bl 4 Besigheidsprofiel Besigheidsoorsig 9 bl 14 Vyfjaar finansiële oorsig Staat van finansiële posisie 27

Transcriptie

1 Geïntegreerde verslag 2013

2

3 inhoud Besigheidsprofiel 4 Raad van direkteure 6 Uitvoerende bestuur 7 bl 4 Besigheidsprofiel Besigheidsoorsig 9 Vyfjaar finansiële oorsig 14 Verslag van die Sosiale en Etiese komitee 16 Sosiale oorsig 17 Korporatiewe bestuur 19 Aandelestatistiek 22 bl 9 Besigheidsoorsig Verklaring van direkteursverantwoordelikheid en goedkeuring 23 Verklaring van die Maatskappysekretaris 23 Verslag van die Ouditkomitee 24 Onafhanklike ouditeursverslag 25 Direkteursverslag 26 bl 14 Vyfjaar finansiële oorsig Staat van finansiële posisie 27 Inkomstestaat 28 Staat van omvattende inkomste 28 Staat van veranderinge in ekwiteit 29 Staat van kontantvloeie 30 Aantekeninge by die finansiële jaarstate 31 Kaap Agri Beperk finansiële jaarstate en aantekeninge 51 Rekeningkundige beleid 54 Administrasie 64 Kaap Agri Geïntegreerde verslag

4

5 Kaap Agri is n kleinhandel-dienstegroep wat n verskeidenheid produkte en dienste aan hoofsaaklik die landbou sektor, maar ook aan die algemene publiek, verskaf. Kaap Agri het 167 bedryfspunte wat strek oor 88 stede, dorpe en plekke, en sluit gebiede in soos die Swartland, Boland, Wynland, Overberg, Langkloof, Namakwaland, Oranjerivier, Sondagsriviervallei, Namibië en die gebiede tussenin, asook Limpopo, Mpumalanga en Gauteng. MEGANISASIE PRODUKTE Kaap Agri Geïntegreerde verslag

6 Besigheidsprofiel Handel Produkte Besproeiing Korporatief en finansiering Dienste Produksiemiddele Pakmateriaal Hardeware Brandstof Buitelewe Trekkers en stropers Grondbewerking Onderdele Werkwinkels Geriefswinkels Graanontvangste en -gradering Graanbemarking Graanopberging Saadverwerking Aartappelmoere Drupperpyp Pompe Sproeiers en spuite Filters Outomatisasie Finansiering Finansies Menslike hulpbronne Kommunikasie SEB-projekte Interne oudit IT dienste Doel Verskaffing van n volledige reeks produksiemiddele, meganisasie-toerusting en dienste, en ander goedere aan landbouprodusente sowel as die algemene publiek. Verskaffing van n volledige reeks bemarkings- en verskansings opsies sowel as hantering en opberging van graanprodukte. Vervaardiging van drupperpyp en ander besproeiingstoebehore, sowel as verspreiding van agentskaps- en ander besproeiingsonderdele. Verskaffing van ondersteuningsdienste vir die Groep se aktiwiteite. Verskaffing van pasgemaakte finansiering vir produsente. Bedryfspunte 67 Agrimark-winkels 22 Pakmark-winkels 3 Villagemart-winkels 1 Savemart-winkel 7 Liquormark-winkels 9 Expressmark-winkels 9 Agrimark-depots 14 Werkwinkels 13 Onderdele-takke 4 Brandstof herverspreidingsdepots 14 Silokomplekse ton-kapasiteit 3 Saadverwerkingsaanlegte 1 Fabriek 6 Verspreidingspunte Hoofkantoor Malmesbury 13 Streekkredietkantore Wes-Kaap Noord-Kaap Oos-Kaap Limpopo Mpumalanga Namibië Wes-Kaap Wes-Kaap Gauteng Mpumalanga Wes-Kaap Noord-Kaap Oos-Kaap Mpumalanga Namibië Finansieel R 000 R 000 R 000 R 000 R 000 R 000 R 000 R 000 Inkomste Wins voor belasting (5 229) 726 Bruto bates Netto bates Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

7 As persentasie van totaal Inkomste 84% 13% 2% 1% Wins voor belasting 80% 18% -3% 5% Bruto bates 39% 2% 2% 57% Netto bates 35% 4% 2% 59% Handel Produkte (graan) Besproeiing Korporatief Kaap Agri Geïntegreerde verslag

8 raad van direkteure Voorsitter GM (George) Steyn Nie-uitvoerend FA (Fran) du Plessis (Tot 14 Februarie 2013) BS (Bernhardt) du Toit GD (George) Eksteen (Tot 14 Februarie 2013) Uitvoerend S (Sean) Walsh Besturend JJ (James) Matthee Finansieel SJ (Johan) Liebenberg Menslike Hulpbronne ASM (Mohammad) Karaan (Tot 14 Februarie 2013) NC (Niko) Loubser HS (Stanley) Louw CA (Chris) Otto HM (Helgard) Smit S (Samara) Totaram JH (Kosie) van Niekerk Ouditkomitee Menslike Hulpbronne komitee Finansieringskomitee Nominasiekomitee Sosiale en Etiese komitee 6 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

9 uitvoerende bestuur Wian Beukes Hoofbestuurder: Handel Binneland Johan de Lange Hoofbestuurder: Produkte Charl Graham Groepbestuurder: Inligtingstegnologie Leopold Human Groepbestuurder: Finansieringsdienste Kobus Jacobs Hoofbestuurder: Handel Namibië Reinhard Köstens Groepsekretaris Johan Liebenberg Direkteur: Menslike Hulpbronne Francois Loots Hoofbestuurder: Handel Noord-Kaap James Matthee Finansiële Direkteur Ian Schooling Hoofbestuurder: Agriplas Hennie Smit Hoofbestuurder: Verkryging en Logistiek Francois Swanepoel Hoofbestuurder: Handel Kus en Meganisasie Gerhard Victor Groepbestuurder: Finansies Sean Walsh Besturende Direkteur Kaap Agri Geïntegreerde verslag

10 ie oortsetting an groei 8 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

