plan enkelvoudig en complex trauma
|
|
- Martina van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DSM-5 en (complex) trauma en de therapeutische relatie bij persoonlijkheidsstoornissen (ter gelegenheid van het verschijnen van het Praktijkboek Persoonlijkheidsstoornissen van Adriaan Sprey op 2 oktober 2015 te Hoekelum) Martijn Stöfsel martijn@stofsel.nl klinisch psycholoog/psychotherapeut supervisor-leertherapeut VGCT coördinator verslavingskliniek De Wending van het Leger des Heils psychotherapiepraktijk Lunteren plan symposium 2 oktober introductie DSM-5 en trauma complex trauma? trauma en persoonlijkheidsstoornissen richtlijnen opzetten complexe behandelingen uitwisseling: basisprincipes en mislopende behandelingen therpeutische relatie bij (complex) trauma en persoonlijkheidsproblematiek uitwisseling over weke hart trucs? DSM 5 en trauma aparte categorie: Trauma- and Stressorgerelateerde stoornissen hechtingsstoornissen bij kinderen: Reactieve hechtingsstoornis en Ontremd-sociaalcontactstoornis PTSS: A-criterium. of sexueel geweld.. - intrusieve type (met herbelevingen en nachtmerries op de voorgrond), - dissociatieve type, - uitgestelde expressie acute stress-stoornis aanpassingsstoornissen symposium 2 oktober symposium 2 oktober andere gespecificeerde trauma- of stressorgerelateerde stoornis aanpassingsstoornis verwante stoornis na meer dan 3 maanden of langer dan 6 maanden, persisterende complexe rouwstoornis, maar ook partiele PTSS lijkt mij ongespecificeerde trauma-of stressorgerelateerde stoornis niet voldoen aan een van de andere categorieen en geen gelegenheid of informatie is voor nadere specificatie nog te weinig evidentie voor complexe PTSS/trauma enkelvoudig en complex trauma Opeenstapeling van schuld gevoel on zeker heid uitzichtloosheid ANGST symposium 2 oktober instrumentele cognities kerncognities Sociale isolatie somberheid slapeloosheid herbelevingen 1
2 complexe trauma-vormen: onduidelijkheid en veel woorden type 2 (Terr); zegt iets over de oorzaak! PTSS chronische vorm, meervoudig trauma, traumapersoonlijkheid (Horowitz, 1986), DESNOS (voorstel DSM), complex trauma, PTSS en persoonlijkheidsproblematiek, schemergebied met persoonlijkheidsproblematiek; immers veel persoonlijkheidsproblematiek is een gevolg van traumatisch ervaren affectieve verwaarlozing: snijpunt van trauma en persoonlijkheidsproblematiek symposium 2 oktober symposium 2 oktober overlap depressie Post Traumatische StressStoornis Complex trauma andere As1-stoornissen symposium 2 oktober 2015 Borderline persoonlijkheid sstoornis andere persoonlijkheid sstoornissen 10 complex trauma (Stöfsel en Mooren, 2010) symposium 2 oktober meervoudige en/of langdurige ernstige traumatisering, verandering in waarneming, omgaan met omgeving, gevoel van vervreemding, vijandige, wantrouwende en/of schuldbeladen cognities hyperalertheid, verhoogde prikkelbaarheid, herbelevingen en/of nachtmerries, sombere stemming, sociale isolatie of spanningen, malaise-achtige klachten, forse in dagelijks functioneren werkdefinitie van complex trauma malaise relatie somberheid PTSS kerncognities drie fasenmodel (Herman, 1992; Stöfsel & Mooren, 2010) fase 1: therapeutische relatie, stabilisatie en symptoomreductie- -vertrouwen in behandelaar krijgen, -psycho-educatie over trauma, -controle over nare gedachten, herbelevingen, veiligheid, -Praktische stabiliteit, -etcetera fase 2: verwerking globale verwerkingstechnieken: -getuigenistherapie specifieke verwerkingstechnieken: - EMDR, -exposure -rescripting fase 3: integratie -leren leven in je leven nadat het trauma een plek heeft gekregen, -plannen voor de toekomst, -toewerken naar einde behandeling 13 globaal procesverloop, cyclisch verlopend, bij complex trauma zijn behandelmogelijkheden nogal eens beperkt tot fase 1. 2
