Techniekpact Twente. Jaarverslag Initiëren, verbinden, versterken

Transcriptie

1 Techniekpact Twente Jaarverslag 2016 Initiëren, verbinden, versterken Vierde voortgangsrapportage in het kader van het Uitvoeringsbesluit Techniekpact Twente

2 Voorwoord Ook in het derde uitvoeringsjaar hebben de partners in Techniekpact Twente -overheid, onderwijsinstellingen en bedrijfsleven- weer succesvol samengewerkt bij het stimuleren van de keuze voor techniek en techniekonderwijs in de regio. In dit jaarverslag zien we dat nadrukkelijk terug in de cijfers. Het bereik in het primair en voortgezet onderwijs groeit opnieuw. Er wordt veel aandacht besteed aan de noodzakelijke versterking en verankering van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, zowel op lokaal als op regionaal niveau. Voor de opleidingen techniek bij ROC van Twente, Saxion en UT zien we opnieuw een groeiende interesse. Het hightech bedrijfsleven is zich steeds meer bewust van de eigen rol bij het promoten van techniek en het belang van versterking van de banden met de opleidingsinstellingen, zowel voor het eigen personeel als voor de medewerker van de toekomst. Noodzakelijk ook, gezien de relatief èn absoluut gezien positieve ontwikkeling van de werkgelegenheid in de topsector HTSM in Twente. Techniekpact Twente is een vierjarig programma. Het is van belang om de positieve resultaten te verankeren en te bestendigen. In het afgelopen jaar is met succes gewerkt aan de ontwikkeling van lokale agenda s en lokale clusters. Op dat niveau is er sprake van korte lijnen tussen scholen uit het PO en VO en het MKB, waardoor er gemakkelijker geschakeld kan worden en eenieder als vanzelf zijn verantwoordelijkheid neemt. Binnen het Techniekpact programma ontstaat daardoor ruimte voor andere uitdagingen: aandacht voor talentontwikkeling, voor een leven lang leren, voor diversiteit, voor digitalisering en internationalisering. Zaken die noodzakelijk zijn om ook in de toekomst een aantrekkelijke regio te zijn voor hightech bedrijven en hightech medewerkers. Gerben Edelijn Enschede, maart 2017 Voorzitter Stuurgroep Human Capital Agenda Twente 1. Uitvoeringsprogramma Uitgangspunt: de Human Capital Agenda Twente Goed gekwalificeerde technici vormen de basis voor hightech innovatie. In 2008 is Twente als een van de eerste regio s gestart met de Taskforce Technologie, Onderwijs en Arbeidsmarkt, die als doel had de technische sector te versterken. In 2011 is de Techniek Agenda Twente opgesteld met een overzicht van alle bestaande initiatieven. Deze initiatieven hebben in de afgelopen jaren geleid tot een gestaag toenemende instroom in de techniek binnen het onderwijs 1. Medio 2012 hebben ondernemers, regionale overheid, onderzoek en onderwijs in het kader van de Human Capital Agenda Twente (HCAT) afspraken gemaakt over een gezamenlijke stimulering van bètatalent in de regio. De HCAT kent vijf agendapunten, gericht op het opleiden, werven en vasthouden van hoger opgeleid technisch personeel. Centraal staat de ambitie om niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief tegemoet te kunnen komen aan de vraag naar technisch personeel voor het Twentse bedrijfsleven. De Human Capital Agenda Twente realiseert: 1. Een grotere instroom in technische studies, meer aandacht en enthousiasme om Twentse leerlingen tot de keuze voor een techniekstudie te motiveren, betere kwaliteit van het onderwijs en daarmee een toename van excellente technische leerlingen; 2. Vernieuwend werkgeverschap, nieuw ondernemen en een open arbeidsmarkt, toegankelijk voor talent van binnen en buiten de regio, om professionals en kenniswerkers te binden aan de regio; 3. Transparantie en promotie van arbeidsmarktmogelijkheden, door de pullfactor van het hightech bedrijvennetwerk in Twente en de carrièremogelijkheden binnen het netwerk te faciliteren; 1 Gegevens Monitor Techniekpact Twente, Kennispunt Twente; oktober

3 4. Aantrekken internationale kenniswerkers, door het faciliteren en het implementeren van een retentiebeleid middels het Expatcenter, een Internationale School en internationale broed- en ontmoetingsplaatsen; 5. Integratie onderkant en bovenkant arbeidsmarkt, door Life Long Learning als uitgangspunt in de aanpak over de hele arbeidskolom te nemen. Hiermee hebben de vier O s (overheid, onderwijs, ondernemers en onderzoek) focus, massa en momentum gecreëerd in het stimuleren van bètatechniek, hetgeen zijn vertaling heeft gekregen in het Uitvoeringsprogramma Techniekpact Twente Concretisering Human Capital Agenda: Techniekpact Twente Het Techniekpact Twente heeft een sterke basis. De regio heeft grote ambities als een open hightech omgeving waar op een bevlogen manier nieuwe ideeën en ervaringen van bètastudenten en professionals uit heel Nederland, van over de gehele wereld, bijdragen aan innovaties en prestaties in nieuw ondernemen en economische groei. Twente heeft de resources om deze ambitie waar te maken en die potentie wordt ook algemeen erkend 2. Met het in het najaar van 2013 vastgestelde Uitvoeringsprogramma Techniekpact Twente zetten de partners in de regio gericht in op de groeikracht van het hightech bedrijfsleven en het human capital van de toekomst door middel van 4 programmalijnen: 1. vergroten van de instroom en verbeteren van de kwaliteit van het techniekonderwijs 2. ontwikkeling van vernieuwend werkgeverschap en sociale innovatie binnen bedrijven 3. vergroten van de transparantie van de arbeidsmarkt en promotie van Twente als industriële hightech regio 4. faciliteren en behouden van internationale kenniswerkers. Twente gaat uit van eigen kracht, kiest voor een eigen Twentse Aanpak: doelgericht, samenhangend en geïntegreerd, van de basisschool tot de professionele werkomgeving. Centraal staat hierbij de gezamenlijke inzet van overheid (rijk, provincie, regio, gemeenten), onderwijs (UT, Saxion, ROC van Twente) en HTSM bedrijfsleven (grootbedrijf, MKB, TKT, branche organisaties). Het Uitvoeringsprogramma sluit met zijn 4 programmalijnen inhoudelijk aan op de eerste 4 agendapunten van de Human Capital Agenda en zoekt daarnaast zowel inhoudelijk als in de uitvoering nauwe samenwerking met initiatieven gericht op andere segmenten van de arbeidsmarkt (m.n. TWAM 2020 en Twente Werkt!). Landelijk vindt het Techniekpact Twente aansluiting bij de drie actielijnen van het Nationale Techniekpact: kiezen voor techniek, leren in de techniek en werken in de techniek. 2 Rapport commissie Draaijer,

4 - het maken van een keuze voor een beperkt aantal subdoelstellingen die meetbaar zijn en waarvan verwacht mag worden dat er zoveel mogelijk een directe relatie is met de geëntameerde activiteiten; - besteding van minimaal 60% van het vrij beschikbare projectenbudget aan de kernactiviteiten (een belangrijk deel van het resterende budget is in beginsel, op grond van een bestuurlijke toezegging, gereserveerd voor de projecten Expat Center en Internationale School Twente). Deze aanpassingen zijn vanaf 2014 zoveel mogelijk in de lopende activiteiten verwerkt. 1.4 Doelstellingen en monitoring Doelstellingen Als uitvloeisel van de aanscherping van het Uitvoeringsprogramma heeft de Stuurgroep in 2014 de volgende centrale doelstelling vastgesteld: Techniekpact Twente: samenwerken aan instroom, doorstroom en behoud van technisch talent 1.3 Aanscherping van het uitvoeringsprogramma Bij de vaststelling van het Jaarverslag 2013 in maart 2014 heeft de Stuurgroep verzocht om aanscherping van het Uitvoeringsbesluit Techniekpact Twente zoals dat in november 2013 is vastgesteld. De Stuurgroep constateerde dat er behoefte was aan meer focus voor wat betreft acties en doelstellingen en aanscherping van de rol van Techniekpact. De Stuurgroep heeft verzocht hierbij nadrukkelijk ook het bedrijfsleven te betrekken. De consultatie van vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, overkoepelende organisaties en de Stuurgroep heeft geleid tot de volgende conclusies ten aanzien van het Uitvoeringsprogramma: - bevestiging van de algemene doelstelling en programmalijnen; - ontwikkeling van een meer samenhangende aanpak, met onderscheid in kernactiviteiten, flankerende acties en verbonden acties; Het leveren van een bijdrage aan de economische ontwikkeling van de regio Twente in het algemeen en de topsector HTSM in het bijzonder, door het initiëren en faciliteren van activiteiten die direct of indirect resulteren in behoud, resp. uitbreiding van arbeidsplaatsen in de topsector HTSM in Om hieraan invulling te geven kent het Techniekpact de volgende subdoelstellingen: A. In 2017 is op 70% van de scholen in primair en voortgezet onderwijs techniek onderdeel van het curriculum; B. De instroom in een technische vervolgstudie van leerlingen uit het voortgezet onderwijs stijgt naar 30% in 2016, resp. 40% in 2020; C. In 2017 is 70% van de HTSM-bedrijven (grootbedrijf en MKB) in Twente actief betrokken bij het Techniekpact en acties binnen het techniekonderwijs van basis tot universitair niveau; D. Vanaf 2015 beschikt Twente over een gezamenlijke vacaturesite ter vergroting van de bekendheid van de Twentse arbeidsmarkt en de Twentse HTSM-sector bij hightech kenniswerkers; vanaf 2017 omvat deze meer dan hoogwaardige vacatures, waarvan minimaal 60% HTSM; E. Vanaf 2017 beschikken internationale hightech kenniswerkers in de regio over volwaardige faciliteiten (Expat Center, Internationale School). 4

5 Monitoring Vanaf 2014 worden de voortgang van de acties in het kader van Techniekpact en de ontwikkelingen binnen de topsector HTSM door Kennispunt Twente vastgelegd in een jaarlijkse monitoring rapportage. Deze rapportage vormt een verdieping van en aanvulling op de gegevens die jaarlijks worden gepresenteerd in het kader van de Twente Index. Daarnaast wordt aansluiting gezocht bij de landelijke monitor van het Platform Bètatechniek. 1.5 Overige uitvoeringsaspecten Financiering Voor het Uitvoeringsprogramma is door de Regio Twente een budget beschikbaar gesteld van ruim 1,1 mln., te verdelen over 4 uitvoeringsjaren. Voor het eerste uitvoeringsjaar is bijna beschikbaar gesteld; voor de activiteiten in de Jaarplannen 2015 en 2016 een bedrag van elk. Het resterende bedrag wordt gereserveerd voor het uitvoeringsjaar Daarnaast wordt van de partners in Techniekpact een vergelijkbare bijdrage in cash, c.q. in kind verwacht. Bij de start van het Uitvoeringsprogramma was een belangrijke rol weggelegd voor de Regiegroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van onderwijs en bedrijfsleven. Medio 2015 is dit platform gesplitst in een Kerngroep Onderwijs en een HR-platform voor het hightech bedrijfsleven. Vanuit de lokale, c.q. regionale overheid is in het voorjaar van 2014 een Klankbordgroep opgestart met vertegenwoordigers van de gemeenten Enschede, Hengelo, Almelo en Rijssen-Holten. Daarnaast neemt een vertegenwoordiger van de Regio Twente aan dit overleg deel (en m.i.v ook een vertegenwoordiger van de gemeente Oldenzaal). Organisatie en huisvesting Het programmabureau van Techniekpact Twente is vanaf 1 december 2013 gehuisvest in The Gallery, waar eveneens Stichting Twentebranding en Stichting Kennispark zijn ondergebracht. Uit efficiencyoverwegingen worden diverse faciliteiten, waaronder vergaderruimtes, webdesign en beheer, zoveel mogelijk gedeeld. De organisatie kent een programmadirecteur (0,4 fte) en een officemanager (0,4 fte). Aanvullend wordt door de partners in Techniekpact Twente zo nodig extra capaciteit beschikbaar gesteld voor de uitvoering van projecten of events. Het programmabureau Techniekpact Twente legt verantwoording af aan de Stuurgroep 3 onder voorzitterschap van de heer Gerben Edelijn, CEO Thales Nederland. De Stuurgroep komt vier keer per jaar bij elkaar. Tussentijds heeft de programmadirecteur een voortgangsoverleg met de voorzitter en vice-voorzitter van de Stuurgroep. 3 Voor samenstelling van de Stuurgroep en andere overlegstructuren wordt verwezen naar Bijlage 1 5

