v o o r d r a c h t 5 september 2017 Documentnummer : , BO Nummer 36/2017 Dossiernummer : K4162

Transcriptie

1 v o o r d r a c h t 5 september 2017 Documentnummer : , BO Nummer 36/2017 Dossiernummer : K4162 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen over de keuzes ten aanzien van de bouw van een nieuw inspectieschip en een voorstel voor het beschikbaar stellen van extra middelen hiervoor. 1. Samenvatting Ons huidige inspectieschip, de Aquarius (PW 18), moet worden vervangen. Met de Voorjaarsnota 2016 hebben uw Staten een bedrag van 1 mln. hiervoor beschikbaar gesteld. Het ontwerp is verder uitgewerkt, waarbij het door uw Staten vastgestelde Programma Energietransitie en onze ambities ten aanzien van duurzaamheid zijn betrokken. Wij willen minder afhankelijkheid van fossiele energie, plannen omzetten in actie, scherpe keuzes maken en bouwen aan een schoon, veilig en duurzaam Groningen. Onze eigen voertuigen en schepen hebben hierbij een voorbeeldfunctie. Op basis van deze uitgangspunten komen wij tot een ontwerp voor een toekomstbestendig en duurzaam schip dat past binnen de ambities en kaders uit de programma's energietransitie en duurzame ontwikkeling. Uit de marktverkenning blijkt dat voor de bouw van een dergelijk schip 1,6 mln. nodig is. Voorgesteld wordt in te stemmen met de aanschaf van een duurzaam en toekomstbestendig inspectieschip en hiervoor een extra bedrag van ,- beschikbaar te stellen. Deze hogere investering vinden wij gerechtvaardigd, mede doordat wij gaan besparen op exploitatiekosten. Hiermee is deze keuze voor duurzaamheid op termijn ook bedrijfseconomisch een goede keus. 2. Doel en wettelijke grondslag Op grond van het Binnenvaartpolitiereglement zijn wij de bevoegde autoriteit op onze vaarwegen en wij hebben een wettelijke taak op het gebied van toezicht en handhaving op grond van de Scheepvaartverkeerswet en de Binnenvaartwet. Voor een adequate uitvoering hiervan is vervanging van ons huidige inspectieschip nodig. Om een duurzaam en toekomstbestendig inspectieschip aan te schaffen dat past binnen de ambities en kaders uit de programma's Energietransitie en duurzame ontwikkeling, vragen wij u in te stemmen met het beschikbaar stellen van een extra investering ,-. 3. Procesbeschrijving en planning In 2015 zijn wij gestart met de eerste verkenningen voor de vervanging van ons inspectieschip. In eerste instantie is gekeken of er op de markt een tweedehands schip beschikbaar is wat aan onze eisen voldoet of passend gemaakt kan worden. Dit bleek niet het geval te zijn. Vervolgens hebben wij ingezet op de aanschaf van een nieuw schip. Daarbij gingen wij in eerste instantie uit van een bestaand ontwerp met een parallel-hybride voortstuwing (waar ook nog een dieselmotor kan zorgen voor de hoofdaandrijving). Op basis van deze uitgangspunten hebben uw Staten met de Voorjaarsnota 2016 voor de financiering van een nieuw inspectieschip een krediet van 1 miljoen beschikbaar gesteld. Bij de nadere uitwerking hebben wij de kaders van het programma Energietransitie en onze ambities op het gebied van duurzaamheid betrokken. Daarnaast wijzen de meest recente inzichten uit dat uiterlijk in 2035 de conventionele, fossiele aandrijving mede vanwege de hoge brandstofkosten uit de markt gedreven zal zijn. Binnen een relatief korte periode moet de (diesel)motor dan alsnog vervangen worden. Daarnaast is op dat moment een forse verbouwing van het schip nodig in verband met andere aandrijving door elektriciteit of waterstof. Een schip met een hoofdaandrijving door een dieselmotor moet als gevolg hiervan dus in een periode van 15 jaar worden afschreven. Dit in tegenstelling tot de door ons gehanteerde afschrijftermijn van 30 jaar in 36-1

