatie teruggebracht tot 20%. Verder wordt in dit systeem geen rekening gehouden met de hoogte van het lactaatdehydrogenase, een parameter dat in ander scoringssystemen een prognostische waarde heeft. 15 Misschien wordt de impact van de cytogenetische afwijkingen met een slechte prognose (bijvoorbeeld afwijkingen van chromosoom 7 of multiple chromosomale afwijkingen) in dit scoringssysteem wel onderschat. Tabel 3 geeft een overzicht van de belangrijkste overlevingspercentages voor de diverse leeftijdsgroepen. Uit deze risicoanalyse blijkt dat patiënten met een IPSS intermediaire 2 en een IPSS hoog risicoscore een zeer slechte prognose hebben. Er is een sterke correlatie tussen het percentage blasten in het been- 63 NR N E D E R L A N D S T I J D S C H R I F T V O O R H E M A T O L O G I E
5 Aanwijzingen voor de praktijk 1. Bij verdenking op een myelodysplastisch syndroom dient morfologisch onderzoek verricht te worden van het perifere bloed, een beenmergaspiraat en van een beenmergbioptie. Het liefst aangevuld met immunologische technieken. 2. Het onderzoek moet minimaal aangevuld worden met cytogenetisch onderzoek om tot een goede diagnose-indeling te komen volgens de nieuwe WHO-classificatie. 3. Met behulp van de IPSS-risicoscore kan daarbij inzicht gekregen worden in het risico van de patiënt wat betreft de kans op progressie richting acute leukemie en zijn/haar overlevingsverwachting. merg en de tijd tot het ontstaan van een leukemie, zoals uit de FAB-gegevens al bekend was. Conclusie De nieuwe WHO-classificatie is een vooruitgang ten opzichte van de oude FAB-classificatie. Of het verlagen van de grens van het percentage blasten om tot de diagnose acute leukemie te komen juist is, hangt af van de eventuele nieuwe inzichten in de pathogenese van MDS en leukemie. Op dit moment is het belangrijkste argument alleen de slechte overleving van de patiëntengroep met een blastenpercentage tussen de 20 en 30%. De IPSSrisicoscore is op dit moment een goed instrument om tot een risico-inschatting te komen maar verder onderzoek leidt waarschijnlijk tot een verfijning van deze risicoanalyse. Referenties 1. Bennett JM, Catovsky D, Daniel MT, Flandrin G, Galton DA, Gralnick HR, et al. Proposals for the classification of the myelodysplastic syndromes. Br J Haematol 1982;51; Jaffe ES, Harris NL, Vardiman JW, editors. World Health Organisation Classification of Tumours. Pathology and Genetics of Tumours of Haematopoietic and Lymphoid Tissue. Lyon: IARC Press; Seymour JF, Estey EH. The prognostic significance of auer rods in myelodysplasia. Br J Haematol 1993;85: Verburgh E, Achten R, Maes B, Hagemeijer A, Boogaerts M, De Wolf-Peeters C, et al. Additional prognostic value of bone marrow histology in patients subclassified according to the International Prognostic Scoring System for myelodysplastic syndromes. J Clin Oncol 2003;21; Ogata K, Nakamura K, Yokose N, Tamura H, Tachibana M, Taniguchi O, et al. Clinical significance of phenotypic features of blasts in patients with myelodysplastic syndrome. Blood 2002;100: Maynadie M, Picard F, Husson B, Chatelain B, Cornet Y, Leroux G, et al. Immunophenotypic clustering of myelodysplastic syndromes. Blood 2002;100; Xu D, Schultz C, Akker Y, Cannizzaro L, Ramesh K, Du J, et al. Evidence for expression of early myeloid antigens in mature, non blast myeloid cells in myelodysplasia. Am J Hematol 2003;74; Kussick SJ, Wood BL. Using 4-color flow cytometry to identify abnormal myeloid populations. Arch Pathol Lab Med 2003;127: Wells DA, Benesch M, Loken MR, Vallejo C, Myerson D, Leisenring WM, et al. Myeloid and monocytic dyspoiesis as determined by flow cytometric scoring in myelodysplastic syndrome correlates with the IPSS and with outcome after hematopoietic stem cell transplantation. Blood 2003;102: Cherry AM, Brockman