3 drie fasenmodel malaise Opeenstapeling van schuld gevoel on zeker heid uitzichtloosheid ANGST fase 1 relatie somberheid PTSS fase 2 kerncognities fase 3 relatie werk fase 1 fase 2 fase 3 slapeloosheid somberhei d verslaving agressie paniek aanvalen RUZIES geld Sociale isolatie Sociale isolatie somberhei d vermijding slapeloosheid ANGST herbelevingen schuld gevoel herbelevingen laag zelfbeel d on zeker heid werk uitzichtloosheid relatie existentiele Stabiliseren of trauma behandelen: client of therapeut-probleem? therapeutfactoren clientfactoren client die duidelijk geindiceerd is voor client die duidelijk (nog) niet geindiceerd is voor wel aanbieden geen aanbieden verschijningsvormen (en behandelmogelijkheden) van traumavormen geïntegreerde positie KWADRANT 1 KWADRANT 2 persoonlijkheidspathologie enkelvoudiger trauma (meer cluster C) en trauma (lang fase 1, lang fase 2 en dan fase 3 ) (kort fase 1, korte fase 2 en dan fase 3) vroege traumatisering symposium 2 oktober late traumatisering KWADRANT 3 KWADRANT 4 invaliderende ontwrichtende symptomen persoonlijkheidspathologie als verslavingen, agressie, ernstige (meer cluster A en B) en trauma symptomatologie en trauma (vooral fase 1 en 3) (vooral fase 1 en 3) gesepareerde positie werkdefinitie van persoonlijkheidsproblematiek malaise somberheid met omgeving/functi o neren compensatie -gedrag kerncognitie s ontwijkend gedrag afhankelijk gedrag obsessief-compulsief gedrag narcistisch gedrag theatraal gedrag borderline gedrag antissociaal gedrag schizoide gedrag schizotypisch gedrag paranoide gedrag richtlijnen voor complexe behandelingen 1. goede diagnostiek (trauma, relevante schokkende gebeurtenissen, lvb, adhd, etcetera) 2. goede theorie over de samenhang van symptomen, diagnostiek, levensloop en hulpvraag als kapstok van hulpverlening (o.a holistische theorie) 3. overzicht over verschillende behandelinterventies in overzicht gevend plan (o.a driefasenmodel) 4. focus gericht op verwerking traumata/schokkende gebeurtenissen, voor zover mogelijk 5. adequate therapeutische relatie en oppassen voor weke hart 19 3
4 holistische theorie of probleemsamenhang drie manieren: 1. gebieden met mekaar verbinden chaosschema : AHMAS-model 2. Casusconceptualisatie a la Beck /EMDR/Schematherapie 3. hybride model met tijdsordening (Wispelmeyer.). mooist: met cliënt op bord zetten, voorwaarde: cliënt moet in zekere mate coöperatief zijn Holistische theorie a la tijdsordening Jeugd (<20) kerncognities/schemata latere/actuele gebeurtenissen (>20) coping (modi) positieve zaken klachten handleiding holistische theorie a la tijdsordening (1) Ordeningsmaatregel in diagnostiekfase maar door ordenings-/inzichtsaspect ook interventie! 1- bepaal welke klachten er nu spelen (adhv de intake), 2- stel vast welke copingstijlen er spelen, op basis van: geformuleerde klachten, indrukken van de cliënt in de communicatie, intake-informatie, 3- probeer vast te stellen wat voor kerncognitie(s) er bij de cliënt speelt/spelen, 4- welke invloeden uit zijn jeugd (of andere ervaringen) verklaren het ontstaan van de kerncognitie en/of de copingstijlen? handleiding holistische theorie a la tijdsordening (2) een positieve lijn ernaast toevoegen, dit maakt het geloofwaardiger voor de cliënt en geeft inzicht waar de sterke kanten van de cliënt liggen! controle: op einde moet er van boven naar beneden een logische samenhang ontstaan, eventueel apart blokje latere invloeden, gebruik de woorden van de cliënt, check of de cliënt elke stap kan volgen, denk hardop, samen met je cliënt, je kan de cliënt thuis de flap op een A-4-tje laten overnemen (en een kopietje voor jou maken!) voorwaarde: cliënt moet in zekere mate coöperatief zijn voorbeeld trauma-holistische theorie jeugd: ontoegankelijke en boze vader, Positief: afstandelijke moeder - trouw, in strijd met oudere broer, die hij niet kon winnen - oprecht, geen emotionele uitingen - doorzetter, - dapper Kerncognitie: ik ben niet belangrijk ik tel niet mee Coping: stoer heldhaftig gedrag, gesloten, niet kwetsbaar zijn incidenteel alcoholmisbruik vermijding en sociale isolatie >20: zeer ernstige oorlogservaringen in Bosnie als commandant voorbeeld holistische theorie; ontwijkende persoonlijkheidsproble -matiek Klachten: langdurige relatie met vrouw en zoon, herbelevingen, nachtmerries, gevoel van hopeloosheid en wanhoop 4