2 de Voorjaarnota Dat heeft ook gevolgen voor de kapitaalslasten. Op basis van deze inzichten zijn wij afgestapt van aandrijving met fossiele energie (parallel-hybride) en kiezen wij voor een duurzaam en toekomstbestendig inspectieschip met schone, elektrische energie (serie-hybride aandrijving). In samenwerking met een gespecialiseerd ontwerpbedrijf is een nieuw duurzaam en toekomstbestendig schip ontworpen en een bestek gemaakt. Tenslotte is een marktverkenning gedaan om een schatting te maken van de prijs van dit nieuw te bouwen schip. Hieruit bleek dat er een verhoogd budget nodig is van 1,6 mln. Wanneer u instemt met het verhoogde budget kan aanbesteding en gunning nog dit najaar plaatsvinden. Het schip kan dan, na een geschatte bouwtijd van circa 12 maanden, in het najaar van 2018 in gebruik worden genomen. 4. Begroting Met de Voorjaarsnota 2016 hebben uw Staten een bedrag van 1 mln. beschikbaar gesteld. Op basis van de marktverkenning blijkt dat voor een duurzaam schip dat past binnen de ambities en kaders van de programma's Energietransitie en duurzame ontwikkeling een budget van 1,6 mln. nodig is. Voorgesteld wordt een extra bedrag beschikbaar te stellen van ,-. Als gevolg van deze aanvullende investering bedragen de gemiddelde extra kapitaallasten ,-. Wij dekken dit bedrag (zie ook onderstaande nadere toelichting) voor een deel ( ,-) uit de jaarlijkse verwachte besparingen als gevolg van minder onderhoud en brandstofkosten op het nieuwe inspectieschip. Het restant van het bedrag ( ,-) wordt gedekt uit het product materieel en huisvesting (totaal jaarlijks 2,7 miljoen) binnen het Meerjarenprogramma Beheer en Onderhoud. 5. Nadere toelichting Relatie met andere beleidsterreinen In het Programma Energietransitie ('Vol ambitie op weg naar transitie'), dat door uw Staten is vastgesteld op 16 maart 2016, heeft u uitgesproken dat een flinke stap te willen maken om duurzame energie te stimuleren en de afhankelijkheid van fossiele energie te verminderen. Plannen moeten waar mogelijk worden omgezet in actie. Dit vraagt om scherpe keuzes in investeringen. Wij willen bouwen aan een schoon, veilig en duurzaam Groningen. Dit wordt door uw Staten ook onderstreept via moties zoals 'Energieker besparen"(m295). In het Programma Energietransitie hebben wij bovendien uitgesproken, dat wij in 2035 energieneutraliteit nastreven voor datgene waar wij direct invloed op hebben als gevolg van eigendom of inkoop. Wij hebben in dergelijke situaties een voorbeeldfunctie. Op de aanschaf van ons nieuwe inspectieschip hebben wij direct invloed en het biedt een mooie kans de daad bij het woord te voegen door een duurzaam en toekomstbestendig schip aan te schaffen dat past bij onze gebruikseisen. Ook in ons programma duurzame ontwikkeling ('op weg naar een toekomstbestendige provincie Groningen'), dat ons college heeft vastgesteld op 14 februari 2017, hebben wij uitgesproken dat wij koploper willen zijn op het gebied van duurzaamheid en een voorbeeldfunctie willen vervullen. De technische ontwikkelingen gaan snel, wij willen kansen benutten. Een optimale verduurzaming van een nieuw inspectieschip past prima in onze aanpak 'slim en groen' en vormt daarmee met recht een voorbeeldfunctie op onze wateren als ons duurzame 'vlaggenschip'. Wij laten hiermee zien dat duurzaam vervoer mogelijk is en wij zetten weer een zichtbare, concrete stap richting een duurzame toekomst. Voortstuwing, installaties en inrichting van het schip Veel winst op het gebied van duurzaamheid kan uiteraard worden behaald bij de keuzes omtrent voorstuwing en installaties, dus met name energiegebruik en -verbruik