SR, Paternoster SF, Hicks GA, Neuberg D, Higgins RR, et al. Comparison of interphase FISH and metaphase cytogenetics to study myelodysplastic syndrome: an Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG) study. Leuk Res 2003;27: Ketterling RP, Wyatt WA, VanWier SA, Law M, Hodnefield JM, Hanson CA, et al. Primary myelodysplastic syndrome with normal cytogenetics: utility of FISH panel testing and M- FISH. Leuk Res 2002;26: Albitar M, Manshouri T, Shen Y, Beran M, Kantarjian H, Rogers A, et al. Myelodysplastic syndrome is not merely preleukemia. Blood 2002;100: Germing U, Gatterman N, Strupp C, Aivado M, Aul C. Validation of the WHO proposals for a new classification of primary myelodysplastic syndromes: a retrospective analysis N E D E R L A N D S T I J D S C H R I F T V O O R H E M A T O L O G I E NR
6 O V E R Z I C H T S A R T I K E L E N of 1600 patients. Leukemia Res 2000;24: Greenberg P, Cox C, Lebau MM, Fenaux P, Morel P, Sanz G, et al. International scoring system for evaluating prognosis in myelodysplastic syndromes. Blood 1997;89; Sanz GF, Sanz MA, Vallespi T, Canizo C, Torrebadella M, Garcia S, et al. Two regression models and a scoring system for predicting survival and planning treatment in myelodysplastic syndromes: a multivariate analysis of prognostic factors in 370 patients. Blood 1989;74: Ontvangen 28 oktober 2003, geaccepteerd 14 april Correspondentieadres Dr. P.W. Wijermans, internist-hematoloog Ziekenhuis Leyenburg Afdeling Hematologie Leyweg CH Den Haag Tel: p.wijermans@leyenburg-ziekenhuis.nl Belangenconflict: geen gemeld. Financiële vergoeding: geen gemeld. 65 NR N E D E R L A N D S T I J D S C H R I F T V O O R H E M A T O L O G I E
7
8
Myelodysplastisch syndroom
Myelodysplastisch syndroom Dr. A.H.E. Herbers Hematoloog-Oncoloog 7 februari 2018 Myelodysplastisch syndroom Masterclass 7/2/18 Myelodysplastisch syndroom= MDS Opbouw presentatie: Meeste informatie is
Nadere informatieModule n : workshop BC 202. Title : Dysplasia in MDS. Molecular Biology and Cytometry Course, May , Mol
Module n : workshop BC 202 Title : Dysplasia in MDS Lecturer : Jan Philippé Molecular Biology and Cytometry Course, May 7-8 2009, Mol Myelodysplasie (MDS) Heterogene groep verworven aandoeningen van de
Nadere informatiePrognostische toepassing van flowcytometrie bij het myelodysplastisch syndroom
Workshop Flowcytometrie in MDS 5 september 2012 Prognostische toepassing van flowcytometrie bij het myelodysplastisch syndroom Canan Alhan VU Medisch Centrum Cancer Center Amsterdam Klinische prognostische
Nadere informatieMyelodysplastisch syndroom
Myelodysplastisch syndroom Regionale richtlijn IKW, Versie: 1.1 Laatst gewijzigd: 11-02-2002 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Regionale tumorwerkgroep haemato-oncologie Inhoudsopgave Algemeen...1
Nadere informatieDiagnose en classificatie van myelodysplastische syndromen volgens FAB- en WHO-classificatie in het UZ Leuven. Jan Rega 24/05/2011
Diagnose en classificatie van myelodysplastische syndromen volgens FAB- en WHO-classificatie in het UZ Leuven Jan Rega 24/05/2011 Inhoud 1. Definitie 2. Epidemiologie en etiologie 3. Kliniek 4. Diagnostiek
Nadere informatieEpoëtine +/- hematopoëtische groeifactoren bij myelodysplastische syndromen
Epoëtine +/- hematopoëtische groeifactoren bij myelodysplastische syndromen Toelichting Mede op grond van internationale richtlijnen (Bowen et al., 2003) worden erytropoëse stimulerende groeifactoren (epoëtine-α,
Nadere informatieMyelo-Dysplastisch Syndroom
Myelo-Dysplastisch Syndroom 1938 Refractory anemia, Rhoades 1949 Chronic erythremic myelosis, Dameshek 1963 Smoldering acute leukemia, Rheingold 1973 Pre-leukemic syndrome, Saarni 1982 Myelodysplastic
Nadere informatieMYELODYSPLASTISCH SYNDROOM. Wat is Myelodysplastisch Syndroom (MDS)?