5 drie fasenmodel vertrouwen in behandelaar krijgen, -psycho-educatie over trauma, -controle over nare gedachten, herbelevingen, veiligheid, -Praktische stabiliteit, -etcetera fase 2: verwerking VAAK GROTE SCHOKKENDE GEBEURTENISSEN globale verwerkingstechnieken: -getuigenistherapie specifieke verwerkingstechnieken: - EMDR, -exposure -rescripting fase 3: integratie -leren leven in je leven nadat het trauma een plek heeft gekregen, -plannen voor de toekomst, -toewerken naar einde behandeling PERSOONLIJKHEID TRAUMA fase 1: therapeutische relatie, stabilisatie en symptoomreductie -vertrouwen in behandelaar krijgen, -psycho-educatie over persoonlijkheidsproblematiek, -emotieregulatie, agressieregulatie, -DGT, Linehan -verslavingsrogramma s -sociale vaardigheidstraining VAAK VROEGKINDERLIJKE TRAUMATISERING globale verwerkingstechnieken: -getuigenistherapie traumatische specifieke verwerkingstechnieken: ervaringen -EMDR, -exposure -rescripting -schematherapie coping zelfbeeld -sociale vaardigheidstraining -leren leven in je leven, -plannen voor de toekomst, -biotoopkeuze, toewerken naar einde behandeling focus op traumaverwerking wanneer welke verwerkingstechniek? algemeen: indicatie EMDR en exposure is eigenlijk dezelfde bij hoge spanning, hoge SUD: voorkeur EMDR bij moeite emoties te ervaren: voorkeur exposure bij onduidelijk stokkend verwerkingsproces: exposure bij vroegkinderlijke traumatisering, veelal verwaarlozing ( neglect ): rescripting, bij vroegkinderlijke traumatisering met duidelijke beelden met name mishandeling/misbruik ( abuse ): EMDR traumati sche ervaring gene tischen e invlo e ed (sexueel misbruik, pesten, affectiev verwaarl ozing) negatie zelfbeeld copingstijl: afwachten, verbergen, aanvallen, middelengebruik Ordeningsmaatregel in diagnostiekfase maar door ordenings-/inzichtsaspect ook interventie! symposium 2 oktober complexe behandelingen en therapeutische relatie is therapeutische relatie voorwaarde of werkingsmechanisme van de therapeutische relatie? problematische gehechtheid van de client herhaalt zich altijd, soms na verloop van tijd, naar de therapeut in enige mate, therapeutische relatie kan veilige experimenteergelegenheid zijn voor het beginnen met oefenen van ander passender gehechtheid/gedrag raakt dus aan relationele kamelonistische (Lazarus) vaardigheden van de therapeut clientaspecten van therapeutische relatie mate van problematische gehechtheid bepaalt zowel behandeldoelen als ook therapeutische relatie therapeut wordt hierdoor opgezadeld met gevolgen problematische gehechtheid/trauma: uitproberen van de cliënt of je te vertrouwen bent, of je schrikt of zorgvuldig omgaat met de kwetsbare informatie ( niet het allermoeilijkste eerst vertellen als test) is hij/zij betrouwbaar, weet je er wel genoeg van? Driefactorenmodel symposium 2 oktober drie fasenmodel en therapeutische relatie fase 1: begin ruimte om op hoede/afwachtend te zijn, vestigen therapeutische relatie ruimte voor oude patronen van bijvoorbeeld: wantrouwen en afchecken, uitageren fase 2: verandering vertrouwen in therapeutische relatie is tegengif voor traumatisch gefundeerd wantrouwen, oefenen in de relatie met afstand, nabijheid, kritiek, boosheid, etcetera risico op -te langdurig teveel- vertrouwen/afhankelijkheid fase 3: integratie generalisatie van vertrouwen in therapeut naar anderen: inzicht dat meeste mensen wel te vertrouwen zijn, gezondere manier van vertrouwen/wantrouwen in anderen op veilige manier therapeutische relatie afbouwen en duidelijk en geleidelijk afbouwen/afscheid nemen 5
6 Behandelaarsaspecten van therapeutische relatie Smith (2007): grote positieve betrokkenheid meer cynisme bij trauma-therapists, symposium 2 oktober niet meer angstiger of depressiever dan andere behandelaren emotionele uitputting wijst eerder op organisatorische spanningen tegenoverdracht: overafstandelijkheid of overbetrokkenheid. Nicolai (2007)omgaan met onbehagen: bewust hanteren van eigen tegenoverdrachts-reacties kan leiden tot een verdieping van de therapeutische relatie, te weinig afstand nemen van dit onbehagen kan leiden tot verstoring van de relatie, indien tegenoverdrachtreacties te belemmerend zijn of naar verloop van tijd worden : andere behandelaar overwegen symposium 2 oktober de noodzakelijke en professionele distantie die de therapeut nodig heeft, helpt ook om de impact van het verhaal van de cliënt enigszins op afstand te houden: