Verder is ook de aangepaste regeling van belasting in box 3 verwerkt. Deze heeft gevolgen voor het al dan niet beleggen in de eigen BV.

Transcriptie

1 VOORWOORD Er is een item dat in 2016 en ook aan het begin van 2017 de fiscale gemoederen zeer heeft beziggehouden. Het betreft uiteraard de beëindiging van de mogelijkheid voor de DGA om pensioen in eigen beheer op te bouwen. In eerste instantie was erin voorzien dat daaraan al per 1 januari 2017 een einde zou worden gemaakt. Maar door wat paniekvoetbal tegen het einde van de rit, zelfs pas op het moment dat het op stemmen in de Eerste Kamer aankwam, is de invoering uitgesteld en werd later voor 1 april 2017 als ingangsdatum gekozen. In dit boek is een uitgebreid apart hoofdstuk opgenomen over, wat heet, de uitfasering pensioen eigen beheer DGA. Hierin worden praktische voorbeelden en tips gegeven. Verder is ook de aangepaste regeling van belasting in box 3 verwerkt. Deze heeft gevolgen voor het al dan niet beleggen in de eigen BV. Ook wordt aangegeven wat er gewijzigd is in de gebruikelijk loonregeling, zoals die met ingang van 1 januari 2017 luidt. En tenslotte wordt aandacht besteed aan de, wat ik in dit verband zou willen aanduiden met, uitfasering van de ZZP er. Nieuwe wetgeving met onduidelijke uitvoering wekt alom wrevel. Kort wordt geschetst wat nog wel tot de mogelijkheden behoort. Veel leesgenoegen! Evert Wasch, Nijmegen, april V

2 INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 1 Motieven onderneming in BV-vorm, algemeen / Attentiepunten / Inleiding / Aansprakelijkheid en risico BV/eenmanszaak / Aansprakelijkheid van de ondernemer / Aansprakelijkheid bestuurders van vennootschappen / Afrekening verschuiven / Tariefverschillen IB en VPB / 6 HOOFDSTUK 2 Faciliteiten voor de ondernemer verschillen IB/VPB / Inleiding, tariefsvergelijking IB/VPB / Specifieke faciliteiten IB/VPB / De fiscale oudedagsreserve (FOR) en pensioen / De zelfstandigenaftrek / De MKB-winstvrijstelling / De meewerkaftrek/reële arbeidsbeloning / De VOF, extra IB-voordeel / De vennootschap onder firma (VOF) / Berekening situatie man-vrouwfirma / Samenvatting van de cijfermatige vergelijking / Nadere uitwerking faciliteiten en winsten eindconclusie / 16 HOOFDSTUK 3 Beleggingen directeur-grootaandeelhouder en IB-ondernemer / Inleiding / Te actief beleggen / 19 VII

3 Inhoudsopgave 3.3 Ter beschikking stellen aan de onderneming van een verbonden persoon / Ruimere groep van verbonden personen; de ongebruikelijke terbeschikkingstelling / Invloed huwelijksgoederenregime / Vermogensbestanddelen die aan een BV ter beschikking zijn gesteld waarvan men zelf of de verbonden persoon een aanmerkelijk belang heeft / Beleggen als directeur-grootaandeelhouder / Beleggen in een VBI / Inleiding / Vergelijking van de diverse beleggingsmogelijkheden voor een DGA / Conclusie / 27 HOOFDSTUK 4 Overdracht van een onderneming via IB of VPB / Het overdragen van activa en passiva / Overdracht activa en passiva via de BV / Overdracht activa en passiva via de IB / Intermezzo: verschuiven eindafrekening in de IB / Uitstel via lijfrente / Overdracht aan een opvolger / Andere methoden uitstel afrekenen stakingswinst IB / Uitstel afrekenen meerwaarde BV / Overdracht van de aandelen van de BV / De overdracht van de onderneming in de IB voor zover te vergelijken met overdracht van aandelen / 35 HOOFDSTUK 5 De BV-structuur / Werk- en holding-bv / Opvolging / Bijzondere BV-soorten / De management-bv / De pensioen BV / De STAK (Stichting Administratiekantoor) / De Wet DBA en zelfstandigheid / 44 VIII