MYELODYSPLASTISCH SYNDROOM Wat is Myelodysplastisch Syndroom (MDS)? De benaming Myelodysplastisch Syndroom (MDS), ook wel myelodysplasie genoemd, staat voor een groep van beenmergstoornissen waarbij de
Nadere informatieMyelodysplasie. Ellen Kramer, Isala Zwolle 7 maart 2013
Myelodysplasie Ellen Kramer, Isala Zwolle 7 maart 2013 WHO, afgrenzing met andere beelden Kenmerken van MDS, algemeen Beenmerg cellulariteit doorgaans toegenomen, soms normocellulair, soms hypocellulair
Nadere informatieHet beenmergbiopt bij myelodysplastisch syndroom: toegevoegde waarde bij het stellen van de diagnose en bepalen van de prognose
Het beenmergbiopt bij myelodysplastisch syndroom: toegevoegde waarde bij het stellen van de diagnose en bepalen van de prognose Auteurs Trefwoorden E. Verburgh, C. De Wolf-Peeters en G. Verhoef beenmergbiopt,
Nadere informatieMyelodysplastisch syndroom
Inwendige geneeskunde Myelodysplastisch syndroom www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INW022 / Myelodysplastisch syndroom / 20-07-2013 2 Myelodysplastisch
Nadere informatieWHO classificatie AML RBM 15-januari 2009
WHO classificatie AML 2008 RBM 15-januari 2009 AML > 20% blasten in beenmerg of bloed uitzondering AML met t(8;21), inv(16),t(16;16) of t(15;17) Promonocyten worden bij de blasten gerekend AML with recurrent
Nadere informatieINFOBLAD MYELODYSPLASTISCH SYNDROOM (MDS)
INFOBLAD MYELODYSPLASTISCH SYNDROOM (MDS) Stichting Contactgroep Leukemie, najaar 2008 De Stichting Contactgroep Leukemie brengt (ex) leukemiepatiënten en hun naasten met lotgenoten in contact, informeert
Nadere informatiehet myelodysplastisch syndroom
het myelodysplastisch syndroom Arjan A. van de Loosdrecht Department of Hematology VU University Medical Center Cancer Center Amsterdam (CCA) Amsterdam, The Netherlands Oncologie dagen 2014 Ede, Reehorst
Nadere informatieDe rol van flowcytometrie in de classificatie van het myelodysplastisch syndroom
De rol van flowcytometrie in de classificatie van het myelodysplastisch syndroom Auteurs Trefwoorden C. Alhan, T.M. Westers, G.J. Ossenkoppele en A.A. van de Loosdrecht classificatie, diagnose, flowcytometrie,
Nadere informatieHet myelodysplastisch syndroom: richtlijnen voor diagnostiek 2013
1 Het myelodysplastisch syndroom: richtlijnen voor diagnostiek 2013 Myelodysplastic syndromes: guidelines for diagnosis 2013 A.A. van de Loosdrecht, G. Huls, P. Wijermans, B. Löwenberg, M. Jongen-Lavrencic,
Nadere informatieDiagnostische score van flowcytometrie in MDS
Diagnostische score van flowcytometrie in MDS Marisa Westers Afdeling Hematologie, VU Medisch Centrum, Amsterdam Flowcytometrie bij MDS MDS is een maligniteit diagnose MDS heeft verstrekkende en levenslange
Nadere informatieHematologie: werken in teamverband!
Hematologie: werken in teamverband! Hematologie Zeer intense samenwerking tussen clinicus, klinisch bioloog, anatomopatholoog en cytogeneticus is cruciaal Aan hand van twee casussen willen we het zorgpad
Nadere informatieRBM terugkommiddag Huishoudelijke mededelingen. 22 juni 2011
RBM terugkommiddag Huishoudelijke mededelingen 22 juni 2011 Huishoudelijke mededelingen Volgende terugkommiddag januari 2012, datum volgt Algemeen mailadres: RBM@erasmusmc.nl Adreswijzigingen of contactpersonen
Nadere informatieMYELODYSPLASIE. Stef MEERS, MD, PhD Hematoloog Iridium Kankernetwerk Zorgprogramma Oncologie Voorkempen 1 december 2010
MYELODYSPLASIE Stef MEERS, MD, PhD Hematoloog Iridium Kankernetwerk Zorgprogramma Oncologie Voorkempen 1 december 2010 Indeling Pathogenese van MDS Classificatie / Risicostratificatie Behandeling Pathogenese
Nadere informatiePresentatie Een 24-jarige vrouw presenteert zich met hypermenorrhoea, veel hematomen en bloedneuzen. Haar vorige menstruatie verliep normaal.
CASUS 2 Presentatie Een 24-jarige vrouw presenteert zich met hypermenorrhoea, veel hematomen en bloedneuzen. Haar vorige menstruatie verliep normaal. Lichamelijk onderzoek Bleek, veel hematomen, veel bloed
Nadere informatieMyelodysplastic syndromes in the Netherlands: a population-based study on incidence, primary treatment and survival in the period
Het myelodysplastisch syndroom in Nederland: een population-based onderzoek naar incidentie, primaire behandeling en overleving in de periode 001-010 Myelodysplastic syndromes in the Netherlands: a population-based
Nadere informatieUw brief van Uw kenmerk Datum ---- ---- 29 mei 2009. Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer PAK/29056553 Dr. M.W. van der Linden (020) 797 80 07
Nederlandse Zorgautoriteit Mw. drs. C.C. van Beek MCM Postbus 3017 3502 GA Utrecht Uw brief van Uw kenmerk Datum ---- ---- 29 mei 2009 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer PAK/29056553 Dr. M.W. van
Nadere informatieRichtlijn Flowcytometrie bij MDS
Richtlijn Flowcytometrie bij MDS Werkgroep Nederlandse vereniging voor Cytometrie Daniel den Hoed Kliniek, Rotterdam Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam Isala klinieken, Zwolle Sanquin, Amsterdam SKION,
Nadere informatieJuveniele myelomonocytaire leukemie. Andrica de Vries
Juveniele myelomonocytaire leukemie Andrica de Vries CMMol bij kinderen, anders dan bij volwassenen? Andrica de Vries Casus 2 jaar oud meisje Symptomen: moeheid, recidiverende infecties, bleek, hepatosplenomegalie
Nadere informatieCAR-T THERAPIE VOOR ACUTE LEUKEMIE: SUCCESSEN, UITDAGINGEN, OPEN VRAGEN
DIENST HEMATOLOGIE UZ GENT CAR-T THERAPIE VOOR ACUTE LEUKEMIE: SUCCESSEN, UITDAGINGEN, OPEN VRAGEN PENTALFA 15 NOVEMBER 2018 Prof. Dr. Tessa Kerre UZG ACUTE LEUKEMIE: ALL VS AML VS MPAL 2 ALL VS AML Hematopoëse
Nadere informatieHoofdstuk1 : Wat is myelodysplastisch syndroom? Hoofdstuk2 : Incidentie van MDS? Hoofdstuk3: Oorzaken van MDS?