vaak tweedehands emoties realistische behandeldoelen een houding kunnen aannemen van ik weet wat ik moet doen, waarmee je een veilige holding aan de client aanbiedt, terwijl eigen onverwerkte zaken op orde sta jezelf twijfel toe: houdt je scherp in de therapeutische relatie gevoelens delen met collegae maatje op de gang intervisie weke hart het is normaal dat therapeuten iets van de pijn van hun cliënten meebeleven.het is net als bij timmermannen. Zij lopen allemaal wel eens rond met een zere duim, maar alleen degenen, die zich doorlopend op de duim blijven slaan, kunnen beter naar ander werk uitkijken (Figley, 1997) het weke hart van de behandelaar en (on-)nodige lange behandelingen voorwaarden voor goede behandelrelatie: betrokkenheid en enig mededogen, profesionele distantie (confrontatie, theoretische kennis, behandelplan, veranderingsgerichte interventies), bij cliënten met ernstige problematiek of inperkende levensomstandigheden kan onze profesionele distantie buitenspel gesteld worden dan rest alleen een (vaak langdurig (en soms uitzichtloos en machteloos) en steeds minder helder) behandelcontact gebaseerd op betrokkenheid en mededogen. wat dan te doen: evalueren behandelverloop en nieuwe realistischer behandeldoelen stellen en meestal vervolgens zachtjes masseren naar een afsluiting criteria voor een langduriger ondersteunend contact met lage frequentie criteria om de behandeling te richten op stabilisatie en integratie en af te zien van richten op verwerking (maar is geen indicatie meer voor behandeling bij een psycholoog): symposium 2 oktober het stressniveau blijft hoog; behandeltechnieken om de spanning te verlagen hebben niet of beperkt effect; de spanning lijkt te hoog om verwerkingstechnieken in te zetten; verwerkingstechnieken moeten worden afgebroken moeten vanwege (te) hoog oplopende spanning; de cliënt reageert goed op het contact met de behandelaar; en afbreken van het contact leidt tot verslechteren van het toestandsbeeld. 6
Behandelingsstrategieen bij Complex Trauma:
Behandelingsstrategieen bij Complex Trauma: Trudy Mooren, klinisch psycholoog-psychotherapeut, Centrum 45 Martijn Stöfsel, klinisch psycholoog-psychotherapeut, SinaiCentrum Jos Truyens, klinisch psycholoog-psychotherapeut,
Nadere informatiebehandeling van Complex Trauma
behandeling van Complex Trauma Martijn Stöfsel, klinisch psycholoog psychotherapeut, SinaiCentrum Trudy Mooren, klinisch psycholoog psychotherapeut, Centrum 45 inhoud wat is complex trauma complex trauma:
Nadere informatieNederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en
Nederlandse samenvatting 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen? Van de trauma- en stressorgerelateerde (kortweg trauma-gerelateerde) stoornissen
Nadere informatieSCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER
SCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER Wat is complex trauma? Theoretisch model trauma/persoonlijkheid Welke rol speelt middelengebruik? Fasering in de behandeling Indicatiestelling
Nadere informatieComorbiditeit PTSS en Persoonlijkheidsstoornissen Samenspel in diagnostiek en behandeling
Comorbiditeit PTSS en Persoonlijkheidsstoornissen Samenspel in diagnostiek en behandeling Gloria Gribling en Ellen Willemsen Casuïstiek 1 Hoe ontdek je hoeveel en welke koppen de draak heeft? (Diagnostiek)
Nadere informatieDSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016
DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016 Psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen Marloes de Kok, GZ-psycholoog Marthe Schneijderberg, orthopedagoog Psychotrauma
Nadere informatieKindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns
Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Impact afhankelijk van aantal factoren: Eigenschappen van trauma zelf Eigenschappen van het kind Eigenschappen van omgeving Eigenschappen
Nadere informatieInhoud. Deel I Theoretische achtergrond
VII Inhoud 1 Inleiding 1 11 Eclectisch en integratief 2 12 Ordening van interventies: de interventiecirkel 3 13 Dit boek 4 14 Leeswijzer 4 15 Dankbetuiging 5 Deel I Theoretische achtergrond 2 Afbakening
Nadere informatieBoek Slapende honden? Wakker maken!