6 2. Uitvoeringsjaar Inhoud en doelstellingen Consultatie bedrijfsleven Het Jaarplan 2016 is gebaseerd op de ervaringen en de resultaten van de Jaarplannen ; daarnaast heeft het aantrekken van de economie en de nauwere relatie met de ontwikkelingen rondom het thema smart industry een grote impact gehad. Op grond hiervan zijn de volgende opgaven geformuleerd: 1. Vergroten van de binding tussen PO en VO en het MKB door het opzetten van Lokale Agenda s 2. Stimuleren van Jet-Net en Jet-Net junior relaties tussen onderwijs en bedrijfsleven (Lokale Clusters) 3. Uitbreiding Bèta Challenge Programma voor VMBO-T/MAVO, mede ter bevordering doorstroom MBO 4. Positieve flow van de Jaarconferentie op 15 juni 2015 vasthouden door extra aandacht voor versterking techniekpromotie (Techniekfestival, Technasium competitie, digitale media, etc.) 5. Betrokkenheid MKB vergroten via branche-organisaties (Metaalunie, FME, VMO en Technetkringen) 6. Dienstverlening Twente Careers uitbreiden met Talentenpool en Euregio format 7. Aandacht aan coding initiatieven: aanhaken op landelijke acties, verbinden regionale initiatieven 8. Verbindingen leggen met initiatieven binnen HTSM of andere sectoren met vergelijkbare focus (smart industry, procestechnologie, food) 9. Versterken faciliteiten internationale kenniswerkers, binden internationale studenten De programmalijnen van het Uitvoeringsprogramma zijn als uitgangspunt voor het Jaarplan 2016 gehandhaafd. Concretisering van de doelstellingen voor 2016 De hiervoor onder 1.4 beschreven doelstellingen worden vanaf het Jaarplan 2015 als volgt inhoudelijk getoetst: A. Invoeren techniek in curriculum primair en voortgezet onderwijs Vanaf 2020 wordt techniek een verplicht onderdeel van het curriculum in het basisonderwijs. In Twente willen we die ontwikkeling nu al in gang zetten, ook voor het voortgezet onderwijs, door middel van: acties gericht op het creëren van interesse en enthousiasme bij leerlingen en leerkrachten: deelname van leerlingen, afkomstig van 180 scholen 4 het structureel verankeren van techniek in het voortgezet onderwijs: per eind 2017 een volledig dekkend Jet-Net netwerk in de regio gerealiseerd en een uitbreidingsaanvraag van in elk geval 1 Technasium voorbereid onder verantwoordelijkheid van TechYourFuture zijn 20 projecten op gebied van educatie, voorlichting en professionalisering in het PO en VO ontwikkeld B. Verhogen instroom techniek vanuit het voortgezet onderwijs In 2015 werkten 20 bedrijven in de hightechsector vanuit een gezamenlijke programmeringsagenda aan het vergroten van de belangstelling voor techniek. We streven naar een verdubbeling in C. Betrokkenheid HTSM-sector bij het Techniekpact In 2014 waren circa 60 bedrijven op enigerlei wijze betrokken bij (acties vanuit) het Techniekpact. In 2016 willen we de betrokkenheid vergroten tot 75% van de bedrijven uit de categorie grootbedrijf en 50% van het MKB > 50 werknemers. D. Realisatie HTSM-vacaturesite Twente In 2013 is Twentebranding gestart met het opzetten van een vacaturebank voor hoogwaardige vacatures onder de naam Twente Careers. Vanaf 2015 is het aantal deelnemende bedrijven en instellingen sterk toegenomen; voor 2016 is het doel realisatie van een verdere groei naar HTSM-vacatures. E. Realisatie faciliteiten internationale kenniswerkers De faciliteiten voor internationale kenniswerkers worden verder uitgebouwd. In 2015 startte het IB-ontwikkelingstraject bij de Internationale School Twente. Dit moet in 4 De regio Twente telt circa leerlingen in het basisonderwijs (270 scholen), in het VMBO bovenbouw (30 scholen) en in het totale voortgezet onderwijs. In de kiesgevoelige leeftijd (van 9 tot 15 jaar) gaat het om circa leerlingen 6

7 2017 zijn afgerond. Het Expat Center moet, na de realisatie van een volwaardige INDfaciliteit, zich nu ook verder ontwikkelen tot een belangrijke steunpilaar van de international community. Het aantal deelnemende bedrijven (corporate en servicepartners) dient verder te groeien naar minimaal Resultaten 2016 In het onderstaande worden de resultaten van 2016 beknopt weergegeven naar doelstellingen op programmaniveau en per programmalijn. Een meer uitgebreide rapportage is opgenomen in Bijlage 2. D. Realisatie vacaturesite hoogwaardige functies in 2015; vanaf 2017 meer dan vacatures, waarvan 60% HTSM E. Realisatie faciliteiten internationale kenniswerkers * Expat Center * IND loket * Internationale School > 2.500/jr. > 60% HTSM Realisatie IND loket IST Primary: in 2015 IPC accreditatie 5.000/jr 60% HTSM Uitbouw Expat C. vertraagd; groei naar 16 partners IST Secondary: IB-accreditatie op schema Uitbouw zoekfuncties; talentenpool studenten (bijbanen); Duitstalige module Doorstart Expat Center onder nieuwe manager Realisatie IBaccreditatie Secondary Tabel 1. Resultaten naar doelstelling op programmaniveau Doelstelling Te realiseren Behoud, resp. uitbreiding arbeidsplaatsen in HTSM in Twente (relatieve groei vanaf 2010, resp t.o.v. HTSM NL) Vanaf 2010: arb.pl. Vanaf 2012: +763 arb.pl. Vanaf 2010: Vanaf 2012: +920 Doorgroei naar extra arbeidsplaatsen in 2017 t.o.v Resultaten per programmalijn Programmalijn 1: Promotie techniek en techniekonderwijs. Subdoelstellingen A. In 2017 op 70% van PO en VO techniek onderdeel curriculum *bereik leerlingen *bereik scholen *aandeel Jet-Net in HAVO/VWO B. Instroom in techniek van leerlingen VO naar 30% in 2016 en 40% in 2020 *N-profiel totaal VO *HAVO N-profiel *VWO N-profiel *Doorstroom HAVO/VWO *Aandeel techniek HBO/WO C. In 2017 is 70% HTSM-bedrijven actief bij techniek van PO tot WO * Grootbedrijf * Hightech MKB > 50 werknemers PO: 35% VO: 60% % 36,9% 48% (NL 41%) 63% (NL 59%) 23% (NL 21%) 32,6% 50% < 20% PO: 50% VO: 60% % (NL 38%) 38,4% 48,6% (42,5%) 65,7% (60,1%) 25,8% (22,8%) 35,5% 77% 60% Verankering betrokkenheid PO versterken via TechYourFuture en Lokale Agenda s Extra aandacht voor doorstroom naar techniek HBO/WO en achterblijven instroom VMBO/LWOO sector techniek Grotere betrokkenheid hightech MKB via branches, VMO Het ontwikkelen van een Stimuleringsagenda voor techniek vormde in 2016 een belangrijk speerpunt binnen programmalijn 1. Vanuit de overheid (gemeenten), onderwijs (PO en VO) en het hightech bedrijfsleven (HR-platform, technet) is aangedrongen op de vorming van Lokale Agenda s of lokale clusters voor de afstemming van techniekstimulering in het PO en VO. Een belangrijke rol is weggelegd voor TechYourFuture en de Jet-Net coördinator. In Hof van Twente en Haaksbergen zijn goede resultaten behaald; in Enschede en Hengelo (via Jet-Net), Tubbergen (gemeente en TOF), Almelo (via Technet) en Oldenzaal (via Carmel) zijn initiatieven gestart. Rijssen-Holten kent al langer een vergelijkbare opzet. Rond het thema coding zijn meerdere initiatieven opgepakt. Samen met TYF, Pre-U, Saxion, gemeente Enschede en het PO is een ICT-platform onderwijs gevormd, waaraan ook de regio Stedendriehoek deelneemt. Een concrete promotie-activiteit was de CoderDojo XL die in oktober met veel succes (170 kinderen) is georganiseerd met support van Tkkrlab, CodePact en Ziggo. 7

8 Het overgrote deel van de events wordt georganiseerd door de partners in Techniekpact. Het programmabureau heeft voornamelijk een coördinerende rol in de afstemming of het verzorgen van de publiciteit. Uitzonderingen zijn eigen initiatieven als Countdown to Houston, CoderDojo XL en de College Tour van André Kuipers, waar Techniekpact een initiërende rol heeft. Het merendeel van de events is geconcentreerd in 2 periodes: de High Tech Spring Events in het voorjaar en de 20DaysofTechnology in het najaar. Met de activiteiten in het kader van de techniekstimulering zijn door de partners in Techniekpact in 2016 naar schatting ruim leerlingen en scholieren bereikt 5, afkomstig van circa 180 scholen. Programmalijn 2: Vergroten instroom en verbeteren kwaliteit techniekonderwijs Programmalijn 2 omvat een vijftal initiatieven. Een belangrijke rol binnen deze programmalijn is weggelegd voor Jet-Net, de Centers of Expertise TechYourFuture en TechForFuture en het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Techwise. De centra hebben een zelfstandige rol op het gebied van techniekstimulering, techniekonderwijs en het bevorderen van de samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijsinstellingen en leveren daarmee een essentiële bijdrage aan het Techniekpact programma. Daarbij maken ze gebruik van het bedrijvennetwerk en de communicatie uitingen van Techniekpact Twente. Ze werken nauw samen met het Programma Bètatechniek van Saxion en Pre-U (de voormalige Twente Academy). Het Jet-Net platform in de regio is in 2016 verder versterkt. Van de 17 scholen voor voortgezet onderwijs in Twente zijn er 12 formeel Jet-Net school (2013: 9) en staan er 2 op de wachtlijst. Hiermee scoort Twente met 70% beduidend beter dan landelijk (38 %, Jet- Net NL). De Careerday on Tour die samen met Techniekpact is ontwikkeld, is met 8 deelnemende bedrijven, 7 VO-scholen en 300 deelnemers goed ontvangen. Het Twentse initiatief om - naast de 1-op-1 relaties - ook clusters van bedrijven als Jet-Net partner toe te laten heeft een positieve bijdrage op de ontwikkeling van Lokale Agenda s (programmalijn 1). Uitbreiding van het aantal Twentse Technasia met de oprichting van een Technasium in Hengelo stuit nog op het moratorium dat is ingesteld door de landelijke Stichting Technasium. Om de onderlinge samenwerking tussen de Technasia in de regio te bevorderen is ook in 2016 een Technasium competitie georganiseerd, met als inzet 2 plaatsen voor de United Space Summer School van NASA in Houston. De finale heeft op 18 maart 2016 plaatsgevonden. Aan deze competitie neemt ook het 5 e Technasium in Overijssel (Zwolle) deel. Het Expertisecentrum TechYourFuture (TYF), een samenwerkingsverband van Saxion, Windesheim en de Universiteit Twente, heeft een landelijke functie. TYF participeert op dit moment in ruim 40 onderzoeksprojecten en activiteiten op gebied van bewustwording technologische ontwikkelingen, professionaliseren van docenten en leidinggevenden en verbetering van de aansluiting (bèta)onderwijs-arbeidsmarkt. Ook het Expertisecentrum TechForFuture (TFF), een samenwerkingsverband van Saxion en Windesheim, heeft een landelijke functie. Het is een belangrijk onderdeel van de HTSMinfrastructuur in Oost-Nederland en Twente in het bijzonder. In de afgelopen jaren zijn 55 onderzoeksprojecten gestart, met een bereik van ruim 200 bedrijven en 500 studenten. Beide centra hebben een positieve beoordeling gehad van de Reviewcommissie Hoger Onderwijs. Daarmee is een stevige basis gelegd voor de doorontwikkeling tot In het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Techwise U.A. werken ruim 20 partijen uit onderwijs en bedrijfsleven in coöperatief verband samen aan het creëren van een excellente trainings- en opleidingsinfrastructuur op MBO-4 en 4+ niveau in Twente. Het gaat daarbij om de aandachtsgebieden Mechatronica, Robotica, Vision, Engineeruing en Productietechnologie. Met ingang van het schooljaar is er ook specifiek aandacht voor powerskills (21st century skills). Techwise is een netwerkpartner met verbindingen naar onder meer STODT, SMEOT en REMO, het ROC van Twente, Saxion en het Laser Apllicatiecentrum. Daarmee creëerde Techwise in 2016 een bereik van ruim 100 docenten, bijna studenten en 450 werknemers in de industrie in Twente. 5 Raming o.b.v. eigen registratie en data van o.m. TechYourFuture, VHTO en Twente Academy. Een integrale administratie ontbreekt. 8

9 Programmalijn 3: Vernieuwd Werkgeverschap Programmalijn 5: Internationale kenniswerkers en retentiebeleid Programmalijn 3 kent vier initiatieven. Met de hieronder opgenomen activiteiten willen ondernemers zich presenteren als goede werkgevers waar technisch opgeleide professionals graag willen werken vanwege het aantrekkelijke ontwikkelingsperspectief, carrièremogelijkheden, modern ondernemerschap en arbeidsvoorwaarden. Als uitvloeisel van het CEO-overleg is begin 2015 een HR-platform ingesteld voor HTSMbedrijven in Twente (zie Bijlage 1). Daaraan wordt door HR-directeuren en managers van meer dan 20 bedrijven uit de sector deelgenomen. De bijeenkomsten vinden op locatie bij een van de deelnemers plaats. In het HR-platform zijn in 2016 gezamenlijke acties besproken gericht op het werven en behouden van technisch talent (project Mind the gap ), talentontwikkeling en strategisch HR-management (symposium 6 oktober 2016 bij Siemens i.s.m. de branche-organisatie NVP; 60 deelnemers). Aan dit laatste onderwerp wordt actief bijgedragen door de onderzoeksgroep van Maarten van Riemsdijk (lector Saxion). Voorts is vanuit het HR-platform de verbinding gelegd met het Sectorplan Twente Werkt. De programmadirecteur neemt deel aan de Klankbordgroep Twente Werkt. De door VMO geïnitieerde Masterclass High Tech Talent is inmiddels verankerd in de bestaande opleidingsinfrastructuur van STODT/Techwise. Programmalijn 4: Vergroten transparantie en promotie arbeidsmarkt Kern van Programmalijn 4 is de doorontwikkeling van Twente Careers. Deze Twentse vacaturebank voor hoger opgeleiden heeft zich in 2016 verder ontwikkeld. De vacaturebank bevat gemiddeld ruim vacatures, waarvan zo n 60% HTSM gerelateerd. Deze vacatures worden gefilterd beschikbaar gesteld via de website van Techniekpact Twente. Op jaarbasis gaat het dan om meer dan vacatures, waarvan circa HTSM. In 2016 is een additionele bijdrage van beschikbaar gesteld voor de doorontwikkeling van de vacaturebank. Het gaat daarbij om de realisatie van een vacature overzicht voor Duitstalige talenten, bijbanen voor studenten t.b.v. de binding met het Twentse hightech bedrijfsleven en verbetering van de monitoring en zoekfuncties. Met de projecten onder programmalijn 5 wordt beoogd mogelijke barrières voor internationale kenniswerkers om zich in Twente te vestigen zoveel mogelijk weg te nemen en de expat community in de regio zo goed mogelijk te faciliteren. Een van de belangrijke vestigingsvoorwaarden betreft het internationaal onderwijs. Twente kent al geruime tijd een internationale school, IST te Enschede. Het basisonderwijs is functioneel ondergebracht bij de Prinseschool, maar kent sinds 2016 een zelfstandige huisvesting. Deze Primary beantwoordt met een IPC-accreditatie aan de behoefte van de internationale gemeenschap. De Secondary heeft in 2016 stevige vorderingen gemaakt bij de upgrading naar het gewenste IB level (International Baccalaureaat Curriculum). Naar verwachting is dit met ingang van het schooljaar het geval. In 2016 heeft de Stuurgroep daarom besloten de 1 e tranche van de toegezegde bijdrage van beschikbaar te stellen. Bij voldoende resultaat kan de laatste tranche in 2017 worden toegekend 6. Voor het aantrekken, faciliteren en binden van internationale kenniswerkers is de aanwezigheid van een Expat Center van essentieel belang, zowel voor wat betreft de sociale binding van de expats als voor de begeleiding bij de noodzakelijke formaliteiten. Voor wat betreft dit laatste punt is het van belang dat eind 2014 in Enschede het IND-loket in gebruik is genomen, een belangrijke aanvulling op de dienstverlening van het Expat Center. Het Expat Center is gekoppeld aan het World Trade Center Twente. Problemen bij het WTC en het vertrek van de projectleider van het Expat Center hebben vertraging veroorzaakt in de verdere uitbouw van activiteiten. In de 2 e helft van 2016 is een nieuwe Operations Manager aangesteld. Aan de hand van een vernieuwd businessplan zal de Stuurgroep in 2017 besluiten over de toegezegde bijdrage 7. 6 Is inmiddels op 11 januari 2017 door de Stuurgroep gehonoreerd 7 idem, zie voetnoot 6 9