van en op het schip. Uitgangspunten bij de voortstuwing zijn de vorm en lengte van het schip en het vaarprofiel. Met name het vaarprofiel (gebruik in uren per dag, kruissnelheid, gewenste maximum snelheid) is erg bepalend voor welk systeem werkbaar is. Op hoofdlijnen zijn er vier voortstuwingsmogelijkheden bij een dergelijk schip: Dieselmotor: het schip wordt voortgestuwd met een conventionele dieselmotor. Parallel-hybride: dit betekent in feite dat naast een dieselmotor als hoofdaandrijving, ook een (relatief kleine) elektromotor aanwezig is. Elektrisch varen is mogelijk, maar met een beperkte snelheid. Hoe lang je elektrisch kunt varen, hangt af van de grootte van het accupakket. Het is mogelijk 5,5 uur per dag elektrisch te varen met een snelheid van 36-2

3 11 km/u. Bij langer of sneller varen is het nodig de dieselmotor en elektromotor samen te gebruiken. Serie-hybride: je vaart altijd elektrisch. Er zijn wel twee elektromotoren nodig omdat één elektromotor veel te groot zou worden. Bij twee elektromotoren wordt ook gekozen voor twee schroefassen. Bij serie-hybride kun je 5,5 uur per dag 11 km/u varen en daarnaast nog 0,5 uur 19 km/u. Voor langer of sneller varen moet een generator (dieselmotor en dynamo) draaien om de accu's bij te laden. Bij deze versie is een flink accupakket nodig en daarnaast is, als 'back-up', altijd nog een generator aan boord aanwezig om de accu's bij te laden. Er is nog wel een kleine dieselmotor aan boord die in een compacte, afgesloten bak ('gen-set') een dynamo aandrijft om de accu's op te laden als elektrisch varen niet meer mogelijk is. Op de middellange termijn kan de dieselmotor, die zorgt voor het bijladen van de accu's, tegen relatief geringe investering worden vervangen door een waterstofmotor of waterstofcel. Volledig elektrisch varen: Hiervoor is een uitgebreid en zwaar accupakket nodig. Er is 'buffercapaciteit' nodig in de accu's om onverwachte omstandigheden op te kunnen vangen (langer achtereen inzetbaar, langer en sneller varen i.v.m. calamiteit, veel stroomafname door b.v. airconditioning of verwarming). Ondanks extra buffercapaciteit is de hoeveelheid energie aan boord op een bepaald moment eindig. Aandrijving door middel van waterstofcel/waterstofmotor bevindt zich momenteel nog te veel in een proefstadium om als aandrijving te kunnen functioneren op een schip met een dergelijke (wettelijke inspectie) functie. Daarnaast kan er nog geen waterstof getankt worden. Overwegingen voortstuwing De eerste bovengenoemde optie, volledig aandrijven met een dieselmotor (fossiele energie) valt af vanwege ons beleid op het gebied van energietransitie en duurzaamheid. Bovendien blijkt (zie hieronder) dat deze optie ook bedrijfseconomisch op de langere termijn niet de meest voordelige optie is. Kiezen voor de (parallel-hybride) 'tussen-optie' betekent nog steeds een dieselmotor voor de hoofdaandrijving en alleen elektrisch varen wanneer weinig vermogen nodig is of wanneer gevaren wordt in een stedelijke omgeving. De actieradius en vaarsnelheid van het elektrisch varen is dan zeer beperkt, omdat ook de accucapaciteit relatief laag is. Verreweg het grootste deel van de benodigde energie komt dan nog steeds uit fossiele energie (dieselmotor). De CO2-reductie is beperkt. Daarnaast is het zeker niet ondenkbaar dat binnen een periode van 5 tot 10 jaar de dieselmotor alsnog vervangen gaat worden door een ander type aandrijving, waar in dat geval hoge kosten mee gemoeid zullen zijn. Daarom valt ook deze optie af. De variant 'volledig elektrisch varen' valt met de op dit moment bewezen technieken af, omdat in dit geval geen 'back-up' aanwezig is en de hoeveelheid energie