Boek Slapende honden? Wakker maken! A.Struik, ontwikkelingspsycholoog/ systeemtherapeut Joany Spierings Drie testen Weinig theorie en veel praktijk CD-Rom/ werkbladen Formulier zes testen Geen protocol
Nadere informatieHou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ
Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ 16-06-2017 info@poli-plus.nl Kan ik wel..? De PTSS wel goed diagnosticeren? De EMDR behandeling bij deze patiënt wel doen? (anders?) Juist inschatten
Nadere informatieHaïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Nadere informatieEr wel/niet zijn voor je pleegkind. Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede
Er wel/niet zijn voor je pleegkind Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede 22-6-2014 de Zeeuw & Brok Inhoud 1. Lawaaiboek 2. Zorg voor het kind: houdt rekening met gevolgen van Verlating
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Cognitieve gedragstherapie:
Nadere informatieEMDR bij adolescenten
EMDR bij adolescenten Een vorm van traumabehandeling Marijke de Koning-Groothuizen ZMC Kinderen en Jongeren van de Gelderse Roos Voorbeelden uit de praktijk Sofie, 16 jaar. Klachten, sinds ongeveer een
Nadere informatieEFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS
EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS WAT WETEN WEOVER DE EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN IN DE VERSCHILLENDE FASEN VAN HET VERWERKINGSPROCES? Fasen in het verwerkingsproces Verschillende auteurs
Nadere informatieKliniek Ouder & Kind
Kliniek Ouder & Kind Voor wie? Heb je last van heftige emoties zoals verdriet, somberheid, wanhoop, angst, boosheid of een wisseling van heftige emoties (dan weer blij, dan weer boos, dan weer verdrietig)
Nadere informatieActs of war: behavior of men in battle. R.Holmes
Een lijntje zorg Acts of war: behavior of men in battle. R.Holmes Drugs en alcohol om: te kunnen slapen en voor gewonden om in zwijm te vallen te ontsnappen aan ondraaglijke levensomstandigheden initiatierituelen
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatieCaroline Ploeg, Gedragstherapeut Femy Wanders, Klinisch psycholoog
Caroline Ploeg, Gedragstherapeut Femy Wanders, Klinisch psycholoog Overzicht presentatie Ontstaan van KINGS Doelgroep KINGS-model (incl. MASTR) Verschillende interventies uit het MASTR Progressive Counting
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieHet geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS
Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie
Nadere informatieGGzE centrum psychotrauma
GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> Complexe trauma s kunnen grote
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieVan een drakenhol naar een koninkrijk
Van een drakenhol naar een koninkrijk Visie op traumabehandeling bij ernstig getraumatiseerde kinderen. Caroline Ploeg Orthopedagoog Generalist Femy Wanders Klinisch Psycholoog K.J. OPZET PRESENTATIE Doelgroep
Nadere informatieBasiscursus cognitieve gedragstherapie
mensenkennis Ik kan mijn werk meer structuur, overzicht en effectiviteit geven met de inhoud die tijdens de opleiding is aangereikt. Basiscursus cognitieve gedragstherapie Basiscursus cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieGGzE centrum psychotrauma
GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> COMPLEXE TRAUMA S KUNNEN GROTE
Nadere informatieWorkshop Holis&sche Theorie complexe symptoom- en persoonlijkheidsstoornissen en DSM- 5
Workshop Holis&sche Theorie complexe symptoom- en persoonlijkheidsstoornissen en DSM- 5 Voorjaarscongres VGCt April 2014 door Adriaan Sprey www.opleidingsprak=jk- asprey.nl Carla en Frank van PuCen 1 2
Nadere informatiePsychisch of Psychiatrie? 12-06-2012
Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of
Nadere informatieBorderline, waar ligt de grens?
Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met
Nadere informatieStabilisatiecursus Scelta Nijmegen
Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen Informatie voor cliënten Inleiding Als iemand zich onveilig heeft gevoeld tijdens de jeugd of later in een intieme relatie, kan dat in zijn of haar verdere leven klachten
Nadere informatieTSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:
TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die
Nadere informatieTRAUMA EN LVB. Kajak werkcafé 13 mei Carina van Kregten Pluryn/Intermetzo
TRAUMA EN LVB Kajak werkcafé 13 mei 2019 Carina van Kregten Pluryn/Intermetzo Waar staan we?? In ontwikkeling: handreiking trauma en LVB: Kajak In ontwikkeling: richtlijn trauma-gerelateerde problemen:
Nadere informatieTrauma en kindermishandeling: DSM-classificaties
Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties Nathalie Schlattmann Ramón Lindauer Referaat DSM-5 17 november 2015 Inhoud prevalentie, gevolgen diagnostiek ü DSM-IV versus DSM-5 ü instrumenten behandeling
Nadere informatiePosttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige
Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Even voorstellen Arq Psychotrauma Expert Groep is een groep
Nadere informatieBijscholing: Mogelijkheden eerste lijn