10 Programmalijn 6: Samenwerking en sectorafstemming Techniekpact Twente is een van de spelers op het gebied van human capital. Vanaf het begin is er een goede samenwerking en afstemming met het Platform Instroom Techniek Twente (PITT). Techniekpact Twente is intensief betrokken (geweest) bij de voorbereiding en uitrol van het Sectorplan Twente Werkt. In 2016 is daarnaast contact onderhouden met de programmaleider van de Human Capital Agenda voor de ICT-sector en van het Praktijk Centrum voor Proces Technologie (PCPT). Programmalijn 7: Programmamanagement De Techniekpact Monitor: globaal beeld is positief Techniekpact Twente wil zorgen voor instroom, doorstroom en behoud van techniektalent voor de Twentse HTSM-sector. De uitkomsten van de monitor geven ook in 2016 weer een overwegend positief beeld van de ontwikkeling van het human capital potentieel op het vlak van techniek in Twente (zie Bijlage 3 en tabel 1 pag. 7). Communicatie Het onderdeel communicatie heeft als in de eerste plaats ten doel het versterken van de kracht en uitstraling van het grote aantal individuele initiatieven en daarmee ook van Twente als hightech regio. In dit verband spelen de 20DaysofTechnology en de High Tech Spring Events een belangrijke rol. Daarnaast wordt gezocht naar verbetering van de benadering van doelgroepen. Zo wordt vanaf 2016 intensiever samengewerkt met het Platform Bètatechniek voor de landelijke exposure, zowel rechtstreeks als via het door de provincie geëntameerde Liaisonoverleg met de andere Techniekpacten in Lansdeel Oost. Een andere belangrijke stap is het activeren van een Facebook account, waarmee sneller en met meer visuele mogelijkheden kan worden gecommuniceerd over de activiteiten van Techniekpact. Financiële voortgang Het Uitvoeringsprogramma Techniekpact Twente is in december 2013 gestart met een budget van De verdeling over de jaartranches is als volgt: Budget Realisatie Realisatie Realisatie Nog te 2013/ besteden Techniekpact waarvan IST i iii iv waarvan iii iii Expat Center ii i Vanuit de voorbereidingskosten is in 2013 reeds een bedrag van beschikbaar gesteld; in totaal ligt er een bestuurlijke toezegging van maximaal In het Uitvoeringsprogramma dient derhalve nog een bijdrage van te worden opgenomen. ii Vanuit de voorbereidingskosten is in 2013 reeds een bedrag van beschikbaar gesteld; in totaal ligt er een bestuurlijke toezegging van maximaal In het Uitvoeringsprogramma dient derhalve nog een bedrag van te worden opgenomen, waarvan reeds telkens reeds gereserveerd in de jaarcshijven 2015 en iii Bijdrage gereserveerd in afwachting van aangepast projectvoorstel. iv Bijdrage in 2016 toegekend, inclusief reservering uit jaarschijf

11 Bijlage 1 Samenstelling Stuurgroep en Uitvoeringsstructuur Stuurgroep HCAT - dhr. Gerben Edelijn Thales Nederland BV, voorzitter - dhr. Wim Boomkamp Saxion, vice-voorzitter - dhr. Onno van Veldhuizen Regio Twente - dhr. Thomas Windmulder Regio Twente (plv.) - dhr. Edwin Ouwejan Min. van Economische Zaken - dhr. Rik Tuller Min. van Economische Zaken (plv.) - dhr. Eelco Eerenberg Gemeente Enschede - dhr. Dennis Schipper Demcon Advanced Mechatronics - dhr. Mark van Zutphen TKT - dhr. Jos van Erp Vereniging FME-CWM/High Tech NL - dhr. Ed Brinksma Universiteit Twente - dhr. Duco Adema Hogeschool Windesheim - dhr. John van der Vegt ROC van Twente Klankbordgroep Gemeenten - mw. Ypkje Grimm Gemeente Enschede - dhr. Harry Vranken Gemeente Hengelo - mw. Birgit Koers Gemeente Hengelo - dhr. Frank Tax Gemeente Almelo - dhr. Johan Mensink Gemeente Rijssen-Holten - dhr. Thomas Windmulder Regio Twente Projectgroep LATER (Lokale Agenda) - dhr. Jos Brunninkhuis TechYourFuture - mw. Marieke Rinket Jet-Net/BetaCreation - mw. Petra Deterink VMO - mw. Mirte Disberg TechYourFuture - mw. Edesa Mutlu TechYourFuture Kerngroep Onderwijs - dhr. Jos Brunninkhuis TechYourFuture - mw. Marianne Laarman Saxion, programma Bètatechniek - dhr. Pieter Boerman Twente Academy/Pre-University UT HR Platform Twente - dhr. Jan Baake Siemens Nederland - mw. Marleen Blanckenborg Demcon Advanced Mechatronics - dhr. René Bosch Koninklijke Ten Cate NV - dhr. Gerard Broekman Urenco - mw. Antoinette Geusendam Norma Groep - mw. Annette Hagenbeek VDL-ETG - dhr. Peter van der Linde Thales Nederland BV - mw. Saskia Meeuwissen Tuinte Groep - mw. Margot Rouvroye PANalytical - dhr. Huseyin Sonmez Stork Thermeq - mw. Marjanne Varenhorst Cirex - dhr. Herman Zwiers Trumpf Nederland - mw. Anita Harperink AkzoNobel Nederland - mw. Henrike Kamphuis Benchmark - dhr. Peter Kroeze Apollo Vredestein - mw. Birgitte Roques Sensata - mw. Ellen van der Steege Machinefabriek Boessenkool - dhr. Ronald de Witte Bauhuis BV - mw. Jorien van den Akker Voortman Steel Group - dhr. Bas van Dongen Voortman Steel Group - mw. Stephanie Bekhuis HP Valves - dhr. Remco van Ham ETC Nederland - dhr. Rendo Rutjes Aebi Schmidt - dhr. Frank Snellens Eaton Coding Platform - mw. Anne van den Bos Pre-U Universiteit Twente - mw. Irma Heetbrink Gemeente Enschede - dhr. Erwin van Harmelen Prinseschool - dhr. Martijn Dashorst Topicus - mw. Sandy van Spronsen SKOE - mw. Anika Embrechts Saxion - dhr. Jan Haverkamp Platform Techniek Stedendriehoek - mw. Mariëlle Stoelinga Universiteit Twente - dhr. Nick Siero Universiteit Twente - mw. Sanne Weusthof TechYourFuture - mw. Wilja Jurg Tetem 11

12 Bijlage 2 Programmalijn 1: Regio Impuls Voortgang van de programmalijnen Promotie techniek en techniekonderwijs Bevorderen van de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen bij het gezamenlijk promoten van techniek en het hightech bedrijfsleven in Twente, met als doel meer enthousiasme te creëren voor bèta en meer belangstelling voor het technisch onderwijs. Aan programmalijn 1 wordt invulling gegeven door een drietal projecten. De stand van zaken per eind 2016 is als volgt. Kernactiviteiten Project 1. Stimuleringsagenda Techniek Twente Projectleider: Ton Beune (Techniekpact Twente) Doelstelling van het project is om samen met het onderwijs en het bedrijfsleven (HRplatform, VMO, Jet-Net bedrijven) en met ondersteuning van gemeenten lokale agenda s voor techniekstimulering op te stellen met acties gericht op PO, VO, (V)MBO, HBO en WO. Daarbij ook aandacht voor specifieke doelgroepen (bv. vrouwen en techniek, allochtonen). Stand van zaken Het project is in 2015 gestart vanuit het HR-platform. Al snel bleek dat voor veel partijen een integrale regionale aanpak te hoog gegrepen was. Vanuit het PO en VO, het hightech MKB en sommige gemeenten is in 2016 aangestuurd op lokale clusters met een eigen agenda. Rijssen-Holten heeft daar al een groot aantal jaren positieve ervaringen mee. Samen met TechYourFuture (zie ook Project 6) is een start gemaakt met het project LATER in de gemeenten Haaksbergen en Hof van Twente. In het najaar zijn voorbereidingen gestart voor een agenda in Almelo, Hengelo, Tubbergen (Noaberkracht, i.s.m. Dinkelland) en Oldenzaal). Bedrijvenverenigingen en branche-organisaties spelen daar een actieve rol in. Bestaande initiatieven (Zwaluwstaarten, Week van de Techniek, VMBO-carrousel, Twente goes (2) Techno, etc.) vormen veelal de basis, aangevuld met landelijke initiatieven (o.a. VHTO). Er is in samenwerking met TechYourFuture, VMO en de Jet-Net coördinator een format ontwikkeld, dat ook in andere gemeenten kan worden uitgerold. Voor deze activiteiten is een bijdrage beschikbaar gesteld van De provincie Overijssel heeft deze aanpak overgenomen in haar Investeringsplan aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt In de subsidieaanvraag zal een extra impuls vanuit provinciale middelen worden gevraagd om dit initiatief nog meer kracht bij te zetten. Doelstelling is de samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs te borgen, op weg naar een verdere verankering van Wetenschap en Techniek in het onderwijscurriculum. Budget De projectbijdrage vanuit Techniekpact bedroeg in , met een doorloop tot 1 april Daarnaast zijn er middelen ingezet vanuit het budget voor communicatie. Project 2. Coding Projectleider: Ton Beune (Techniekpact Twente) I.s.m. Techniekpact Regio Stedendriehoek is op 12 mei 2016 het Platform ICT-CODE A1 gestart. Deelnemers zijn in eerste instantie Saxion, TechYourFuture, Pre-U/UT, gemeente Enschede, SKOE, TeTem (initiatiefnemer CoderDojo), Prinseschool, Steve Jobsschool, en Topicus; daarnaast zijn afspraken gemaakt over de inbreng van Codepact (met hoofdsponsor Ziggo) en VHTO (Digivita).Het eerste concrete resultaat van dit nieuwe ICT-initiatief vormde de opening in het najaar van de Twentse Welle: de kick-off van de 20DaysofTechnology is op 15 oktober jl. ingeluid met een CoderDojoXL. Deze is uitgevoerd met medewerking van Ziggo en CoderDojo Enschede/Tkkrlab. De gehele dag was het event drukbezocht, met in totaal 170 kinderen (ter vergelijk: een reguliere CoderDojo heeft bezoekers). Ziggo en Tkkrlab waren zeer enthousiast, en hebben aangegeven te willen meedenken over een XL-event 2x per jaar (Stedendriehoek en Twente). Hierover worden contacten gelegd met bedrijven en scholen via het ICT-platform onderwijs. 12

13 Budget De projectbijdrage vanuit Techniekpact bedroeg in Daarnaast zijn er middelen ingezet vanuit het communicatiebudget. Project 3. Promotie Twents Hightech bedrijfsleven en Twente als hightech regio Projectleider: Ton Beune (Techniekpact Twente) Regiopromotie is een reguliere taak van de Stichting Twentebranding. In de praktijk wordt vanuit Techniekpact Twente nauw samengewerkt met de organisatie van Twentebranding. Beide initiatieven delen de huisvesting en de digitale diensten (webbeheer, nieuwsbrief). De partners in Techniekpact organiseren jaarlijks meerdere events die een bijdrage leveren aan de doelstellingen van het Techniekpactprogramma. Daarnaast organiseert Techniekpact beperkt eigen initiatieven (o.m. Countdown to Houston voor de Technasia in Overijssel). Al deze activiteiten worden in twee periodes in het bijzonder in de schijnwerpers gezet: in het voorjaar de Hightech Spring Events (in activiteiten in de periode maart-juni) en het najaar de 20DaysofTechnology (35 activiteiten in oktober en november). Budget De projectbijdrage vanuit Techniekpact bedroeg in , met een doorloop tot 1 april Daarnaast zijn er middelen ingezet vanuit het communicatiebudget. Met de activiteiten in het kader van de techniekstimulering zijn samen met de partners in Techniekpact in 2016 naar schatting ruim leerlingen en scholieren bereikt 8, afkomstig van circa 180 scholen. Alleen al de 20DaysofTechnology telde scholieren uit het basisonderwijs en ruim leerlingen uit het voortgezet onderwijs, afkomstig van meer dan 135 onderwijsinstellingen. Er werd medewerking verleend door circa 170 hightech-bedrijven in Twente. 8 Raming o.b.v. eigen registratie en data van o.m. TechYourFuture, VHTO en Twente Academy. Een integrale administratie ontbreekt. 13

14 Programmalijn 2: Regio Impuls Vergroten instroom en verbeteren kwaliteit Techniekonderwijs Verbetering van de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen in de regio, met als doel meer instroom en beter prestaties. Aan programmalijn 2 wordt invulling gegeven door vijf projecten. De stand van zaken per eind 2016 is als volgt. Flankerende activiteiten Project 4. Voortgezet onderwijs: Jet-Net scholen School/plaats Jet- Hightech bedrijven Net Assink College, Haaksbergen X Thales, Hengelo 8 School/plaats Jet- Hightech bedrijven Net Lyceum de Grundel, Hengelo X Akzo, Hengelo 8 Twickel College, Hengelo Bonhoeffer College, Van der Waalslaan, Enschede Bonhoeffer College, Bruggertstraat, Enschede Het Stedelijk, Enschede Greijdanus, Enschede X DSM X Demcon, Enschede Overige bedrijven Projectleider: Marieke Rinket (Tecwijzer/Jet-Net) Jet-Net is een laagdrempelige formule, bedoeld om HAVO/VWO leerlingen een goed beeld te geven van de hightech sector en ze te stimuleren om voor een bètastudie te kiezen. Doelstelling is om medio 2017 op alle middelbare scholen in de regio de Jet-Net formule aan te bieden. Per 2017 zijn Jet-Net (HAVO/VWO) en TechNet (VMBO) samengegaan in een nieuwe organisatie: Tecwijzer. Stand van zaken OSG Bataafs Lyceum, Hengelo X Siemens, Hengelo 8 OSG Montessori College, Hengelo Stork, Hengelo 9 Overige bedrijven Canisius College, Almelo X Urenco, Almelo 9 /Jet- Net cluster Almelo Pius X College, Almelo X Panalytical, Almelo 9 /Jet-Net cluster Almelo OSG Erasmus, Almelo X VDL ETG, Almelo/Jet- Net cluster Almelo 10 Het Noordik, Almelo Jet-Net Cluster Almelo 9 TCC, De Thij, Oldenzaal X Royal Haskoning, Enschede TCC, Lyceumstraat, Oldenzaal X CSG Reggesteyn, Nijverdal/Rijssen X Ben & Jerry s, Hellendoorn De Waerdenborch, Holten/Goor X Aebi Schmidt, Holten NB: Saxion, Universiteit Twente en het KIVI zijn als partner verbonden aan Jet-Net in de regio. 9 De Jet-Net bedrijven in Hengelo gaan hun activiteiten bundelen in een Jet-net cluster Hengelo. Zij zullen gezamenlijk hun activiteiten aan alle Hengelose VO-scholen aanbieden. 10 De Jet-Net bedrijven in Almelo hebben hun activiteiten al grotendeels gebundeld in een Jet-Net cluster. Zij bieden gezamenlijk hun activiteiten aan alle VO-scholen in Almelo aan. 14