aan boord eindig is. Dit vinden wij een zwaarwegend argument bij de inzet van een inspectieschip en kan nu alleen nog worden opgevangen door een 'overmaat' aan accu's. Vanuit zowel milieubelasting als kosten is dit niet wenselijk. Kiezen voor Serie-hybride voortstuwing Onze ambities op het gebied van energie-transitie en duurzaamheid in combinatie met de specifieke eisen aan het inspectieschip afwegende, stellen wij voor te kiezen voor een seriehybride voortstuwing. Hiermee is het mogelijk op een gemiddelde werkdag 100% elektrisch te varen. Omdat wij te maken hebben met een schip, dat gedurende langere perioden per dag stil ligt, is er voldoende mogelijkheid om accu's op te laden met (uiteraard) groene stroom. Daarnaast is dit systeem toekomstbestendig. Op de middellange termijn kan de dieselmotor, die zorgt voor het bijladen van de accu's, tegen relatief geringe investering worden vervangen door een waterstofmotor of waterstofcel. Dit biedt ons de mogelijkheid om, zodra waterstof een bruikbare optie is, te fungeren als launching customer voor de groene waterstofeconomie die wij in Noord- Nederland graag willen realiseren. Wij zetten graag nu de stap voorwaarts. Een duurzaam schip met een duurzame voortstuwing en toepassing van duurzame materialen betekent een 'totaalconcept'. Het casco van het schip en de keuze van de voortstuwing zijn als het ware één geheel en op elkaar aangepast. Als je kiest voor het één, heeft dat meteen gevolgen voor andere onderdelen van het schip bijvoorbeeld de (technische) installaties of het ontwerp van de ruimten op het schip. Kies je voor 100% elektrische voortstuwing, dan betekent dit meteen dat ook de installaties op elektriciteit (groene stroom) moeten werken. Bij inzet van fossiele energie is immers de 'duurzaamheids-winst' meteen een stuk lager. Zo is bij de installaties gekozen voor optimale warmteterugwinning, benutting van restwarmte enz. Naast de losse installaties die hiervoor nodig zijn, is ook het elektronisch regelsysteem voor deze installaties een belangrijke investering. 36-3

4 Investering versus exploitatie Kiezen voor een schip met serie-hybride voorstuwing betekent weliswaar een hoge(re) investering maar tegelijk ook lagere jaarlijkse exploitatielasten. De laatste inzichten wijzen uit dat uiterlijk in 2035 de conventionele, fossiele aandrijving, mede vanwege de hoge brandstofkosten, uit de markt gedreven zal zijn. De restwaarde van een conventioneel schip zal naar verwachting na 15 jaar zeer laag tot nihil zijn omdat een forse investering nodig is aan een dergelijk schip. Niet alleen de dieselmotor moet worden vervangen voor een andere aandrijving (bv. elektrisch) maar ook het casco van het schip zelf moet vanwege deze andere aandrijving ingrijpend worden verbouwd. Elektrische aandrijving vereist batterijen en regelelektronica, die beide afzonderlijk in afgesloten, geconditioneerde ruimten moeten worden ondergebracht en dit vraagt een ingrijpende herinrichting van het schip. Dit betekent dat een conventioneel schip met hoofdaandrijving door een dieselmotor versneld, in een periode van 15 jaar, moet worden afgeschreven. Dit in tegenstelling tot de door ons gehanteerde afschrijftermijn van 30 jaar in de Voorjaarnota Deze versnelde afschrijving heeft ook een negatief effect op de jaarlijkse kapitaalslasten, deze worden voor een schip met een dieselmotor als hoofdaandrijving hoger. Wij verwachten dat een duurzaam schip een economische levensduur zal hebben van circa 30 jaar voor het casco en de motor (installaties 15 jaar). In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van zowel investering als kosten van: 1. de oorspronkelijk bij de Voorjaarnota 