Bijscholing: Mogelijkheden eerste lijn T R A U M A C E N T R U M B E L G I Ë 3 0 A P R I L 2 0 1 3 C O P Y R I G H T D O R I S D H O O G H E Welke hulp hebben mensen nodig? Studie van Dyregrov & Nordanger,
Nadere informatieVERSLAVING EN TRAUMAGERELATEERDE STOORNISSEN
STUDIEDAG PROJECT LiNK 22 maart 2012 - Niet te vatten! Verslaafd? Gestoord? Beperkt? VERSLAVING EN TRAUMAGERELATEERDE STOORNISSEN ANNE VERMEIRE - BIPE 1. Wat is TRAUMA? TRAUMA TRAUMATOGENE GEBEURTENIS
Nadere informatieTop Referent TraumaCentrum
GGzE centrum psychotrauma Top Referent TraumaCentrum Informatie over behandeling van mensen met ernstige traumagerelateerde stoornissen Algemene informatie >> BIJ HET TOP REFERENT TRAUMACENTRUM WORDEN
Nadere informatieProfielbeschrijving TRTC Transit
Profielbeschrijving TRTC Transit TRTC Transit Top Referent Trauma Centrum Transit is onderdeel van GGz Centraal en vormt een organisatorische eenheid met het Centrum Voor Psychotherapie. TRTC Transit is
Nadere informatieSchematherapie bij persoonlijkheidsstoornissen en verslaving. Tineke van der Linden GGz Breburg
Schematherapie bij persoonlijkheidsstoornissen en verslaving Tineke van der Linden GGz Breburg Tineke van der Linden Gz-psycholoog in opleiding tot specialist Schematherapeut Cognitief gedragstherapeut
Nadere informatieTrauma(behandeling) bij psychose. door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit
21 mei 2019 Trauma(behandeling) bij psychose door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit Wie durft? Wie vraagt er naar trauma s bij intake/kennismaking? Wie biedt
Nadere informatieE M D R een inleiding
E M D R een inleiding Lucinda Meihuizen GZ-psycholoog Zorgpartners Midden-Holland lucinda.meihuizen@zorgpartners.nl Wietske Soeteman GZ-psycholoog Pro Persona w.soeteman@propersona.nl Wat haal je uit deze
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen en Angst. Ellen Willemsen
Persoonlijkheidsstoornissen en Angst Ellen Willemsen Overzicht Relevantie Persoonlijkheidsstoornissen Comorbiditeit in getallen PG cijfers comorbiditeit Relatie tussen angststoornissen en PS Aanbevelingen
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie
Interpersoonlijke psychotherapie in een groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, Opleider-supervisor IPT en groepspsychotherapie Cora Versteeg, supervisor IPT en groepspsychotherapeut i.o.
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatieWERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM )
WERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM ) (zie ook het voorbereidingsformulier voor patiënten) 1. Casusconceptualisatie De invloed van negatieve (kern)opvattingen staat
Nadere informatieOud worden en sterven met de oorlog
Oud worden en sterven met de oorlog Mede mogelijk gemaakt door de Stichting 1940-1945 1 Oud worden en sterven met de oorlog Over wie gaat het Schokkende gebeurtenissen Kenmerken en stressreacties Verwerking
Nadere informatieEen nieuwe PTSS-behandeling uit Duitsland
Een nieuwe PTSS-behandeling uit Duitsland Dialectische gedragstherapie en posttraumatische stressstoornis; een modulaire behandeling voor PTSS na seksueel misbruik in de kindertijd verslag van de lezing
Nadere informatieDescriptieve en structurele psychodiagnostiek
Descriptieve en structurele psychodiagnostiek Prof. Dr. Jan Derksen, UHD psychodiagnostiek Universiteit van Nijmegen, Professor psychotherapie Vrije Universiteit Brussel Descriptieve en structurele diagnostiek
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieKleine Hans Symposium 2011
Kleine Hans Symposium 2011 Het helen van de wond Diagnostiek en behandeling Van traumatische herinnering naar gewone herinnering Julia Diehle en Karen van Zon Centrum voor traumagerelateerde stoornissen
Nadere informatieSymposium. DSM- 5 en de therapeu0sche rela0e bij persoonlijkheidsstoornissen. Prak6jkboek Persoonlijkheidsstoornissen, herziene druk
Symposium DSM- 5 en de therapeu0sche rela0e bij persoonlijkheidsstoornissen Bennekom, 2 oktober 2015 Jan Bernard Maarten Lange Mar6jn Stöfsel Adriaan Sprey Prak6jkboek Persoonlijkheidsstoornissen, herziene
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
Persoonlijkheidsstoornissen PAUL VAN DER HEIJDEN MIRIAM VAN VESSEM Inhoud 1. Wat is een persoonlijkheidsstoornis? 2. Hoe vaak komt het voor? 3. Hoe stellen we een persoonlijkheidsstoornis vast? 4. Wat
Nadere informatie25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieAspecten van partner relatie therapie bij complex trauma
Aspecten van partner relatie therapie bij complex trauma Het emotionele kwetsbaarheid model en Effectief problemen oplossen Dr. Jos Truyens Klinisch psycholoog - Psychotherapeut Instituut Systemische Psychotherapie
Nadere informatieTraumaverwerkingskliniek. Voor mensen met een posttraumatische stressstoornis
Traumaverwerkingskliniek Voor mensen met een posttraumatische stressstoornis Wij zijn er voor mensen in heel Nederland die last hebben van een (complexe) posttraumatische stressstoornis (PTSS). 2 Naast
Nadere informatie1- Jarige Post Academische Nascholing. Cursus 3. Traumaverwerking
1- Jarige Post Academische Nascholing 1 Cursus 3. Traumaverwerking Wij verbinden expertise van voortrekkers in de dagelijkse behandelpraktijk met academische inzichten. Vernieuwend, eclectisch en multidisciplinair.
