Reg.nr. fs I ZOl M l 5 2.

Transcriptie

1 Rïenties, H (Henry) Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Stolk, EHP (Eugenie) maandag 22 februari :05 Statengriffie FW: Evaluatie 1000-jongerenplan memo toezending evaluatie.docx; rapportage evaluatie 1000-jongerenplan.pdf Svp in laten boeken. Gr. Eugenie Van: Barink, ME (Marga) Verzonden: vrijdag 12 februari :04 Aan: Stolk, EHP (Eugenie) Onderwerp: Evaluatie 1000-jongerenplan Hallo Eugenie, Bij deze de gevraagde evaluatie! PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. fs I ZOl M l 5 2. Dat. ontv.: 2 3 FEB 2016 Met vriendelijke groet, M.E. (Marga) Barink Beleidsadviseur Provincie Overijssel tel vast en mobiel: (038) sms: ME.Barink@overiissel.nl Afwezig op donderdag

2 Interne memo Aan Griffie Van M.E. Barink, cc Toezending evaluatie 1000-jongerenplan Datum Kenmerk * Pagina 1/1 In reactie op het verzoek vanuit de Staten ontvangt u hierbij de Evaluatie 1000-jongerenplan. M.E. Barink Toestel 83 21

3 Evaluatie 1000-jongerenplan Den Haag, 11 maart 2015

4 Colofon Projectnummer: Auteurs: Yorick van den Berg Jesse Hoogenbosch Timo Kruijt B&A B.V. Prinses Margrietplantsoen 87 Postbus CV Den Haag t f info@bagroep.nl http: Copyright B&A B.V Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. B&A is gevestigd in Den Haag, Amsterdam, Arnhem, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht :09:00

5 Inhoudsopgave Managementsamenvatting 5 1. Provinciale ambitie 1000-jongerenplan Inleiding Doelstelling en ambitie Provincie Overijssel Problematiek werkloze kwetsbare jongeren Tekorten op de arbeidsmarkt Het 1000-jongerenplan in het kort Doelgroep van het 1000-jongerenplan Korte lijnen en tijdige doorverwijzing Integrale begeleidingsaanpak Regionale uitvoerders Bevindingen aanpak en methodiek Inleiding Succesvolle elementen: bevindingen uit eerder onderzoek Succesvolle elementen volgens de projectleiders en individuele trajectbegeleiders Succesvolle elementen volgens de jongeren Succesvolle elementen volgens de werkgevers Welke jongeren en waar zijn ze gevonden? Aanpak en methodiek Hoelang duurt een traject? Organisatie van het 1000-jongerenplan Inrichting netwerksamenwerking Werkgeversbenadering en ondersteuning Leerervaringen Mogelijkheden tot verbreding Bevindingen resultaten Inleiding Resultaten deelname jongeren Resultaten na afloop van het traject Verwachtingen over de toekomst Resultaten maatschappelijke bijvangst Beantwoording onderzoeksvragen Beantwoording onderzoeksvragen aanpak en methodiek Beantwoording onderzoeksvragen resultaten 33 Bijlage 1: Literatuurlijst 35 Bijlage 2: Onderzoeksdoel en -verantwoording 37 Bijlage 3: Opbrengsten Verbredingssessie 41 Inhoudsopgave 3

6 Bijlage 4: Responsverantwoording enquête onder jongeren 43 Bijlage 5: Uitkomsten enquêtes onder jongeren en ondernemers 45 Bijlage 6: Vragenlijst werknemers 1000 jongerenplan 51 Bijlage 7: Vragenlijst jongeren 1000 jongerenplan 55 Inhoudsopgave 4

7 Managementsamenvatting Aanleiding In 2009 is de provincie Overijssel in samenwerking met de jeugdzorginstellingen Jarabee, Trias Jeugdhulp en Pactum Jeugd- en Opvoedhulp van start gegaan met het 1000-jongerenplan. Het doel van dit project - dat in het kader van Investeren in Overijssel is ontwikkeld - is om 1000 jongeren met afstand tot de arbeidsmarkt een leerwerkplek te bieden en daarmee een stevige impuls te geven aan de arbeidsmarktperspectieven van deze kwetsbare groep. Het project, met een looptijd van 6 jaar, van 2009 tot en met 2014, onderscheidt zich van andere vormen van arbeidstoeleiding door een combinatie van zorg- en hulpverlening, arbeidstoeleiding en scholing/begeleiding on the job voor een doelgroep waar weinig ondersteuning voor bestaat. Doel van de evaluatie In het onderzoek is de uitvoering van het 1000-jongerenplan geëvalueerd. Het ging in de evaluatie nadrukkelijk niet alleen om doelrealisatie, maar juist ook over het maximaal leren van de ervaringen die met de uitvoering van het project zijn opgedaan, om zo gemeenten - die per 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid voor jeugdzorg hebben overgenomen van de provincies - op weg te kunnen helpen bij het opzetten van soortgelijke initiatieven. Voor de jeugdzorginstellingen was het 1000-jongerenplan ook een kans om zich breder dan alleen als zorgaanbieder te profileren. De volgende elementen zijn onderzocht: de toegepaste methodiek in de drie regio s in relatie tot werkzame elementen en/of effectiviteit van de aanpak uitmondend in een vergelijking tussen de drie regio s; de duurzaamheid van de resultaten: heeft het leerwerktraject voor een duurzame verbetering van het arbeidsmarktperspectief van de jongeren die het traject hebben doorlopen gezorgd? het arbeidsmarktperspectief van jongeren die na de intake niet in traject zijn genomen, maar zijn doorgeleid naar begeleiding en 2 e lijns hulp ofwel de maatschappelijke bijvangst ; Overeenkomsten in de aanpak tussen de regio's De ambities verschillen niet expliciet per regio. Het doel in alle drie de regio s is om jongeren met problemen op meer dan één levensgebied toe te leiden naar werk. Waar eerst de ambitie was om tot een vast contract te komen na afloop van het traject, is deze in de teruglopende conjunctuur teruggeschroefd naar het opdoen van arbeidservaring. In alle regio's wordt uitgegaan van een integrale benadering van de jongere op alle leefgebieden. Waarbij de insteek steeds is om samen met de jongere te bepalen wat hij of zij wel kan of wil (oplossingsgericht uitvragen). Een tweede pijler is het creëren van een stabiele situatie voor de jongere. Zonder een stabiele situatie is het niet zinvol om een jongere naar werk toe te leiden. Dat leidt namelijk tot teleurstellingen bij zowel de jongeren als de werkgevers. De rolverdeling tussen de werkgever en de trajectbegeleider is steeds duidelijk geweest: de werkgever ontwikkelt de jongere op de werkvloer, de trajectbegeleider zorgt voor de ontwikkeling van de jongeren buiten het werk op de levensgebieden waar zich problemen voordoen. Verschillen in de aanpak tussen de regio s Naast overeenkomsten zijn er wel degelijk verschillen in aanpak tussen de drie regio s. De belangrijkste verschillen zitten in de methodiek (wel of niet Work-Wise), de inbedding van de aanpak en het koppelen van de jongere aan een werkgever. Managementsamenvatting 5