4 Inhoudsopgave HOOFDSTUK 6 Salaris van de DGA / 49 HOOFDSTUK 7 Terugkeer uit de BV / Inleiding / Hoofdlijnen wettelijke regeling / Opmerkingen en tips / 60 HOOFDSTUK 8 Uitfasering pensioen eigen beheer DGA / Inleiding. Van pensioengenot tot stroppenpot / De oplossingsrichting voor afwikkeling van pensioen / Keuze-aspecten aan de hand van de casusposities / Variant 1, gezond of zzm (zwak ziek en misselijk) / Variant 2, liquide middelen / De DGA en pensioen in de verre toekomst / Het percentage korting op de fiscale pensioenverplichting. Feitelijke belastingdruk / Een venijnig staartje van de afkoop, verhoging belastingdruk / Pensioen van de eigen BV / Schenking tussen partners / Op de valreep uitstel. Novelle / Indexatie als eenmalige last / Hoe nu verder? / 76 Trefwoordenregister / 83 IX

5 HOOFDSTUK 1 Motieven onderneming in BV-vorm, algemeen 1.1 Attentiepunten Inleiding Het drijven van de onderneming voor rekening en risico van een BV wordt ingegeven door verschillende, uiteenlopende motieven. Punten die daarbij een belangrijke rol spelen zijn onder andere de oudedagsvoorziening, al of niet in de vorm van een pensioen, en het beperken van de aansprakelijkheid en risico s in privé. Daarnaast speelt de belastingdruk een niet onbelangrijke rol. Over deze motieven gaat dit hoofdstuk. Alvorens op bovenstaande punten in te gaan eerst enkele andere onderwerpen Vererving Vererving van een onderneming is een moeilijke zaak, zeker als ten gevolge van een vroegtijdig, onverwacht wegvallen van de ondernemer die in een eenmanszaak of VOF zijn onderneming uitoefent daarin moet worden voorzien. In VOFaktes kan men door voortzettings(verblijvings)bedingen daar een regeling voor treffen; in de situatie van de eenmanszaak is men afhankelijk van de mogelijkheden van de nabestaanden om het wegvallen van de ondernemer op te vangen. Dit is niet anders in een BV-situatie. Ook daar is men afhankelijk van de mogelijkheden van de nabestaanden om bij een plotseling wegvallen de onderneming voort te zetten. Zijn die mogelijkheden er niet, dan zal men zowel bij een eenmanszaak als VOF ingeval de onderneming voor rekening van een BV wordt gedreven het bedrijf moeten verkopen aan een geschikte koper. Indien familieleden al in de onderneming werkzaam zijn, verdient het aanbeveling de mogelijkheid tot opvolging testamentair te regelen. De mogelijkheid tot inkoop van eigen aandelen in het kader van erfopvolging is vooral van belang om, gegeven de om andere redenen ingegeven keuze voor een BV, de gevolgen van het moeten betalen van erfbelasting uit (in de BV 1

6 1.2 Motieven onderneming in BV-vorm, algemeen aanwezige en dus gebonden) middelen te verlichten. Die inkoop is dus een uitvloeisel van de keuze en geen argument voor de keuze voor een BV Aansprakelijkheid en risico algemeen De aansprakelijkheid voor ondernemersrisico s is een van de motieven om de onderneming in de vorm van een BV te drijven. Het valt in de praktijk tegen een volledige afscheiding tussen privé- en zakelijk vermogen te creëren. Om te beginnen eisen financieringsinstellingen allerlei aanvullende privézekerheden bij zakelijke financiering. Ook kan men in privé als bestuurder worden aangesproken als men bepaalde niet bevoegde handelingen verricht. Dat laat onverlet dat bij grote riskante projecten waar diverse partijen met aanzienlijke belangen bij betrokken zijn de BV een uitstekend middel kan vormen om het risico te beperken. 1.2 Aansprakelijkheid en risico BV/eenmanszaak Aansprakelijkheid van de ondernemer Een ondernemer in een eenmanszaak of VOF is hoofdelijk aansprakelijk voor alle ondernemingsschulden. Dit betekent dat hij het risico loopt om zijn privévermogen te verspelen wanneer hij wordt aangesproken. In de BV-situatie is dit anders. De aandeelhouder kan slechts zijn aandelenkapitaal verspelen. Dezelfde persoon kan in zijn hoedanigheid van bestuurder ook in privé worden aangesproken. Wel moeten er dan bijzondere omstandigheden aanwezig zijn. Deze zijn, onder meer voor wat betreft de aansprakelijkheid ten opzichte van de fiscus, neergelegd in een tweetal wettelijke regelingen, de Wet Bestuurdersaansprakelijkheid (WBa) en de Wet Ketenaansprakelijkheid (WKa). Er is echter in de praktijk in vele gevallen geen groot verschil in persoonlijke aansprakelijkheid. Als DGA, bestuurder van een BV zal de bank ingeval er sprake is van bancaire financiering veelal aanzienlijke zekerheden eisen. Die zekerheden hebben dan ook mede betrekking op privévermogen. Uiteraard is dit anders als de bancaire financieringen afgebouwd zijn. Dan is de persoonlijke aansprakelijkheid en met name het mogelijke verhaal van crediteuren op privévermogen bij een DGA beperkt tot het vermogen van de BV. Wat niet het geval is als de onderneming in de vorm van een eenmanszaak (of VOF) wordt gedreven. 2