15 Binnen het Jet-Net netwerk in de regio zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: In november 2016 is de Careerday-on-Tour georganiseerd voor leerlingen met een N- profiel uit de (voor)eindexamenklassen HAVO en VWO. Tijdens deze tweedaagse bezochten leerlingen de Jet-Net bedrijven waardoor zij een beter beeld kregen van de werkzaamheden en het werkveld van de bedrijven. Aan de Jet-Net Careerday-on-Tour hebben 8 bedrijven deelgenomen en 300 leerlingen van 7 verschillende VO-scholen. Het evenement is georganiseerd door Jet-Net Oost in samenwerking met Techniekpact Twente en vormde een onderdeel van de Twenty Days of Technology Alle Jet-Net scholen maken jaaragenda s waarin concrete activiteiten met de Jet-Net bedrijven zijn opgenomen. De Jet-Net projectleiders vanuit de technologiebedrijven stemmen in een kwartaaloverleg af welke activiteiten zullen worden uitgevoerd, c.q. opgestart en door welke bedrijven. HAVO/VWO docenten van de bètavakken lopen stage bij Jet-Net bedrijven; zo liep een techniekdocente van het Assinkcollege (Haaksbergen) twee weken stage bij Thales in Hengelo. Op deze manier leren zij de werkzaamheden van het bedrijf goed kennen en kunnen zij dit overdragen op hun leerlingen. Daarnaast kunnen zij vanuit hun specifieke expertise het bedrijf ondersteunen bij het ontwikkelen van activiteiten en materialen ten behoeve van het onderwijs. In de gemeente Hof van Twente is in het voorjaar van 2016 een bedrijvencarrousel opgezet met leerlingen van klas 2 van de Waerdenborch (mavo-havo-vwo). Na een voorbereidende les hebben zij tenminste twee lokale bedrijven bezocht. Na afloop hebben zij op school hun bevindingen gepresenteerd in de vorm van een postermarkt voor bedrijven en genodigden. Er is een start gemaakt met lokale (Jet-Net) clusters met elk hun eigen lokale agenda (Almelo, Hengelo, Hof van Twente; zie ook Project 1) Als vervolg op de Jet-Net Junior Hub is voor het primair onderwijs de Technodiscovery (Jet-Net Junior Hub 2.0) opgestart. In samenwerking met Zwolle en Apeldoorn worden leer- en ontdekcentra met moderne technologie uit het bedrijfsleven ingericht. Niet enkel voor leerlingen van de basisschool, maar ook voor hun leerkrachten en PABO-studenten. Doel is een moderne leeromgeving voor onderzoekend en ontwerpend leren (verder) in te richten voor bovenstaande doelgroepen op een aantal plaatsen in de regio Oost. Aanbevelingen voor : Verdere uitbreiding van het aantal Jet Net bedrijven en partners zodat elke HAVO/VWO-school kan deelnemen aan Jet-Net activiteiten. Uitbreiding van de lokale (Jet-Net) clusters met elk hun eigen lokale agenda. Verdere uitbreiding van Jet-Net activiteiten in de regio, zoals workshops op de scholen en docentdagen. Doorontwikkeling en uitbreiding van de Technodiscovery. Budget In de Techniekpact begroting was geen additioneel budget beschikbaar voor dit project. De primaire bijdrage wordt gefinancierd door de landelijke Jet-Net organisatie. Het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen dragen zelf de kosten van de bijeenkomsten. Project 5. Voortgezet onderwijs: Technasia Projectleider: Marieke Rinket (Tecwijzer/Jet-Net) Het Technasium is een formule voor bèta-onderwijs op HAVO/VWO-niveau, waarin Onderzoek en Ontwerpen centraal staat. Het concept kent een landelijk systeem van kwaliteitszorg. Aan de scholen worden strenge eisen gesteld; invoering van het concept stelt hoge eisen aan de motivatie, het organiserend vermogen en de investeringsbereidheid van de deelnemende onderwijsinstelling. In Twente zijn op dit moment 4 Technasia. Doelstelling van het project is het vergroten van het aantal Technasia tot 5 en vergroting van het aantal hightech-bedrijven dat aan ieder Technasium verbonden is (minimaal 5). Stand van zaken In 2016 heeft de OSG Hengelo/Bataafs Lyceum (Hengelo) zich bij de Stichting Technasium aangemeld als belangstellende school. In 2016 was er echter nog steeds een Technasium stop op uitbreiding van kracht. Vanwege deze stop en de wisselingen in de landelijke organisatie van het Technasium konden er verder nog geen stappen gezet worden. Begin 2017 wordt meer duidelijkheid verwacht over de mogelijkheid tot uitbreiding. 15

16 Voor VMBO-t/MAVO scholen is het alternatief om aan te sluiten bij het Bèta Challenge Programma (BCP). Dit programma vertaalt de Technasium formule naar VMBO-t/MAVO. Momenteel maken landelijk 25 scholen deel uit van het steeds groeiende consortium BCP, waaronder het Bonhoeffer College locatie Geessinkweg in Enschede; daarnaast heeft het Pius X in Almelo reeds in 2015 belangstelling getoond voor deelname. Dit heeft echter nog niet geresulteerd in concrete stappen. Aanbevelingen voor : Verder onderzoek naar behoefte van HAVO/VWO, met name in Hengelo, om vanaf aan te sluiten bij het netwerk van Technasia in de regio. Het uitbreiden van het regionaal netwerk van BCP-scholen, waarbij een mogelijke koppeling met het Technasiumnetwerk gezocht wordt. Dit BCP-scholennetwerk dient (lokaal) ondersteund te worden door een netwerk van technologiebedrijven die bereid zijn om de VMBO-t en MAVO-leerlingen realistische opdrachten te verstrekken, zodat zij een goed beeld krijgen van het werkveld. Daarnaast dient er een sterke verbinding te worden gelegd tussen de BCP-scholen, de Technasia en het regionale MBO, zodat er een doorlopende lijn voor de leerlingen ontstaat. Hieraan zal ook in het in 2017 vast te stellen VMBO Actieplan aandacht worden besteed. Budget In 2016 zijn geen financiële middelen van Techniekpact Twente gevraagd. Verbonden activiteiten Project 6. Primair onderwijs: Expertisecentrum Techniekonderwijs TechYourFuture Projectleider: Jos Brunninkhuis (TYF) Stand van zaken Beschrijving Centre of Expertise; acties en resultaten 2016 Voor TechYourFuture, het Centre of Expertise voor Techniekonderwijs, is 2016 in veel opzichten een uitstekend jaar geweest. De Reviewcommissie Hoger Onderwijs en Onderzoek (RCHOO) beoordeelde de uitwerking van zowel het zwaartepunt als de cofinanciering van het CoE als uitermate positief. Nu het vierde jaar van TechYourFuture is afgesloten komen meer en meer resultaten uit onderzoek beschikbaar en kan de focus gericht worden op valorisatie en impact. Belangrijke pijlers onder het succes van TYF zijn de goede aansluiting van het onderzoek bij de lectoraten en onderzoeksgroepen van de drie kennispartners, de intensieve samenwerking tussen onderzoekers van Saxion, Windesheim en de Universiteit Twente én de langdurige samenwerkingen en partnerships met ondernemingen onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties. De instelling van een Academic Board in het najaar van 2015 heeft de acceptatie en de expertrol van TechYourFuture verder versterkt. Door cocreatief samen te werken in ruim 40 onderzoeksprojecten en activiteiten, is het onderzoekers, docenten, ondernemingen en overheid in 2016 gelukt om de doelstellingen van TYF verder te realiseren. Het gaat hierbij om de volgende kerndoelstellingen: 1. Leerkrachten, jongeren en ouders meer bewustmaken van het maatschappelijke belang en de impact van (bèta)technologische ontwikkelingen. In 2016 is TYF samen met Techniekpact Twente, Jet-Net en de Verenigde Maakindustie Oost gestart met een pilot voor effectieve bedrijfsbezoeken, waarbij scholen in het primair- en voortgezet onderwijs een duurzame verbinding met bedrijven aangaan. Een tweede initiatief betreft het onderzoeksproject Samen werken aan Bèta Burgerschap. Ondernemingen & onderwijsinstellingen werken hierin intensief samen aan de ontwikkeling van een bèta- en techniekprogramma dat niet alleen beroepsvoorbereidend, maar ook burgerschapsvormend is. 2. Professionaliseren en ondersteunen van docenten, leidinggevenden van scholen en besturen in hun ontwikkeling op het gebied van bèta en technologie. In 2016 is samen met NEMO en ipabo een professionaliseringstraject ontwikkeld, waarbij leerkrachten ondersteund door onderzoekers en opleiders, taalgericht W&T-onderwijs 16

17 hebben ontworpen en uitgevoerd. Ook is de post hbo-opleiding Expert Wetenschap en Technologie voor het primair onderwijs van start gegaan. Andere onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten betreffen onder meer: - agile werkmethoden in boven-schoolse innovatieteams van bètavakdocenten - toerusten docenten t.b.v. betekenisvol techniekonderwijs - effectieve begeleidings-methodieken voor jongeren in het proces van profiel- en beroepskeuze - talentgerichte loopbaangesprekken met passie voor techniek De beroepspraktijk heeft in toenemende mate behoefte aan technische professionals die naast hun specialistische kennis beschikken over een brede blik en die in teams complexe problemen op kunnen lossen. In het project Virtual Labs in het MBO dat begin 2016 van start is gegaan, wordt onderzocht hoe MBO- techniek studenten hiervoor getraind kunnen worden. 3. Het inhoudelijk afstemmen en verbeteren van de aansluiting tussen bèta- en technologieonderwijs en de arbeidsmarkt. In het onderzoek Aansluiting gezocht staat de vraag centraal hoe technische MKB bedrijven een meer aantrekkelijke werkgever kunnen zijn voor technisch opgeleide schoolverlaters. Het project Mind the Gap richt zich op de ontwikkeling van een loopbaanbegeleidingstraject voor bètastudenten in het hoger onderwijs en jonge professionals in de technieksector. In het project is een carrièrekompas ontwikkeld en is bij 743 technische studenten uit het hoger (beroeps)onderwijs en 275 medewerkers uit vijf technische bedrijven hun professionele identiteit in kaart gebracht. Dit is een van de onderwerpen die is opgepakt samen met het HR-platform (Project 9). Begin 2017 start een project gericht op het behouden van vrouwen in de techniek. Partnerships, netwerken en samenwerken TechYourFuture bouwt samen met ondernemingen, onderzoekers, overheden en onderwijs actief aan een hecht netwerk. Daarvoor neemt TechYourFuture de rol op zich als kennisorganisator en kennisregisseur en organiseert TYF expertmeetings en netwerkbijeenkomsten. Deze duurzame en krachtige samenwerkingen hebben in 2016 geresulteerd in eerste partnerships met grote schoolbesturen (primair onderwijs) en met ROC s in Oost- en Noord-Nederland (Teacher Tech College). TYF is voornemens deze partnerships in 2017 verder uit te breiden. TYF wil vanuit de regio Oost Nederland doorgroeien naar een CoE met een nationale status. Exemplarisch is de conferentie Taal en Technologie die in oktober 2016 samen met het Platform BètaTechniek en het Expertisecentrum Nederlands gerealiseerd is. Kengetallen 2016 Type Primair en Voortgezet Onderwijs Aantallen Leerlingen Leerkrachten Bestuurders 48 PO-scholen VO-scholen 158 (V)MBO, HBO & WO Studenten Leerkrachten 147 Bestuurders 74 (V)MBO scholen 47 Hogescholen 35 Universiteiten 6 Ondernemingen & Overheden Medewerkers 853 Ondernemingen 375 Overheden 50 In 2017 start TYF een nieuwe periode van vier jaar. Het Ministerie van OCW, de Provincie Overijssel én de drie kernpartners van TechYourFuture hebben in 2016 hun bijdragen voor doorgroei aan dit Centre of Expertise voor de periode reeds toegezegd. Budget TechYourFuture heeft een eigen begroting en verantwoordingswijze. De inkomsten zijn afkomstig van Ministerie OCW (53%), provincie Overijssel (20%), Saxion (22%) en Windesheim (5%). 17