8 In twee regio s is gewerkt met de methodiek Work-Wise 1, terwijl in de regio Deventer een eigen methodiek is ontwikkeld. De regio Twente onderscheidt zich van de andere regio's door jongeren op basis van problematiek te koppelen aan een specifieke trajectbegeleider die op die problemen deskundig is. In de andere regio's gebeurt dat niet. In elk van de regio s is het project anders ingebed. Dat bepaalt ook sterk waar de jongeren gevonden worden. In de regio Deventer is het 1000-jongerenplan ingebed in VakWerk (sinds 2014 Deventer Werktalent). Doordat het 1000-jongerenplan in een bestaande werkstructuur is ondergebracht, was het voor Pactum niet nodig om veel te investeren in relaties met de vindplaatsen van jongeren. In de regio Twente is door de samenvoeging van het jongerenplan met twee andere projecten tot één aanpak een automatische relatie met vindplaatsen georganiseerd. Zo zijn MEE en de politie partners in de uitvoering van de aanpak en leveren ze ook een trajectbegeleider. Daarmee is er ook als vanzelfsprekend een relatie met deze organisaties als vindplaats. In de derde regio, IJssel-Vecht is daarentegen fors geïnvesteerd in de relatie met mogelijke vindplaatsen. Juist omdat de regio bestaat uit verschillende deelregio s. In die regio is gewoon gestart en langzaam hebben via een olievlekwerking de vindplaatsen de weg naar het 1000-jongerenplan gevonden. Het derde verschil is dat in de regio Deventer de trajectbegeleider niet verantwoordelijk is voor de werving en toeleiding naar een werkgever, dat doet één van de partners van Deventer Werktalent. Dit in tegenstelling tot de andere regio's, waar de trajectbegeleider ook de matching tussen jongere en werkgever verzorgt. Behaalde resultaten In totaal zijn gedurende de looptijd van het project jongeren aangemeld voor een leerwerktraject, waarbij de hoofdmoot van de jongeren gestart is in een traject in de periode Van de jongeren die een traject hebben gevolgd, heeft het grootste gedeelte (1.163 jongeren) het traject succesvol afgerond. Dat wil zeggen dat zij minimaal zes maanden in een traject hebben gezeten en ondersteuning hebben ontvangen van een trajectbegeleider. Daarnaast zijn 311 van de jongeren doorverwezen naar andere organisaties. Het effect na afloop voor de jongere Meer dan de helft van de jongeren geeft aan dat het 1000-jongerenplan hen geholpen heeft in zowel het vinden als behouden van een baan. Nog eens tien procent schat in dat het geholpen heeft bij óf het vinden óf het behouden van hun baan. Bijna twee derde van de jongeren (62 procent) heeft, naar eigen inschatting, betere perspectieven op de arbeidsmarkt als gevolg van deelname aan het 1000-jongerenplan. Van de jongeren heeft 85 procent direct na afloop van het traject werk of volgt een opleiding. Uit de telefonische enquête onder jongeren die tenminste zes maanden geleden een leerwerktraject hebben afgerond blijkt iets meer dan de helft van de jongeren nog steeds een betaalde dienstbetrekking heeft: dezelfde baan als tijdens het 1000-jongerenplan of een andere baan. Een op de vijf jongeren volgt een opleiding. 1 Work-Wise is oorspronkelijk een methode die jongens en meiden die geplaatst zijn in een Justitiële Jeugdinrichting op weg helpt naar een passende baan of beroepsopleiding. Managementsamenvatting 6

9 De jongeren die niet hebben deelgenomen aan een traject maar zijn doorverwezen, geven aan dat zij momenteel nog niet klaar zijn voor werk. Zij lijken daarmee nog een kwetsbare positie te hebben op de arbeidsmarkt. De jongeren die naar andere instellingen zijn verwezen, zijn daar nog steeds in beeld. Succesfactoren van het 1000-jongerenplan Alle bevindingen in ogenschouw genomen komen uit de evaluatie de volgende succesfactoren van het 1000-jongerenplan naar voren die in elk van de drie regio s zijn terug te vinden. Wat betreft de aanpak en methodiek: Gelijk beginnen. In het eerste contact met de jongere wordt direct gestart met de vragen, problemen en mogelijkheden van de jongere. De duidelijkheid over de duur en aard van de ondersteuning: de ondersteuning is tijdelijk en de termijn is vooraf duidelijk en anderzijds is ook duidelijk waarmee de jongere ondersteund wordt. Per jongere wordt maatwerk geleverd: elke jongere vraagt een eigen aanpak, waarbij het belangrijk is om rust rondom de jongere te creëren. De persoonlijke en vertrouwde ondersteuning van de jongere door één trajectbegeleider is, bij gebleken motivatie door de jongere, onvoorwaardelijk en over de gehele breedte van waar de jongere ondersteuning nodig heeft. Goede kwaliteit van de trajectbegeleiders. De aanpak staat of valt bij een trajectbegeleider die zowel op het bord van de jongere als op het bord van de werkgever kan schaken. Dat vraagt van een trajectbegeleider een goede neus voor het maken van een klik met de jongeren en het kunnen beoordelen of de jongere geschikt is voor toeleiding naar werk. Tevens dient de trajectbegeleider zich goed te kunnen inleven in de wensen, behoeften van werkgevers. Wat betreft de netwerksamenwerking (exclusief werkgevers): Het investeren in en onderhouden van een goede relatie met de vindplaatsen van de jongeren. Zonder vindplaatsen komt het grootste deel van de met het 1000-jongerenplan bereikte jongeren nooit in beeld. Dit ondanks het feit dat in de loop der jaren een stijging in het aantal zelfmelders zichtbaar is. Wat betreft samenwerking met werkgevers: De subsidie voor de werkgever is een belangrijke hefboom. Ook al geven werkgevers aan dat de belangrijkste motivatie voor deelname het geven van een kans aan deze jongeren is, moeten de mogelijkheden die de subsidie bieden niet onderschat worden. De werkgevers roemen de mogelijkheden tot scholing en ook de matching wordt als succesvol ervaren. Mogelijkheden tot verbreding Onderdeel van de evaluatie van het 1000 jongerenplan is het verkennen van de mogelijkheid tot het verbreden van de doelgroep. Een aantal mogelijke doelgroepen zijn hierbij naar voren gekomen, elk met hun eigen voor- en nadelen, zijn: Jongeren met ernstige, maar enkelvoudige problematiek Gezinnen waar sprake is van meervoudige problematiek en voor de jongere een beperkt toekomstperspectief op de arbeidsmarkt. Diverse uiteenlopende groepen volwassenen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt Managementsamenvatting 7

10 Concluderend kan worden gesteld dat de methodiek toepasbaar wordt geacht voor uiteenlopende groepen jongeren, gezinnen en volwassenen, mits maatwerk voor het individu wordt toegepast. In de kern draait het om een integrale benadering van het individu of gezin, met een oplossingsgerichte benadering. Managementsamenvatting 8