Nadere informatieComplex trauma. Diagnostiek en behandeling. Martijn Stöfsel Trudy Mooren
Complex trauma Complex trauma Diagnostiek en behandeling Martijn Stöfsel Trudy Mooren Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieKunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen?
Kunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen? Iris van der Meer GZ psycholoog Ondersteuner Specialismegroep voedings- en eetstoornissen Martie de Jong Klinisch psycholoog Specialismeleider
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieZE KOMEN WEL, MAAR VERANDEREN NIET
ZE KOMEN WEL, MAAR VERANDEREN NIET SCHEMATHERAPIE (ST) EN DIALECTISCH GEDRAGSTHERAPIE (DGT) IN ACTIE BIJ PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN MET STERKE AFFECT FOBIE SECTIE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN VGCT NAJAARSCONGRES,
Nadere informatieEMDR Therapie voor mensen met een traumatische ervaring
EMDR Therapie voor mensen met een traumatische ervaring Wat is EMDR Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen
Nadere informatieCorrecties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 134 Nederlandse samenvatting De inleiding van dit proefschrift beschrijft de noodzaak onderzoek te verrichten naar interpersoonlijk trauma en de gevolgen daarvan bij jongeren in
Nadere informatieWij behandelen mensen poliklinisch, dat betekent dat je naar ons toe komt voor de hulp. Een enkele keer kan het zijn dat wij op huisbezoek komen.
Wie zijn wij? Het team van AltraCura Behandeling biedt hulp aan mensen met leermoeilijkheden en psychische problemen. Wij willen graag een goede behandeling bieden, daarom onderzoeken wij samen met jou
Nadere informatieInhoud: Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) bij Autisme. Wat is EMDR?
Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) bij Autisme Ank Goosen Gezondheidszorgpsycholoog GGzE 21 09 2012 Wat is EMDR Indicatie Doel Doelgroep Methode Aanpassingen Resultaten 2 cliënten Inhoud:
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme. Psycho-sociale problemen. Uitingsvormen autisme. Autisme? Coping? Of? 12-7-2013
Cognitieve gedragstherapie bij autisme "Het resultaat telt, de weg er naar toe nog meer! Behandelmethodieken bij ontwikkelingsstoornissen." GGNet, Apeldoorn, 27 juni 2013 Caroline Schuurman gz-psycholoog,
Nadere informatieTSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie
TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst
Nadere informatieVoor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? Hulpaanbod
Voor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? - Normaal begaafde kinderen van 4 tot 13 jaar, woonachtig in de regio Gelderland-Zuid, die in hun gedrag signalen afgeven die mogelijk duiden op een problematische
Nadere informatieProductenboek Volwassenenzorg
Productenboek Volwassenenzorg 1 Inhoudsopgave 1. Behandelingen p.3 1.1 Tweedelijns behandelingen p. 3 1.2 Individuele behandelingen p. 3 1.2.1 Cognitieve gedragstherapie p. 3 1.2.2 Cliëntgerichte psychotherapie
Nadere informatieSTUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE
STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE TOT 50% MINDERJARIGEN MAKEN EEN TRAUMATISCH INCIDENT MEE Yves
Nadere informatieDe Posttraumatische Stressstoornis in de DSM-5
De Posttraumatische Stressstoornis in de DSM-5 Ruud Jongedijk Er zijn enkele belangrijke verschillen tussen de Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) in de DSM-5 ten opzichte van DSM-IV. In dit artikel
Nadere informatieMOEILIJKE MENSEN? HTTP://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=GGHL0QQUXVU&FEATURE=REL ATED. Bernard Kloostra en Alie Schenk, Frontlijnteam 19-04-2012
MOEILIJKE MENSEN? HTTP://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=GGHL0QQUXVU&FEATURE=REL ATED Bernard Kloostra en Alie Schenk, Frontlijnteam 19-04-2012 Moeilijke mensen, ze zijn overal. In je huis, in je buurt, op je
Nadere informatieScreen & Treat. Sjef Berendsen
Screen & Treat Sjef Berendsen 19-4-2012 Handboek PTSS Natuurlijk verloop stress reacties Het IVP stepped care model watchfull waiting door interne opvang, professionele back-up en monitoring eerste opvang
Nadere informatieVluchtelingen Stabilisatie, behandeling & integratie:
Vluchtelingen Stabilisatie, behandeling & integratie: 3-milieuvoorziening Crisisopvang Fasehuis Begeleiding (met Pactum Jeugd- en opvoedhulp) Stichting Ottho Gerhard Heldring en Ambulatorium www.ogheldring.nl/vluchtelingen
Nadere informatieTraumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp
Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data Ingrid Wigard Thomas Ehring Paul Emmelkamp Achtergrond Samenwerking PsyQ met Universiteit
Nadere informatieWorkshop Holis&sche Theorie complexe symptoom- en persoonlijkheidsstoornissen en DSM- 5
Workshop Holis&sche Theorie complexe symptoom- en persoonlijkheidsstoornissen en DSM- 5 Najaarscongres VGCt Veldhoven 2015 door Adriaan Sprey www.adriaansprey.nl PrakAjkboek Persoonlijkheidsstoornissen,