7 Motieven onderneming in BV-vorm, algemeen Aansprakelijkheid bestuurders van vennootschappen Wet Bestuurdersaansprakelijkheid (WBa) Op grond van de WBa kunnen bestuurders van een rechtspersoon BV, NV, stichting of vereniging welke aan de heffing van de vennootschapsbelasting is onderworpen, hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden voor: niet-afgedragen premies werknemers- en volksverzekeringen; niet-afgedragen loon- en omzetbelasting; niet-afgedragen gelden aan verplichte bedrijfspensioenfondsen. Op welke rechtspersonen is de WBa van toepassing? Onder de WBa vallen rechtspersonen met volledige rechtsbevoegdheid voor zover zij aan de heffing van vennootschapsbelasting zijn onderworpen. In de meeste gevallen zal het daarbij gaan om besloten en naamloze vennootschappen. Ook andere rechtspersonen kunnen aan deze definitie voldoen. Hierbij valt onder meer te denken aan maatschappen, verenigingen en andere ondernemingen van publiekrechtelijke rechtspersonen, stichtingen en doelvermogens. Publiekrechtelijke rechtspersonen, evenals kerkgenootschappen en de meeste verenigingen en stichtingen hebben geen commercieel doel en zijn dan ook niet aan de heffing van vennootschapsbelasting onderworpen. De bestuurders daarvan kunnen dan ook niet op grond van de WBa aansprakelijk worden gesteld. Wie zijn aan te merken als bestuurder? De WBa merkt niet alleen de juridische, doch ook de feitelijke bestuurder aan als bestuurder. Dit betekent dat naast de statutair directeur van een besloten vennootschap, ook degene die het beleid in feite (mede) bepaalt als ware hij bestuurder, als bestuurder wordt aangemerkt. Niet als bestuurder worden aangemerkt een commissaris, een curator en een door de rechtbank benoemde bewindvoerder. Wanneer is een bestuurder aansprakelijk? Een bestuurder is slechts aansprakelijk wanneer aannemelijk is dat de nietbetaling door de rechtspersoon aan hem en zijn medebestuurders te wijten is als gevolg van kennelijk onbehoorlijk bestuur. Van kennelijk onbehoorlijk bestuur is eerst sprake als de schulden het gevolg zijn van uitgesproken duidelijke zware fouten, veroorzaakt door roekeloos, lichtzinnig en onverantwoordelijk gedrag van de bestuurder. 3

8 1.2 Motieven onderneming in BV-vorm, algemeen Meldingsplicht betalingsonmacht Wanneer niet aan de betalingsverplichting kan worden voldaan, is de rechtspersoon verplicht de desbetreffende instanties binnen twee weken na de dag waarop de betaling had moeten plaatsvinden, daarvan (in principe schriftelijk) in kennis te stellen. Iedere bestuurder is bevoegd namens de rechtspersoon deze melding te doen. Er zijn diverse richtlijnen gegeven met betrekking tot de melding van betalingsonmacht. Hoofdpunten van de resolutie: Wanneer tijdens een onderhoud van de belastingschuldige met de ontvanger de betalingsproblemen aan de orde komen, behoort de ontvanger te wijzen op de wettelijke meldingsplicht en de meldingsregeling toe te lichten. Belastingschuldige wordt hierbij in de gelegenheid gesteld ter plekke aan de meldingsverplichting te voldoen. Bij een telefonisch onderhoud waarbij de betalingsproblemen worden besproken zal de ontvanger de belastingschuldige op de meldingsplicht wijzen en deze het meldingsformulier onmiddellijk toezenden. Indien de ontvanger een verzoek om uitstel van betaling heeft ontvangen of andere verzoeken c.q. brieven waaruit van liquiditeitsproblemen blijkt, zal hij deze in beginsel aanmerken als melding van betalingsonmacht. Bij de melding zal gemotiveerd aangegeven moeten worden waarom er sprake is van betalingsonmacht. Voor dit doel kan het reeds hiervoor genoemde speciaal door de Belastingdienst en bedrijfsvereniging ontworpen meldingsformulier worden gebruikt. Dit formulier, te verkrijgen bij de Belastingdienst, bedrijfsvereniging en bedrijfspensioenfonds bevat o.a. de volgende vragen: gegevens over de rechtspersoon; de omstandigheden die tot betalingsonmacht hebben geleid; gegevens over de belasting- en/of premieschuld waarvoor de betalingsonmacht wordt gemeld. Is de melding betalingsonmacht rechtsgeldig geschied, dan is de bestuurder slechts aansprakelijk als de Belastingdienst, bedrijfsvereniging en bedrijfspensioenfonds aannemelijk maken dat de niet-betaling aan de bestuurder te wijten is als gevolg van kennelijk onbehoorlijk bestuur gedurende de periode van drie jaar voorafgaande aan de meldingsdatum. 4