11 1. Provinciale ambitie 1000-jongerenplan Het 1000-jongerenplan is gestart als project om kwetsbare jongeren een leerwerkbaan te bieden De transformatie van het jeugddomein vraagt om een integrale aanpak van kwetsbare jongeren: het 1000-jongerenplan Beleidsambitie van de provincie: (1) uitstroom uit jeugdzorg en versterking nazorg en (2) bijdrage in het kader van de regionale economie Kwetsbare jongeren kenmerken zich door een meervoudige problematiek. Bestaande aanpakken sluiten onvoldoende aan op deze doelgroep 1.1 Inleiding Het 1000-jongerenplan is als één van de projecten in het kader van Investeren In Overijssel eind 2009 ontwikkeld onder de gezamenlijke verantwoordelijkheid van de eenheid Economie Milieu en Toerisme en de eenheid Zorg en Cultuur. Het project heeft een projectduur van januari 2009 tot en met december 2014 en heeft tot doel 1000 kwetsbare jongeren een leerwerkbaan te bieden. De provincie Overijssel investeert samen met jeugdzorginstellingen Jarabee, Trias Jeugdhulp en Pactum Jeugd en Opvoedhulp en diverse andere partijen in de arbeidsmarktkansen voor kwetsbare jongeren. Deze jongeren willen en kunnen werken, maar werken niet en gaan door allerlei problemen niet meer naar school. Werkgevers die werkplekken bieden, ontvangen van de provincie Overijssel onder voorwaarden een vergoeding voor de begeleiding van een jongere voor de duur van één jaar. Ook moet het bedrijf de jongere scholingsmogelijkheden bieden, die ervoor zorgen dat de jongere een beroepskwalificatie kan halen. 1.2 Doelstelling en ambitie Provincie Overijssel De transitie van de jeugdzorg is voor gemeenten slechts één van de drie decentralisaties die, vergezeld van een korting op het betreffende budget, gemeenten dwingen tot transformatie van het jeugddomein. Die transformatie van het jeugddomein vraagt om een integrale aanpak van kwetsbare jongeren waar het 1000-jongerenplan een mooie hefboom voor kan zijn. De methodiek van het 1000-jongerenplan kan in de toekomst door de Overijsselse gemeenten ingezet worden om de transformatie van het jeugddomein vorm te geven. En tevens biedt het de jeugdzorginstellingen de kans om zich breder dan alleen als zorgaanbieder te profileren. Daar waar jeugdzorgpreventie, -uitstroom en -nazorg, hulpverlening, schooluitvalpreventie en arbeidsmarkttoeleiding separate trajecten vormden biedt het 1000-jongerenplan één integrale aanpak. Deze aanpak is tijd- en kostenbesparend en werkt ontschottend. De beleidsambitie van de provincie is tweeledig: (1) uitstroom uit jeugdzorg en versterking van de nazorg aan deze uitgestroomde jeugdzorg-jongeren en (2) in het kader van de regionale economie een bijdrage leveren aan de tekorten op lager gekwalificeerde functies. 1.3 Problematiek werkloze kwetsbare jongeren Het 1000-jongerenplan is in het leven geroepen, op het moment dat uit het rapport Aanpak harde kern jeugdwerklozen van de Algemene Rekenkamer uit 2008 bleek dat de werkloze jongeren (van 15 tot 22 jaar) die niet in het bezit waren van een startkwalificatie en een grote afstand hadden tot de arbeidsmarkt vaak tevens een meervoudige problematiek kenden. Behalve problemen met school of werk hadden deze jongeren ook problemen zoals schulden, psychische problemen of problemen thuis. In dit rapport werd duidelijk dat de jongeren nog te weinig begeleiding kregen die nodig is om aan het werk of terug naar school te gaan. In datzelfde rapport zijn vijf punten geïdentificeerd waarop de begeleiding niet voldoende aansloot bij de complexe problematiek van de jongeren: onvolledige en niet-tijdige diagnose; begeleiding sloot onvoldoende aan bij hun beperkte zelfredzaamheid en belemmeringen; onvoldoende inzetten van passende instrumenten; onvoldoende samenwerking en informatie-uitwisseling met zorg- en hulpverleningsinstanties; onduidelijkheid over de regie over de begeleiding van een jongere. Om deze knelpunten aan te pakken is het 1000-jongerenplan in 2009 in het leven geroepen. Provinciale ambitie 1000-jongerenplan 9

12 Daarnaast zullen in Overijssel in de nabije toekomst tekorten op de arbeidsmarkt ontstaan. Het plan beoogt 1000 werkloze jongeren uit Overijssel duurzaam aan het werk te krijgen. Doelgroep zijn kwetsbare jongeren van jaar, werkloos en met belemmerende problemen Kern van het plan: Integrale aanpak met korte lijnen. Aanpak vanuit de Work-Wise methodiek Het plan rust op twee pijlers: de inzet van een ITB er en extra begeleiding/scholing op de werkplek 1.4 Tekorten op de arbeidsmarkt Het 1000-jongerenplan heeft tevens een functie in het kader van de regionale economie. De Arbeidsmarkt Prognose Overijssel (APO) wijst op tekorten in de nabije toekomst in verschillende sectoren, ook op lager gekwalificeerde functies (bouw, schoonmaak, onderhoud, zorg, commerciële dienstverlening e.a.). De vergrijzing op de arbeidsmarkt en de daarmee samenhangende vervangingsvraag maakt het noodzakelijk om in te zetten op maximale arbeidsparticipatie. De vergrijzing en dus uitstroom van oudere, ervaren werknemers maken het ook noodzakelijk om middels het meester-leerling principe (zoals toegepast in het jongerenplan) kennis en ervaring over te dragen. 1.5 Het 1000-jongerenplan in het kort Het 1000-jongerenplan beoogt 1000 kwetsbare werkloze jongeren van 16 tot 27 jaar woonachtig in de provincie Overijssel duurzaam aan het werk te krijgen. Door middel van arbeidsparticipatie en beroepskwalificerende scholing wordt de afstand van deze jongeren tot de arbeidsmarkt aanzienlijk verkleind en hun maatschappelijke positie vergroot. Tegelijkertijd worden ze zelfredzamer doordat ze gelijktijdig aan hun problemen werken. 1.6 Doelgroep van het 1000-jongerenplan De doelgroep is afgebakend als werkzoekende jongeren van 16 tot 27 jaar die in staat zijn om te werken en die dat ook graag willen, maar bij wie het vaak niet lukt om een baan te vinden door problemen op één of meerdere terreinen. Zoals een afgebroken schoolopleiding, schulden, verslaving, een problematische woonsituatie, maatschappelijk isolement of een justitieverleden. De jongeren die in aanmerking komen voor het 1000-jongerenplan worden door deze afbakening gecategoriseerd als kwetsbaar. Deze jongeren noemen we kwetsbaar omdat ze problemen hebben in één of meer leefgebieden en omdat die problemen zo belemmerend zijn dat de jongeren niet (meer) werken en niet meer naar school gaan terwijl ze dit wel willen en kunnen. 1.7 Korte lijnen en tijdige doorverwijzing De integrale aanpak van het 1000-jongerenplan zorgt voor korte lijnen met andere zorg- en hulpverleners en juiste en tijdige doorverwijzing. Ze werkt volgens uitgangspunten van de Work- Wise methodiek, een methodiek voor arbeidsintegratie vanuit (jeugd)reclassering, waarmee recidive kan worden beperkt. Door de snelle inzet van een werkleerbaan waar de jongere een regulier salaris verdient worden uitkeringen beperkt en schulden ingeperkt. 1.8 Integrale begeleidingsaanpak Het 1000-jongerenplan rust op twee pijlers. De eerste pijler van het 1000-jongerenplan is de integrale begeleiding door de Individuele Trajectbegeleider (ITB er). Deze begeleiding richt zich enerzijds op het verkrijgen en behouden van werk, anderzijds op het oplossen van de verschillende problemen van de kwetsbare jongeren. De tweede pijler van het jongerenplan bestaat uit extra begeleiding en scholing op de werkplek binnen de leerwerkbaan. Met het 1000-jongerenplan vraagt de provincie werkgevers deze werkbegeleiding en beroepskwalificerende scholing te bieden. Voor het bekostigen van die werkbegeleiding en beroepskwalificerende scholing ontvangen de werkgevers een werkgeversvergoeding. Provinciale ambitie 1000-jongerenplan 10

13 De uitvoering is belegd in drie regio s bij drie jeugdzorginstelling 1.9 Regionale uitvoerders De (regionale) organisatie, begeleiding en bemiddeling is in handen van de jeugdzorginstellingen Trias Jeugdhulp voor de regio IJssel-Vecht, Jarabee voor de regio Twente en Pactum voor de regio Deventer. Deze jeugdzorgaanbieders leveren een regionale projectleider en een aantal individuele trajectbegeleiders (ITB ers). De ITB ers bieden de kwetsbare jongeren integrale begeleiding en hebben de contacten met de bedrijven waar de jongeren een vak leren. Provinciale ambitie 1000-jongerenplan 11