inhoud Hoofdstuk1 : Wat is myelodysplastisch syndroom? Hoofdstuk2 : Incidentie van MDS? Hoofdstuk3: Oorzaken van MDS? Hoofdstuk 4 : Wat zijn de symptomen van MDS? - anemie - trombopenie - neutropenie Hoofdstuk
Nadere informatieEen patiënte met ongebruikelijke blasten. Dr. Kirsten van Lom, afd. Hematologie Dr. King H. Lam, afd. Pathologie
Een patiënte met ongebruikelijke blasten Dr. Kirsten van Lom, afd. Hematologie Dr. King H. Lam, afd. Pathologie Patiënte, 64 jr. Uitstrijk perifeer bloed, beenmergaspiratie en beenmergbiopt bij verdenking
Nadere informatieCAT Critically Appraised Topic. Nut van flowcytometrie bij MDS
Auteur: Steven Pauwels Supervisor: dr. J Rummens, dr. B. Maes, dr. V. Peeters Date: 21-04-2010 CLINICAL BOTTOM LINE CAT Critically Appraised Topic Nut van flowcytometrie bij MDS Niettegenstaande flowcytometrie
Nadere informatieAcute myeloïde leukemie. Dimitri A. Breems, MD, PhD Internist-Hematoloog Ziekenhuis Netwerk Antwerpen
Acute myeloïde leukemie Dimitri A. Breems, MD, PhD Internist-Hematoloog Ziekenhuis Netwerk Antwerpen Normale bloedcelvorming Acute myeloïde leukemie (AML) Klonale proliferatie van immature hematopoëtische
Nadere informatieWORKSHOP ANEMIE. een Maastrichtse aanpak. Michel van Gelder internist-hematoloog
WORKSHOP ANEMIE een Maastrichtse aanpak Michel van Gelder internist-hematoloog met dan aan: Sacha Zeerleder(hematoloog, AMC) & Arno Gingele(1 e jaarsaios, MUMC) Na deze Workshop ben je ONGETWIJFELD in
Nadere informatieDEFINITIEF GLOBAAL RAPPORT BEENMERGONDERZOEK ENQUETE 2016/1
scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
Nadere informatieLeukemie/Lymfoom Immunofenotypering. bespreking najaar 2018 Sectie IMCD 22 November 2018 Zwolle
Leukemie/Lymfoom Immunofenotypering bespreking najaar 2018 Sectie IMCD 22 November 2018 Zwolle Woord vooraf: 1. De minimale panels zijn leidend in de beoordeling. 2. Pre-analytische fase wordt in MUSE-rapport
Nadere informatieDysplasie in AML en (cyto)genetische. afwijkingen: Chromosoom 3q26 afwijkingen en EVI1
Dysplasie in AML en (cyto)genetische afwijkingen: Chromosoom 3q26 afwijkingen en EVI1 patient 0390606 BM H11-172 8-2-2011 patient 0390606 dag 24 kuur I H11-428 4-4-2011 patient 0390606 dag 24 kuur I H11-428
Nadere informatieBloedwaarden. Wat zeggen ze en wat kunnen we er mee? Landelijke contactdag Stichting Hematon 11 oktober 2014. door Joost Lips
Bloedwaarden Wat zeggen ze en wat kunnen we er mee? Landelijke contactdag Stichting Hematon 11 oktober 2014 door Joost Lips Aanvraag bloedonderzoek Bloedafname Bewerking afgenomen bloed (1) Kleuren van
Nadere informatieMyelofibrose, PV en ET. Harry C Schouten Department of Hematology Maastricht University Medical Center Maastricht, Netherlands
Myelofibrose, PV en ET Harry C Schouten Department of Hematology Maastricht University Medical Center Maastricht, Netherlands plt ery MSC PSC mono neutro eo baso Blympho LSC T lympho MyeloProliferatieve
Nadere informatieMyelodysplastisch syndroom (MDS) en juveniele. myelomonocytaire leukemie bij kinderen. Samenvatting
t h e r a p i e Myelodysplastisch syndroom en juveniele myelomonocytaire leukemie bij kinderen Auteurs Trefwoorden A.C.H. de Vries, B. de Moerloose, E.R. van Wering en M.M. van den Heuvel-Eibrink JMML,
Nadere informatieVan acute myeloïde leukemie (WHO 2001) naar myeloïde precursor neoplasieën (WHO 2008): een kritische vergelijking
Van acute myeloïde leukemie (WHO 2001) naar myeloïde precursor neoplasieën (WHO 2008): een kritische vergelijking From acute myeloid leukaemia (WHO 2001) towards myeloid precursor neoplasms (WHO 2008):
Nadere informatieGLOBAAL RAPPORT EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE BEENMERGONDERZOEK
ISSN 0778-8363 FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST VOOR LABORATORIA VAN KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN
Nadere informatieFlowcytometrie in MDS Marisa Westers
Flowcytometrie in MDS Marisa Westers Amsterdam Standaardisatie van flowcytometrie in MDS 2005 start werkgroep Flow in MDS binnen de Nederlandse Vereniging voor Cytometrie 8 deelnemende laboratoria VU Medisch