11 besigheidsoorsig Kaap Agri het verskeie nuwe bedryfspunte toegevoeg in die vorm van Agrimark-winkels, Expressmark-winkels, n Liquormark-winkel en n onderdele-tak en werkwinkel. Kaap Agri het sy groei van die afgelope twee jaar voortgesit en sy 101ste bestaansjaar afgesluit met sy beste resultate ooit. Die resultate is moontlik gemaak deur die bydrae van gevestigde besigheidseenhede wat in hul tradisionele besigheid gegroei het asook in geleenthede van nuwe produkte en nuwe kliënte, sowel as nuwe besighede en uitbreidings. Kaap Agri se kernbesigheid is en bly steeds die voorsiening van produksie-insette in die landbouwaardeketting. Sy voetspoor, infrastruktuur, marktoegang en kennisvlak stel hom egter ook in staat om nuwe en ander besigheidsgeleenthede te ontgin. Groei gaan persentasiegewys waarskynlik meer uit nuwe besigheidsgeleenthede kom, maar dit sal nie ten koste van fokus op die primêre besigheid wees nie. Resultate Die waarde van sake gedoen, wat insluit die waarde van direkte besigheid gefinansier, het toegeneem met 22,3% tot R5,530 miljard. Die geweegde gemiddelde inflasiekoers op die mandjie wat Kaap Agri aanbied, word beraam op 6,2%, dus was daar n toename in reële terme van 16,1%. Nuwe bedryfspunte wat sedert die begin van die vorige boekjaar geopen is het 6,1% van die omset bygedra. Die grootste bydraer tot omset bly steeds die Handelsdivisie wat in wese die kleinhandelverspreiding van n wye reeks produkte aan eindverbruikers, hoofsaaklik in die landbousektor maar toenemend ook die algemene publiek, is. Totale uitgawes het toegeneem met 17,2%, waarvan 4,5% toegeskryf kan word aan nuwe bedryfspunte. Sommige uitgawes word direk verhaal onder Ander Bedryfsinkomste en die toename in sommige uitgawes het n toename in inkomste tot gevolg. Totale wesensverdienste het met 25,6% toegeneem, en volg op n toename van 30,7% in die vorige finansiële jaar. n Finale dividend van 36 sent per aandeel word verklaar, wat die totale dividend vir die jaar op 50 sent per aandeel te staan bring. Dit is n toename van 42,9% teenoor die vorige jaar se 35 sent per aandeel en in lyn met die Direksie se voorneme om die dividenddekking te verlaag. Resultate Wesensverdienste Dividende Kontantverkope as persentasie van omset het die afgelope vyf jaar verdubbel weens groei en uitbreidings in die meer kontantgeoriënteerde produkaanbiedings. Die bruto marge is ietwat laer as die vorige jaar, maar dit is in lyn met die groeistrategie en gepaardgaande verandering in die produkmandjie. Kaap Agri Geïntegreerde verslag

12 besigheidsoorsig (vervolg) Uitbreidings Kaap Agri het gedurende die jaar verskeie nuwe bedryfspunte toegevoeg in die vorm van Agrimark-winkels (St Helenabaai, Addo, Patensie, Rehoboth), Expressmark-winkels (Kakamas, Patensie, Upington, Rehoboth), n Liquormark-winkel (Upington) en n onderdele-tak en werkwinkel (Moorreesburg). Wesenlike uitbreidings en opgraderings is onderneem of is aan die gang by Franschhoek, Malmesbury, Keimoes en Upington se Agrimark-winkels. Verskeie takke is ook opgegradeer, uitgebrei of herbou in die normale gang van besigheid. Kaap Agri se groot voetspoor, met teenwoordigheid in ses Suid-Afrikaanse provinsies asook Namibïe, bestaande infrastruktuur, logistieke vermoë, reeds bestaande groot volumes en stelsels stel hom in staat om n groter deel van die kontantmark te ontgin. Dit word gedoen deur die opgradering van vulstasies en die toevoeging van geriefswinkels in die vorm van Expressmark- en Liquormark-winkels. Daar word egter ook gefokus om dienslewering aan die landboumark te verbeter deur opgradering van infrastruktuur en die vestiging van depots om nader aan produsente te kom. Klem word gelê op die uitbreiding van takke in gebiede waar vrugte intensief verbou word en waar Kaap Agri as leidende verskaffer van verpakkingsmateriaal aan die vrugtebedryf waarde kan toevoeg. Kaap Agri sal voortgaan om die besigheid te laat groei deur nuwe geleenthede binne die bestaande besigheid te ontgin, en ook deur die vestiging en verkryging van nuwe takke. Groei deur nuwe produkte aan bestaande kliënte, asook bestaande produkte aan nuwe kliënte, op n verskeidenheid maniere, is waarop Kaap Agri fokus. Segmente Die Handelsdivisie, wat insluit die Agrimark-winkels, Pakmarkwinkels, Expressmark-winkels, Liquormark-winkels en Meganisasieonderdele, Werkwinkels en Implemente, se omset het met 22,6% en wins met 25,9% toegeneem. Die Handelsdivisie se bydrae tot totale bedryfsinkomste is 77,4% (2012: 78,5%). Die grootste bydraers tot omset bly brandstof, pakmateriaal, dierevoeding, kunsmis, staal en sement en maak sowat 70% van omset uit. Die uitbreidings wat meer in die kontantmark plaasgevind het, het tot gevolg dat die divisie en kontantomset as persentasie van totale omset oor die afgelope vyf jaar verdubbel het. Die Meganisasie-afdeling, alhoewel n kleiner onderafdeling van Handel, het die afgelope jaar besonder goed presteer en sy beste resultate ooit behaal. Die afgelope graanseisoen was van hoogstaande gehalte en het goeie pryse behaal, en alhoewel dit nie n rekordoes was in terme van volumes nie, was dit n baie winsgewende seisoen vir die bedryf. Graanhantering en -bemarking en die Saaddivisie se wins was daarom 40,3% hoër as die vorige jaar. Kaap Agri het sy markaandeel uitgebrei deur meer innoverende dienste en pryse aan produsente en opbergers te bied wat sy kapasiteitsbenutting verhoog het. Agriplas Besproeiing het bevredigend gevaar deur sy omset met 9,4% en sy wins met 18,5% te laat toeneem. Omset Bedryfsinkomste 60% 28% 10% 2% 77% 18% 5% Handelsvoorraad Direkte transaksies Handel Produkte Produkte (graan) Besproeiing Besproeiing 10 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

13 sowat Die grootste bydraers tot omset bly brandstof, pakmateriaal, dierevoeding, kunsmis, staal en sement en maak 70% van omset uit. Kaap Agri Geïntegreerde verslag

14 besigheidsoorsig (vervolg) Kaap Agri gaan voort met sy groeistrategie en uitbreidings en is voortdurend op soek na geleenthede om te groei, beide geografies en met nuwe aan biedings aan bestaande markte. 12 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