18 Project 7. MBO: Centrum voor Innovatief Vakmanschap Techwise Twente Projectleider: Bert Wessels (Coöperatie Techwise Twente) Het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Techwise Twente U.A. voorziet in het creëren van een nieuwe excellente opleidings- en trainingsinfrastructuur op MBO 4 en 4+ niveau in de HTSM sector, gebaseerd op de vraag uit het bedrijfsleven. TechWise Twente is opgezet als publiek/privaat samenwerkingsverband in de vorm van een coöperatieve vereniging van meer dan 20 partijen. De focus ligt op de domeinen engineering en productietechnologie in de vakgebieden Elektrotechniek, Installatietechniek en Werktuigbouwkunde, en het domein Mechatronica met robotica en vision systemen. Het centrum richt zich naast opleidingstrajecten ook op het versterken van het vakmanschap door (bij)scholing van docenten, studenten, werknemers en zij-instromers en op het faciliteren van bedrijfsgerichte, innovatieve onderzoeksprojecten. In oktober 2013 is de coöperatieve vereniging TechWise Twente U.A. opgericht. In februari 2014 is een directeur benoemd - afkomstig uit het bedrijfsleven en een huishoudelijk reglement voor de coöperatie vastgesteld. Stand van zaken TechWise Twente kende in 2016 een groot aantal projectactiviteiten. Eén van de belangrijkste, de onderwijsontwikkeling in alle betrokken vakgebieden bij de verschillende onderwijspartners, krijgt zeer veel aandacht. Dat heeft geresulteerd middels veel extra gemaakte uren (in kind) van de onderwijspartners in betere aansluiting bij de technologische ontwikkelingen op basis van de vraag uit het bedrijfsleven. Hiermee wordt bewezen dat bij de onderwijspartners de bewustwording, de betrokkenheid en de inzet aanwezig is om met nieuw onderwijs aan de vraag uit bedrijfsleven te kunnen voldoen. Samenwerking met bedrijven (door bv. het ter beschikking stellen van machines en het bijscholen van werknemers) is daarnaast ook een belangrijke en noodzakelijke bijdrage om met elkaar de juiste vakmensen op te leiden en bij te scholen. Andere samenwerkingsrelaties zijn er met het Laser Applicatie Centrum (LAC) m.b.t de Smart Welding Factory, met Saxion m.b.t. 3D-metaalprinten en Toptechniek in Bedrijf m.b.t professionalisering van docenten. Het ontwikkelen met interne werkgroepen van drie mogelijke verdienmodellen geeft in de toekomst een grote kans op de voortzetting van TechWise Twente. Uit allerlei activiteiten volgt een investeringsvraag in machines en apparatuur die aansluit bij de technologische ontwikkeling van de toekomst. Zo heeft TechWise Twente het ROC van Twente, REMO en SMEOT ondersteund bij de aanschaf van machines, industriële robots en apparaten en STODT bij de investeringen in de verspaningstechnologie. Inmiddels staan er bij ROC van Twente 8 industriële robots voor pick-and-place doeleinden, bij REMO een lasrobot en 3 pick-and-place robots en bij SMEOT een lasrobot. Nieuwe technologieën die in het onderwijs geïntegreerd worden zijn o.a. 3D-printen, robots gekoppeld met vision systemen, drones en lasersnijden. Docenten, studenten, werknemers en zij-instromers kunnen worden opgeleid, bijgeschoold op basis van de (toekomstige) vraag uit het bedrijfsleven. Scholing van deze vakkrachten is van belang om blijvend te kunnen aansluiten bij de technologische ontwikkelingen. Geheel volgens het principe van "Een Leven Lang Leren" ofwel het TechWise Twente credo "Fit For The Future". Met andere woorden: TechWise Twente verbindt technisch talent met de toekomst. Aantal studenten en opleiden van werknemers: Eén van de doelstellingen is het kwalitatief versterken van het opleidingsniveau en vakmanschap van studenten en werknemers op het gebied van Mechatronica, Robotica en Vision systemen, (precisie-) Engineering en Productietechnologie voor de vakgroepen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek en Installatietechniek. Voor het MBO-college Metaal, Elektro- en Installatietechniek van ROC van Twente (MEI college) in samenwerking met REMO, SMEOT en STODT zijn de studentenaantallen in BBL en BOL opleidingen de afgelopen 3 jaar gestegen van 2600 naar 2960 studenten. Werknemers worden bijgeschoold door een opleiding te volgen bij bijvoorbeeld de STODT. In 2016 hebben ongeveer 450 werknemers uit de regio Twente een opleiding genoten in bovengenoemde vakgebieden (exclusief BBL studenten). 18

19 De meerwaarde voor de student en werknemer is dat deze opgeleid worden o.b.v. nieuw te ontwikkelen onderwijs, dat weer gebaseerd is op de vraag uit het bedrijfsleven. De instroomverbetering leidt tot een stijgende uitstroom in de komende jaren waarmee beter aan de kwantitatieve en kwalitatieve vraag uit het bedrijfsleven kan worden voldaan. Onderwijsontwikkeling en opleiden docenten Het is en blijft nog steeds belangrijk voor TechWise en het bedrijfsleven dat er blijvend nieuw onderwijs wordt ontwikkeld voor de aansluiting met de enorme technologische veranderingen. Hierin zijn nu ongeveer 68 docenten betrokken in de vakgebieden mechatronica, elektrotechniek, installatietechniek en werktuigbouwkunde. Daarnaast zijn in deze periode ongeveer 34 docenten in opleiding voor bijvoorbeeld Robot technieken, Solid Works, Top Solid en 3D-(metaal) printen. Met de 4 onderwijspartners wordt nieuw onderwijs ontwikkeld voor zowel vakspecifiekeals powerskills thema's (voorheen softskills of 21st century skills genoemd). Sinds het schooljaar 2016/17 zijn de powerskills opgenomen in het BOL-onderwijs, in januari 2017 is dit opgenomen in het BBL-onderwijs. Samenwerking De huidige leden van de coöperatieve vereniging TechWise Twente U.A. zijn: - Onderwijspartners: ROC van Twente, STODT, SMEOT en REMO - Bedrijfsorganisaties: Technologie Kring Twente, Uneto VNI en VMO. Zij vertegenwoordigen voor TechWise Twente meer dan 300 bedrijven in de Regio Twente - Adviesraad: OBM Twente BV en Saxion. Per 1 januari 2017 is TechYourFuture (TYF) toegetreden tot de adviesraad van TechWise Twente. Bedrijven die bij REMO machines ter beschikking gesteld hebben waarvoor o.a. nieuw mechatronica onderwijs ontwikkeld wordt zijn: Eaton Industries (Netherlands) B.V., Niverplast B.V., Voortman Steel Machinery B.V., Norma/ASML, SafanDarley B.V., Schuitemaker Machines B.V., Teunis Industrietechniek B.V., Aebi Schmidt Nederland B.V. en WWINN. In 2016 zijn de volgende bedrijven toegevoegd: Hollander Techniek, FS Solutions, Portacon, Radine, Kuka en Wila. Studenten en werknemers krijgen onder andere op deze machines nieuw praktijkgericht onderwijs dat aansluit bij de vraag uit het bedrijfsleven. Werkgroepen: Naast de hierboven beschreven stakeholders participeren bestuursleden, teammanagers en docenten in 4 werkgroepen die formeel per januari 2016 zijn gestart. Het instellen van 4 werkgroepen is gedaan om de slagvaardigheid binnen TechWise Twente te vergroten. Het gaat om: 1. De werkgroep "onderwijsgeleding" voor de onderlinge afstemming met de 4 onderwijs partners 2. De werkgroep "communicatie" voor het bevorderen van de communicatie en toekomstige businessmodellen en plannen 3. De werkgroep AD mechatronica om samen met Saxion, STODT en ROC van Twente modulair mechatronica onderwijs op HBO-niveau te ontwikkelen en in de markt te zetten 4. De werkgroep BPV (stage) bureau Promotech. Budget TechWise heeft in 2014 een bijdrage vanuit het Regionaal Investeringsfonds toegekend gekregen van M 1,2; vanuit de provincie Overijssel is en vanuit de Agenda voor Twente Daarmee is de financiële basis voor TechWise versterkt. Vanuit het budget van het Techniekpact zijn buiten de promotionele ondersteuning geen aanvullende middelen beschikbaar gesteld. Project 8. Center of Expertise HTSM Oost TechForFuture Projectleider: Alexander Jansen (TechForFuture) TechForFuture richt zich op het versterken van de innovatiekracht van het hightech MKB op het gebied van HTSM. Het centrum wil een bijdrage leveren aan het versterken van de inhoudelijke aansluiting tussen het HBO en de hightech arbeidsmarkt door middel van research. TechForFuture (TFF) is als Centre of Expertise een belangrijk onderdeel van de HTSM-infrastructuur in de regio en als zodanig opgenomen in het Techniekpact Twente. Er is geen inhoudelijke of financiële bijdrage vanuit Techniekpact Twente. De inzet beperkt zich tot opnemen in de communicatie vanuit Techniekpact Twente. 19

20 Stand van zaken TechForFuture, met focus op toegepast onderzoek, speelt een sleutelrol tussen Hogeschool Windesheim, Saxion en MKB. Het Centre heeft als doel om Focus en Massa in HTSM-onderzoek aan te brengen en tegelijkertijd de betrokkenheid van het bedrijfsleven hiermee te vergroten. Achterliggende gedacht is het versterken van het Human Capital op gebied van HTSM door studenten te betrekken in hightech onderzoek. De doelen zijn meetbaar gedefinieerd in termen van additionele onderzoekscapaciteit, betrokken studenten en gerealiseerd commitment van bedrijven. De laatste is meetbaar gemaakt door de in-cash cofinanciering van de onderzoekstrajecten te monitoren. In de afgelopen vier jaar zijn 55 onderzoekstrajecten gestart, waarvoor meer dan 45 Fte additionele onderzoekers zijn ingezet. Dit omvat de inzet van ruim 200 bedrijven en meer dan 500 studenten, op het gebied van toegepast onderzoek. De hierbij gegenereerde kennis is aangewend ten behoeve van het onderwijscurriculum alsmede ten behoeve van innovatieve oplossingen voor het bedrijfsleven. Het MKB heeft in vier jaar tijd in-cash meer dan geïnvesteerd in onderzoekstrajecten, naast de M 2,1 die het in-kind in de vorm van uren in deze publiek private samenwerking investeert. - meer aansluiting bij academic research (technische universiteiten, NWOinstituten) om daarmee toegepast onderzoek van het HBO een definitieve plek in het wetenschappelijke en industriële landschap te geven. Zowel de minister van OCW als de provincie Overijssel hebben toegezegd TechForFuture ook het komende jaar te blijven ondersteunen. Budget TechForFuture heeft een eigen begroting en verantwoordingswijze. De Review Commissie Hoger Onderwijs (RCHO), belast met de beoordeling van de Centres of Expertise heeft in haar eindoordeel aan de Minister van 26 oktober 2016 vastgesteld dat TechForFuture met succes de fases van starten, ontwikkelen en valideren heeft doorlopen en zich momenteel in de uitbreidingsfase bevindt. Daarmee is TechForFuture, samen met het Centre of Creative Industries Network Amsterdam, van alle Nederlandse Centres het meest ver ontwikkeld. In het TFF video-event van november 2016 hebben betrokken bedrijven en netwerkrelaties van het Centre in de vorm van video blokken een impressie gekregen van het Innovatieve gehalte van de projecten. Daarnaast zijn alle HTSM-lectoraten gepresenteerd en hebben de lead Lectoren hun visie kunnen geven op hun vakgebied en expertise. De resultaten van het Centre of Expertise TFF zijn reden om het Centre verder uit te bouwen in een volgende termijn Daarbij ligt de nadruk op: - het verder uitbouwen van het netwerk (nationaal, Europees) - het verder aanwakkeren van de publiek private samenwerking (toename cofinanciering) 20

21 Programmalijn 3: Vernieuwd werkgeverschap Regio Impuls Twentse bedrijven worden gezien als goede werkgevers en technici willen daar graag werken vanwege aantrekkelijke ontwikkelingsmogelijkheden, flexibiliteit, modern ondernemerschap en goede arbeidsvoorwaarden. Aan programmalijn 3 wordt invulling gegeven door de volgende projecten. Kernactiviteiten Project 9. HR-Platform HTSM Twente Projectleider: Ton Beune (Techniekpact Twente) Met dit project wordt getracht de competentie ontwikkeling van (technische) kenniswerkers te stimuleren en technische talenten te behouden voor techniek door vanuit het strategische HR-overlegplatform meerdere concrete initiatieven te starten. Stand van zaken In het HR-platform worden (gezamenlijke) acties besproken gericht op het werven en behouden van technisch talent. De eerste sessies hadden met name betrekking op strategisch HR-beleid, het kennismaken met elkaars visie en bedrijfsspecifieke problemen en het verkennen van de mogelijkheden tot regionale samenwerking. Het feit dat door deze contacten het netwerk wordt versterkt en meer inzicht ontstaat in elkaars personeelsproblematiek wordt als zeer positief ervaren. In 2016 is de aandacht vooral gericht op talent herkennen en ontwikkelen (zie Mind the Gap, project 6), samenwerking met het onderwijs (Lokale Agenda, project 1) en strategisch HR-beleid (Project 11). Op 6 oktober 2016 is in samenwerking met Siemens Hengelo en de vereniging NVP een symposium georganiseerd over Technologische Innovatie en de rol van HR, met bijdragen van Maarten van Riemsdijk, lector Saxion over Smart Industry & Strategisch HRM, Huub Banus (Siemens) over De veranderde rol van HR vanuit business bekeken, Frank Snellens van Eaton over De praktijk van Smart Industry bij Philips en Eaton en Cees Min namens het Fieldlab Sociale Innovatie over Sociale Innovatie in de praktijk. Naar aanleiding hiervan is samen met VDL ETG in Almelo voor begin 2017 een brainstormsessie voorbereid over de uitdagingen voor HR in de komende jaren. Budget Voor dit project was geen aanvullend budget beschikbaar vanuit het Techniekpact programma. Kosten zijn deels gedragen door Siemens en NVP, deels meegenomen in het reguliere uitvoeringsbudget van het programmabureau. Project 8. Regionale vertaling sectorplannen Projectleider: Ton Beune (Techniekpact Twente) Dit project beoogt de effectiviteit van sectorplannen te vergroten door deze, in samenwerking met de regionale vertegenwoordigers van de brancheorganisaties, te vertalen naar concrete acties voor het bedrijfsleven in de regio. Stand van zaken In 2015 is met vertegenwoordigers van de branche-organisaties gesproken over de regionale vertaling van de sectorplannen naar het Twentse bedrijfsleven. Dit heeft niet geleid tot specifieke acties. Het sectorplan Metaalbewerking liep medio 2015 af. Het sectorplan Metalektro had een beperkte looptijd van voorjaar 2015 tot medio 2016 en was in met name bedoeld voor bij A+O aangesloten bedrijven. In 2016 is Techniekpact intensief betrokken bij de implementatie van het Intersectorale Mobiliteitsplan Twente: Twente Werkt (zie ook programmalijn 5). In juni is dit plan gepresenteerd in het HR-platform. Budget Voor dit project was geen aanvullend budget beschikbaar vanuit het Techniekpact programma. Inzet vanuit het Techniekpact vindt plaats vanuit het reguliere budget voor programmadirectie. 21