14

15 2. Bevindingen aanpak en methodiek Eerder onderzoek noemt de match met de werkgever en de begeleiding als belangrijke elementen van de aanpak ITB ers en projectleiders noemen als succesvolle elementen: de snelle start, het maatwerk, de persoonlijke benadering en de duidelijkheid over de ondersteuning 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de aanpak en methodiek van het 1000-jongerenplan zoals dat in de drie regio s is vormgegeven. De bevindingen zijn gebaseerd op enerzijds beschrijvingen van de aanpak en methodiek zoals aangeleverd vanuit de drie regio s en anderzijds op de opbrengsten van het rondetafelgesprek met projectleiders en individuele trajectbegeleiders (ITB ers). 2.2 Succesvolle elementen: bevindingen uit eerder onderzoek De eerder uitgevoerde evaluatieonderzoeken 2 naar het 1000-jongerenplan komen tot de volgende aanvullende succesvolle elementen van de aanpak: De hulpverlenersachtergrond van de jongere Goede match tussen de jongeren en de werkgevers Goede samenwerking tussen de ITB er en de werkgever Werkbegeleiding op de werkvloer De aanpak voorziet in een behoefte voor jongeren die overal buiten vallen, omdat ze niet één maar meerdere problemen hebben 2.3 Succesvolle elementen volgens de projectleiders en individuele trajectbegeleiders De regionale projectleiders en de ITB ers dragen een aantal succesvolle elementen en onderdelen in de aanpak aan: In het eerste contact met de jongere wordt gestart met de vragen, problemen en mogelijkheden van de jongere. De persoonlijke en vertrouwde ondersteuning van de jongere door één ITB er is, bij gebleken motivatie door de jongere, onvoorwaardelijk en over de gehele breedte van waar de jongere ondersteuning nodig heeft. Dus niet alleen wat betreft het werk, maar ook op de probleemgebieden wordt aan een oplossing gewerkt. Er wordt dus een verbinding gelegd tussen werk, opleiding en zorg. De duidelijkheid over de duur en aard van de ondersteuning: de ondersteuning is tijdelijk en de termijn is vooraf duidelijk en anderzijds is ook duidelijk waarmee de jongere ondersteund wordt. Per jongere wordt maatwerk geleverd: elke jongere vraagt een eigen aanpak, waarbij het belangrijk is om rust rondom de jongere te creëren. 2.4 Succesvolle elementen volgens de jongeren In de enquête onder de jongeren die succesvol een traject hebben afgerond, is gevraagd wat van de aanpak volgens de jongeren het meest heeft geholpen. Dit is in onderstaande tabel weergegeven. 2 Praktikon voor de regio IJssel-Vecht en Saxion en Publieke Waarden voor de regio Twente. Bevindingen aanpak en methodiek 13

16 Figuur 2.1 Wat van het 1000-jongerenplan heeft het meest geholpen 6% 5% 3% Hulp bij schulden Krijgen van leerwerkplek 15% 16% 20% 35% Gesprekken met ITB er Dat ITB er meeging naar instantie of werkgever De volgende activiteit van de ITB er, te weten.. De houding en ondersteuning van de werkgever Anders, namelijk. Het krijgen van een leerwerkplek en de gesprekken met ITB ers worden het meest gewaardeerd door jongeren 65% van de jongeren is (erg)positief over hun deelname Werkgevers roemen de mogelijkheden tot scholing. Ook de matching wordt als succesvol ervaren Het krijgen van een leerwerkplek en de gesprekken met de ITB er worden door de jongeren het meest gewaardeerd gedurende hun traject. Naast gesprekken met de ITB er wordt het ook gewaardeerd dat deze vaak helpt met andere zaken zoals het schrijven van een CV of sollicitatiebrief. De categorie anders, namelijk wordt met name gevuld door jongeren die op een bijzondere wijze ondersteuning hebben gehad tijdens het 1000 jongerenplan. Zo geeft één van deze jongeren aan hulp te hebben gekregen bij het vinden van een woning en een ander dat er door de inzet van een maatschappelijk werker een betere thuissituatie is ontstaan. Aan de jongeren gevraagd hoe zij oordelen over de deelname aan het 1000-jongerenplan. Vijfenzestig procent van de jongeren antwoordt positief of erg positief over de deelname aan het 1000-jongerenplan. De jongeren zijn vooral positief over de bijdrage die de ITB'er heeft gehad in hun ontwikkeling gedurende het 1000-jongerenplan. Een aantal jongeren geeft aan dat zij momenteel nog steeds zo nu en dan contact hebben met de ITB'er en dit zeer op prijs stellen. 2.5 Succesvolle elementen volgens de werkgevers De werkgevers die hebben deelgenomen aan de enquête is gevraagd welke onderdelen volgens hen het meest succesvol waren in de aanpak. Daaruit blijkt dat met name de mogelijkheden tot scholing van de jongere als een succesvol onderdeel worden ervaren. Maar ook de matching tussen de jongere en het bedrijf wordt als succesvol ervaren. Bevindingen aanpak en methodiek 14

17 Figuur 2.2 Wat zijn voor u de twee meest succesvolle onderdelen van de aanpak van het 1000 jongerenplan? 9% 4% De mogelijkheden tot scholing van de jongere (bijvoorbeeld halen van diploma's of certificaten), De matching tussen de jongere en uw bedrijf 15% 31% De mogelijkheden van begeleiding van de jongere op de werkplek De begeleiding van de jongere door de ITB-er 19% 22% De ontzorging van u, als werkgever, door de ITB-er Anders (dit kunt u in onderstaand vak toelichten) Het merendeel van de ondernemers in dit onderzoek geeft het 1000-jongernplan een voldoende of ruim voldoende Tevens is de ondernemers gevraagd een rapportcijfer te geven aan het 1000 jongerenplan. Van de 29 ondernemers geven 25 ondernemers het 1000 jongerenplan een cijfer van een 6 of hoger, 17 ondernemers daarvan zijn geven zelfs een 8 of hoger. Verder is nagegaan of deze ondernemers in de toekomst weer mee willen doen met een vergelijkbaar plan. Zoals uit de onderstaande tabel blijkt, is er geen ondernemer die nu al zegt niet mee te willen doen aan een vergelijkbaar plan in de toekomst. Bevindingen aanpak en methodiek 15

18 Figuur 2.3 Zou u in de toekomst aan een vergelijkbaar plan mee willen doen? 7% 7% 33% 52% Jazeker Ja, ik denk het wel Misschien Weet ik nog niet Doelgroep van deelnemende jongeren: tussen de 16 en 27 jaar met problemen op meer dan één leefgebied Contra-indicaties zijn gebrek aan motivatie, dakloosheid, enkelvoudige problemen en/of heftige psychiatrische problematiek 2.6 Welke jongeren en waar zijn ze gevonden? Kenmerken van de jongeren die deel hebben genomen aan het jongerenplan zijn: Leeftijd: tussen 16 en 27 jaar (in regio Twente ook vanaf 15 jaar) Jongeren die problemen hebben op meer dan één leefgebied. Problemen als een afgebroken schoolopleiding, schulden, problematische woonsituatie, een justitieverleden of psychosociale problemen. In de laatste twee jaar van het 1000-jongerenplan zijn ook jongeren met een WSW-indicatie en een Wajong-indicatie ingestroomd op verzoek van de provincie. In de regio Twente is het jongeren één van de drie projecten (naast 1000-jongerenplan ook project VSO/PRO en project Proefplaatsing) die in één aanpak van toeleiding naar werk is ondergebracht. Daardoor maakten in de regio Twente ook jongeren die nog op school zaten gebruik van de mogelijkheden tot toeleiding naar werk. In de regio Deventer was naast de bovengenoemde kenmerken nog specifieke aandacht voor jongeren die rond hun 18 e uitstromen vanuit de jeugdzorg. Naast bovengenoemde indicaties voor deelname aan het 1000-jongeren, gelden er ook contraindicaties: Geen motivatie. Motivatie is een belangrijke voorwaarde voor deelname. Het heeft geen zin om eindeloos druk te blijven uitvoeren, de jongere moet het zelf willen. Bovendien zijn de ITB ers zuinig op hun werkgevers: ongemotiveerde jongeren zorgen ervoor dat werkgevers ook afhaken. Enkel- en eenvoudige problemen. De aanpak is gericht op jongeren die zijn uitgekauwd, jongeren met enkel- en eenvoudige problematiek worden doorverwezen. Dakloosheid. Dit zijn vaak jongeren waarbij sprake is van een dusdanige zware problematiek dat eerst een voortraject van zorg nodig is. Bovendien is het noodzakelijk om eerst een oplossing te vinden voor de dakloosheid voordat aan een werktraject kan worden gedacht. Heftige psychiatrische problematiek (depressie, verslaving). Bevindingen aanpak en methodiek 16