15 Finansiële posisie Die afgelope jaar is R91,7 miljoen spandeer aan uitbreidings, verkrygings en opgraderings waarna reeds verwys is. Hierdie kapitaalspanderings is befonds uit eie fondse, sowel as bestaande oortrekkingsfasiliteite. Voorraad het toegeneem met 23,2% wat in lyn is met die toename in omset, alhoewel voorraadvlakke ook seisoenaal is en maandeindvoorrade nie altyd die gemiddelde weerspiëel nie. Debiteure en produksiefinansiering is 10,2% hoër as die vorige jaar wat minder as helfte van die toename in besigheid is. Debiteure verteenwoordig die grootste enkele bate en is uit die aard daarvan riskant. Baie aandag word dus gegee aan die bestuur van debiteure, die blootstelling en die risiko s verbonde daaraan, ook deur n spesiale direksiekomitee. Die risiko word getemper deurdat die blootstelling oor verskeie geografiese gebiede oor die hele land, sowel as oor verskeie landbouprodukte en verskeie seisoene, versprei is. Daar is dus geen konsentrasie van risiko in slegs een gebied of aan een landbouproduk nie. Voorsiening vir moontlike slegte skuld vir die afgelope jaar beloop 0,18% van kredietomset en 0,69% van debiteure wat in lyn is met die ondervinding oor die afgelope sewe jaar en n aanduiding is van die noukeurige risikobestuur. Netto rentedraende skuld het met 16,8% toegeneem tot R497,4 miljoen. Die staat van finansiële posisie is egter gesond met netto rentedraende skuld tot totale bates van 23,1% en rentedekking van 8,1 maal. Aandeelwaarde Sedert die ontbondeling van die belang in Pioneer Voedsel gedurende die vorige boekjaar het Kaap Agri se aandeleverhandelingsprys toegeneem met 93,7% tot R16,43 per aandeel. Indien die huidige verhandelingsprys van Kaap Agri, tesame met die ontbondelde Agri Voedsel, vergelyk word met die verhandelingsprys voor ontbondeling, het die waarde met 40,9% toegeneem en is R1,445 miljard se waarde dus oor die afgelope 20 maande ontsluit. Vooruitsigte Die huidige koringoes wat tans ingesamel word, is ietwat swakker as die vorige jaar se baie goeie oes, maar steeds gemiddeld tot bogemiddeld. Sekere vrugte- en druiweproduksieareas is nadelig getref deur ryp en hael, terwyl die hele Namibië erge droogte ondervind. Oor die totale bedieningsgebied is produksie- en oesvooruitsigte egter so normaal soos in n wisselende bedryf soos landbou verwag kan word. Kaap Agri gaan voort met sy groeistrategie en uitbreidings en is voortdurend op soek na geleenthede om te groei, beide geografies en met aanbiedings aan bestaande markte. Hierdie groei sal uit bestaande bronne en fasiliteite befonds word, en daar is ook voldoende ruimte om fasiliteite uit te brei, sou dit nodig wees. Debiteure per boerderysegment Debiteure per streek Druiwe 12% Pakmateriaal 8% Vee 2% Sitrus 4% Maand 16% Wyn 8% Aartappels 10% Diverse 8% Graan 27% Groente en vrugte 5% Besproeiing 1% Ander 4% Clanwilliam 11% Worcester 9% Ceres 6% Limpopo 10% Porterville 20% Malmesbury 16% Paarl 8% Namibië 3% Upington 12% Kaap Agri Geïntegreerde verslag

16 vyfjaar finansiële oorsig GROEP R 000 R 000 R 000 R 000 R 000 Inkomstestaat Inkomste Direkte besigheid Waarde van sake gedoen Wins voor belasting Inkomstebelasting (45 876) (39 001) (31 504) (26 871) (36 022) Wins na belasting Wesensverdienste aanpassing (288) (169) (1 144) (2 049) (658) Wesensverdienste EBITDA Dividend Interim Finaal (2013: voorgestel) Staat van finansiële posisie Nie-bedryfsbates Bedryfsbates Laste en lenings ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Totale aandeelhouersbelang Netto rentedraende skuld Staat van kontantvloeie Kontantvloei uit bedryfsaktiwiteite (19 591) Kontantwins na belasting uit bedrywe Bedryfskapitaalveranderinge ( ) (91 531) ( ) (16 415) (58 436) Kontantvloei uit beleggingsaktiwiteite (90 443) (45 830) (33 925) (32 647) (42 017) Kontantvloei uit finansieringsaktiwiteite (24 273) (63 824) (7 618) Netto kontantvloeie (793) (887) (1 544) (2 552) Verhoudings Totale aandeelhouersbelang : Totale bates aangewend 47,38% 47,08% 47,04% 46,67% 43,15% Netto rentedraende skuld : Totale bates aangewend 23,13% 24,10% 24,30% 24,34% 24,61% Wesensverdienste : Aandeelhouersbelang 13,62% 12,27% 10,68% 11,89% 16,79% EBITDA : Netto bates 20,57% 19,43% 17,70% 19,30% 27,68% Rentedekking (keer) 8,1 7,1 6,1 5,4 4,6 Per aandeel Aandele uitgereik (aantal 000) Geweegde gemiddelde aandele uitgereik (aantal 000) Wesensverdienste per aandeel (sent) 182,75 148,05 117,51 117,16 146,37 Dividend per aandeel (sent) 50,00 35,00 22,00 19,00 24,00 Netto batewaarde per aandeel R14,13 R12,70 R11,62 R10,38 R9,32 Die vyfjaar finansiële oorsig word aangebied asof die ontbondeling reeds op 1 Oktober 2008 plaasgevind het. Dividende vir 2009 tot 2011 verteenwoordig die berekende deel van die dividend uit die bedrywe wat ingesluit was by die Groep se dividende vir hierdie periodes voor ontbondeling. Verhoudings bereken op gemiddelde saldo s. 14 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

17 Omset (Waarde van sake gedoen) R Wesensverdienste R 000 Rentedraende skuld R 000 Dividend Sent , , , , ,00 Kaap Agri Geïntegreerde verslag

18 Verslag van die Sosiale en Etiese Komitee Samestelling en bywoning van vergaderings Die samestelling van die komitee en bywoning van vergaderings word uiteengesit op bladsy 21. Sleutelfunksies en verantwoordelikhede Die komitee se rol, funksie en verantwoordelikhede word voorgeskryf deur die Maatskappyewet 71 van 2008 en is verder uiteengesit in n formele handves wat gereeld deur die Raad hersien word. Die komitee het vrylik toegang tot die Voorsitter van die Direksie en is gemagtig om onafhanklike kundiges op maatskappykoste te konsulteer. In die uitvoering van sy pligte binne sy mandaat is die komitee verantwoordelik vir die monitering van: Sosiale en ekonomiese ontwikkeling; Goeie korporatiewe burgerskap; Die omgewing, gesondheid en openbare veiligheid; Verbruikersverhoudings; en Arbeid en indiensname Die komitee het die Groep se prestasie as verantwoordelike korporatiewe en sosiale rolspeler oorweeg met verwysing na die Groep se bedrywighede, spesifieke wetgewing, regsvereistes en beste praktyke, soos wat die mandaat bepaal, en verwys die aandeelhouers ook na die Sosiale oorsig op bladsy 17. Mening Die komitee is van mening dat die Groep se nakoming van sosiale- en etiese vereistes voldoen aan alle wetgewing, sowel as dit wat deur die samelewing van n goeie korporatiewe burger verwag word. S Totaram Voorsitter: Sosiale en Etiese komitee 4 Desember Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