Nadere informatieSynergie: cytologie+immunologie+histologie
Synergie: cytologie+immunologie+histologie Grieks: synergia,samenwerking De meeropbrengst die ontstaat bij het samengaan van delen ten opzichte van de som van die delen. Wikepedia Wat is de meeropbrengst
Nadere informatieDEFINITIEF GLOBAAL RAPPORT BEENMERGONDERZOEK 2013
scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN EXPERTEN EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE
Nadere informatieKwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten
Radboud University Medical Centre Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences Kwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten Bert van der Reijden, PhD Laboratorium
Nadere informatieCAT Critically Appraised Topic
CAT Critically Appraised Topic Diagnose en classificatie van myelodysplastische syndromen volgens FABen WHO-classificatie (2001/2008) in het UZ Leuven Author: Dr. Jan Rega Supervisor: Dr. C. Brusselmans
Nadere informatieRichtlijnen voor flowcytometrie in MDS
Richtlijnen voor flowcytometrie in MDS Marisa Westers Afdeling Hematologie, VU Medisch Centrum, Amsterdam Implementatie van MDS-FCM in NL (NVC MDS-flow-werkgroep) Discussie over te voeren strategie vanuit
Nadere informatieSamenvatting voor niet ingewijden
Samenvatting voor niet ingewijden Samenvatting voor niet ingewijden Hematopoïese Bloedcellen worden in het beenmerg gevormd waar de moedercellen, de zogenaamde stamcellen, zich bevinden. Deze stamcel kan
Nadere informatieEen patiente met acute leukemie Bloed en beenmerg Acute leukemie Chronische leukemie
Thema: Leukemie Een patiente met acute leukemie Bloed en beenmerg Acute leukemie Chronische leukemie Prof.dr. Hanneke C. Kluin-Nelemans Afdeling Hematologie Samenstelling van onstolbaar gemaakt bloed Bloedcellen
Nadere informatieTherapie op maat voor patiënt met Acute lymfatische Leukemie. Dr V. de Haas Kinderarts-oncoloog/hematoloog Hoofd SKION laboratorium
Therapie op maat voor patiënt met Acute lymfatische Leukemie Dr V. de Haas Kinderarts-oncoloog/hematoloog Hoofd SKION laboratorium Casus 8-jarig meisje wordt gezien door huisarts - Sinds een week bleek
Nadere informatieAcute megakaryoblasten leukemie
Acute megakaryoblasten leukemie 4 de Hematomorfologie symposium Microscopisch beenmerg onderzoek in de dagelijkse praktijk Rotterdam, 22 maart 2012 Auke Beishuizen Overzicht presentatie Inleiding Casus
Nadere informatieInterpretatie labo-resultaten
Interpretatie labo-resultaten hematologie Sylvia Snauwaert, MD PhD Overzicht A. Trombocytopenie B. Leucocytose Bespreking casussen A. Trombocytopenie Man, 63 jaar, routinebloedafname, asymptomatisch Help
Nadere informatieDemethylerende medicatie bij myelodysplastisch syndroom
Stand van zaken Demethylerende medicatie bij myelodysplastisch syndroom Epigenetica als target voor therapie Martijn L. Manson, Ellen J.B. Derissen, Pierre W. Wijermans, Jan H.M. Schellens en Jos H. Beijnen
Nadere informatieMOLECULAIRE EN CYTOGENETISCHE AFWIJKINGEN BIJ EEN THERAPIE-
MOLECULAIRE EN CYTOGENETISCHE AFWIJKINGEN BIJ EEN THERAPIE- GERELATEERDE MYELOÏDE NEOPLASIE: NUT VAN DIAGNOSTIEK? ARIANE LUYCKX CAT VOORSTELLING 27-03-2012 PROMOTOR - PROF. DR. N. BOECKX, MET DANK AAN
Nadere informatieMonosomaal karyotype bij acute myeloïde leukemie: superieure cytogenetische herkenning van een zeer slechte prognose
Monosomaal karyotype bij acute myeloïde leukemie: superieure cytogenetische herkenning van een zeer slechte prognose Auteurs Trefwoorden D.A. Breems en B. Löwenberg acute myeloïde leukemie, cytogenetica,
Nadere informatieFEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE
FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST VOOR LABORATORIA VAN KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN GLOBAAL RAPPORT
Nadere informatieZin of onzin van moleculaire onco-hematologie in een perifeer labo
Zin of onzin van moleculaire onco-hematologie in een perifeer labo een kwestie van service! 06 januari 2004 Pieter De Schouwer 1 periferie??? Waar is het centrum? 06 januari 2004 Pieter De Schouwer 2 Leuven?