19 De wijze van inbedding verschilt per regio. Dat bepaalt ook sterk waar de jongeren gevonden worden In elk van de regio s is het project anders ingebed. Dat bepaalt ook sterk waar de jongeren gevonden worden. In de regio Deventer is het 1000-jongerenplan ingebed in VakWerk (sinds 2014 Deventer Werktalent). Doordat het 1000-jongerenplan in een bestaande werkstructuur is ondergebracht, was het voor Pactum (jeugdzorguitvoerder) niet nodig om veel te investeren in relaties met de vindplaatsen. In de regio Twente is door de samenvoeging van het jongerenplan met twee andere projecten tot één aanpak een automatische relatie met vindplaatsen georganiseerd. Zo zijn MEE en de politie partners in de uitvoering van de aanpak en leveren ze ook een ITB er. Daarmee is er ook als vanzelfsprekend een relatie met deze organisaties als vindplaats. In de regio IJssel-Vecht is daarentegen fors geïnvesteerd in de relatie met mogelijke vindplaatsen. Juist omdat de regio bestaat uit verschillende deelregio s. In die regio is gewoon gestart en langzaam hebben via een olievlekwerking de vindplaatsen de weg naar het 1000-jongerenplan gevonden. Op basis van de registratiebestanden van de drie regio s is nagegaan langs welke routes jongeren zijn ingestroomd in het 1000-jongerenplan: Het Werkplein, het RMC, of via de eigen organisatie zijn voorname vindplekken van jongeren Werkplein (bij aanvang van het project de grootste leverancier samen met het Jongerenloket omdat veel jongeren toen nog een WWB-uitkering kregen) RMC / regionaal meld- en coördinatiepunt vroegtijdig schoolverlaters Bureau Jeugdzorg Team Via/ Zorgadviesteams/actieteams Leerplichtambtenaar Jeugd- en jongerenwerk Jeugdzorg Reclassering Ouders Werkplein Overig (uitleg..) RMC Jongerenwerk Trias Jarabee Pactum 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 4% 1% 4% 6% 13% 19% 6% 13% 25% 38% 58% 45% 20% 11% IJssel-Vecht Twente Deventer Ook worden jongeren aangemeld via de moederorganisaties van de ITB ers of via zelfmelding, dit verschilt per regio Uit de registratiebestanden valt op te maken dat de categorie overig een grote groep jongeren omvat. Deze groep is, volgens de regionale projectleiders, veelal terecht gekomen bij het jongerenplan via: Moederorganisaties van de ITB ers (o.a. politie en MEE) in de regio Twente Zelfmelding (ongeveer 30% in regio IJssel-Vecht) Bevindingen aanpak en methodiek 17

20 Deventer werkt volgens de methode Vakwerk In Twente en IJssel- Vecht wordt de Work- Wise methodiek gebruikt De routes van de jongeren naar het 1000-jongerenplan zijn dus zeer divers en afhankelijk van de lokale of regionale inbedding van het 1000-jongerenplan. 2.7 Aanpak en methodiek In de regio Deventer wordt volgens de methode Vakwerk gewerkt. Vakwerk zorgt voor een koppeling tussen de arbeidsmarkt en het onderwijs voor jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. De methode is in opdracht van de gemeente Deventer ontwikkeld door Sallcon, Jongerenloket en Pactum. Het 1000-jongerenplan is ondergebracht in Vakwerk. Gewerkt wordt volgens de principes van het oplossingsgericht coachen. In de methode worden twee stappen onderscheiden: (1) kennismaking inclusief intake en (2) werktraject inclusief afsluiting. In twee (Twente en IJssel-Vecht) van de drie regio's is Work-Wise de methodiek waarop de aanpak van de begeleiding en toeleiding van de jongeren is gebaseerd. Work-Wise is van oorsprong een traject voor jongeren binnen Justitiële Jeugdinrichtingen dat hen op weg helpt naar een baan of opleiding voor als zij de instelling weer gaan verlaten. Jongeren worden begeleid door een Individueel Traject Begeleider (ITB er). Binnen Work-Wise is samenwerking in de keten en samenwerking met werkgevers en opleidingsinstituten een randvoorwaarde. De essentiële elementen van de methodiek zijn: de jongere en de werkgever staan centraal 1 regisseur 1 plan daadwerkelijk kansen creëren op werkervaring gedragsbeïnvloeding van de jongere betrekken van het cliëntsysteem bij de aanpak. Indien nodig wordt contact gelegd met ouders, verzorgers en/of partners In de methodiek Work-Wise worden acht fasen onderscheiden. Ook al wordt in de regio Deventer niet formeel met deze fasering gewerkt, is toch een beschrijving gemaakt per fase van de Work-Wise methodiek vanwege de vergelijkbaarheid van de aanpak en methode per regio. Per fase is aangegeven waaruit die fase bestaat. Indien er verschillen zijn tussen de regio's is dit aangegeven. De methodiek Work- Wise doorloopt acht fasen Aanmelding door de vindplaats, de jongere zelf. Kan ook via de website. Matchen van jongeren aan ITB er In de regio IJssel-Vecht wordt de jongere op basis van de subregio gematched aan een ITB er die in die regio actief is. In de regio Twente worden jongeren op basis van de problematiek gematched aan een ITB er. Elke ITB er heeft een eigen specialisme afhankelijk van de organisatie waar hij of zij uit afkomstig is. In de regio Deventer vindt matching plaats op basis van de beschikbaarheid van de ITB er (caseload). Intake en diagnostiek. Bij de intake wordt bepaald of de jongere tot de doelgroep behoort. Samen met de ITB er wordt een plan van aanpak opgesteld met te behalen doelen. Bij de intake wordt bepaald op welke leefgebieden de jongere problemen heeft. Dit wordt ook vastgelegd. Indien nodig overlegt de ITB er met andere betrokken hulpverleners. Toeleiding naar werk. Aansluitend bij de wensen, interesses en mogelijkheden op de arbeidsmarkt wordt een arbeidsplek bij een werkgever gezocht. In de regio Twente wordt eerst bepaald welke stappen nodig zijn voordat tot plaatsing over wordt gegaan. In de regio IJssel-Vecht wordt eerst de plaatsing bij een werkgever geregeld, waarna vervolgens de begeleiding op en buiten de werkplek plaatsvindt. De prioriteit wordt Bevindingen aanpak en methodiek 18