19 Sosiale oorsig Kaap Agri wil betekenisvol wees vir alle belanghebbers. Belanghebbers Verskeie persone en instansies, waaronder kliënte, werknemers, verskaffers, finansierders, aandeelhouers en die breër samelewing, asook húlle belanghebbers, het n belang by en in Kaap Agri. Volhoubare ontwikkeling vereis dat Kaap Agri na die belange van al sy belanghebbers omsien. Dit beteken dat daar nie net na finansiële prestasie gekyk word nie, maar ook na omgewings-, sosiale maatskaplike en arbeidsaangeleenthede, wat sal verseker dat Kaap Agri oor die medium en lang termyn in staat sal wees om voort te bestaan en suksesvol te wees. Sukses word hier gedefinieer as die situasie waar alle belanghebbers beter daaraan toe moet wees as gevolg van Kaap Agri se bestaan. Die omgewing sluit in die fisiese omgewing, maatskaplike en sosiale omgewing, ekonomiese omgewing en politieke omgewing, sigbaar of onsigbaar, waarop Kaap Agri n impak kan hê, en andersom. Sosiale, maatskaplike en arbeidsaangeleenthede het te doen met die mense in en om Kaap Agri, hulle waarneming en ervaring van Kaap Agri, fisies en perseptueel, en hulle reaksie daarop in hulle kontak en interaksie met Kaap Agri. Indiensneming Indiensnemingsprogramme fokus proaktief daarop om die aangewese kategorieë meer verteenwoordigend in die Groep, en veral ook op alle bestuursvlakke, te kry. Nuwe aanstellings en bevorderings vind nie slegs plaas in lyn met die riglyne van die Wet op Gelyke Indiensneming nie, maar die Groep se beleid bepaal dat alle aanstellings en bevorderings eers gemeet moet word aan die voldoening, al dan nie, aan die gestelde doelwitte. Die Groep is op koers met gestelde doelwitte, alhoewel daar nog n onderverteenwoordiging is op senior bestuursvlak, waaraan tans baie aandag gegee word. Daar bestaan geen diskriminasie in die werkplek of in terme van beleid of diensvoorwaardes nie, en alle personeel het gelyke toegang tot alle voordele of skemas wat aangebied word. Die wetlik voorgeskrewe Arbeidsplan is ingedien, goedgekeur en op datum, en tans is Kaap Agri gemaklik voor wat betref die gestelde doelwitte. Opleiding en ontwikkeling Opleiding en ontwikkeling geskied volgens n vooraf uitgewerkte opleidingsplan wat die behoeftes van die Groep en die werknemer, sowel as die potensiaal van die werknemer, wil verwesenlik, en welke opleidingstrategie die Groep se groeistrategie ondersteun. Hierdie opleidingsprogramme is nie net op die behoeftes van die Groep en die taak gerig nie, maar poog ook om die individu as persoon te ontwikkel. Kaap Agri se beleid is om eerstens interne potensiaal en talent te ontgin voordat aanstellings van buite gemaak word. n Proaktiewe proses van talent-identifisering word gevolg en toepaslike opleidings- en ontwikkelingsprogramme word rondom die spesifieke behoeftes gestruktureer, beide intern en ekstern waar nodig. Aanstellings van bestuurskwekelinge geskied op junior vlak met die spesifieke oogmerk om die persone tot bestuursmateriaal te ontwikkel. Kwekelinge word ook aangestel om skaars vaardighede te ontwikkel deur n kombinasie van indiensopleiding en eksterne kursusse. Die Groep is n aktiewe deelnemer aan die AgriSETA, en beskik oor 89 assessors, 89 mentors en 15 moderators. Verskeie leerlingskappe word deurlopend onder die SETA bedryf en daar is reeds meer as 590 interne leerlingskappe voltooi. Die maatskappy is n geakkrediteerde opleidingsdiensverskaffer vir die AgriSETA en kan dus opleiding aan eksterne persone en instansies verskaf. Selfontwikkeling word ook aangemoedig deur die beskikbaarstelling van finansiering vir buitemuurse studie en vergoeding van kostes by behaling van kwalifikasies. Sowat 70% van die totale opleidingsbegroting word bestee aan persone uit die aangewese kategorie. Vergoedingspraktyk Die vergoedingsfilosofie het ten doel om n talentvolle en vaardige personeelkorps te vestig en te behou. Personeel word markverwant op n Totale Koste Van Indiensname (TKVI) basis vergoed en kan self n keuse uitoefen van die verdeling van hulle TKVI tussen voordele en skemas wat aangebied word, binne die raamwerk van die Inkomstebelastingwet. Die basiese vergoeding kan aangevul word deur winsdelingskemas, wat op alle personeel van toepassing is, ten einde prestasie verder aan te moedig. Die vergoedingsfilosofie maak voorsiening daarvoor om personeel met skaars vaardighede asook toppresteerders dienooreenkomstig te vergoed. Kaap Agri Geïntegreerde verslag