22 Flankerende activiteiten Project 11. Strategisch HRM-beleid Projectleider: Maarten van Riemsdijk (Saxion) Doelstelling van het project is bij te dragen aan de verdere professionalisering van strategisch HRM-beleid bij bedrijven. Dit gebeurt middels praktijkgericht onderzoek, waarbij bedrijven zelf een grote rol spelen bij het preciseren van de onderzoeksvraag, het afstemmen daarvan op de specifieke behoefte van het bedrijf en de uitvoering van de activiteiten. Deelnemende bedrijven vormen een kennisnetwerk van professionals. Stand van zaken Fase 1 van het in 2014 gestarte project is begin 2015 afgerond. De resultaten hiervan zijn per deelnemend bedrijf vastgelegd in een onderzoeksrapporten. Daarnaast zijn de resultaten toegevoegd aan een groter onderzoeksproject in het kader van het promotieonderzoek van Stephan Corporaal. Bij de ontwikkeling van een strategisch HRM-beleid is zowel gekeken naar de verwachtingen en voorkeuren van toekomstige medewerkers als naar de wensen van het zittende personeel. Alle betrokken bedrijven hebben uit het project eigen aandachtspunten overgehouden waarmee zij in 2016 aan de slag gegaan zijn. In november 2015 heeft het lectoraat Smart Industry & Human Capital een voorstel ingediend voor vervolgonderzoek bij Techniekpact Twente in het kader van programmalijn 2 Vernieuwd Werkgeverschap. Het project zou medio 2016 afgrond moeten zijn. In de loop van 2016 bleek dat dat niet haalbaar was. In overleg met de Regio Twente is daarop toestemming verleend tot verlenging van onderzoekstermijn tot medio De redenen voor de vertraging zijn gelegen in het feit dat bij de aanvraag was voorzien dat een aantal ontwikkelingen eerder van de grond zou komen. Zo liep de oprichting van het Fieldlab Sociale innovatie, zoals dat was voorzien door het landelijk initiatief Smart Industry en dat zou worden gevestigd bij Thales, vertraging op. En hoewel het formele startsein is gegeven, is de effectuering in de praktijk nog niet zichtbaar als gevolg van personele problemen. Ten tweede was voorzien dat het lectoraat Smart Industry and Human Capital spoedig van start zou gaan. Ook hier is vertraging opgetreden. De bemensing van de onderzoeksgroep heeft pas in de loop van 2016 vorm gekregen. Ten derde is de problematiek voor bedrijven vrij nieuw. Het duurt daarom langer dan voorzien om de bedrijven voldoende aangesloten te krijgen en projecten zo te definiëren dat zij zowel voor de bedrijven als voor het onderzoek voldoende meerwaarde hebben. Ondanks de vertraging zijn er al wel tussentijdse resultaten te melden. Zo werd in samenwerking met TechYourFuture een e-boek gemaakt over de werkwensen van jonge technici en lopen er diverse kwalitatieve als kwantitatieve onderzoeken naar de wensen en verwachtingen van bedrijven met betrekking tot hun medewerkers van de toekomst. In dat kader wordt ook getracht samen met enkele bedrijven vast te stellen welke medewerkers veel toekomstpotentieel hebben en waarom dat zo is: wat kenmerkt deze medewerkers in de ogen van hun werkgevers? Bij Norma wordt een beschrijving en evaluatie van het opleidingsinitiatief voor zittende medewerkers gemaakt, dat in 2016 samen met het ROC van Twente is gestart voor 80 productiemedewerkers. Budget Voor de financiering van de onderzoeksactiviteiten is reeds in 2015 een budget beschikbaar gesteld van Voor 2016 is geen additioneel budget beschikbaar gesteld. Verbonden activiteiten Project 12. High Tech Talent Masterclass Projectleider: VMO/TechWise Twente/STODT Met het project High Tech Talent wordt getracht de wervingskracht van Twentse High Tech bedrijven onder studenten en afgestudeerden van de technische universiteiten en hogescholen te vergroten. 22

23 Stand van zaken Het High Tech Talent programma is in samenwerking met TechWise Twente, ontwikkeld voor technische professionals op HBO-werkniveau in de maak- en hightechindustrie die een breder takenpakket krijgen en buiten de eigen discipline verantwoordelijkheid (gaan) dragen. De markt stelt steeds hogere eisen die vertaald moeten worden naar de organisatie. Doel van het programma is een verbreding en verdieping van de persoonlijke vaardigheden en kennis over de markt en de bedrijfsvoering in de maak- en hightechindustrie. Het programma zorgt tevens voor een beter en hechter netwerk van de maakindustrie in de regio. Hightech Talent biedt verschillende oplossingen voor het aantrekken en behouden van technisch talent voor hightech- en maakbedrijven in de regio. Het Masterclass programma is door STODT en VMO ontwikkeld en wordt aangeboden samen met TechWise Twente. Hierdoor is het programma verankerd in de bestaande opleidingsinfrastructuur in de regio. Budget Vanuit Techniekpact Twente zijn geen middelen beschikbaar gesteld. Als deelname onderdeel is van een technisch-organisatorisch verbetertraject en/of als er sprake is van ontwikkeling van een nieuwe business case voor het bedrijf, is inzet van een innovatievoucher van ,- euro bij STODT mogelijk voor bedrijven gevestigd in Twente. 23

24 Programmalijn 4: Transparantie en promotie arbeidsmarkt Regio Impuls Hoger opgeleiden uit binnen- en buitenland kennen Twente als innovatieve regio met interessante, brede carrièremogelijkheden, bedrijven creëren massa en verleiden professionals om zich in Twente te vestigen. Aan programmalijn 4 wordt invulling gegeven door het volgende project. Kernactiviteiten Project 13. Twente Careers Projectleider: Jan Noltes (Twentebranding) De Stichting Twentebranding richt zich op het vermarkten van Twente als top technologische, innovatieve en ondernemende regio. Ze ontwikkelt daartoe een groot aantal voor Techniekpact relevante initiatieven, onder meer gericht op de presentatie van bedrijven in de Twentse hightech sector en het inrichten van een vacature en stage portal. De stichting sluit daartoe contracten met het bedrijfsleven af. Stand van zaken Kern van Programmalijn 4 is de doorontwikkeling van Twente Careers. Deze Twentse vacaturebank voor hoger opgeleiden heeft in 2015 een forse groei doorgemaakt. In 2016 is deze verder uitgebouwd, waarbij specifiek aandacht is besteed aan de verbinding met het Expat Center, de grensoverschrijdende samenwerking in de Regio en een zogenaamde Talentenpool. De vacaturebank laat sinds begin 2016 een stabiel beeld zien met gemiddeld meer dan vacatures, waarvan zo n 60% HTSM gerelateerd. Op jaarbasis gaat het dan om meer dan vacatures, waarvan circa HTSM (techniek, ICT, stage en afstudeerposities); ruim boven de doelstelling van in 2015 en in vacatures gericht op Duitstalige talenten; tot voor kort werden vacatures in het Nederlands en Engels aangeboden, maar er komt meer vraag naar Duitstalige talenten. Inmiddels is in de vacaturebank een voorziening opgenomen om op dit platform ook specifiek Duitstalige vacatures, stageplaatsen en afstudeeropdrachten aan te bieden. De vacaturebank is uitgebreid met een zoekfunctie Internationale vacatures in Duitsland en Duitse vacatures in Nederland (Euregiogebied). Ook het aanleveren van vacatures via partner Arbeitgeber Münsterland in het Euregiogebied is gestart - uitbreiding van de zoekfuncties; vanuit de gebruikers ontstond de wens om op meer criteria tegelijk te zoeken om het zoekresultaat te optimaliseren - bijbanen voor studenten; Twentebranding heeft het aanbod in de vacaturebank sinds kort uitgebreid met het tonen van bijbanen voor studenten. Het biedt een extra mogelijkheid om studenten HBO en WO kennis te laten maken met Twentse ondernemingen - monitoring; er is een sterke behoefte om de online marketing en online werving van talenten op social media beter te monitoren om zo de online resultaten te verbeteren. Twentebranding is een samenwerking aangegaan met de Universiteit Twente en Novel-T om haar online-activiteiten nog beter te kunnen monitoren en de resultaten te kunnen vergelijken. Budget Eind 2016 is aan de Stichting Twentebranding vanuit het budget voor Techniekpact programmalijn 4 een subsidie toegekend van ,- In de periode is een volgende fase in de doorontwikkeling van de vacaturebank gepland met de volgende onderdelen: 24

25 Programmalijn 5: Internationale kenniswerkers en retentiebeleid Regio Impuls Mogelijke barrières voor internationale kenniswerkers (expats) om zich in Twente te vestigen worden weggenomen, het Twentse bedrijfsleven wordt gefaciliteerd en de regio internationaal versterkt. Aan programmalijn 4 wordt invulling gegeven door de volgende twee projecten. Flankerende activiteiten Project 14. Internationaal Onderwijs Projectleider: Jaap Mos, i.o.v. Marcel Poppink (Voorzitter CvB Stichting Consent) en Peter Nieuwstraten (Bestuursvoorzitter Stichting Het Stedelijk Lyceum) De Internationale School Twente is een door OCW erkende instelling voor basis- en voortgezet onderwijs. De school vervult een essentiële functie in de expat community in de regio Twente. In het kader van het Techniekpact richt het project Internationaal Onderwijs zich op het versterken van de Internationale School Twente door het realiseren van leerlingengroei, het behalen van een accreditatie voor het internationale baccalaureaat (IB) en het verder ontwikkelen van de community functie in samenwerking met het Expat Center Twente (project 15). Stand van zaken De Internationale School Twente (IST) wordt gevormd door Stichting Consent en Het Stedelijk Lyceum. Beide scholen bieden internationaal erkende onderwijsprogramma s aan voor basis- en voortgezet onderwijs. De Prinseschool van de Stichting Consent startte in 2008 met een internationale afdeling volgens het International Primair Curriculum (IPC). Op dit moment heeft zij als eerste in Nederland een volwaardige accreditatie om dit onderwijs op de hele school door te voeren. In oktober 2016 is in Enschede een zelfstandige huisvesting feestelijk in gebruik genomen. Het IPC vormt een uitstekende basis voor het vervolgonderwijs volgens het International Baccalaureaat Curriculum (IB). Op het Stedelijk Lyceum wordt sinds 2011 internationaal voortgezet onderwijs aangeboden volgens het Cambridge programma. Sinds 2013 kan daarin ook examen worden gedaan op A-level. Dit diploma geeft toegang tot het HBO en WO. Binnen de internationale gemeenschap in Twente bestond de wens om door te groeien naar het IB-level. In 2014 heeft het Stedelijk Lyceum de kandidaat IB-status verworven. In 2015 heeft het overleg van de Netwerkstad besloten de voorwaarden voor de overheidsbijdrage van 2 miljoen te wijzigen door niet de prioriteit en deadline bij een gebouw te leggen, maar bij de doorontwikkeling van het inhoudelijk concept. De beide schoolbesturen hebben gezamenlijk opdracht verstrekt aan de heer Jaap Mos om hen te begeleiden bij de doorontwikkeling en planvorming. Jaap Mos was tot voor kort voorzitter van de Dutch International Secondary Schools en heeft eerder internationale scholen opgezet in Den Haag, Amsterdam, Utrecht en Maastricht. Voor de Secondary School ligt inmiddels het proces van IB-certificering op schema. Dit is bij de opening van de nieuwe huisvesting bevestigd door een vertegenwoordiger van het IB Office (certificerende instelling). Budget De bijdrage uit het Techniekpact is samen met de middelen van de Regio Twente (vanuit de Agenda voor Twente), de gemeente Enschede en het bedrijfsleven (Thales, Urenco Nederland B.V., Apollo Vredestein en Saxion) najaar 2015 ingebracht als cofinanciering (totaal 900 K) voor de herziene aanvraag van een bijdrage van M 2 bij de netwerksteden voor de doorontwikkeling van IST. Eind december 2015 is deze aanvraag gehonoreerd. Uit de post voorbereidingskosten Techniekpact is begin 2014 een bedrag van vrijgemaakt. In 2016 is op grond van de positieve ontwikkeling van het initiatief een bijdrage van toegekend vanuit het Techniekpact Twente t.l.v. de jaarbudgetten Voor 2017 is een aanvullende bijdrage toegekend, waarmee de totale bijdrage vanuit het Uitvoeringsprogramma Techniekpact Twente aan de Internationale School conform de bestuurlijke afspraken over de gehele periode uitkomt op

26 Project 15. Expat Center Twente Projectleider: Michelle Ekkelkamp (Operations manager Expat Center Twente) Het Expat Center is een belangrijke faciliteit ten behoeve van internationale kenniswerkers en daarmee een essentieel onderdeel van de expat community. Om een volwaardige rol te kunnen spelen, zal het center zich verder moeten ontwikkelen tot een volwaardige voorziening, die kostendekkend kan worden geëxploiteerd. Stand van zaken Sinds 2013 is in Twente het Expat Center Twente gevestigd, onder de paraplu van het World Trade Center Twente. Het Expat Center Twente is het centrale punt voor internationaal georiënteerde bedrijven en hun internationale medewerkers (expats) die in deze regio wonen en werken. Deze internationale kenniswerkers zijn een onmisbare schakel in het vergroten van de innovatiekracht van de Twentse economie. Het internationaal toptalent komt veelal tijdelijk, maar wel vaak voor langere tijd werken bij bedrijven en onderwijsinstellingen in de regio; talent dat binnen de landsgrenzen lang niet altijd te vinden is. De uitdaging is dit talent te vinden, aan te trekken en te behouden. Het Expat Center Twente speelt hier tezamen met partners als de Internationale School Twente een belangrijke rol in. In totaal werken er zo n kenniswerkers in Overijssel, waarvan ongeveer een derde verblijven met partner en/of minimaal 1 kind. Zij wonen met name in Enschede, Hengelo, Almelo, Zwolle en Deventer. Door middel van praktische diensten ondersteunt en ontzorgt het Expat Center Twente bedrijven en expats in de fases van aantrekken, arriveren en wonen. o Aantrekken: formaliteiten afhandelen d.m.v. ondersteuning bij de aanvraag van een werk- en verblijfsvergunning; in 2014 is daartoe een IND-loket gerealiseerd in het Stadskantoor van de gemeente Enschede o Arriveren: registeren en Burger Service Nummer (BSN) verkrijgen via ons loket, het Welcome Center, met de IND in Enschede (in 2015 zijn 356 expats geholpen en t/m november 2016 al 598) en huisvesting o Wonen: hier gaat het om Nederlandse taaltraining, belastingzaken, events en loopbaanbegeleiding voor meereizende partners. Daarnaast is het Expat Center Twente via de Engelstalige website en haar medewerkers het centrale punt voor informatie voor zowel de HR medewerkers van bedrijven als voor de expats. Jaarlijks worden circa 20 activiteiten georganiseerd om de expats de gelegenheid te bieden hun netwerk uit te breiden, de omgeving beter te leren kennen en zo een plezierige tijd te hebben. Via Engelstalige social media en de nieuwsbrieven worden inmiddels ruim 500 mensen bereikt. Bij het inzetten van digitale media wordt nauw samengewerkt met Twentebranding (Project 13). In 2016 kende het Expat Center een groei van het aantal corporate partners van 2 naar 7; het aantal servicepartners is gegroeid van 10 naar 14. Budget Voor de gehele periode is een financiële bijdrage gevraagd vanuit het budget voor het Techniekpact van In overleg met de Regio en op basis van een onderbouwd businessplan is in 2014 een bijdrage van toegekend vanuit het programmabudget, alsmede vanuit de post voorbereidingskosten. Het Expat Center is gekoppeld aan het World Trade Center Twente. Problemen bij het WTC en het vertrek van de projectleider van het Expat Center hebben vertraging veroorzaakt in de verdere uitbouw van activiteiten. Inmiddels is er een nieuwe Operations manager aangesteld en is er een oplossing gevonden voor de problemen bij het WTC. De beschikbare budgetten uit de jaarschijven 2015 en 2016 van elk zijn gereserveerd, in afwachting van een vernieuwde aanvraag In de vergadering van 11 januari 2017 heeft de Stuurgroep op basis van een nieuw voorstel besloten de gereserveerde budgetten uit 2015 en 2016, alsmede de bijdrage van uit de jaarschijf 2017 beschikbaar te stellen. Daarmee is aan de bestuurlijke toezegging uit 2013 voldaan. 26