21 gegeven aan eerst een werkplek, dan de ondersteuning die nodig is op de verschillende leefgebieden. In de regio Deventer wordt op basis van het profiel van de jongere door Sallcon (sinds 2014 Deventer Werktalent) een bedrijf en een werkplek gezocht. In tegenstelling tot de andere regio's heeft de ITB er hierin geen rol. Proeftijd of stage. Dit is een optionele fase. Hiervoor kan worden gekozen afhankelijk van het profiel van de jongere. Meestal wordt het ingezet om te bepalen of de jongere geschikt is voor het werk, past in het team en welke vaardigheden hij of zij nog moet leren. De duur van de proeftijd of stage is één week tot maximaal drie maanden. Vaak gaat dit met behoud van een eventuele uitkering. Arbeidsfase. In deze fase krijgen de jongere en de werkgever ondersteuning. Met de werkgever worden afspraken gemaakt over de inzet van de provinciale subsidie (opleiding, begeleiding op de werkvloer, en/of loonkosten). De ITB er coördineert de hulpverlening en de werkgever zorgt voor begeleiding op de werkvloer. In de regio Twente duurt de arbeidsfase meestal één jaar, maar kan oplopen tot maximaal twee jaar. In de regio's IJssel-Vecht en Deventer duurt de arbeidsfase één jaar. Afsluiting. Na de arbeidsfase wordt het traject afgesloten. Dat gebeurt in alledrie de regio's met een afsluitend gesprek tussen de ITB er, de jongere en de werkgever. Nazorg. In geen van de regio's is sprake van formele nazorg. Als een traject is afgesloten, dan houdt de ondersteuning op, de hulpverlening is een keer klaar. De ITB er blijft voor de jongere vaak nog wel benaderbaar voor advies of vragen. 2.8 Hoelang duurt een traject? In onderstaand schema is per regio aangegeven hoe lang elk van de fasen in het traject met de jongere duurt. De duur van het totale traject varieert tussen één jaar en drie maanden en maximaal twee jaar Per regio zijn kleine verschillen tussen de duur van de verschillende fasen Tijd tussen aanmelding en intake Tijd tussen intake en toeleiding Regio IJssel-Vecht Regio Twente Regio Deventer Maximaal één maand Maximaal twee weken Maximaal twee weken Maximaal twee maanden Afhankelijk van de situatie van de jongere Afhankelijk van de situatie van de jongere Duur proeftijd / stage Één week tot één maand Maximaal drie maanden Afhankelijk van de situatie van de jongere Tijd tussen aanmelding en start arbeidsfase Drie tot vier maanden Twee tot drie maanden Maximaal 6 weken Duur arbeidsfase Één jaar Gemiddeld één jaar, kan maximaal twee jaar zijn Duur totale traject Één jaar en drie maanden gemiddeld Maximaal twee jaar Één jaar plus een verlenging van maximaal half jaar. Gemiddeld anderhalf jaar Samenvattend kan worden gesteld dat de duur van een totaal traject van aanmelding tot en met afsluiting varieert tussen één jaar en drie maanden en maximaal twee jaar. De duur van de arbeidsfase is gemiddeld één jaar, met in de regio Deventer de mogelijkheid tot verlenging met een half jaar. Bevindingen aanpak en methodiek 19

22 Iedere regio bestaat uit uitvoerend medewerkers (ITB ers) en een regionaal projectleider 2.9 Organisatie van het 1000-jongerenplan In elk van de drie regio's is gewerkt met ITB ers als uitvoerende medewerkers die de jongeren begeleiden. In elk van de drie regio's is daarnaast sprake van een regionaal projectleider. In Deventer was dat aanvankelijk een aparte functionaris die geen ITB-taken had, na verloop van tijd is één van de ITB ers ook aangewezen als projectleider. Bij de andere twee regio's heeft de projectleider geen uitvoerende taken richting de jongeren. In onderstaand schema is een korte vergelijking opgesteld van de projectorganisatie per regio. Op hoofdlijnen zijn ITB ers per regio qua vaardigheden en opleiding vergelijkbaar Verschillen tussen de regio s zitten op onderwerpen als caseload per FTE, invulling van het projectleiderschap, integratie van aanpakken en werving en matching Aspect Regio IJssel-Vecht Regio Twente Regio Deventer Vaardigheden ITB er Opleidingsniveau ITB er Hulpverleningsachtergrond Ondernemerschap HBO (enkele ITB ers ook MBO geschoold) Hulpverleningsachtergrond Ondernemerschap HBO Kennis van de doelgroep en de leefgebieden Communicatief sterk Naar buiten gericht Training ITB er Cursus Work-Wise Cursus Work-Wise Training oplossingsgericht werken Werving Deels via Trias deels extern geworven. Moet passen binnen het team Geworven bij de samenwerkingspartners HBO Geworven bij Pactum Aantal FTE ITB 8 FTE 7 FTE Begonnen met 3 FTE, nu 2,5 FTE Caseload ITB er per FTE Inzet 1 FTE ITB er per jongere Rol regionale projectleider Ureninzet regionale projectleider per week % begeleiding jongere 15% begeleiding werkgevers Werving ITB ers Aansturing ITB ers Relaties leggen en onderhouden met gemeenten en vindplaatsen Invulling opdrachtnemerschap richting provincie 85% begeleiding jongere 15% begeleiding werkgevers Werving ITB ers Aansturing ITB ers Relaties leggen en onderhouden met gemeenten en vindplaatsen Invulling opdrachtnemerschap richting provincie Netwerken van werkgevers onderhouden 2 dagen per week 5 dagen per week (inclusief de andere twee projecten waarmee de aanpak jongerenplan is geïntegreerd) 80% begeleiding jongere 20% begeleiding werkgevers Werving ITB ers Projectleider is ook uitvoerend ITB er Coördinatie werkzaamheden ITB ers Relaties leggen en onderhouden met gemeenten en vindplaatsen Invulling opdrachtnemerschap richting provincie Halve dag per week Een aantal verschillen tussen de regio's valt op: In de regio Deventer is de ITB er niet verantwoordelijk voor de werving van werkgevers en de matching tussen jongere en werkgever. Dat wordt gedaan door een partner in de keten: Sallcon. In de andere regio's is door de projectleider en de ITB ers gewerkt aan de opbouw van een bestand van werkgevers en verzorgen de ITB ers ook de toeleiding naar werk. Het 1000-jongerenplan maakt in de regio Twente onderdeel uit van een geïntegreerde aanpak jeugdwerkloosheid onder kwetsbare jongeren. Daarmee gelden de uitspraken over Bevindingen aanpak en methodiek 20