9 Motieven onderneming in BV-vorm, algemeen 1.3 Wanneer geen melding betalingsonmacht is gedaan, dan wel als er geen sprake is van een rechtsgeldige melding, wordt de bewijslast van niet-verwijtbaarheid bij de bestuurder gelegd. 1.3 Afrekening verschuiven Een van de belangrijkste, zo niet het belangrijkste aspect van wijziging van ondernemingsregime, is het verschuiven van lasten. Dit kan door het hiervoor besproken directe tariefsvoordeel en door het belastinguitstel via de pensioenopbouw. Eveneens kan belastingbesparing worden veroorzaakt door uitstel van de eindafrekening. Dit verschil heeft te maken met de verschillende aard van een natuurlijk persoon en een rechtspersoon. Als een natuurlijk persoon zijn onderneming verkoopt moet hij (of zij uiteraard) afrekenen over de nettomeerwaarden in de onderneming. Na aftrek van een franchise en van een stamrechtlijfrente (waarvoor niet iedereen in aanmerking komt, zeker niet als het bedrag ervoor in contanten bij een verzekeringsmaatschappij moet worden afgestort) resteert eventueel een te belasten bedrag aan zogeheten stakingswinst. De BV biedt nu het voordeel om over te dragen zonder met de fiscus af te rekenen, ongeacht de hoogte van de aanwezige meerwaarden. Als zich in de eenmanszaak bijvoorbeeld een stille reserve in voorraden, onroerend goed en een goodwill van totaal bevindt en men, na aftrek van de maximale stamrechtvrijstelling van een bedrag van stakingswinst over zou houden, waarover een bedrag van , bij een 52% tarief belasting zou moeten worden betaald, dan lijkt de BV als uitstelmiddel uitstekend geschikt. Men brengt dan namelijk bij de gehele onderneming in tegen uitreiking van aandelen, creëert een holding/werkmaatschappijstructuur en rekent daarbij niet af. Te zijner tijd verkoopt men de aandelen van de werkmaatschappij. Op dat moment onbelast! Daarmee is de belasting niet afgesteld, maar wel uitgesteld. En dat uitstellen van belasting levert aanzienlijke voordelen op. Met name: Er blijft extra geld, dus een buffer in de BV over. Mocht er verlies worden geleden dan is er extra geld beschikbaar om dit op te vangen. Extra geldmiddelen kunnen worden belegd in privé (zie hiervoor het aparte hoofdstuk drie). 5

10 1.4 Motieven onderneming in BV-vorm, algemeen 1.4 Tariefverschillen IB en VPB De totale belastingdruk van de winst die in een BV wordt behaald, is die van de vennootschapsbelasting op de jaarwinst en de aanmerkelijk belangbelasting (AB-belasting) die is verschuldigd als de winst na vennootschapsbelasting aan de DGA wordt uitgekeerd. Omdat wordt gewerkt met een opstaptarief en een algemeen tarief is de belastingdruk afhankelijk van de in de BV gemaakte winst. Het tarief bedraagt: Over de eerste % Over meer dan % Het AB-tarief bedraagt 25%. Voorbeeld Winst Af: belasting 20% (20.000) AB-belasting 25% (20.000) Belastingdruk 40% Voor de volledigheid moet hier nog het volgende bij worden opgemerkt. Het gaat hier om de BV-winst, dus niet om de hele winst inclusief salaris en dividend. De winstbedragen hierboven zijn dus bedragen na aftrek van het salaris van de directie. Het directiesalaris dient van tevoren goed te worden bekeken. Dit om te voorkomen dat het op een te laag bedrag wordt gesteld en achteraf alsnog (veel) dividend zou moeten worden uitgekeerd. Als dat zo is kan het voordeel van de BV verdampen. Er dus van uitgaande dat van dat salaris geleefd kan worden behoeft geen dividend te worden uitgekeerd en treedt een maximale besparing op. Deze betreft: AB-belasting