20 Sosiale oorsig (vervolg) Swart Ekonomiese Bemagtiging (SEB) Direkte swart aandeelhouding staan tans op meer as 25%. Die Groep meet hom tans aan die AgriBEE telkaart. Hiervolgens kwalifiseer hy op n vlak 5 wat hom n 80% erkenningsvlak gee vir doeleindes van voorkeurverskaffing. Met die uitsondering van arbeidsgelykheid, wat n sekere drempel het voordat enige erkenning gegee word, kwalifiseer Kaap Agri wat betref alle elemente vir erkenning. Wat die ondernemingsontwikkeling- en sosioekonomiese ontwikkeling elemente aanbetref, het Kaap Agri reeds volpunte. Dit is tans onduidelik waar Kaap Agri sal meet in terme van die nuwe voorgestelde telkaart aangesien die doelwitte telkens verskuif word. Kaap Agri Akademie Kaap Agri het n akademie waar opleiding verskaf word aan ontwikkelende boere sowel as plaaswerkers. Jaarliks word ongeveer 25 studente in die intensiewe Boerdery Ontwikkelingsprogram, wat teoretiese en praktiese opleiding behels, opgelei. Hierdie kursus het ten doel om bestaande en voornemende boere ten volle toe te rus met praktiese en bestuurskundigheid om suksesvolle kommersiële boere te word. Meer as 700 plaaswerkers is ook opgelei deur kort kursusse in praktiese onderwerpe soos sweiswerk, chemiese hantering, trekkeren implemente-onderhoud, snoeiwerk, siekte-identifikasie en produktiwiteitsbestuur. Sedert die Akademie in 2009 met sy werksaamhede begin het, het reeds 118 opkomende boere en meer as plaaswerkers programme hier deurloop. Werknemers en Plaaswerkers Trust Vyf persent van Kaap Agri se aandele is uitgereik aan die Kaap Agri Werknemers en Plaaswerkers Trust. Die inkomstebegunstigdes is plaaswerkers, hulle gesinne en gemeenskappe. Die Trust word bestuur deur vier trustees, waarvan twee onafhanklik is. Inkomste in die vorm van dividende ontvang, word aangewend om die skuld van die Trust af te los, maar 10% daarvan is beskikbaar vir aanwending deur die Trust. Gesondheid en veiligheid Die veiligheid, welstand en gesondheid van werknemers en belanghebbers is ononderhandelbaar. Die bestuur van gesondheid en veiligheid ooreenkomstig die Wet op Beroepsgesondheid en Veiligheid geskied by alle bedryfspunte as deel van die risikobestuursprogram. Die nakoming van die vereistes van die wetgewing word streng gemoniteer ten einde te verseker dat n veilige werksomgewing geskep en onderhou word. Sosiale verantwoordelikheid Verskeie gemeenskapsprojekte, waaronder die De La Bat Skool vir Dowes, die Ligstraalskool vir leerders met spesiale onderwysbehoeftes, Sunfield Sorgsentrum vir Intellektueel Gestremdes en boerderyprojekte van voorheen benadeelde gemeenskappe word ondersteun deur finansiële bydraes, werkskepping en indirekte ondersteuning. Kaap Agri is ook op baie ander terreine op primêre vlak betrokke by landbou en landbou-ondersteunende aktiwiteite en verenigings wat landbou ondersteun, terwyl individuele takke gemeenskapsprojekte het wat plaaslike ontwikkeling ondersteun. Personeel word aangemoedig om ook individueel en namens die maatskappy op plaaslike vlak betrokke te wees by gemeenskapsaksies en 121 gemeenskapsprojekte is die afgelope jaar op takvlak onderneem. Kaap Agri verskaf ook finansiële ondersteuning aan verskeie leerders en studente in die landbou-, kleinhandel-, bemarking- en bestuurstudierigtings. Twaalf eksterne studente aan die Universiteit van Stellenbosch en Kaapse Provinsiale Universiteit vir Tegnologie ontvang tans ondersteuning deur middel van kort- en langtermynbeurse. Tans is daar ook dertien skoliere uit die aangewese kategorie wat volledig ten opsigte van skoolgeld en losies by verskeie skole ondersteun word. Omgewing Kaap Agri se voetspoor strek hoofsaaklik deur die platteland waar sy eie aktiwiteite en dié van sy klante ten nouste aan die natuur gekoppel is. Dit is daarom logies dat Kaap Agri die natuur sal koester en sy sake so sal doen dat dit die minimum impak op die omgewing het. Die risikobestuursprogram is daarom nie net gerig op die nakoming van regulatoriese vereistes nie, maar volg n groen benadering om n volhoubare omgewing te verseker. Kaap Agri is ook bewus van sy impak op, en verantwoordelikheid teenoor die omgewing waarbinne hy besigheid doen. Die vereistes van plaaslike owerhede word streng nagekom as deel van die risikobestuursprogram. Kaap Agri is beide werkgewer en produk- en diensverskaffer, dikwels buite sy gewone besigheidslyne, aangesien hy soms die enigste verskaffer in n betrokke dorp is en daardeur ook n gemeenskapsbehoefte vervul. Kaap Agri implementeer ook tans saam met n diensverskaffer n projek om sy totale kragverbruik volhoubaar af te bring. Besparings van tussen 10% en 20% is reeds behaal en verdere besparings is moontlik. 18 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

21 korporatiewe bestuur Die Direksie verbind hom tot die beginsels van professionaliteit, dissipline, deursigtigheid, bemagtiging, billikheid, integriteit en verantwoording. Kaap Agri is bewus van sy verantwoordelikheid teenoor alle belanghebbers en die breë samelewing en onderskryf daarom die beginsels van goeie korporatiewe beheer en praktyke. In die toepassing hiervan verbind die Direksie hom tot die beginsels van professionaliteit, dissipline, deursigtigheid, bemagtiging, billikheid, integriteit en verantwoording teenoor alle belanghebbers. Die Direksie oorweeg deurgaans alle wetgewing, kodes, praktyke en voorstelle om te verseker dat sy optrede, individueel en gesamentlik, voldoen aan goeie korporatiewe bestuur. Waar daar afgewyk word van spesifieke voorskrifte, het die Direksie hom vergewis dat die afwyking regverdigbaar en in die beste belang van Kaap Agri is en nie afbreuk doen aan die wese van die bedoelings soos in die kodes vervat nie. Direksie Die Direksie bestaan tans uit ag nie-uitvoerende verkose direkteure en drie uitvoerende direkteure wat deur die direksie aangestel is. Die dienstermyne van die uitvoerende direkteure is gekoppel aan hulle dienstermyne as werknemers terwyl die verkose nieuitvoerende direkteure op n driejaarlikse basis roteer. Geen direkteur of werknemer het n vastetermyn-ooreenkoms met die Groep nie. Die Direksie is verantwoordelik vir die oorhoofse prestasie van die Groep en nakoming van goeie korporatiewe bestuur. Die Direksie kom sy verantwoordelikheid na deur middel van strategiese leiding, aanstelling van bevoegde bestuur, gestruktureerde delegering van verantwoordelikhede, beoordeling van besigheidsplanne en begrotings, monitering van die uitvoering en resultate daarvan en toesig oor die risikobestuursprogram. In die uitvoering van hierdie pligte gee die Direksie ook aandag aan die volhoubaarheid van die besigheid binne die raamwerk van die breër gemeenskap en die omgewing. Die Voorsitter van die Raad is n nie-uitvoerende direkteur. In die nakoming van sy verantwoordelikhede vergader die Direksie gereeld en maak ook gebruik van die komitees om hom te adviseer oor oudit-, menslikehulpbron-, finansierings- en sosiale- en etieseaan geleenthede. Die komitees funksioneer aan die hand van duidelik omskrewe mandate wat hulle pligte, bevoegdhede en verantwoordelikhede uiteensit. Besonderhede van direkteure se vergoeding vir die afgelope jaar verskyn in die aangehegte finansiële state. Besonderhede van die Direksielede en bywoning van Direksie- en komiteevergaderings word verskaf op bladsy 21. Ouditkomitee Die Ouditkomitee bestaan uit drie nie-uitvoerende direkteure van die Groep. Die komitee is verantwoordelik om toe te sien dat n behoorlike stelsel van interne beheer en risikobestuur bestaan en toegepas word, dat die bestuursinligting, rekeningkundige beleid en verslagdoening aan aandeelhouers en ander belanghebbers aan toepaslike standaarde voldoen en dat aan relevante wetgewing voldoen word. Die eksterne ouditeure en interne ouditeure het onbeperkte toegang tot die voorsitter van die komitee wat verseker dat hulle onafhanklikheid nie aangetas word nie. Die Voorsitter van die Direksie, die Besturende Direkteur en die Finansiële Direkteur woon vergaderings by op uitnodiging en enige ander direkteur mag ook die vergaderings bywoon indien die direkteur dit sou versoek. Die komitee vergader op n gereelde basis met interne en eksterne ouditeure, ook sonder die teenwoordigheid van bestuur en ander direkteure, en oorweeg hulle bevindings en aanbevelings, asook ander inligting wat relevant mag wees in die uitvoering van hulle mandaat of spesifieke take deur die Direksie aan hulle opgedra. Menslike Hulpbronne komitee Die Menslike Hulpbronne komitee bestaan uit drie nie-uitvoerende direkteure en die Besturende Direkteur. Die komitee vergader periodiek om aangeleenthede soos vergoedings beleid, vergoeding van uitvoerende bestuur, opvolgbeplanning, direkteursvergoeding, aansporingskemas en ander menslike hulpbron-aangeleenthede te oorweeg. Die prestasiegekoppelde vergoedings filosofie van die Groep maak voorsiening vir aansporingskemas en word gereeld gemeet aan professionele eksterne vergoedingsopnames. Nominasiekomitee Die Nominasiekomitee bestaan uit drie nie-uitvoerende direkteure. Die Nominasiekomitee beoordeel die effektiwiteit van optrede van die Direksie en sy komitees en neem ook n leidende rol in aanbevelings oor die samestelling van die Direksie ten einde die korrekte balans van kundigheid en verspreiding daar te stel. Kaap Agri Geïntegreerde verslag