Nadere informatieL A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B
CASUS: MARJAN L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B G I T T Y D E H A A N, G Z P S Y C H O L O O G, G G Z T E A M L O O S D U I N E N, 5 E N 1 2 O K T O B E R, D A G E N I N H O U D 2 0 1 7 EPA EN
Nadere informatieJEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES
drs. IRVING PICUS JEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES 1 Wat is een trauma? Een trauma is een gebeurtenis of serie gebeurtenissen die destijds te onverwacht, te snel of te groot waren om er op dat moment
Nadere informatiePsychosociale begeleiding
Borstkliniek Voorkempen Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Sofie Eelen psychologe AZ St Jozef Malle 9-12-2008 1 Diagnose van kanker Schokkende gebeurtenis Roept verschillende gevoelens en
Nadere informatieIngrijpende gebeurtenissen Agressie en geweld Preventie Opvang Behandelen van PTSS. Jaap Dogger
Ik zal handhaven Ingrijpende gebeurtenissen Agressie en geweld Preventie Opvang Behandelen van PTSS Jaap Dogger Definitie. Onder een traumatische ervaring wordt verstaan: een gebeurtenis die een dreigende
Nadere informatieL A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B
CASUS: MARJAN L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B G I T T Y D E H A A N, G Z P S Y C H O L O O G, G G Z T E A M L O O S D U I N E N, 5 E N 1 2 O K T O B E R, D A G E N I N H O U D 2 0 1 7 EPA EN
Nadere informatieCOMPLEX TRAUMA. Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud
COMPLEX TRAUMA Symposium 25 februari 2019 Hand-out Drs. A. Oud HAND-OUT BIJ PRESENTATIE VAN AD OUD OVER COMPLEX TRAUMA Definitie van CT van Judith Herman (1997): 1. Geschiedenis van onderworpen zijn aan
Nadere informatieDoor Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieWorkshop VO-Congres 21 juni 2018
Trauma-sensitief lesgeven in het Voortgezet Onderwijs Workshop VO-Congres 21 juni 2018 Dolf Hautvast Sjouke Ummels Respect Education Foundation EduXprss Programma 1. Introductie: Wat is trauma? Veroorzakers,
Nadere informatieBasiscursus cognitieve gedragstherapie
mensenkennis Ik kan mijn werk meer structuur, overzicht en effectiviteit geven met de inhoud die tijdens de opleiding is aangereikt. Basiscursus cognitieve gedragstherapie BLENDED Basiscursus cognitieve
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieTraumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie
Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie Krijg je (binnenkort) traumabehandeling vanuit zorgprogramma Angst & stemming van Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie? Ben je 6 tot 18 jaar? Dan is
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieLastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK
Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Programma Theorie over psychische stoornissen Effect op het geloofsleven Omgaan met tieners met psychische stoornissen Tijd voor aktie
Nadere informatieDe behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut
De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieProbleemgedrag beter duiden en behandelen. Aanvullende diagnostiek en specialistische behandeling
Probleemgedrag beter duiden en behandelen. Aanvullende diagnostiek en specialistische behandeling Oorzaken achter complexe problematiek achterhalen. Aanvullende diagnostiek en specialistische behandeling
Nadere informatieTrauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten
Verslavingszorg Trauma en verslaving Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Informatie voor patiënten Mondriaan voor geestelijke gezondheid Trauma
Nadere informatieDe rol van school en samenwerking met hulpverlening. Anne-Freda Brouwer Gz-psycholoog / Systeemtherapeut Karakter, kinder- en jeugdpsychiatrie
De rol van school en samenwerking met hulpverlening Anne-Freda Brouwer Gz-psycholoog / Systeemtherapeut Karakter, kinder- en jeugdpsychiatrie Casus Milan 13 jaar woont als enig kind bij zijn ouders Hij
Nadere informatieComplexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten
Beweging en lichamelijkheid in het EMDR-proces Henriëtte van der Meijden 4-11-2016 Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten Eye Movement Desensitization Reprocessing 1989 beschreven
Nadere informatieStemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties
Nadere informatieJaap Chrisstoffels Symposium 2017
Jaap Chrisstoffels Symposium 2017 Vergroten van regulatievaardigheden bij meervoudig interpersoonlijk getraumatiseerde adolescenten: Vóór, dóór of EN na na PTSS-behandeling? Rik Knipschild, GZ-psycholoog,
Nadere informatieSeksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking
1 Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking Onbestaanbaar waar. We kunnen en willen het niet geloven. Tegelijkertijd willen we helpen; maar hoe? Hoe voorkom je de impasse waarin iedereen
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie
Nadere informatie