Nadere informatieMaligne hematologie. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014
Maligne hematologie Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Leukemie acuut AML (acute myeloïde leukemie) ALL (acute lymfoïde leukemie) chronisch CML (chronische myeloïde
Nadere informatieCAT Critically Appraised Topic. Flowcytometrische scores bij MDS: een meerwaarde zonder meerkost?
CAT Critically Appraised Topic Flowcytometrische scores bij MDS: een meerwaarde zonder meerkost? Author: Astrid Muyldermans Supervisor: Dr. J. Emmerechts Date: 30 mei 2017 CLINICAL BOTTOM LINE De diagnose
Nadere informatieAML met recurrente translocaties in UZ Leuven: correlatie tussen de morfologie en cytogenetica
AML met recurrente translocaties in UZ Leuven: correlatie tussen de morfologie en cytogenetica CAT voorstelling 23/4/2015 Bea Van den Poel ASO Klinische biologie Promotoren: Dr. C. Brusselmans, Prof. Dr.
Nadere informatieKankerinfo. Myelodysplastisch syndroom. Met wie kan ik erover praten? kanker. be/info publicaties. voor al uw vragen over kanker
Met wie kan ik erover praten? Zoekt u hulp of andere informatie? Hebt u er behoefte aan om uw hart eens te luchten? Zoekt u informatie over een type kanker of de behandelingsmogelijkheden? Wilt u weten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 147 148 Maligne lymfomen zijn kwaadaardige woekeringen van verschillende typen witte bloedcellen. Deze aandoeningen ontstaan meestal in lymfklieren, maar in ongeveer 40% van de
Nadere informatieReeks 13 Vergeten Organen Avond 5: Het bloed Prof.dr. Schouten
Reeks 13 Vergeten Organen Avond 5: Het bloed Prof.dr. Schouten Hematologie voor de Dummies Gezondheidsuniversiteit PSC MSC plt ery mono neutro eo baso LSC Blympho T lympho PSC SCF MSC IL3 LSC GM-CSF MPL
Nadere informatieCritically Appraised Topic De waarde van de immature plaatjesfractie
Critically Appraised Topic De waarde van de immature plaatjesfractie Julie Jacobs ASO Klinische Biologie Supervisor: Dr. Marleen Van den Driessche 1 Overzicht Inleiding Trombopoiese IPF? Wat is de waarde
Nadere informatieFolliculair Lymfoom graad 3B (FL3B)
Nederlandse samenvatting Folliculair Lymfoom graad 3B (FL3B) Inleiding Een maligne lymfoom is een kwaadaardige woekering van witte bloedcellen die zich meestal manifesteert in lymfeklieren en zich verspreidt
Nadere informatieBlasten in perifeer bloed
Man 50 jaar Chronische lymfatische leukemie, RAI stadium 0, zonder criteria van actieve ziekte waarvoor wait and see beleid diep veneuze trombose. 2 dagen later: presentatie op SEH in verband met veel
Nadere informatieMinimale restziekte en leukemische stamceldetectie bij acute myeloïde leukemie: nieuwe aanpak van klinische besluitvorming
Minimale restziekte en leukemische stamceldetectie bij acute myeloïde leukemie: nieuwe aanpak van klinische besluitvorming Minimal residual disease and leukemic stem cell detection in acute myeloid leukemia:
Nadere informatieHET BLOEDBEELD IN HEMATOLOGISCHE MALIGNITEITEN. Heidi Castryck 12 februari 2013
HET BLOEDBEELD IN HEMATOLOGISCHE MALIGNITEITEN Heidi Castryck 12 februari 2013 Indeling Myeloproliferatieve aandoeningen Myelodysplastisch syndroom en akute myeloïde leukemie Lymfoproliferatieve aandoeningen
Nadere informatieMonoklonale B-cellymfocytose: fysiologische bevinding of voorstadium van chronische lymfatische leukemie?
Stand van zaken Monoklonale B-cellymfocytose: fysiologische bevinding of voorstadium van chronische lymfatische leukemie? Roger K. Schindhelm, M. (Rien) van Marwijk Kooy, Jules L.L.M. Coenen, Peter C.
Nadere informatieAcute myeloïde leukemie. Annoek Broers 7e nascholing hematologie 20-03-2014
Acute myeloïde leukemie Annoek Broers 7e nascholing hematologie 20-03-2014 Bloedcelvorming - hematopoiese selfrenewal Multilineage differentiation Acute myeloïde leukemie - AML Normaal beenmerg Bloedarmoede
Nadere informatieHet myelodysplastisch syndroom: richtlijnen voor therapie 2013
Het myelodysplastisch syndroom: richtlijnen voor therapie 013 Myelodysplastic syndromes: guidelines for therapy 013 A.A. van de Loosdrecht, G. Huls, P. Wijermans, B. Löwenberg, M. Jongen-Lavrencic, T.