27 Programmalijn 6: Samenwerking en sectorafstemming Samenwerking In het afgelopen jaar is veel aandacht geweest voor de afstemming met TWAM 2020, de inbreng in het PITT en de relatie met het Actieplan Twente Werkt. Het PITT heeft zich ontwikkeld tot een klankbord voor Techniekpact en een platform voor uitwisseling en afstemming van activiteiten. Techniekpact Twente is voorts betrokken bij de uitvoering van het Intersectoraal Mobiliteitsplan van Twente Werkt! (TWIM). Via het HR-platform zijn bedrijven al in een vroeg stadium door de arbeidsmakelaars geïnformeerd over de mogelijkheden van het mobiliteitsplan. Sectorafstemming Vanuit Techniekpact zijn in overleg met de projectleider van de human capital agenda voor de ICT-sector de mogelijkheden verkend van afstemming van initiatieven en vertaling van landelijke acties naar het regionale niveau. Dit heeft (nog) niet geleid tot concrete activiteiten. Eind 2016 is contact gelegd met de recent aangestelde directeur van het Praktijkcentrum Procestechnologie (PCPT). Afgesproken is om samen op te trekken op een vergelijkbare wijze als dat bij TechWise het geval is. In de praktijk betreft dat m.n. zaken die te maken hebben met techniekpromotie in het algemeen en specifieke acties die een gemeenschappelijke basis vinden in zowel de procesindustrie als in de HTSM-sector (bv. techniek en ICT). Programmalijn 7: Programmamanagement De Techniekpact Monitor Techniekpact Twente richt zich op het bevorderen van instroom, doorstroom en behoud van technisch talent voor de Twentse HTSM-sector. De uitkomsten van de Monitor 2016 geven opnieuw, net als in 2015, een overwegend positief beeld van de ontwikkeling van het human capital potentieel op het vlak van techniek in Twente 13. De bredere HTSM doelgroep (bedrijven >25 werknemers) telde per ultimo 2015 ruim 200 bedrijven, waarvan 81 (2015: 68) in de categorie groter MKB (50-250) en 13 (2015: 12) binnen het grootbedrijf (>250) 14. Van deze laatste groep is 77% actief betrokken bij Techniekpact, goed voor 86% van de arbeidsplaatsen in deze categorie. Van het grotere MKB is circa 60% direct of indirect bv. via branche-organisaties betrokken (61% van de arbeidsplaatsen). Het kleinere MKB blijkt vooral te worden benaderd via gezamenlijke initiatieven als Twente goes Techno, VMBOcarrousel of via de Techniekpact partners in de branche (Metaalunie, VMO). Communicatie High Tech Spring Events en 20DaysofTechnology In 2016 zijn voor het eerst afspraken gemaakt met een aantal initiatiefnemers om extra publiciteit te geven en specifieke doelgroepen te benaderen rondom het thema Wetenschap en Technologie. Onder de titel High Tech Spring Events is aan 22 events in de periode maart juni 2016 extra aandacht geschonken, waarvan er 6 (mede) dankzij Techniekpact werden georganiseerd. In totaal was het bereik meer dan jongeren, ouders en docenten; er deden bijna 50 bedrijven en instellingen mee. Daarnaast was de 20DaysofTechnology ook in 2016 weer een succes. Dit techniekpromotie programma heeft als doel het versterken van de kracht en uitstraling van het grote aantal individuele initiatieven en daarmee ook van Twente als hightech regio. In de periode van 15 oktober t/m 18 november 2016 stonden 40 activiteiten gepland van en voor Twentse scholen en bedrijven. 13 Zie bijlage 3 14 Zie tabel 1, pagina 7 27

28 Aan deze tweede editie werkten ruim 170 hightech-bedrijven (2015: 150) en 135 (onderwijs)instellingen mee (2015: 100). Evenals in 2015 maakten circa leerlingen van basisscholen en ruim leerlingen uit het voortgezet onderwijs kennis met hoogwaardige technologie en het technische bedrijfsleven. Bij beide events, maar ook in de reguliere communicatie-activiteiten wordt intensief samengewerkt met Twentebranding. Website en Nieuwsbrief zijn gekoppeld aan twente.com. Waar nodig worden de communicatiedeskundigen van de partners ingeschakeld. Met het Platform Bètatechniek zijn afspraken gemaakt over de publiciteit via de landelijke website en nieuwsbrief. Coördinatie en uitvoering Het programmabureau van Techniekpact Twente is vanaf 1 december 2013 gehuisvest in The Gallery, waar eveneens Stichting Twentebranding en Stichting Kennispark (nu: Novel- T) zijn ondergebracht. Uit efficiency-overwegingen worden diverse faciliteiten, waaronder vergaderruimtes, zoveel mogelijk gedeeld. De organisatie kent een programmadirecteur (0,4 fte) en een officemanager (0,4 fte). Aanvullend wordt door de partners in Techniekpact Twente zo nodig extra capaciteit beschikbaar gesteld voor de uitvoering van projecten of events. 28

29 Bijlage 3 Samenvatting Techniekpact Monitor 2016 Samenvatting Kennispunt Twente stelt jaarlijks de Techniekpact Monitor samen. De conclusies worden, voor zover relevant, overgenomen in de Twente Index, die aan het eind van het jaar wordt gepresenteerd. Kennispunt concludeert dat het in algemene zin goed gaat met Techniek in Twente. Het staat in Twente duidelijk op de kaart. De doorgaande lijn die Techniekpact beoogt te creëren, is terug te vinden in de resultaten van de Monitor. Zoals in onderstaande analyse wordt weergegeven, scoort Twente op een aantal aspecten van techniekonderwijs beduidend hoger dan Nederland als geheel. Het belang van de HTSMsector voor de Twentse werkgelegenheid is toegenomen. Hieronder worden per doelstelling van het Techniekpact de voornaamste resultaten weergegeven Algemene doelstelling. Het leveren van een bijdrage aan de economische ontwikkeling van de regio Twente in het algemeen en de topsector HTSM in het bijzonder Techniekpact Twente wil een bijdrage aan de economische ontwikkeling leveren door het initiëren en faciliteren van activiteiten die direct of indirect resulteren in behoud, resp. uitbreiding van arbeidsplaatsen in de topsector HTSM in In vergelijking met de gehele Nederlandse HTSM ontwikkelt de Twentse HTSM zich positief. Tussen 2009 en 2015 neemt het aantal werkzame personen met 3% toe, landelijk daalt de werkgelegenheid (-3%). De Twentse HTSM komt sterker uit de crisis dan de gehele HTSM in Nederland. De werkgelegenheid in de Twentse HTSM laat een positieve ontwikkeling in de periode (+3%). De algehele werkgelegenheid in Twente neemt in dezelfde periode met 2% af. Wel laat het laatste jaar voor de HTSM een lichte afname zien, terwijl de Twentse werkgelegenheid juist stijgt. Het aandeel werkzame personen in de Twentse HTSM laat vanaf 2010 een stijgende lijn, maar neemt licht af in De relatieve toename van de HTSM komt geheel voor rekening van de HTSM-dienstverlening. Twente laat in de periode een dalende werkgelegenheid zien. In 2015 neemt het aantal werkzame personen weer toe. In totaal telt Twente in minder banen dan in De werkgelegenheid in de HTSM neemt daarentegen in dezelfde periode toe (+790). Sinds 2010 is het aantal werkzame personen met gestegen, sinds 2012 met 420. Het aandeel HTSM in het totaal aantal werkzame personen in Twente neemt toe van 9,3% in 2009 tot 9,8% in Hierdoor neemt het belang van de HTSM voor de Twentse werkgelegenheid toe. Doelstelling A. In 2017 is op 70% van de scholen in primair en voortgezet onderwijs techniek onderdeel van het curriculum Op alle scholen voor het VO wordt in meer of mindere mate aandacht besteed aan techniek. Het hogere segment waarop het Techniekpact zich voornamelijk richt, de HAVO en het VWO, kiezen in Twente relatief meer leerlingen voor een technisch profiel dan in de rest van het land. Voor de havoleerlingen gaat het in 2015/2016 om 47,9% in Twente tegenover 42,5 % van de leerlingen in de rest van het land en op het VWO in Twente kiest 65,7% een technisch profiel terwijl van de VWO leerlingen in heel Nederland 60,1% een technisch profiel kiest. Opvallend is dat in Twente relatief minder VMBO-leerlingen voor een technische richting kiezen dan in de rest van het land. Hierdoor loopt het totale aandeel van leerlingen dat een technische richting kiest in Twente achter op het landelijk gemiddelde. Het aandeel VMBO-leerlingen dat een technische richting kiest, is de afgelopen vier jaar in Twente gestaag afgenomen van 16,7% in 2012/2013 tot 13,6% in schooljaar 2015/2016. Binnen het VO komen leerlingen van Jet-Net scholen en Technasia meer dan gebruikelijk in aanraking met (toepassing van) techniek. Deze schooltypen komen steeds meer voor in Twente en de ambitie is om nog meer Technasia te creëren. Op deze beide schooltypen is het aandeel jongeren dat een techniekprofiel kiest aanmerkelijk groter dan gemiddeld voor het VO. 29

30 De afgelopen jaren is het aandeel op beide schooltypen ook sterk toegenomen. Bij de Technasia liep het aandeel op van 41,6% in 2012/13 tot 44,5% in 2015/16, bij de Jet-Netscholen van 45,6% in 20112/13 tot 49,4%. Het aandeel dat een technisch profiel koos binnen alle vormen van VO in Twente daalde in 2013/14 om vervolgens weer te stijgen naar 38,4%. Voor VMBO is recentelijk het Bèta Challenge Programma (BCP) van start gegaan, de vertaling van de Technasiumformule naar VMBO-t. Gezien het achterblijven van aandeel techniek in de lagere segmenten van het VO kan dit een goede mogelijkheid bieden om de keuze voor techniek en daarmee de potentiële in- en doorstroom te bevorderen. Vooralsnog doet één Twentse school definitief mee aan het programma. In het basisonderwijs is tenslotte in toenemende mate aandacht voor het vak Wetenschap & Techniek. Door het ontbreken van een sluitende registratie is de aard en omvang van de aandacht voor techniek nog niet eenduidig vast te stellen. Doelstelling B. De instroom in een technische vervolgstudie van leerlingen uit het voortgezet onderwijs stijgt naar 30% in 2016, resp. 40% in 2020 Het aandeel van de totale Twentse studentenpopulatie op Saxion en de UT dat een technische opleiding volgt, laat vanaf 2010/11 een stijgende lijn zien, van 31,9% in 2012/13 tot 35,5% in 2015/16. Met name de stijging in het laatste jaar is zodanig dat de ambitie van een aandeel studenten met een techniekopleiding in Twente van 40% in 2020 inmiddels binnen bereik ligt. Binnen het Techniekpact Twente gaat met het oog op de doorgaande lijn een doelstelling specifiek over de instroom in een technische vervolgstudie waarbij streefwaarden zijn dat de instroom in een technische vervolgstudie van leerlingen uit het voortgezet onderwijs stijgt naar 30% in 2016, resp. 40% in Het aandeel leerlingen dat vanuit havo en VWO doorstroomt naar een technische opleiding in Twente of elders in het land, groeit gestaag (van 22% in 2013 tot bijna 26% in 2015). De streefwaarde voor 2016 wordt niet gehaald en, als er geen onderscheid wordt gemaakt naar profielkeuze of schooltype, wordt het beoogde instroompercentage in een technische opleiding van 40% in 2020 niet gehaald. Vergeleken met de rest van Nederland valt echter op dat in Twente al vanaf 2010 meer kinderen na hun voortgezet onderwijs doorstromen in Techniek dan in de rest van Nederland het geval is. Het laatste jaar is het verschil groter dan in voorgaande jaren. Het gaat hierbij om alle leerlingen ongeacht het profiel in het VO. De scholieren die hun voortgezet onderwijs in Twente hebben gevolgd, kunnen daarna in Twente maar ook elders in het land een technische vervolgopleiding doen. Het Techniekpact richt zich vooral op de doorstroom in techniek: gaan scholieren die een technisch profiel kiezen in het VO ook verder in Techniek? Het is dan ook van belang om onderscheid te maken naar het profiel dat de scholieren op het VO kiezen. In 2010/11 koos één op de drie studenten (33,6%) met een technisch profiel vervolgens ook een technische vervolgopleiding i. In 2014/15 is dit gestegen naar meer dan bijna twee op de vijf: 43%. Met de specificering naar profiel wordt de streefwaarde van 40% in 2020 nu al gerealiseerd. In Twente is dit aandeel in 2015 voor het eerst duidelijk hoger dan in Nederland. Ook is in Twente het aandeel dat vanuit een niet-technisch profiel doorstroomt naar een technische vervolgopleiding hoger dan in de rest van het land: 7,7% in Twente in 2015 tegenover 6,5% landelijk. Het aandeel leerlingen dat na een Technasium een technische vervolgopleiding doet is relatief steeds het grootst. De Twentse Jet-Netscholen wijken op dit punt niet af van het Twents gemiddelde voor VO-scholen. Doelstelling C. In 2017 is 70% van de HTSM-bedrijven (grootbedrijf en MKB) in Twente actief betrokken bij het Techniekpact en acties binnen het techniekonderwijs van PO tot universitair niveau Geconcludeerd kan worden dat voor het grootbedrijf de doelstelling is bereikt, meer dan 70% van de bedrijven met meer dan 250 werknemers in de techniek is actief betrokken bij het Techniekpact Twente. Voor het middelgroot bedrijf is dit met 60% nog niet het geval, al is wel een sterke toename te zien sinds Tien High Techbedrijven werken met hun Jet-Net scholen actief samen en wisselen kennis uit. 30