22 korporatiewe bestuur (vervolg) Finansieringskomitee Die Finansieringskomitee bestaan uit vier nie-uitvoerende direkteure en die Finansiële Direkteur en word verder ondersteun deur streekkredietkomitees met plaaslike direksieverteenwoordiging, asook eksterne kundiges waar benodig. Die komitee vergader gereeld en stel riglyne en beleid op vir die verlening van krediet en produksiefinansiering en moniteer die toepassing van hierdie riglyne en beleid aan die hand van duidelike besluitnemingsbevoegdhede. Die komitee is ook in die finale instansie verantwoordelik vir die beoordeling van die toesig oor die vorderbaarheid van en afskrywings en voorsienings teen debiteure. Sosiale en Etiese komitee Die Sosiale en Etiese komitee bestaan uit drie direkteure. Die komitee se rol, funksies en verantwoordelikhede word omskryf deur die Maatskappywet, 71 van Die komitee oorweeg die maatskappy se prestasie as verantwoordelike korporatiewe en sosiale rolspeler in sy maatskaplike en fisiese omgewing en adviseer die Direksie dienooreenkomstig. Interne beheer Ten einde verantwoordelikheid vir die korrektheid van die finansiële state te aanvaar, maak die Direksie staat op stelsels van interne beheer en rekeningkundige en inligtingstelsels wat daarop gemik is om redelike versekering te bied dat bates veilig bewaar word en dat die risiko van foute, bedrog of verliese op n effektiewe wyse tot die minimum beperk word en dat die finansiële verslagdoening relevant, op datum en korrek is. Hierdie beheermaatreëls, wat in skriftelike beleidsdokumente en prosedures vervat is, sluit in die delegering van verantwoordelikhede en bevoegdhede binne n duidelik omskrewe raamwerk, doeltreffende rekeningkundige prosedures en skeiding van pligte en monitering deur n gekwalifiseerde interne oudit- en risikobestuursafdeling. Alle wesenlike risiko s in die Groep is geïdentifiseer en in n omvattende risikoraamwerk gedokumenteer. Die Ouditkomitee moniteer die toepaslikheid en nakoming van die interne beheer en adviseer die Direksie in dié verband. Inligtingstegnologie Die IT-stelsels en -omgewing vorm die kern van die manier waarop die maatskappy besigheid doen en van sy interne beheerstelsels. Die IT-funksie is gesentreer in n sentrale geïntegreerde stelsel met hooffunksies, stelselontwikkeling en programmering, tegnologie en instandhouding en datasekuriteit en rampherstel prosesse. Waar nodig word sekere funksies uitgekontrakteer en ook gedupliseer om die maatskappy se blootstelling en risiko s te beperk. Investering in tegnologie, beide fisies en menslike hulpbronne, vind deurlopend plaas ten einde die beste besigheids- en sekuriteitsoplossings te verseker. Eksterne oudit steun sterk op die integriteit van die ITstelsels en omgewing en voer daarom ook jaarlikse oudits en ondersoeke oor die IT-omgewing uit. Risikobestuur Die Groep is betrokke by die verhandeling van graanprodukte, hoofsaaklik koring. Hierdie betrokkenheid hou verskeie risiko s in, waaronder leweringsrisiko, opbergingsrisiko en prysrisiko. Dit is die Groep se beleid om hierdie risiko s sover moontlik te verskans deur wettige kontrakte, goeie administrasie, versekering en prysverskansing. Debiteure hou uit hulle aard en die omvang daarvan ook bepaalde risiko s in. Die Direksie maak gebruik van n spesialis Finansieringskomitee om toe te sien dat hierdie risiko s behoorlik bestuur word deur toepassing van n gestruktureerde kredietbeleid en verkryging van sekuriteite waar dit toepaslik geag word. Die Finansiële Direkteur tree op as Nakomingsbeampte wat ten doel het om, saam met die Groepsekretaris en ander onderliggende dissiplines en verantwoordelike persone in die Groep, toe te sien dat alle wette, regulasies en reëls wat van toepassing mag wees, geïdentifiseer en stiptelik nagekom word. Personeel is en word deurlopend opgelei om bewus te wees van toepaslike wetgewing en hoe om hierdie wetgewing in die praktyk te verstaan en daaraan te voldoen. Verwante party transaksies Verskeie van die nie-uitvoerende direkteure is direk of indirek klante van die Groep en doen op n deurlopende basis besigheid met die Groep. Hierdie besigheid is in die gewone loop van sake en geskied op n armlengtebasis deur die gewone bedryfspunte. Geen direkteur se besigheid met die Groep oorskry 1% van die totale besigheid nie. Sommige direkteure hou ook direk of indirek aandele in die maatskappy. Hierdie aandele is bekom uit die historiese aard van die maatskappy en daarna deur aankope op die ope mark op n armlengtebasis. Individuele direkteure se aandeelhouding word op bladsy 22 in die verslag aangetoon. Direkteure se optrede met betrekking tot enige handelinge met die Groep word voorgeskryf in n ooreengekome geskrewe handves. Aandeleverhandeling Die Groep se aandele verhandel deur n interne toonbank deur die gebruikmaking van n intydse en deursigtige beproefde stelsel wat integriteit waarborg. Verhandeling deur direkteure en geïdentifiseerde werknemers is onderworpe aan n geskrewe beleid wat sekere geslote tydperke, 20 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