Nadere informatieToegespitste benadering voor de individuele patiënt met acute myeloïde leukemie
Toegespitste benadering voor de individuele patiënt met acute myeloïde leukemie 4 oktober 2018 Jurjen Versluis j.versluis.1@erasmusmc.nl Klinische Dag NVvH 04 oktober 2018 Disclosure belangen Jurjen Versluis
Nadere informatieMyelodysplastisch syndroom
Met wie kan ik erover praten? Zoekt u hulp of andere informatie? Hebt u er behoefte aan om uw hart eens te luchten? Zoekt u informatie over een type kanker of de behandelingsmogelijkheden? Wilt u weten
Nadere informatieHow to improve diagnostics in idiopathic cytopenia by using a targeted NGS gene panel. Yannick Wouters Promotor: Dr. Helena Devos
How to improve diagnostics in idiopathic cytopenia by using a targeted NGS gene panel Yannick Wouters Promotor: Dr. Helena Devos Myelodysplastisch syndroom (MDS) Prevalentie en definitie 75 nieuwe diagnoses
Nadere informatieDe betekenis van de cytologische morfologie in de diagnostiek van maligne hematologische aandoeningen
2 De betekenis van de cytologische morfologie in de diagnostiek van maligne hematologische aandoeningen anno nu The importance of cytological morphology in diagnosing hematological malignancies to day
Nadere informatieLaboratoriumdiagnostiek hematologische maligniteiten Radboud universitair medisch centrum
Laboratoriumdiagnostiek hematologische maligniteiten Radboud universitair medisch centrum Versie 3 08-2015 Inhoudsopgave Introductie 3 Contact informatie 4 Benodigde materialen 5 Acute Myeloïde Leukemie
Nadere informatieEen prospectieve, multicenter Europese Registratiestudie voor nieuw gediagnosticeerde patiënten met Myelodysplastische Syndromen (EUMDS)
Informatiebrief Een prospectieve, multicenter Europese Registratiestudie voor nieuw gediagnosticeerde patiënten met Myelodysplastische Syndromen (EUMDS) Een registratie voor patiënten met Myelodysplastische
Nadere informatieTrombocytose. Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014
Trombocytose Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014 Casus 1 Vrouw, 25 jaar Laboratoriumonderzoek hemoglobine 11,2 g/dl 11,0-14,4 hematocriet 0,341
Nadere informatieDysplasie bij niet-maligne aandoeningen
Dysplasie bij niet-maligne aandoeningen Morfologische afwijkingen bij het myelodysplastisch syndroom Cellijn Erytropoïese Bloed Dyserytropoïese: anisocytose, poikilocytose, macrocyten, microcyten,grove
Nadere informatieChronische myeloproliferatieve aandoeningen
Lessenreeks Hematologie Chronische myeloproliferatieve aandoeningen Chronische myeloproliferatieve aandoeningen (1) Chronische myeloproliferatieve aandoeningen (2) - overproductie van 1 of meerdere myeloïde
Nadere informatieKanker Instituut. Integrale Diagnostiek Hemato-oncologische Laboratoria Erasmus MC Rotterdam. Hematologie Immunologie Klinische Genetica Pathologie
Kanker Instituut Integrale Diagnostiek Hemato-oncologische Laboratoria Erasmus MC Rotterdam Hematologie Immunologie Klinische Genetica Pathologie 2017 Introductie Integrale diagnostiek is van essentieel
Nadere informatieVitamine B 6 deficientie. Aandoeningen geassociëerd met dysplasie (1) Dysplasie bij niet-maligne aandoeningen
Dysplasie bij niet-maligne aandoeningen Aandoeningen geassociëerd met dysplasie (1) Nutriententekort Vitamine B 12 Foliumzuur Yzer Vitamine B 6 Infecties HIV Overige virussen Tuberculose Malaria Aandoeningen
Nadere informatieMyelodysplasie Patienten forum BHS. 24 Januari 2013 D.Selleslag Haematologie AZ Sint-Jan Brugge
Myelodysplasie Patienten forum BHS 24 Januari 2013 D.Selleslag Haematologie AZ Sint-Jan Brugge eosinofiel bloedplaatje neutrofiel staaf neutrofiel segment lymfocyt monocyt basofiell Normale bloedwaarden
Nadere informatieWie is de expert? Immuunfenotypering van hematologische maligniteiten
Wie is de expert? Immuunfenotypering van hematologische maligniteiten Christa Homburg Sanquin Diagnostiek, hoofd laboratorium Immunocytologie Namens nomenclatuurcommissie, Leu/Ly typering, sectie IMCD
Nadere informatieKLINISCH-GENETISCHE KENMERKEN VAN PEDIATRISCHE MYELODYSPLASIE: RECENTE INZICHTEN EN HUN IMPACT OP DIAGNOSE, CLASSIFICATIE EN BEHANDELING
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2012-2013 KLINISCH-GENETISCHE KENMERKEN VAN PEDIATRISCHE MYELODYSPLASIE: RECENTE INZICHTEN EN HUN IMPACT OP DIAGNOSE, CLASSIFICATIE EN BEHANDELING
Nadere informatieInhoud. Schematische voorstelling van de afname van leukemiecellen in de loop van de behandeling