23 In alle regio s is sprake van nauwe samenwerking met onderwijs, werkgevers, zorgpartners en gemeenten Doel: vinden van jongeren en organiseren van sluitende aanpak De organisatie van de samenwerking verschilt sterk per regio. Bijvoorbeeld in het aanleveren van ITB ers, in de toeleiding naar werk, of in de verankering Ook de werkgeversbenadering verschilt per regio. In Deventer is dit uitbesteed, in de andere regio s belegd bij de ITB ers de projectorganisatie voor de geïntegreerde aanpak en niet uitsluitend voor de aanpak van het 1000-jongerenplan. De caseload per FTE is in de regio IJssel-Vecht fors groter dan in de andere regio's. Een verklaring die daarvoor is gegeven, is dat de doelgroep in de regio Twente complexer en ingewikkelder is. Mede vanwege de gecombineerde aanpak van de drie projecten. Ook is de invulling van het projectleiderschap in de regio Deventer anders ingericht. Bij de aanvang is daar weliswaar gestart met een projectleider, maar na de implementatiefase is het projectleiderschap bij één van de ITB ers belegd. Die doet het projectleiderschap naast de uitvoerende taken als ITB er Inrichting netwerksamenwerking In alle regio's is sprake van een nauwe samenwerking met het onderwijs, werkgevers, zorgpartners en gemeenten en gemeentelijke diensten. De meeste partners fungeren vooral als vindplaats van jongeren enerzijds en als betrokken instantie bij de jongere anderzijds. De samenwerking heeft daarmee twee doelen: Het vinden van jongeren Het organiseren van een sluitende aanpak rondom een jongere (geldt vooral voor jongeren die van verschillende organisaties al vormen van hulp en ondersteuning krijgen). De organisatie van de samenwerking verschilt wel sterk per regio. In de regio Deventer is het 1000-jongerenplan onderdeel van de Vakwerkketen (Deventerwerktalent). Daarmee is de samenwerking ook geformaliseerd met afspraken over wie wat doet. Bijvoorbeeld dat de toeleiding naar werk door een andere organisatie (Sallcon) wordt gedaan. In de regio Twente leveren de partners ook ITB ers ten behoeve van de uitvoering van het 1000-jongerenplan. Dat leidt tot een directe 'verbinding' in de netwerksamenwerking. Bovendien is de aanpak ook bestuurlijk en ambtelijk verankerd in de regio Twente. In de regio IJssel-Vecht is de netwerksamenwerking niet geformaliseerd. Daar is de netwerksamenwerking gaandeweg ontstaan door gewoon te gaan beginnen. Van een vastgelegde ambtelijke of bestuurlijke verankering op regionaal niveau is geen sprake Werkgeversbenadering en ondersteuning De werkgeversbenadering verschilt sterk per regio. In de regio Deventer is de toeleiding en matching uitbesteed aan Sallcon. Zij zoeken de werkgevers op en onderhouden het werkgeversnetwerk. Ook verzorgen zij trainingen voor de jongeren. De ITB er ontzorgt de werkgever vanaf het moment dat de jongere wordt geplaatst. In de praktijk regelt de ITB er alle zaken rondom een jongere zodat deze probleemloos kan werken bij een bedrijf. Met het bedrijf worden afspraken gemaakt over de mate van contact. Dat is per traject verschillend en altijd maatwerk. Overeenkomst is dat alle ITB ers zuinig zijn op de werkgevers. De match moet goed zijn, net als de heldere rolverdeling tussen werkgever en ITB er In de regio's Twente en IJssel-Vecht ligt de werkgeversbenadering bij de ITB ers. Zij zoeken werkgevers op en onderhouden het werkgeversnetwerk. Een verschil tussen de beide regio's is dat in IJssel-Vecht ITB ers een geografisch werkgeversnetwerk hebben ongeacht de sector of het type bedrijf. In de regio Twente zijn ITB ers verantwoordelijk voor het onderhouden en in standhouden van een netwerk van werkgevers naar sector. Dat betekent overigens niet dat ze alleen bij die werkgevers met wie zij een relatie onderhouden jongeren plaatsen. In beide regio's is een taakverdeling tussen de werkgever en de ITB er: de werkgever ontwikkelt de jongere op de werkvloer, de ITB er regelt de zaken buiten het werk en het bedrijf. Er is op de toeleiding en de afsluiting na, net als in de regio Deventer, sprake van maatwerk in het contact tussen de ITB er en de werkgever. Per jongere en per werkgever verschilt dat. Bevindingen aanpak en methodiek 21

24 Opvallend is dat in alle drie de regio s met name jongeren geplaatst worden in het MKB ITB ers ontlasten werkgevers door het regelen van de provinciale subsidie De gevolgen van de economische crisis zijn duidelijk merkbaar in de plaatsingsmogelijkheden bij bedrijven Per regio zijn verschillende leerervaringen opgedaan o.a. doelverschuiving van vast contract naar opdoen van arbeidservaring, verandering van werkgeversbenadering en profilering ten opzichte van andere initiatieven Ruime meerderheid van de ondernemers staat positief over de aanpak. Veel diversiteit in mogelijke doelgroepen bij ondernemers: arbeidsongeschikten, LVB, alleenstaande moeders. Belangrijke overeenkomsten zijn er ook in de werkgeversbenadering. De ITB ers zijn 'zuinig' op hun werkgevers. Dus ongemotiveerde jongeren of jongeren die niet klaar zijn voor de arbeidsmarkt worden ook niet toegeleid. Een negatieve ervaring van een werkgever, zeker als het de eerste ervaring is, heeft een groot afbreukrisico op de bereidheid om jongeren te plaatsen. Een andere opvallende overeenkomst is dat in alle regio's de meeste jongeren in het midden- en kleinbedrijf worden geplaatst. Daarmee onderscheidt het 1000-jongerenplan zich van veel gemeentelijke re-integratieactiviteiten waarbij vaak met grotere werkgevers afspraken zijn gemaakt. De ervaring van de ITB ers is dat juist in de kleinere bedrijven er meer mogelijkheden zijn om deze kwetsbare jongeren te plaatsen en op te vangen. De ITB ers hebben in alle regio's de werkgever ontlast door het regelen van de provinciale subsidie. Tot slot geven de projectleiders en de ITB ers aan dat de gevolgen van de economische crisis een duidelijk merkbaar effect hadden op de plaatsingsmogelijkheden bij bedrijven. Waar eerst werd gestuurd op een jaarcontract, is daar onder druk van de conjunctuur op teruggekomen en is gestuurd op halfjaarscontracten. Ook lukte het bij de aanvang van het 1000-jongerenplan nog om jongeren zonder subsidie te plaatsen. Dat lukt nu nog maar zelden Leerervaringen Gedurende de looptijd van het project zijn verschillende leerervaringen opgedaan: In de regio Twente was de ondersteuning van de jongere meer gericht op hulpverlening. Nu worden jongeren eerder doorverwezen naar partners om een voortraject te doen. Dit is vooral ingegeven om te voldoen aan de vereiste uitstroom. Er heeft een doelverschuiving in alle regio's plaatsgevonden: bij de start was een vast contract voor de jongere het doel, nu is het doel onder druk van de conjunctuur het opdoen van arbeidservaring. Waar in de regio IJssel-Vecht bij de start nog flink werd geïnvesteerd in werkgeversnetwerken van o.a. VNO-NCW om werkgevers te werven, is daar al snel van afgestapt wegens een gebrek aan rendement. Gekozen is voor een individuele benadering van werkgevers. Bijvoorbeeld als een jongere bij een bepaald type bedrijf wilde werken, dan zijn deze vervolgens benaderd. De vraag en mogelijkheden van de jongeren zijn leidend bij het vinden van werkgevers die een arbeidsplaats willen aanbieden. In de regio IJssel-Vecht is richting gemeenten gekozen voor een andere profilering van het 1000-jongerenplan. De indruk bestaat dat gemeenten het 1000-jongerenplan ook ervaren hebben als concurrentie van hun eigen inspanningen. Door het 1000-jongerenplan te profileren als het bieden van hulp aan een ingewikkelde groep jongeren, waarbij 80 procent van de aandacht gericht is op het aanpakken van hun problemen, werd meer begrip en steun voor het plan gerealiseerd Mogelijkheden tot verbreding De evaluatie heeft ook onderzocht of de aanpak potentie heeft tot verbreding naar andere doelgroepen. Er is zowel door ondernemers die hebben deelgenomen aan het 1000 jongerenplan als door kritische meedenkers vanuit de verschillende regio s nagedacht over de potentie van een soortgelijke aanpak voor andere doelgroepen. Uit de enquête die is uitgezet onder ondernemers blijkt dat een ruime meerderheid positief staat tegenover de aanpak van het 1000 jongerenplan. Van de 29 ondernemers die hebben deelgenomen zien 27 een uitbreiding van de doelgroep zitten. Daarbij worden veel verschillende doelgroepen genoemd, zoals jong arbeidsongeschikten, langdurig werklozen, licht verstandelijk beperkten en alleenstaande moeders. Door de grote diversiteit in de antwoorden, kan niet van één of twee dominante doelgroepen worden gesproken. Bevindingen aanpak en methodiek 22