23 asook spesifieke goedkeuring vir elke transaksie, voorskryf. Aanvullend tot die geskrewe beleid oorweeg die Raad gereeld of daar enige omstandighede of inligting is waaroor hulle beskik wat nie algemeen bekend is nie en wat moontlik n impak op die aandeelprys mag hê en wat dus verhandeling verbied. Groep maatskappysekretaris Die sekretaris is n integrale deel van die Groep se korporatiewe bestuursproses en sien toe dat die sake van die direktoraat en die Groep van maatskappye in ooreenstemming met die besigheidsetiek en tersaaklike wette en regulasies geadministreer word. Die sekretaris gee leiding aan die Direksie insake die nakoming van hulle statutêre verantwoordelikhede en die direkteure het onbeperkte toegang tot die advies en dienste van die sekretaris in dié verband. Lopende saak Die finansiële jaarstate word opgestel in ooreenstemming met Internasionale Finansiële Rapporteringstandaarde (IFRS) en die beleid word konsekwent toegepas. Die Raad oorweeg hierdie finansiële state, sowel as die komende jaar se besigheidsplan, begrotings en die likiditeitsposisie ten einde sy mening te vorm oor die Groep se vermoë om as n lopende saak handel te dryf. Die Raad se mening aangaande die toepaslikheid, geldigheid en openbaarmaking van die finansiële jaarstate en verduidelikings word uiteengesit in die Verklaring van direkteursverantwoordelikheid en goedkeuring. Bywoning van direksie- en komiteevergaderings Direksie Komitee Sosiale en Etiese komitee Menslike Hulpbronne komitee Aantal vergaderings geskeduleer FA (Fran) du Plessis BS (Bernhardt) du Toit 4 2 GD (George) Eksteen ASM (Mohammad) Karaan SJ (Johan) Liebenberg* (Direkteur Mensllike Hulpbronne) 4 2 NC (Niko) Loubser 4 4 HS (Stanley) Louw 4 4 JJ (James) Matthee* (Finansiële Direkteur) CA (Chris) Otto (Voorsitter MHB komitee) HM (Helgard) Smit 4 2 GM (George) Steyn (Voorsitter) 4 2 S (Samara) Totaram (Voorsitter Ouditkomitee, Voorsitter Sosiale en Etiese komitee) JH (Kosie) van Niekerk (Voorsitter Finansieringskomitee) S (Sean) Walsh* (Besturende Direkteur) 4 3 * Uitvoerend + Nie n lid van die Direksie vir die volle jaar nie. In alle gevalle van afwesigheid is vooraf verskoning gemaak. Ouditkomitee Finansieringskomitee Nominasiekomitee Kaap Agri Geïntegreerde verslag

24 aandelestatistiek Aandeelhouersprofiel Aandele Getal aandeelhouers Getal aandele Persentasie 1 tot ,1% tot ,3% tot ,6% tot ,3% bo ,7% ,0% Kaap Agri Bedryf Farm Worker and Employee BEE (Edms) Bpk ,0% Totaal ,0% Aandeelhouers met n 10%-belang of meer Zeder Beleggings Beperk 37,6% Plurispace (Edms) Bpk ( n volfiliaal van Thembeka Capital Beperk) 20,0% Aandeleoordragte Gemiddelde prys Oktober 2012 R8,99 Gemiddelde prys September 2013 R16,43 Geweegde gemiddelde prys jaar R11,97 Totale waarde oorgedra R Aantal aandele oorgedra Persentasie oorgedra 3,89% Aandeelhouding van direkteure (direk en indirek) BS du Toit GD Eksteen (Tot 14 Februarie 2013) SJ Liebenberg NC Loubser HS Louw JJ Matthee CA Otto HM Smit GM Steyn S Totaram JH van Niekerk S Walsh Totaal Persentasie van uitgereikte aandele 4,5% 4,9% 22 Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

25 verklaring van DIREKTEURS VERANTWOORDELIKHEID EN GOEDKEURING Die direkteure is verantwoordelik vir die redelike aanbieding van die finansiële jaarstate en Groep finansiële jaarstate van Kaap Agri Beperk. In die nakoming van hierdie verantwoordelikheid steun hulle op die inligting, beoordelings en ramings van bestuur. Die billike aanbieding en integriteit van die finansiële state word ook beoordeel aan die hand van rekeningkundige stelsels en interne finansiële beheermaatreëls wat ingestel is en wat deurlopend oor die finansiële tydperk gemoniteer word. Die finansiële state is opgestel in ooreenstemming met Internasionale Finansiële Rapporteringstandaarde (IFRS) en bied n redelike weergawe van die stand van die maatskappy en Groep soos op 30 September 2013, sowel as die resultaat van bedrywighede en kontantvloeie oor die rekenpligtige tydperk. Op grond van die finansiële state, die huidige stand van die Groep, begrotings vir die komende jaar en beskikbare finansieringsbronne het die direkteure geen rede om te glo dat die maatskappy en Groep nie n lopende saak sal wees nie. Die lopende saak beginsel is dus aanvaar en toegepas in die opstelling van die finansiële state. Die finansiële state is deur die onafhanklike ouditeursfirma, PricewaterhouseCoopers Geïnk., geouditeer ter voldoening aan die toepaslike vereistes van die Maatskappywet. Die ouditeure het onbeperkte toegang tot alle finansiële rekords en verwante data, notules van aandeelhouers-, Direksie- en direksiekomiteevergaderings gehad. Die direkteure is van mening dat alle voorleggings en bestuursverklarings wat aan die ouditeure gerig was, korrek, geldig en toepaslik was. Die ongekwalifiseerde verslag van die ouditeure verskyn op bladsy 25. Die finansiële jaarstate en Groep finansiële jaarstate wat verskyn op bladsye 26 tot 63 is opgestel deur GC Victor GR(SA) en is op 4 Desember 2013 deur die Direksie goedgekeur en namens hulle onderteken deur: GM Steyn Voorsitter s Walsh Besturende direkteur verklaring VAN DIE MAATSKAPPYSEKRETARIS Die Maatskappysekretaris sertifiseer in terme van artikel 88(2)(e) van die Maatskappywet 2008, dat alle opgawes van die maatskappy en sy filiale, soos vereis deur genoemde Wet, ingedien is by die Maatskappye en Intellektuele Goedere Kommissie (CIPC) en dat genoemde opgawes waar, korrek en op datum is. RH Köstens Maatskappysekretaris 4 Desember 2013 Kaap Agri Geïntegreerde verslag