CML Patiënten Pas De behandeling van chronische myeloïde leukemie (CML) is gericht op het doden van tenminste 99,9% van de leukemiecellen in de eerste 12 maanden van de behandeling. In de meeste gevallen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological
Nadere informatieanemie 1.1 Overzicht van de anemieën 1.2 Congenitale anemieën 1.3 Verworven anemieën
I N H O U D hoofdstuk 1 anemie 13 1.1 Overzicht van de anemieën 13 1.2 Congenitale anemieën 16 1.2.1 De thalassemieën 16 1.2.2 Sikkelcelanemie 19 1.2.3 Andere hemoglobinopathieën 22 1.2.4 Aangeboren membraanafwijkingen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Hematopoiese is het proces waarbij alle cellen waaruit ons bloed bestaat worden gevormd. Het woord hematopoiese is afgeleid van de Griekse woorden haima
Nadere informatieImmuunfenotyperingsdiagnostiek van acute leukemie met lymfatische en myeloïde kenmerken: WHO 2008
Immuunfenotyperingsdiagnostiek van acute leukemie met lymfatische en myeloïde kenmerken: WHO 2008 Auteurs M. Terwijn, W. van den Ancker, T.M. Westers, G.J. Ossenkoppele en A.A. van de Loosdrecht Trefwoorden
Nadere informatieMinimal Residual Disease (MRD)) onderzoek. bij hematologische maligniteiten
Minimal Residual Disease (MRD)) onderzoek bij hematologische maligniteiten MRD Principe, doel en eigenschappen Technieken voor MRD analyse Klinische toepassingen Minimal Residual Disease Bij diagnose:
Nadere informatieHypereosinofiel syndroom
Hypereosinofiel syndroom R. Fijnheer Meander Medisch Centrum/UMCUtrecht HES Incidentie: 2-4 per 1.000.000 per jaar Man> vrouw Leeftijd: 30-70 erg in belangstelling: glivec, mepolizumab etc. Lastig voor
Nadere informatieImmunologische verschijnselen als eerste uiting van het myelodysplastisch syndroom
Klinische lessen Immunologische verschijnselen als eerste uiting van het myelodysplastisch syndroom r.s.van rijn, s.wittebol, a.d.graafland en m.h.h.kramer Dames en Heren, Het myelodysplastisch syndroom
Nadere informatiePAROXYSMALE NACHTELIJKE HEMOGLOBINURIE
PAROXYSMALE NACHTELIJKE HEMOGLOBINURIE Henk Wind Afdeling Immunologie Erasmus MC Woerden 30-10-2008 INTRODUCTIE PNH is het gevolg van een klonale expansie van een gemuteerde hematopoëtische stamcel. Klinisch
Nadere informatieHet myelodysplastisch syndroom: adviezen voor ijzerchelatie bij secundaire hemochromatose
Het myelodysplastisch syndroom: adviezen voor ijzerchelatie bij secundaire hemochromatose Myelodysplastic syndromes: guideline for the treatment of secondary hemochromatosis E.M.P. Cremers 1 *, L. de Swart
Nadere informatieIs er een rol voor het gebruik van Immunoglobulinen bij CML? M. Roeven Canisius Wilhemina Ziekenhuis Nijmegen
Is er een rol voor het gebruik van Immunoglobulinen bij CML? M. Roeven Canisius Wilhemina Ziekenhuis Nijmegen Opbouw Casus Bespreking literatuur Hypothesen met betrekking tot casus Voorgeschiedenis: 1957
Nadere informatieWorkshop Master Class: flowcytometrie in MDS
Workshop Master Class: flowcytometrie in MDS Werkgroep: Progenitoren Rik Brooimans, Andre Bijkerk, Laboratorium Medische en Tumorimmunologie, Erasmus MC Daniel den Hoed, Rotterdam André Mulder, Afdeling
Nadere informatieCytologie Flowcytometrie Cytogenetica Moleculaire diagnostiek Histologie
Kanker Instituut Integrale Diagnostiek Hemato-oncologische Laboratoria Erasmus MC Rotterdam Cytologie Flowcytometrie Cytogenetica Moleculaire diagnostiek Histologie 2018 Introductie Ook in deze vierde
Nadere informatieKlinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Papiloedeem als eerste presentatie van het POEMS syndroom Dieneke Breukink, ANIOS Interne Geneeskunde R.
Nadere informatieCasus 1. Man, 52 jaar. Pancytopenie. Hb: 5,4 WBC: 3,8 granulo s 1.68 Plt: 98 LDH: 450. Casus 1
Casus 1 Man, 52 jaar. Pancytopenie Hb: 5,4 WBC: 3,8 granulo s 1.68 Plt: 98 LDH: 450 Casus 1 Difje Casus 1 Wat is de volgende stap? Vit B12 / foliumzuur Bloedkweek Beenmerg aspiraat Direkte antiglobuline
Nadere informatieDHC morfologie Wendy Stevens, Mariëlle Wondergem en Ellen Kramer
DHC morfologie 2016 Wendy Stevens, Mariëlle Wondergem en Ellen Kramer Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Naam: Organisatie: M.J. Wondergem
Nadere informatieHOVON 132 AML/SAKK 30/13
Patiënteninformatie ten behoeve van het verzamelen van beenmerg, bloed en speeksel voor wetenschappelijk onderzoek Informatie behorende bij het hoofdonderzoek HOVON 132 AML/SAKK 30/13: Onderzoek naar de
Nadere informatie