2016 gehanteerde uitgangspunten: investering 1 mln. afschrijving schip ( 0,8 mln) 30 jaar en installaties ( 0,2 mln) 15 jaar. 2. de nieuwe gewijzigde uitgangspunten t.o.v. de VJN2016: investering 1 mln. afschrijving schip en installaties 15 jaar. 3. het duurzame schip: investering 1,6 mln. afschrijving schip (0,9 mln) 30 jaar en installaties (0,7 mln) 15 jaar. Voor een conventioneel schip hanteren wij zoals in voorgaande alinea beschreven een (versnelde) afschrijvingstermijn, te weten 15 jaar. Voor een duurzaam, toekomstbestendig schip hanteren wij een afschrijvingstermijn van 30 jaar voor het casco van het schip en 15 jaar voor installaties. Daarnaast zijn de jaarlijkse kosten voor brandstof en onderhoud opgenomen. De rentekosten zijn, voor de onderlinge vergelijking, buiten de beschouwing gebleven. Uit bovenstaande tabel blijkt dat, ondanks de hogere investering, de totale kosten voor afschrijving en onderhoud van een duurzaam schip over 15 jaar nagenoeg gelijk zijn aan die voor een conventioneel schip. Daarmee is de investering in een optimaal, duurzaam schip ook bedrijfseconomisch gezien een aantrekkelijk optie: tegenover de hogere investering staan lagere kosten voor brandstof en onderhoud. Bij deze vergelijking is bovendien nog geen rekening gehouden met eventueel stijgende dieselprijzen in de komende jaren. 6. Inspraak/participatie Niet van toepassing. 7. Geheimhouding Niet van toepassing. 8. Voorstel Wij stellen u voor in te stemmen met de aanschaf van een duurzaam en toekomstbestendig inspectieschip en hiervoor een extra bedrag van ,- beschikbaar te stellen. Deze hogere investering vinden wij gerechtvaardigd vanwege onze duurzaamheidsambities en doordat wij gaan besparen op exploitatiekosten, waarmee deze keuze voor duurzaamheid op termijn ook bedrijfseconomisch een goede keus is. Met deze keuze geven wij invulling aan de ambities en 36-4

5 kaders uit de programma's energietransitie en duurzame ontwikkeling. Wij laten zien dat het kan, daarmee heeft het inspectieschip ook een voorbeeldfunctie. Een en ander door het vaststellen van het bij deze voordracht gevoegde besluit. Groningen, 5 september Gedeputeerde Staten van Groningen: F.J. Paas, voorzitter. H.J. Bolding, secretaris. Behandeld door : W. Brandsma Telefoonnummer : w.brandsma@provinciegroningen.nl Bijlagen bij de voordracht: Geen. 36-5

6 Nr. 36/2017 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 5 september 2017, doc.nr , BO; Gelet op het feit dat wij op grond van het Binnenvaartpolitiereglement bevoegde autoriteit zijn en daarbij een adequaat toezichthoudende en handhavende taak moeten uitvoeren op grond van de Scheepvaartverkeerswet en de Binnenvaartwet; Overwegende dat voor de vervanging van het inspectieschip door de aanschaf van een duurzaam en toekomstbestendig inspectieschip een extra bedrag van ,- nodig is. Besluiten: 1. In te stemmen met de keuze van het college voor de bouw van een optimaal, duurzaam inspectieschip; 2. Hiervoor een extra krediet van ,- beschikbaar te stellen en de jaarlijke gemiddelde kapitaallasten ( ,-) structureel te dekken uit het Meerjarenprogramma Beheer en Onderhoud en de programma's daarop volgend. 3. De begroting van baten en lasten te wijzigen conform de als bijlage bijgevoegde 3e Wijziging van de Begroting Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier. Bijlagen bij het besluit: 3 e Wijziging van de Begroting

7 Bijlage: 3e Wijziging van de Begroting 2017 Programma (naam+nr.) Productgroep L of (nummer) B *) Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering - Kapitaallasten 0501 L Onderhoudsbudgetten 0501 L *) L = Lasten; B = Baten. Totaal Lasten Totaal Baten Totaal Saldo