26 verslag VAN DIE ouditkomitee aan die aandeelhouers van Kaap Agri Beperk Samestelling en bywoning van vergaderings Die samestelling van die Ouditkomitee en bywoning van vergaderings word uiteengesit op bladsye 6 en 21 van die jaarverslag. Sleutelfunksies en -verantwoordelikhede Die Ouditkomitee se verantwoordelikhede is uiteengesit in n formele handves wat jaarliks hersien word deur die Raad. Die komitee het vrylik toegang tot die Voorsitter van die Direksie en is gemagtig om onafhanklike kundiges onbeperk op maatskappykoste te konsulteer. In die uitvoering van sy pligte binne sy mandaat en vereistes van die Maatskappywet, is die komitee verantwoordelik vir die bespreking en beoordeling van: die effektiwiteit van interne beheerstelsels en risikobestuur en kwaliteit van bestuursinligting; die interne ouditeure se ouditplan, verslae en aanbevelings; die eksterne ouditeure se onafhanklikheid, aanstellingsvoorwaardes, ouditplan en vergoeding; die effektiwiteit en verslae van die eksterne ouditeure; die Groep se nakoming van korporatiewe bestuursreëls, risikobestuur en statutêre vereistes; die toepaslikheid van rekeningkundige beleid en enige kwessies wat verband hou met die rekeningkundige verslagdoening; die afsonderlike en gekonsolideerde finansiële jaarstate, voordat dié finansiële jaarstate deur die Direksie vir uitreiking gemagtig word; en enige ander voorgeskrewe funksies wat van die komitee verlang word. Interne oudit Die interne ouditfunksie vervul n belangrike rol om aan die Ouditkomitee gerusstelling te gee dat voldoende beheermaatreëls in plek is en korrek funksioneer ten einde sy opinie oor sleutelfunksies en -verantwoordelikhede te kan vorm. Die interne ouditeure het daarom ook regstreekse toegang tot die voorsitter van die Ouditkomitee en die Ouditkomitee is ook verantwoordelik om toe te sien dat die interne ouditfunksie onafhanklik is en oor die nodige hulpbronne, status en gesag beskik om hulle pligte na te kom. Die interne en eksterne ouditeure woon alle Ouditkomiteevergaderings by. Die komitee vergader ook gereeld gesamentlik en afsonderlik in komitee met die interne en eksterne ouditeure ten einde die geleentheid te skep om vertroulike inligting uit te ruil. Voorts hou die Ouditkomitee toesig oor die samewerking tussen interne en eksterne ouditeure en dien as skakel tussen die Direksie en hierdie funksies. Mening Gegewe die funksies en verantwoordelikhede van die komitee, asook die stappe waarna hierbo verwys word, is die Ouditkomitee van mening dat: die Groep se interne beheermaatreëls en risikobestuur voldoende is; die oudit met die nodige onafhanklikheid en bekwaamheid uitgevoer is; die finansiële jaarstate ooreenkomstig Internasionale Finansiële Rapporteringstandaarde (IFRS) opgestel is en voldoen aan die standaarde; en daar geen ander aangeleenthede is wat aan aandeelhouers geopenbaar moet word wat nie in die finansiële jaarstate geopenbaar is nie. S Totaram Voorsitter: Ouditkomitee 4 Desember Kaap Agri Geïntegreerde verslag 2013

27 ONAFHANKLIKE OUDITEURSVERSLAG aan die aandeelhouers van Kaap Agri Beperk Ons het die gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state van Kaap Agri Beperk, soos uiteengesit op bladsy 27 tot 63, geoudit. Hierdie finansiële state bestaan uit die state van finansiële posisie soos op 30 September 2013, en die inkomstestate, state van omvattende inkomste, state van veranderinge in ekwiteit en state van kontantvloeie vir die jaar wat op daardie datum geëindig het, en die aantekeninge, wat bestaan uit n opsomming van beduidende rekeningkundige beleid en ander verduidelikende inligting. Direkteure se Verantwoordelikheid vir die Finansiële state Die maatskappy se direkteure is verantwoordelik vir die opstel en redelike voorstelling van hierdie gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state ooreenkomstig International Financial Reporting Standards en die vereistes van die Maatskappywet van Suid-Afrika, en vir sodanige interne beheer as wat die direkteure nodig ag om die opstel van gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state, wat vry is van wesenlike wanvoorstelling, hetsy weens bedrog of foute, in staat te stel. Ouditeur se Verantwoordelikheid Dit is ons verantwoordelikheid om op grond van ons oudit n mening oor hierdie gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state uit te spreek. Ons het ons oudit ooreenkomstig International Standards on Auditing uitgevoer. Daardie standaarde vereis dat ons voldoen aan etiese vereistes en die oudit beplan en uitvoer om redelike gerusstelling te verkry of die gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state vry is van wesenlike wanvoorstelling. n Oudit behels die uitvoer van prosedures om ouditbewyse te verkry oor die bedrae en openbaarmaking in die finansiële state. Die prosedures wat gekies word hang af van die ouditeur se oordeel, insluitend die beoordeling van die risiko s van wesenlike wanvoorstelling van die finansiële state, hetsy weens bedrog of foute. Tydens daardie risikobeoordeling oorweeg die ouditeur interne beheer relevant tot die entiteit se opstel en redelike voorstelling van die finansiële state, ten einde ouditprosedures te ontwerp wat in die omstandighede toepaslik is, maar nie met die doel om n mening uit te spreek oor die effektiwiteit van die entiteit se interne beheer nie. n Oudit sluit ook n evaluering van die toepaslikheid van rekeningkundige beleid wat gebruik is en die redelikheid van rekeningkundige ramings wat deur bestuur gemaak is in, asook n evaluering van die algehele voorstelling van die finansiële state. Ons glo dat die ouditbewyse wat ons verkry het, toereikend en toepaslik is om n grondslag vir ons ouditmening te bied. Mening Na ons mening is die gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state, in alle wesenlike opsigte, n redelike voorstelling van die gekonsolideerde en afsonderlike finansiële stand van Kaap Agri Beperk soos op 30 September 2013, en van die maatskappy se gekonsolideerde en afsonderlike finansiële prestasie en gekonsolideerde en afsonderlike kontantvloeie vir die jaar wat op daardie datum geëindig het, ooreenkomstig International Financial Reporting Standards en die vereistes van die Maatskappywet van Suid-Afrika. Ander verslae wat deur die Maatskappywet vereis word As deel van ons oudit van die gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state vir die jaar geëindig 30 September 2013 het ons die Direkteursverslag, die Verslag van die Ouditkomitee en die Verklaring van die Maatskappysekretaris deurgelees om te bepaal of daar wesenlike teenstrydighede tussen hierdie verslae en die geouditeerde gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state is. Hierdie verslae is die verantwoordelikheid van die verskeie opstellers daarvan. Gebaseer op die deurlees van hierdie verslae het ons nie wesenlike teenstrydighede tussen hierdie verslae en die geouditeerde gekonsolideerde en afsonderlike finansiële state geïdentifiseer nie. Ons het hierdie verslae egter nie geoudit nie en spreek dienooreenkomstig nie n mening oor hierdie verslae uit nie. PricewaterhouseCoopers Geïnk. Direkteur: DG Malan Geregistreerde Ouditeur Posbus 215 Paarl, Desember 2013 Kaap Agri Geïntegreerde verslag