25 Naast ondernemers zijn acht kritische meedenkers (aangedragen door de projectleiders, afkomstig uit onderwijs- of arbeidsmarktveld) gevraagd over mogelijkheden tot verbreding. Puntsgewijs worden verschillende verbredingsmogelijkheden genoemd, met bijbehorende argumentatie. Aangezien het uiteenlopende zienswijzen van verschillende kritische meedenkers betreft, vertonen sommige verbredingsvisies onderlinge tegenstellingen. In de basis wordt de methodiek van het 1000-jongerenplan geschikt geacht voor iedere jongere, mits beperkt zelfredzaam Mogelijke verbreding: Zwaardere problematiek, ernstige maar enkelvoudige problematiek, gezinnen Ook uiteenlopende groepen volwassenen zou interessant kunnen zijn. Maatwerk per individuele casus is hierbij leidend In de basis wordt de methodiek geschikt geacht voor iedere jongere. De realiteit is evenwel dat de methodiek duur is en er volgens de kritische meedenkers daarom keuzen worden gemaakt ten aanzien van doelgroepen. De methodiek wordt vanuit dit uitgangspunt minder geschikt geacht voor zelfredzame jongeren, in-betweenhoppers ; jongeren die van de ene baan naar de andere overgaan en jongeren met een HBO of HBO+ opleiding. Mogelijke doelgroepen voor verbreding kunnen zijn: Jongeren met zwaardere problematiek dan de huidige doelgroep Als de doelgroep uitgebreid zou worden, moet het nog wel gaan om jongeren. Diverse meedenkers geven in vergelijkbare bewoordingen aan dat: Omdat jongeren nog een toekomst hebben is het wijs om de focus niet te verbreden boven de leeftijdsgrens van 27 jaar. Het gaat dan met name om een groep jongeren met nog ernstiger problematiek (bijv. psychisch) en grotere hulpvragen dan de huidige doelgroep van het 1000 jongerenplan. Met moeilijkere doelgroep wordt het ook lastiger werkgevers bereid te vinden om deze jongeren een kans te geven. Een verbreding naar een zwaardere doelgroep alleen kan alleen slagen als de huidige lichte hulp van de ITB ers wordt geïntensiveerd. Jongeren met ernstige, enkelvoudige problematiek De huidige focus op multiprobleem-jongeren zou volgens sommigen versoepeld kunnen worden. Ook jongeren die op één leefdomein zeer ernstige problemen hebben, kunnen baat hebben bij de aanpak van het 1000-jongerenplan. Voorbeelden zijn schuldenproblematiek, sociaal gedrag of psychiatrische problematiek. Gezinnen De methodiek met en ITB er leent zich eveneens voor een gezinsaanpak. Een lichte vorm is het focussen op jongeren en hierbij ouders betrekken in de hulpverlening. De jongere blijft dan evenwel de centrale hulpvrager. Een intensievere variant is een integrale focus op een gezin, waarbij een ITB er met alle gezinsleden aan de slag gaat. Het directe doel is ouders en kinderen helpen, indirect wordt ingezet op het voorkomen van het overdragen van problemen als schulden, werkloosheid en sociaal isolement van ouders op kinderen. Uiteenlopende groepen volwassenen Omdat de aanpak van het 1000 jongerenplan bestaat uit ITB ers die per individuele casus een plan van aanpak maken en op deze manier maatwerk wordt geleverd, is de methodiek per definitie geschikt voor een groot aantal doelgroepen. De methodiek wordt dan ook toepasbaar gevonden voor uiteenlopende groepen volwassenen (genoemd zijn 40+ers, 55+ers, of jongvolwassenen net boven de leeftijdsgrens van 27), mensen met een WWB uitkering, NUG-gers, migranten, mensen met een laag opleidingsniveau; kortom, alle mogelijke groepen die een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt hebben. Een alternatief is om niet te kijken naar (sub)doelgroepen, maar de huidige bakken van de Werkpleinen om te keren en op individuele basis te beoordelen welke personen voor een dergelijke, intensieve en integrale aanpak in aanmerking komt. Bevindingen aanpak en methodiek 23

26 Hierbij zou het ingezet kunnen worden vanuit het wijkteam, als vorm van intensieve, integrale begeleiding op snijvlak van werk en zorg De volwassen doelgroepen zouden het best bereikt kunnen worden via de sociale wijkteams. Deze zouden met de methodiek van het 1000-jongerenplan aan de slag kunnen gaan, als vorm van intensieve, integrale begeleiding bij het vinden en behouden van werk en oplossen van problemen op diverse leefgebieden. In de wijkteams in Enschede hebben de leden ook bevoegdheden op gebied van werk en bijstand. Tegelijkertijd wordt gevonden dat, hoewel de methodiek toepasbaar is op volwassenen, de huidige ITB ers met hun kennis van jongeren en onderwijs en goede contacten met scholen wel aan de doelgroep jongeren verbonden zouden moeten blijven. Ook wordt benadrukt dat de inzet op volwassenen niet ten koste van de focus op jongeren moet gaan. Bevindingen aanpak en methodiek 24

27 3. Bevindingen resultaten Gedurende het project zijn jongeren aangemeld: 195 in Deventer, 952 in Twente en in IJssel-Vecht 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de resultaten van het 1000-jongerenplan in de drie regio s. De bevindingen zijn gebaseerd op enerzijds de verantwoording zoals aangeleverd vanuit de drie regio s en anderzijds op de opbrengsten van de enquêtes onder jongeren die hebben deelgenomen aan het 1000 jongerenplan. 3.2 Resultaten deelname jongeren Uit de cijfers die verstrekt zijn door de provincie Overijssel blijkt dat er gedurende de looptijd van het 1000 jongerenplan jongeren zijn aangemeld in de drie regio's voor deelname aan het 1000-jongerenplan. De onderstaande tabel geeft een weergave van de stand van zake zoals deze op 31 december 2014 bekend was bij de provincie Overijssel. Tussen de regio's is sprake van een groot verschil in aantallen. Zo kent Deventer 195 aanmeldingen, maar kennen de regio s IJssel- Vecht en Twente resp en 952 aanmeldingen. Opmerkelijk is dat alle aangemelde jongeren in Deventer in een traject van het 1000 jongerenplan terecht komen. In Twente komt 7% van de jongeren niet in traject en in IJssel-Vecht 21%. Dit kan betekenen dat de selectieprocedure in Twente en IJssel-Vecht strenger is dan in Deventer of dat Deventer er beter in slaagt om de bedoelde doelgroep te benaderen. 311 jongeren zijn doorverwezen naar specialistische hulpverlening, een traject vanuit het 1000-jongerenplan werd niet passend geacht. Twente IJssel-Vecht Deventer Aantal jongeren aangemeld Jongeren in traject gekomen 93% 79% 100% Traject succesvol afgerond 57% 61% 69% Traject niet-succesvol afgerond 43% 39% 31% Als de groep jongeren die niet in traject zijn gekomen, worden opgeteld bij de groep jongeren die wel in traject zijn gekomen, dan blijkt dat dit het totaal aantal aangemelde jongeren overschrijdt. Dit is te verklaren doordat er bij de groep Jongeren niet in traject gekomen ook een groot aantal jongeren zit die oorspronkelijk wel in een traject hebben gezeten maar deze niet succesvol hebben afgerond. Op basis van de verstrekte gegevens is echter niet te achterhalen hoe groot de groep jongeren is die een traject niet succesvol heeft afgerond, maar er wel ooit aan begonnen is. In de volgende infographic zijn de resultaten van het 1000-jongerenplan kort samengevat. Bevindingen resultaten 25

28 Bevindingen resultaten 26