31 Doelstelling D. Vanaf 2015 beschikt Twente over een gezamenlijke vacaturesite ter vergroting van de bekendheid van de Twentse arbeidsmarkt en de Twentse HTSM-sector bij hightech kenniswerkers; vanaf 2017 omvat deze meer dan 2400 hoogwaardige vacatures, waarvan minimaal 60% HTSM In 2012 heeft het WTC Twente het Expat Center gestart. Het Expat Center is een loket waar zowel de HR-managers van bedrijven uit de regio als de hoger opgeleide buitenlandse kenniswerkers terecht kunnen met vragen op gebied van regelgeving, wonen, scholing. Ook organiseert het Expat Center specifieke bijeenkomsten voor expats. Inmiddels zijn acht bedrijven partner van het expat center. De vacaturesite binnen Twente.com is inmiddels een feit. De activiteiten van Twente Careers, inclusief de vacaturebank voor hoogwaardige functies zijn in de dienstverlening van Twentebranding geïntegreerd. Met een groot aantal bedrijven zijn in het afgelopen jaar overeenkomsten gesloten. Op de website, maar ook bijvoorbeeld in de NRC (vacatureoverzicht) wordt specifiek aandacht gevraagd voor Twentse hightech vacatures. Specifiek voor de HTSM-sector is vanaf juli 2014 een vacature overzicht voor hightech vacatures toegankelijk gemaakt via de website van Techniekpact Twente. Vanaf november 2014 is dit uitgebreid met overzichten vanuit Jobfeed. Vanaf 2016 is het mogelijk om zelf op de website een selectie te maken van de aangeboden vacatures. Het aantal nieuwe vacatures ligt in 2016 na drie kwartalen weer hoger dan na drie kwartalen vorig jaar; 3339 in 2016 tegenover 3093 in Het beoogde aantal vacatures in 2017 werd in 2015 al ruim gehaald en wordt in 2016 wederom gehaald. Van de vacatures in 2016 heeft 26% betrekking op Techniek en 22% op ICT/Telecom en internet, samen 48% van het totaal. Of de 60% HTSM-vacatures wordt gehaald, is op basis hiervan niet vast te stellen. Doelstelling E. Vanaf 2017 beschikken internationale hightech kenniswerkers in de regio over volwaardige faciliteiten Het betreft hier goed onderwijs en faciliteiten die de komst van internationale kenniswerkers voor zowel werkgever als kenniswerker vergemakkelijken. In Enschede is er een geaccrediteerd internationale school voor basisonderwijs en één voor voortgezet onderwijs, waarvoor de accreditatie loopt. Daarnaast zijn er vier schoollocaties in Twente waar tweetalig onderwijs wordt aangeboden, In Almelo, Enschede, Hengelo en Tubbergen. 31

32 Bijlage 4 Aanwending van middelen Techniekpact Twente periode januari december Project Doelgroep Programmalijn 1 Project 1: Stimuleringsagenda Techniek Twente Project 2: Coding Project 3: Promotie Twents hightech bedrijfsleven en Twente als hightech regio Toelichting Begroting Dekking partners Promotie techniek en techniekonderwijs In afstemming met deelnemers van HR Platform, VMO en stakeholders uit het onderwijs en de gemeenten lokale stimuleringsagenda s opstellen, met acties gericht op: - PO (o.m. Zwaluwstaarten, Week van de Techniek, Jet-Net Young) - VO (Rector meets CEO, Careerday) - (V)MBO, HBO, WO (carrousel), gastlessen - doelgroepen (vrouwen, allochtonen) Initiator: programmadirecteur IT speelt in de hightechindustrie een steeds belangrijkere rol. I.s.m. Stichting Codeuur, TechYourFuture, LEGO Studio, VHTO, e.a. worden initiatieven rond het thema coding opgezet. Voorbeeldproject CODE A1, i.s.m. Stedendriehoek en CoderDojo XL Initiator: programmadirecteur Regiopromotie is een reguliere taak van Stichting Twente Branding. In aanvulling daarop zal in het voorjaar van 2016 een eerste Techniekfestival worden georganiseerd. Eén van de onderdelen is het opzetten van een Technasium competitie i.s.m. NASA en ESA. In het najaar volgt de derde 20 Days of Technology Initiator: programmadirecteur Out of pocket Inzet uur (á 40) PM additionele kosten Out of pocket Inzet 500 uur (à 40) Geen additionele kosten vanuit Techniekpact Out of pocket Inzet 400 uur (à 40) Kernactiviteiten (onderwijs, bedrijfsleven in kind) PM (bedrijfsleven, scholen) (onderwijs, bedrijfsleven, partners) (regionale stakeholders in kind) Dekking Regio Twente Realisatie Gerealiseerd partners * Gerealiseerd Regio Twente * Toelichting * Raming. Op basis van ervaringsgegevens wordt uitgegaan van een gemiddelde minimale inzet in uren à 40 en faciliteiten van per event. * Raming. Van de evenementen i.h.k.v. het Hightech Spring Festival en de 20Days wordt geen sluitende administratie bijgehouden. Op basis ervaringsgegevens wordt uitgegaan van een gemiddelde minimale inzet in uren en faciliteiten van per event. 32

33 Project Doelgroep Programmalijn 2 Toelichting Begroting Dekking partners Vergroten instroom, verbeteren kwaliteit techniekonderwijs Dekking Regio Twente Realisatie Gerealiseerd partners Gerealiseerd Regio Twente Toelichting Project 4: Voortgezet onderwijs versterking netwerk en bedrijfsrelaties (Jet-Net) scholen Project 5: Voortgezet onderwijs Uitbreiding Technasia Project 6: Primair onderwijs Expertisecentrum Techniekonderwijs TechYourFuture Project 7: MBO Centrum voor Innovatief Vakmanschap Techwise Twente Zoveel mogelijk VO-scholen in Twente Jet-Net school. Inbreng coördinator gefinancierd vanuit PBT. Cofinanciering door bedrijven en scholen door inzet menskracht. Aandachtspunt is techniekstimulering in het vmbo; eerste -challenge initiatief recent gestart bij het Bonhoeffer College, Geesinkweg Enschede Voorbereiding uitbreiding met minimaal 1 nieuw Technasium: versterken betrokkenheid hightech bedrijven bij Technasia; bestaande coördinatietaak. Cofinanciering door scholen en bedrijven (menskracht en investering materiële faciliteiten) Het expertisecentrum heeft een werkbudget van ca. 2,5 mln. per jaar. Dit budget kan worden beschouwd als cofinanciering. Een financiële bijdrage vanuit Techniekpact Twente is niet voorzien. Vanuit Techniekpact wordt deelgenomen aan initiatief School van de Toekomst van de Stichting Consent Vanuit de regionale middelen voor de Human Capital Agenda is reeds een bedrag van beschikbaar gesteld. Dit bedrag wordt aangevuld door bijdragen uit verschillende bronnen. Een additionele financiële bijdrage vanuit Techniekpact Twente is niet voorzien. Inzet uur (à 40) Inzet ca. 50 uur (à 40) PM materiaal Geen additionele kosten t.l.v. Techniekpact voorzien Geen additionele kosten t.l.v. Techniekpact voorzien Flankerende activiteiten (onderwijs, bedrijfsleven in kind) (onderwijs, bedrijfsleven in kind) PM investering onderwijs Verbonden activiteiten (bestaand werkbudget) Werkbudget (bestaand werkbudget) Projectstop tot eind Bijdrage Agenda van Twente staat los van budget Techniekpact 33

34 Project Doelgroep Project 8: HBO Expertisecentrum HTSM Oost TechForFuture Programmalijn 3 Toelichting Begroting Dekking partners Het expertisecentrum heeft een werkbudget van ca. 2,5 mln. per jaar. Daarnaast bestaat de cofinanciering uit de inzet van menskracht door bedrijven in gezamenlijke projecten met het expertisecentrum. Een bijdrage vanuit Techniekpact Twente is niet voorzien. Vernieuwd werkgeverschap Geen additionele kosten t.l.v. Techniekpact Twente (bestaand werkbudget) Dekking Regio Twente Realisatie Gerealiseerd partners Gerealiseerd Regio Twente Toelichting Project 9: HR-Platform HTSM Twente Project 10: Regionale vertaling sectorplannen Project 11: Strategisch HR-beleid HR-managers van minimaal 20 HTSMbedrijven ontwikkelen gezamenlijke initiatieven gericht op: - behoud van technisch talent (project Mind the Gap) - competentie ontwikkeling kenniswerkers - ontwikkeling soft skills Initiator: programmadirecteur In samenwerking met de regionale vertegenwoordigers van de brancheorganisaties en het HR- Platform worden de sectorplannen voor het technische bedrijfsleven vertaald in concrete acties In is een eerste fase onderzoek uitgevoerd onder 8 HTSMbedrijven in Twente naar de ontwikkeling van een meer strategisch HRM-beleid. In 2015 is met bestaande deelnemers de implementatie van de resultaten uit de eerste fase ter hand genomen. Extra inzet vanuit lectoraat, additionele inzet bedrijven, studenten en medewerkers Saxion Inzet 400 uur (à 40) Inzet 250 uur (à 40) Additionele inzet lectoraat Inzet 400 uur (à 40) bij 5 bedrijven Kernactiviteiten (bedrijfsleven in kind) (bedrijfsleven c.q. branches in kind) Flankerende activiteiten (bedrijfsleven, studenten, lectoraat; in kind) Niet te bepalen c.q. toe te rekenen aan Techniekpact Lopende project uit 2015 heeft vertraging opgelopen. Oplevering voorzien medio

35 Project Doelgroep Project 12: Hightech Talent Masterclass Programmalijn 4 Toelichting Begroting Dekking partners De Hightech Talent Masterclass is een initiatief van VMO en STODT. Het betreft een persoonlijk ontwikkelingstraject voor het technisch kader werkzaam in de hightech maakindustrie in Twente. In de komende periode wordt opnieuw een groep van 10 bedrijven benaderd voor deelname. Transparantie en promotie van de arbeidsmarkt Bijdrage per deelnemer Inzet uur (à 40), bedrijven in kind Dekking Regio Twente Verbonden activiteiten Realisatie Gerealiseerd partners Gerealiseerd Regio Twente Toelichting Programma wordt inmiddels aangeboden samen met Techwise en daaronder verantwoord Project 13: Twente Careers Programmalijn 5 De Stichting Twentebranding is verantwoordelijk voor promotie van Twente als hightech regio. Sinds 2014 beheert de Stichting een centrale HTSM-vacaturebank. In 2016 wordt deze verder uitgebouwd, waarbij specifieke aandacht wordt besteed aan de verbinding met het Expat Center en Connect (project Saxion en UT gericht op internationale studenten), de Euregio en een Talentenpool voor gekwalificeerde sollicitanten. Internationale kenniswerkers en retentiebeleid De bijdrage vanuit het Techniekpact is bestemd voor de uitbouw van de vacaturebank. Additionele activiteiten t.b.v. het bedrijfsleven worden kostendekkend uitgevoerd. Kernactiviteiten Project 14: Internationaal onderwijs Uitbouwen internationale school tot volwaardige voorziening. Bijdrage aan projectleiderschap gedurende vier jaar. De te verwachten bijdrage van CIOT ( ) en bijdrage van deelnemende bedrijven ( ) kan beschouwd worden als cofinanciering. Totale investering tot medio Totaal gevraagde bijdrage vanuit Techniekpact T.l.v. het voorbereidingsbudget reeds toegekend Flankerende activiteiten Inclusief reservering budget 2014 en 2015 is medio 2016 een bijdrage van toegekend; resterende bijdrage vanuit bestuurlijke toezegging t.l.v. jaarschijf 2017; besluitvorming stuurgroep januari

36 Project Doelgroep Project 15: Expat Center Twente Programmalijn 6 Samenwerking Toelichting Begroting Dekking partners Uitbouwen Expat Center tot volwaardige voorziening met INDfaciliteit. De bijdragen van de aangesloten bedrijven aan het Expat Center kunnen als cofinanciering worden beschouwd. Samenwerking en sectorafstemming Totale investering Totaal gevraagde bijdrage vanuit Techniekpact Tot dusverre reeds toegekend Dekking Regio Twente Realisatie Gerealiseerd partners Gerealiseerd Regio Twente Toelichting * *Bijdrage gereserveerd en samengevoegd met budget jaarschijf 2017; besluitvorming stuurgroep januari 2017 TWAM 2020 Betreft programmatische afstemming uitvoering. Budget is opgenomen in budget programmadirecteur Geen additionele kosten Sectorafstemming - Topsector ICT - Procestechnologie - Foodsector Programmalijn 7 Afstemmen met de human capital agenda van de topsector ICT. Samenwerking met initiatieven Procestechnologie en Foodsector in Twente Programmamanagement Geen additionele kosten Monitoring Monitoring effecten HCAT/Techniekpact Twente Uitvoering door Kennispunt Twente; aanvullende info onderwijsdeelname via VHTO, TYF, PBT-netwerk Additionele kosten monitoring Techniekpact Communicatie Communicatie Techniekpact Twente Diverse kosten, waaronder bijeenkomsten projectleiders en stuurgroep, publicaties, onderhoud website etc. Stelpost. Out of pocket

37 Project Doelgroep Coördinatie en uitvoering Programmabureau Toelichting Begroting Dekking partners Programmadirecteur, officemanagement, klankbordgroepen (overheid, onderwijs, bedrijfsleven) Huisvesting en Locatie Gallery i.s.m. Twentebranding; onvoorzien overig onvoorzien Totaal Bijdrage Regio Twente 2016 Bijdrage partners gekapitaliseerd (budgetfinanciering, c.q. in kind) O.o.p. budget (klankbord groepen in kind) Huisvesting en kantoorkosten Dekking Regio Twente Realisatie Gerealiseerd partners Gerealiseerd Regio Twente in kind cash Toelichting Incl. reservering voor Expat Center Twente *Op basis van forfait uurtarief 40, kosten dagdeel 250, kosten event

38 38